RESOURCE. Eten. Is er over 40 jaar genoeg? p.12. Wageninger voorzitter van de LSVb. Nature publicatie: betere vaccins. No room, just a bed

Nature publicatie: betere vaccins

Wageninger voorzitter van de LSVb

No room, just a bed

Waarom levende bacteriën beter werken dan dode | p.8 |

Pascal ten Have is ‘zeer gedreven met een groot hart voor onderwijs’ | p.15 |

‘A bed guarantee is honest but doesn’t solve anything’ | p.22 |

RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR

Eten

nr. 19 – 26 mei 2011 – 5e jaargang

Is er over 40 jaar genoeg? p.12

2 >>

liefdewerk

>> PETER FRANS + DELTAVLIEGEN Peter Frans de Jong, onderzoeker gewasbescherming PPO Fruit Randwijk

‘Je verbaast je erover hoe snel het landschap kleiner wordt’ Deltavliegen heet het. Maar eigenlijk is het Hollandse zeilvliegen meer op zijn plaats. Zeilen in de lucht. Als een gelijke aan de vogels om je heen. Nou ja, de vleugels zijn wat groter. Peter Frans de Jong heeft een spanwijdte van tien meter. Met vijftien vierkante meter zeil zoekt hij naar de juiste thermiek. Langer dan een handvol minuten duren zijn tochtjes nog niet. Hij is bezig met brevet twee: vooral starten en landen dus. Maar de kick van het vliegen is er niet minder RK / Foto: Guy Ackermans om.

‘IT IS AMAZING HOW FAST THE LANDSCAPE SHRINKS’ It is known as sail-flying in Dutch, which seems appropriate. Hang-gliders sail through the air, just like the birds around them, only with somewhat larger wings. Peter Frans de Jong, plant protection researcher at PPO Fruit in Randwijk, has a wingspan of ten metres. Fifteen square metres of sail with which to soar on the thermals. At the moment his flights last no more than a few minutes, as he is practising take-off and landing for his second badge. But he still gets a big kick out of it.

RESOURCE — 26 mei 2011

ILLUSTRATIE COVER: LINEAIR

>>INHOUD nr. 19 – 5e jaargang

>> 9

>>

JACHT OP HET GOUD Promovendus weet hoe je goud haalt uit pyriet. Met bacteriën.

2 Liefdewerk deltavliegen EN VERDER 4 Nieuws & opinie 8 Wetenschap 11 Post 12 De wereld voeden 15 Pascal ten Have 16 Beeld tekenzuigers 18 Medezeggenschap 20 Klimaatdiscussie 21 Maximumsnelheid 22 MI bedgarantie 24 Student 29 Puzzel 32 Typical Dutch think bike

20

24

‘HÉ, ER ZIJN OOK NOG STUDENTEN!’ Met de verkiezingen voor de studentenraad in volle gang, blikken de fractievoorzitters van PSF en VeSte terug. ‘Het gaat me toch te langzaam.’

GEZONDHEIDSMANAGEMENT We Day was weer een groot succes dit jaar. Voor mij tenminste. Lekker zonnetje, veel consumptiebonnen, spannende sporten en andere mensen om me heen. ‘Ik zou wel bij de universiteit willen werken, want dan mag ik ook aan WE Day meedoen’, verzucht een studente die scheidsrechter is. En zo is het, deze dag ben ik blij dat ik hier werk. Hierin voel ik me gesteund door de, zeer moderne, aanmoedigingen van bestuurder Tijs Breukink. Via een filmpje laat hij weten dat op We Day ‘het succes en de potentie van Wageningen UR volledig wordt ontsloten.’ Juist ja. ‘Bovendien ligt de dag vanwege het sportieve karakter in het verlengde van het gezondheidsmanagement.’ ‘Zijn jullie lekker aan het trainen?, vroeg ik de twee receptiedames in de pauze. ‘Ja, de rechterhand’, grappen ze. Zelf deed ik Aikido, een vechtsport. Ik stond tegenover een sportieve en fanatieke vrouw. Twee uur lang kneep ik in haar polsen en probeerde ik haar schouder uit de kom te trekken en haar neus op de mat te drukken. Helemaal aan het eind, na de cooling down vroeg ze nog snel: ‘Waar werk je eigenlijk?’ En ik vroeg haar naam. Maar die ben ik alweer vergeten. Nicolette Meerstadt

THE NEW NETWORKING

The full story? resource.wur.nl/en

>>

WORDT HET WARMER? In zijn boek over klimaatverandering mist de Wageninger Pier Vellinga een aantal opvallende zaken, vindt klimaatcriticus Salomon Kronenberg.

What a lovely We Day we had, writes Nicolette Meerstadt. The annual sporting event in Wageningen was a great success again. A contribution to health manage-

ment, said board member Tijs Breukink in a speech. Of course, yes. Also good for suntan management, and good for your network in Wageningen UR. Although... Nicolette did her utmost to floor anoth-

er woman with Aikido manoeuvres. Two hours later, after cooling down, she asked her name. Which she has already forgotten.

26 mei 2011 — RESOURCE

4 >> nieuws

EINDELIJK KAMERS OP DE CAMPUS ð *URHQOLFKWYRRUHHUVWHVWXGHQWHQFRPSOH[RSGHFDPSXV ð 9LHUKRQGHUGNDPHUVYHUOLFKWHQ NDPHUQRRG

imago van studentenstad Wageningen . Het complex van 400 kamers het is eerste concrete bouwplan dat voortkomt uit het nieuwe beleid.

Studentenhuisvester Idealis mag een studentencomplex met 400 kamers bouwen aan de Bornsesteeg op de campus van Wageningen UR. Dat blijkt uit de notitie over studentenhuisvesting van de gemeente. Jarenlang hield de gemeente de bouw van studentenkamers op de campus tegen, deels uit angst dat het de studenten uit het centrum van Wageningen zou weghouden. Inmiddels is de politiek daar van teruggekomen, mede door de kamernood voor studenten en de gevolgen die dat kan hebben voor het

MEER KAMERS NODIG De extra kamers op de campus komen bovenop de twee complexen die Idealis al in voorbereiding heeft: 345 kamers aan de Rijnsteeg en 95 studenteneenheden op Kortenoord. Toch is dat samen nog onvoldoende om de toenemende vraag naar kamers de komende jaren bij te benen, blijkt uit de huisvestingsnotitie. Elk jaar groeit de kamermarkt met 600 woningzoekenden, tot 2012 zijn er dus 1800 kamers meer nodig. De universiteit vangt een deel van de extra vraag op met tijdelijke

TOCH AKKOORD MET STRATEGIEPLAN

kamers aan de Haarweg (153), op een kazerneterrein in Ede (100) en aan de Stadbrink (44). Verder zoekt de universiteit op korte termijn honderd extra tijdelijke kamers voor buitenlandse studenten. De gemeente inventariseert ook waar verdere ruimte is voor studentenhuisvesting. Door de stagnatie van de markt voor koopwoningen en appartementen denkt de gemeente aan braakliggende grond van de voormalige garagebedrijven Kirpestein en Van der Kolk. Bovendien wil de gemeente het Stadskantoor aan de Stadsbrink verplaatsen. Dat gebouw kan ruimte bieden aan zeventig kamers. Tot slot is er ruimte aan de Nobelweg om 150 studenteneenheden te reaAS liseren.

ð %HVWXXUNRPWPHGH]HJJHQVFKDSWHJHPRHW ð $DQGDFKWYRRUKHWVRFLDDO YHUWURXZHQLQGHZHWHQVFKDS

De centrale ondernemingsraad en de GV (universitaire medezeggenschap) hebben ingestemd met het Strategisch Plan voor de periode 2011-2014. In maart weigerden ze nog in te stemmen. De raad van bestuur belooft serieus werk te maken van het zogeheten sociaal vertrouwen in wetenschap. De medezeggenschap vreest voor dat vertrouwen nu Wageningen UR meer marktonderzoek wil gaan doen en derden geen onderscheid zien tussen DLO en universiteit. De GV ziet de mogelijkheid t.a.v. een ombudsman voor partijen van buiten Wageningen UR die belangenverstrengeling vermoeden.

(9(1 %,11(1ɺ 9/,(*(1 (UPRHVWHHQIOLQNHNUDDQDDQ WHSDVNRPHQRPGHVSOLQWHUQLHXZH05,VFDQQHU NLOR]ZDDUYLDGH]LMJHYHOKHW =LHNHQKXLV'H*HOGHUVH9DOOHL LQWHWDNHOHQ+HW&HQWUHIRU $GYDQFHG7HFKQRORJ\$JUR)RRGLVGHWURWVHHLJHQDDU YDQKHWPLOMRHQHXURNRVWHQGHDSSDUDDW'HDIGHOLQJ +XPDQH9RHGLQJJDDWKHW DSSDUDDWJHEUXLNHQYRRU FOTO: BART DE GOUW

PHWLQJYDQEXLNKROWHYHWHQ RRNYRHGLQJJHUHODWHHUGKHUVHQRQGHU]RHN,QGHWLMGGLH RYHULVNDQKHW]LHNHQKXLVGH VFDQQHUJHEUXLNHQ

HW

RESIDENTIAL CAMPUS Wageningen town council has given the go-ahead for the building of a 400-room student residence on campus, on the Bornsesteeg.

proved the Strategic Plan for 20112014. The board will seek to preserve scientific independence and improve course evaluations.

SCANNER GO-AHEAD FOR PLAN The full story? resource.wur.nl/en


The central employees’ council and joint student-staff council have ap-

It took a big crane to install AgroFood’s brand-new 8,500 kilo MRI scanner at De Gelderse Vallei hos-

7(95('(1+(,'621'(5=2(. Ook wordt nagegaan of een nieuwe methode om de onderwijskwaliteit te meten nodig is. Nu gebeurt dat met enquêtes, wat volgens de GV meer een tevredenheidsonderzoek is dan een kwaliteitsmeting (sympathieke docenten worden overgewaardeerd). Prima om problemen in het onderwijs mee op te sporen, maar het is geen goed instrument om de kwaliteit van de docent te bepalen (wat nodig is bij het loopbaantraject Tenure Track). Afgesproken is om zowel verbetering van bestaande als nieuwe instrumenten te over*Y& wegen.

pital in Ede. The scanner will be used for nutrition research.

ATLAS PLANS GO AHEAD The employees’ council of the ESG will no longer oppose the plans to move the Wageningen UR head office to the Atlas building. The OR has decided to cut its losses and

nieuws <<

PLANNEN ATLAS KUNNEN DOOR ð 2QGHUQHPLQJVUDDGKRXGW YLQJHUDDQSROV ð 'HHOPHGHZHUNHUVLQ NDQWRRUWXLQHQ

De ondernemingsraad van ESG staakt het verzet tegen de komst van het Bestuurscentrum naar Atlas. Het advies van de or over de

plannen blijft onveranderd negatief, maar er worden geen verdere stappen ondernomen. Dat zegt orvoorzitter Kees van Diepen. ‘De enige manier zou dan een gang naar de rechter zijn. Maar dat kost tijd en zorgt voor verdere vertraging. Die vertraging willen wij niet voor onze rekening nemen. Procedureel hebben we ook niet zulke ontzettend sterke punten. De rech-

ter zal dan toch adviseren om er samen uit te komen. Het is niet onze bedoeling om tijd te rekken; we willen een beter plan. Er zijn een aantal knelpunten waar we aandacht voor zullen blijven vragen. We zijn niet monddood, ook al is er nu geen officiële adviespositie meer.’ Die knelpunten zijn de beschikbare ruimte voor studenten en

gastmedewerkers en het onderkomen van een paar groepen die van tweepersoonskamers naar kantoortuinen moeten verhuizen. Dat laatste ligt zwaar op de maag. ‘Vooraf is gesteld dat niemand er op achteruit zou gaan. Die verwachtingen zijn niet waargeRK maakt.’

NRUW ǋǋ%8,7(1/$1'

ǋǋ/(=(5621'(5=2(.

3RROVHUHGRFWRUDDWYRRU9DQ/HQWHUHQ

3ULMVZLQQDDUV

Eens in de vijf jaar deelt de Warsaw University of Life Sciences een eredoctoraat uit. Deze keer, op 20 mei, ontving Joop van Lenteren de onderscheiding voor zijn onderzoek aan biologische bestrijding van plagen in de tuinbouw. Van Lenteren, emeritus hoogleraar Entomologie van Wageningen Universiteit, werkte ruim vijftig jaar samen met Poolse entomologen op het gebied van de ecologie van predatoren en parasieten. Ook hielp hij bij de herstructurering van het onderwijs in Warschau en ontwikkelde PdD-programma’s in de communistische tijd. AS

We hadden het de deelnemers aan het grote lezersonderzoek van Resource beloofd: als je meedoet, maak je kans op een illustratie van tekenaar Henk Ruitenbeek (Typical Dutch). De drie winnaars zijn Nicole Wondergem (medewerker), Mirthe Groothuis (student) en Julius Manda (student). Ze hebben inmiddels alledrie hun keuze gemaakt. Ook alle andere 2680 deelnemers uiteraard hartelijk bedankt.. RG

ǋǋ+%2

è$OOHGRFHQWHQHHQPDVWHUWLWHOé Als het aan staatsecretaris Zijlstra ligt hebben alle hbo-docenten in 2020 minimaal een mastertitel. Op dit moment is dat 63 procent. Het maakt niet uit of docenten een vakinhoudelijke of een lerarenopleiding op masterniveau hebben afgerond. Ook docenten uit de beroepspraktijk moeten aan die eis voldoen, zei hij in een interview met het Hoger Onderwijs Persbureau. ‘Dat hoeft wat mij betreft niet meteen bij binnenkomst in het hbo, maar in vijf jaar kan dat best. Het is toch gek dat het nu voorkomt dat iemand met een mbo-diploma lesgeeft aan hbo’ers?’ HOP

focus on ensuring there is sufficient space for students and guest workers.

RINGING THE CHANGES The first bird was ringed in the Netherlands on 24 May 1911. A century later, the tracking of fauna can now be done with GPS trackers. Joop Schaminee wonders whether they mind...

LQEULHI HONORARY DOCTORATE >> from Warsaw for Joop van Lenteren. TYPICAL DUTCH >> illustrations by Henk Ruitenbeek went to 3 winners of Resource survey draw. +%2!! teachers should all have a Master’s degree, says Education secretary Zijlstra.

SCHAMINÉE << 9RJHOVULQJHQ Het is precies honderd jaar geleden dat in ons land de eerste vogel werd geringd. Het was H.H. van Esveld die op 24 mei 1911 een spreeuw een ringetje met het nummer 1021 om een poot schoof. Sindsdien is niet zoveel veranderd. De ringcodes zijn misschien wat ingewikkelder geworden, maar de beste periode om te ringen is nog steeds de trektijd en een belangrijk doel van het onderzoek is onverminderd het in kaart brengen van de routes die de vogels afleggen. Meer dan tien miljoen vogels zijn de voorbije eeuw van een ring voorzien, dus er wordt heel wat afgeringd. En het blijft niet alleen bij ringen alleen. Ook Wageningse onderzoekers doen vlijtig mee om het reilen en zeilen van onze fauna te leren doorgronden. Vlinders worden gemerkt door het aanbrengen van stippen met een watervaste stift op voor- en achtervleugels. Ganzen krijgen gekleurde ringen om hun hals. Van kikkers en padden werden in het verleden tenen geknipt. Heel populair in het huidige onderzoek is het aanbrengen van zenders, een methode die vooral bij grotere dieren wordt toegepast. Zo worden nauwgezet de bewegingen van de uitgezette otters in Friesland en Overijssel gevolgd. Ik vraag me wel eens af wat het allemaal betekent voor deze dieren. In de krant las ik dat vogels wanneer ze worden gevangen om te ringen wel wat stress hebben, maar niet meer dan tijdens een achtervolging door een roofvogel. Wie zal het zeggen? Wij voorzien onszelf natuurlijk ook van allerlei ringen en andere merktekens, al dan niet doorboord. Het grote verschil is dat wij daar zelf voor kiezen. -RRS6FKDPLQ«H


6 >> nieuws

678'(17(1.,(3(5(1+8,698,/ 29(5+(7%$/.21 ð ,GHDOLVVWRSWKXLVYXLOSURHILQ 'LMNJUDDI ð è2YHUODVWZHUGWHJURRWé

Idealis is bij studentencomplex Dijkgraaf voortijdig gestopt met een experiment waarbij studenten hun eigen huisvuil wegbrengen. Veel studenten weigerden hun volle vuilniszakken naar het verzamelpunt te brengen. In plaats daarvan gooiden ze de zakken vanaf het balkon naar beneden. Oorspronkelijk zou de proef lopen tot het einde van deze maand, maar volgens Idealis was er te veel over-

last om ermee door te gaan. De studenten zijn met een brief op de hoogte gesteld. De bedoeling van het in april gestarte experiment was dat de studenten van de complexen Asserpark, Dijkgraaf, Haarweg, Hoevestein en Marijkeweg zelf hun afval konden verzamelen in het ‘af-

è$FWLHXLWOR\DOLWHLW PHWGHVFKRRQPDNHUé valstraatje’ bij hun complex. Studenten in andere complexen doen dit al, zo legde Idealis uit. Ook de bewonersvertegenwoordiging (SFO) vond het achterhaald om

MEER RUIMTE OM TE SPORTEN

oud papier en huisvuil door derden te laten wegbrengen. Het zelf wegbrengen van afval zou de huurder een tot twee euro per maand schelen in de servicekosten. De proef in de overige studentencomplexen verloopt wél goed, aldus Idealis. De studentenhuisvester geeft geen verklaring waarom het misging in Dijkgraaf. Volgens een van de bewoners zou het vuilnis niet uit luiigheid naar beneden worden gegooid, maar uit loyaliteit met de schoonmaker. Die zou gekort worden op zijn uren als de studenten zelf hun afval gingen verzamelen. Volgens Idealis is daar /YG1 echter geen sprake van.

ð 1LHXZERXZVSRUWFHQWUXPNDQ YDQVWDUW ð è7ZHHGHKDOHLJHQOLMNQRGLJé

AANGENAAM

-HFROOHJDéVRSHHQ DQGHUHPDQLHUOHUHQ NHQQHQ'DWZDVKHW PRWWRYDQGHWZDDOIGH :H'D\GLHRSGLQVGDJ PHLSODDWVYRQG 0HGHGDQN]LMKHW XLWHUVWYULHQGHOLMNH ]RQQHWMHGDWGHSHUVRQHHOVGDJYDQ:DJHQLQJHQ85EHJHOHLGGH FOTO: BGUY ACKERMANS

JHEHXUGHGDWRRNLQ UXLPHPDWH2SGH IRWRéV]LHQZHHHQWHDP GDWGHHOQDPDDQGH ]HVNDPSHHQYDQGH succesnummers.

RG



Het plan voor de uitbreiding van Sports Centre de Bongerd is klaar. Het sportcentrum gaat dit najaar aanbouwen aan de linkerkant van de entree, waar nu de muren van de squashbanen zitten en de ramen van de fitnesszaal. Over de volle breedte en hoogte wordt daar een stuk van zeven meter diep aangebouwd. De fitnesszaal krijgt er daardoor op de begane grond en in een vide zoveel ruimte bij dat hij dubbel zo groot wordt. In de uitbouw komen verder twee zalen waar onder meer salsa, capoeira, yoga, pole fitness en TRX-training gegeven kan worden. Ook de indoorbikes krijgen hier een plek. Tweede hal Sportstichting Thymos, die in het voorjaar van 2010 het ruimtetekort aankaartte bij de raad van bestuur, is content met de aanbouw. ‘Het is goed voor individuele sporters en kleine evenementen als ons rackettoernooi’, zegt voorzitter Carly Janssen. ‘Maar onze interne competities hebben er geen profijt van. Het is nog steeds ontzettend passen en meten in de grote zaal van de sporthal, waardoor we bijvoorbeeld trainingen van studentensportverenigingen moeten inkorten. Om de snelle groei van de universiteit bij te behouden, zou er eigenlijk een tweede hal moeten komen.’
58%%,6+(;3(5,0(17

MORE SPACE FOR SPORT

NICE TO MEET YOU

A trial in which students dispose of their own household waste had to be abandoned in the Dijkgraaf residence because students just chucked their garbage over the balcony. Whether this was laziness or solidarity with garbage workers is disputed.

The extension plans for the Bongerd Sports Centre are ready. The fitness hall will double in size and there will be two new halls. Sports Foundation Thymos is pleased but thinks a second hall is needed to keep up with the university’s growth.

A new way of getting to know your colleagues. That was the motto of the 12th We Day on 24 May. The photos show a team in the obstacle race, one of the big hits of the day.

nieuws << 7

:LH"Dorinde Kleinegris, teamcaptain van de Algenieurs :DW"De Algenieurs zijn de Wageningse inzending voor de Academische Jaarprijs :DDURP"Hebben de meeste publieksstemmen gekregen in de eerste ronde. 30 mei horen ze of ze in de finale zitten.

Wat is jullie idee in een notendop? ‘Edutainment over algen. Er komt een doe-hetzelfpakket zodat mensen thuis hun eigen algenreactor kunnen maken. Een van de onderdelen is een online spel, waar je virtueel algen kweekt. Je moet er genoeg kweken om een vliegreis naar Australië te maken. De winnaar komt een week op AlgaeParc meelopen.’

.69:,/678'(17(1.$0(56 %,-1,(8:(6226

Hoe komen jullie aan al die stemmen? ‘Groen en duurzaam blijkt in te zijn en niet meer geitenwollensokkerig. Op de raarste plekken werden we genoemd. Bijvoorbeeld op de site van studentenhuisvesting in Amsterdam.’ Heb je veel tips gekregen van de Vliegkunstenaars (de winnaars, ook uit Wageningen, van vorig jaar)? ‘We hebben wel naar hen gekeken natuurlijk. Een sterk punt is dat het publiek zelf mee mag doen. En het enthousiasme waarmee je het brengt. Dat NM hebben wij ook!’

FOTO: BGUY ACKERMANS

EDUTAINMENT OVER ALGEN

&DQWLOKHWSDQGYDQ.69DDQGH6WDGVEULQNZRUGWJHUHQRYHHUG

ð 5XLPWHJHEUHNQRRSW.69WRWQLHXZERXZ ð 6WXGHQWHQNDPHUVKHOSHQŊQDQFLQURQGWHNULMJHQ

ILLUSTRATIE: KITO

Studentenvereniging KSV wil studentenkamers realiseren bij haar pand aan de Stadsbrink. Het onderkomen van KSV is aan renovatie toe. ‘Als we onze oude sociëteit slopen en er een groter blok voor terugbouwen, dan biedt dat ruimte voor studentenhuisvesting’, vertelt praeses Richard Klink van studentenvereniging KSV St. Franciscus. ‘Aan de achterkant, waar je nu vanaf het dakterras over het Olympiaplein uitkijkt, kan er nog een blok bovenop. Dan zitten wij als vereniging aan de voorkant en de studentenwoningen aan de achterkant. Dat is ruwweg het idee.’

ALGAENEERS

52206$7.69

The Wageningen Algenieurs are in the running for the Annual Academic Prize 2011. Their ‘edutainment’ programme includes DIY packs for homemade algae reactors and an online game in which players must breed enough algae to fuel a plane to Australia.

Student society KSV’s building in Wageningen needs renovation. So why not demolish the shabby 60s building and include some student rooms in the new clubhouse? The rent will help cover the costs.

FINANCIEEL LASTIG Bij KSV is er een dringend ruimtegebrek ontstaan door de forse aanwas van nieuwe leden de laatste jaren. De garage is al opgeofferd voor een dispuutsruimte, terwijl een balzaal van een keuken niet meer nodig is. Vandaar de plannen voor nieuwbouw. Daarbij speelt ook een rol dat het KSV-pand geen monumentale waarde heeft. De bedenkelijke jaren-zestigarchitectuur leent zich volgens velen juist goed voor sloop en verbeterde herbouw. Maar waarom die studentenkamers, bang dat er straks KSV’ers op straat slapen? ‘Onze onderhoudskosten en gasrekening nemen elk jaar toe’, legt Klink uit. ‘Om de vereniging ook in de toekomst financieel gezond te houden, zijn we gaan nadenken over de toekomst van ons gebouw. En zonder studentenhuizen wordt het financieel gewoon lastig om hier een nieuwe sociëteit te bouwen.’ Voor de duidelijkheid: de honderdjarige vereniging wil niet weg van de Stadsbrink waar ze nu 44 jaar zit. Naast de Albert Heijn en het busstation, en wat de gemeente graag ziet voor studentenkamers: dichtbij het

8 >> wetenschap

è.,//,1*0,66,21é/(9(57%(7(59$&&,123

Vaccinatie kan net zo effectief zijn met dode als met levende bacteriën. Wel moet je dan het RNA van levende bacteriën toevoegen aan de dode ziekteverwekkers. Dit stelt een Nature-publicatie van een team van Amerikaanse, Franse, Amsterdamse en Wageningse onderzoekers die op 22 mei online (AOP) is verschenen. De beste immuniteit krijg je na vaccinatie met levende bacteriën, zo weten artsen al een tijdje. Het immuunsysteem herkent bepaalde onderdelen van bacteriën en kan dit onthouden, waardoor je immuun voor die bacterie wordt. Tenminste, als je de vaccinatie overleeft, want de gevaccineerde persoon loopt door het inspuiten van levende ziekteverwekkers het risico de ziekte te krijgen die je juist wilt voorkomen. Als medisch verantwoord alternatief werken artsen daarom meestal met dode bacteriën. Veilig, maar minder effectief. .,//,1*0,66,21 Michael Müller, hoogleraar voeding en nutrigenomics is medeauteur van de publicatie. Hij gebruikte genomicstechnieken en geavanceerde computeranalyses om het verschil in reactie van het immuunsysteem op dode en levende bacteriën te onderzoeken. Zijn team zocht het antwoord op de grote vraag: Hoe kan de im-



FOTO_ ISTOCK

ð ,PPXXQV\VWHHPUHDJHHUW EHWHURSOHYHQGHEDFWHULQGDQ op dode. ð 6OHXWHOEOLMNW0HVVHQJHU51$

,PLWDWLHYDQOHYHQGHEDFWHULQYHUEHWHUWYDFFLQV

muuncel weten of bacteriën dood zijn of nog leven? Welk stofje ontbreekt in dode bacteriën waardoor het immuunsysteem onvolledig reageert? En: krijg je wel volledige

'HNLOOLQJPLVVLRQJLQJ PHWDOFRKRO89OLFKW DQWLELRWLFDHQIRUPDOLQH immuniteit als je dat stofje toevoegt aan je vaccin van dode ziekteverwekkers? Om de onbekende stof op te sporen ging het onderzoeksteam op een killing mission, waarbij ze bacteriën op verschillende manieren om het leven brachten. Hierbij gebruikten ze alcohol, UV licht, antibiotica en ook een soort formaline. Het idee was dat er met verschillende dodingsmethoden ook verschillende stoffen van de bacteriën verloren zouden gaan. De do-

9$&&,1(0<67(5<62/9(' For safety reasons, most vaccinations are made with dead bacteria, even though this reduces their effectiveness. An international team including Wageningen nutritionists announced in Nature recently that they have identified this missing link in dead vac-

de bacteriën werden vervolgens verwerkt in een vaccin en geïnjecteerd. Zoals verwacht gaven nagenoeg alle gedode bacteriën een onvolledige immuunrespons. De groep die om zeep was gebracht met formaline gaf echter wel een volledige respons. Formaline laat als enige dodingsmethode het Messenger RNA, een DNA-achtig molecuul, intact en dit suggereert dat het RNA de ontbrekende stof is. Mission completed? =,192/922592(',1*621'(5=2(. ‘Nog niet helemaal’ zegt de hoogleraar. ‘Om het bewijs sluitend te maken en echt aan te tonen dat het RNA verantwoordelijk is voor de volledige immuunrespons hebben we RNA toegevoegd aan een vaccin gemaakt van dode ziekteverwekkers.’ Na vaccinatie bleek deze cocktail inderdaad wél een vol-

cines: RNA. If RNA from live bacteria is added to the vaccines, a complete immune response is obtained. An exciting discovery that will help nutrition researchers in their work on infections too, says Prof Michael Müller.

ledige immuunrespons te geven. De resultaten van dit onderzoek leiden niet alleen tot effectievere vaccins, maar zijn ook voor het voedingsonderzoek van Müller en zijn groep buitengewoon zinvol. ‘Wij zijn in ons Nutrigenomics onderzoek vooral geïnteresseerd hoe ongezonde voeding via een ontsporing van het immuunsysteem leidt tot chronische ontstekingen en uiteindelijk ziekte en hoe gezonde voeding dat juist voorkomt’, verduidelijkt Müller. ‘Wij weten onder andere door onderzoek uit Wageningen dat wij een groot aantal levende bacteriën op en in ons dragen, waaronder darmmicrobiota. Doordat we nu meer weten over het precieze verloop van de immuunrespons op bacteriën op moleculair niveau, kunnen we op termijn die ontstekingen wellicht onder +DQV:RONHUV controle houden.’

:$*(1,1*(1$/&+(0,67 Wageningen PhD researcher Alex Hol has found a new method of extracting the tiny amount of real gold in ‘fool’s gold’, or pyrite. He uses bacteria to break down the sulphide minerals in the pyrite: a method that is more sustainable than those used up to now, which

wetenschap << 9

352029(1'869,1'7 1,(8:(:(*1$$5*28' ð %DFWHULQKHOSHQRPJRXGXLWS\ULHW WHKDOHQ ð 1LHXZSURFHG«GXXU]DPHUGDQRXGH PHWKRGH

Goudzoekers in het Wilde Westen lieten zich nogal eens in de maling nemen door pyriet. Het mineraal lijkt bedrieglijk veel op een klompje ruw goud. ‘Fool’s gold’ heet het daarom ook wel, zegt promovendus Alex Hol. ‘Maar zo dom waren ze toch ook weer niet: er zit wel degelijk goud in pyriet.’ Hol ontwikkelde een manier om dit onzichtbare goud uit pyriet (en het verwante arsenopyriet) te halen. Als een moderne goudzoeker of alchemist. Pyriet (FeS2) bevat een beetje goud. Zo’n honderd gram per ton erts, legt Hol uit. Maar dat goud laat zich niet makkelijk winnen. De gouddeeltjes zijn stevig vastgeklonken in het kristalrooster van het mineraal. ‘Maar met de huidige hoge goudprijs is het toch interessant genoeg om dat goud eruit te peuteren. In fabrieken zoals in Peru, Australië en Zuid-Afrika gebeurt dat dan ook.’ =:$9(/=885 De kunst is om het kristalrooster af te breken, zodat het goud vrij komt. De gangbare techniek is gebaseerd op oxidatie (chemisch of door bacteriën) van het ijzer in pyriet. Tot negentig procent van het goud is op die manier te oogsten. Maar duurzaam is het niet. Het proces kost niet

alleen veel energie en zuurstof, maar levert ook zwavelzuur op als restproduct waar je weinig mee kunt. Hol gooit het over een heel andere boeg. Kern van zijn procedé is de reductie van het sulfide in pyriet door bacteriën. ‘Daarbij komt waterstofdisulfide vrij (H2 S, het rottende-eierengas, red.) wat je gemakkelijk uit de oplossing kunt halen en opwerken tot elementair zwavel. Bio-reductie is een schitterend idee om pyriet af te breken’. In de praktijk blijkt overigens toch eerst gedeeltelijke oxidatie van pyriet nodig. Het uiteindelijke recept van Hol is daarom een combinatie van bio-oxidatie en bio-reductie. Hij noemt zijn procedé Paroxsul: gedeeltelijke oxidatie van sulfiden. 5RHORI.OHLV

'HLQVWDOODWLHZDDU$OH[+ROJRXGZLQWXLWS\ULHW

generate polluting waste. Hol is due to receive his PhD next Tuesday.

67237+(3$7(17 Prof Rudy Rabbinge is pleased the Dutch parliament got the point he made in national newspaper the NRC last week. His article strongly opposed a new EU guideline allowing patents on

plant genes. Rabbinge says such a patent would stifle innovation in this field. Parliament rejected the idea too, sticking to the current breeders’ rights, which allow plant breeders to pay the original company and further develop a plant.

9,6,(ǉǉ 5HGGHSODQWHQYHUHGHODDUV VWRSKHWRFWURRL 9RULJHZHHNEHVSUDNGH7ZHHGH.DPHUGHNZHVWLHRI YRRUSODQWHQKHWRFWURRLUHFKWRIKHWNZHNHUVUHFKW PRHWJHOGHQ+RRJOHUDDU5XG\5DEELQJHLVWHYUHGHQ RYHUGHXLWNRPVW ‘De Tweede Kamer besprak afgelopen week een nieuwe Europese richtlijn die octrooirecht op planten mogelijk maakt. Voorafgaand aan die bespreking heb ik in een opiniestuk in NRC Handelsblad uitgelegd dat deze wetgeving de doodsteek betekent voor de Nederlandse groenteveredelaars. Ik ben blij dat de Tweede Kamer mijn signaal heeft opgepikt. Biotechbedrijven ontwikkelen betere plantenrassen door genen met gunstige eigenschappen in planten in te bouwen. Onder het octrooirecht mogen andere veredelaars dan niet meer gebruik maken van dat gen of die eigenschap bij de verdere veredeling. Daardoor stagneert de innovatie. Onder het kwekersrecht mogen veredelingsbedrijven het ras verder ontwikkelen, waarbij ze het eerste bedrijf wel een bedrag moeten betalen. Dat is veel beter voor de verdere ontwikkeling van nieuwe rassen. De Tweede Kamer heeft nu uitgesproken dat het kwekersrecht het uitgangspunt is voor de plantenveredeling in Nederland. Dat betekent dat er in de Nederlandse octrooiwetgeving een kwekersvrijstelling moet komen voor landbouwgewassen. In Nederland gaat het dan vooral om groentegewassen. De wereldmarkt voor groentezaden wordt bediend door zo’n tien bedrijven die vrijwel allemaal uit Nederland komen. Verder moet minister Verhagen in de Europese Unie aandringen op aanpassing van de Europese octrooiwetgeving, zodat ook daar de kwekersvrijstelling geldt. Daarvoor hoeft hij alleen maar het voorstel van Duitsland met die strekking te volgen. Een adviescommissie in Duitsland waarschuwde afgelopen jaar al dat enkele multinationals de plantengenetica in handen krijgen en daarmee de landen tuinbouw buitenspel zetten bij de toekomstige plantenveredeling. Dat is rampzalig voor de wereldvoedselvoorziening, want die bedrijven zijn alleen maar uit op winst voor hun aandeelhouders. Het kwekersrecht leidt daarentegen tot blijvende concurrentie tussen veredelingsbedrijven en tot de ontwikkeling van nieuwe variëteiten tegen een redelijke prijs. Ik heb hier in 2004 al voor gewaarschuwd, toen de Europese Bio-octrooirichtlijn in de Nederlandse wetgeving werd geïmplementeerd. Sindsdien is de situatie, waarbij patenten van multinationals de ontwikkeling van nieuwe rassen blokkeren, alleen maar verontrustender geworden. Gelukkig grijpt de Tweede Kamer nu in.’ $6


10 >> wetenschap

:$7(53(,/,-66(/$/$50(5(1' +22*'2251$7885$$1/(*

$/$50(5(1' Makaske benadrukt overigens dat de omwonenden op de korte termijn absoluut niet hoeven vrezen voor hun veiligheid. ‘Wij zijn uitgegaan van het extreme scenario dat alle natuurplannen in een keer uitgevoerd zullen worden. Dat gaat in


7UDQVJHQHJHZDVVHQQLHW VOHFKWHUYRRUPLOLHX

ǋǋ&+,1$

%RHUHQPRHWNXQVWPHVWEHWHU verdelen

=RQGHULQJULMSHQ]DOKHWZDWHURYHUWLHQWRWGHUWLJMDDUELMKRRJZDWHUODQJV HHQJURRWGHHOYDQGH,-VVHO]RéQYHHUWLJFHQWLPHWHUKRJHUVWDDQ

de praktijk natuurlijk in fasen.’ Maar alarmerend zijn de berekeningen volgens hem wel voor de

è'HLGHHGDWHUUXLPWH JHQRHJLVLVQLHWMXLVW 2Q]HEHUHNHQLQJHQODWHQ GDWGXLGHOLMN]LHQé plannenmakers. ‘Het tragische is dat er allerlei plannen voor natuurontwikkeling worden gemaakt die nooit realiteit zullen worden omdat ze tot te hoge waterstanden zullen leiden. Rijkswaterstaat zal dat nooit toestaan.’ Volgens Makaske moeten er dus keuzes worden gemaakt. Bijvoorbeeld in de manier van beheren van de nieuwe natuur, zodat het water minder weerstand on-

+,*+:$7(5$/$50


ǋǋ*02é6

Gmo’s zijn niet per definitie slechter voor het milieu dan gangbare landbouwgewassen. Dat stellen Wageningse onderzoekers in een rapport voor het ministerie van EL&I, dat 12 mei uitkwam. In Europa worden nauwelijks genetisch gemodificeerde organismen (gmo’s) verbouwd, maar Nederland importeert wel veel veevoer (soja, mais) van gentech-planten uit landen als Brazilie en de VS. Het ministerie wilde weten of die gmo’s slechter scoren op duurzaamheid dan het gangbaar veevoer. $6

ð 1DWXXULQGHXLWHUZDDUGHQ OHLGWWRWJHYDDUOLMNKRJH ZDWHUVWDQGHQ ð $OWHUUDSODQQHQ]XOOHQQRRLW ZRUGHQJHUHDOLVHHUG

De boorden van de IJssel moeten op termijn een langgerekt natuurgebied worden. Tal van plannen liggen daarvoor op de plank of zijn al in uitvoering. Dat lijkt een mooi vooruitzicht. Maar al die natuur heeft ook een schaduwkant: het verhoogt de waterstand. Hoe ruwer de vegetatie, hoe meer weerstand het water ondervindt op weg naar het IJsselmeer. Dat vertaalt zich in hogere waterstanden. Makaske en collega’s hebben dat effect voor het eerst nauwgezet in kaart gebracht. Daarbij is ver (tot honderd jaar) vooruit gekeken: ook de ontwikkeling van de vegetatie is meegenomen. En de uitkomsten zijn alarmerend. Zonder ingrijpen zal het water over tien tot dertig jaar bij hoogwater langs een groot deel van de IJssel zo’n veertig centimeter hoger staan. Op sommige plekken zelfs zestig centimeter. De veiligheidsgrenzen worden daarmee ruimschoots overschreden.

NRUW

There are plans to turn the banks of the Ijssel river into a series of nature areas. Lovely prospect, but it will lead to dangerously high water levels, says an Alterra study. There is no immediate danger as implementation will be gradual. And it is already recognized that

dervindt. Of de ambities bijsturen. Makaske: ‘Het sluipenderwijs uitvoeren van alle natuurplannen is geen optie. Dit is geen anti-natuurverhaal. Maar de idee dat er ruimte genoeg is, is niet juist. Onze berekeningen laten dat duidelijk zien.’ Een derde alternatief is meer ruimte te maken voor de rivier. Bijvoorbeeld door dijken te verleggen of meer nevengeulen te graven. Extra ruimte voor de rivier is ook in beeld om klimaatverandering het hoofd te bieden. Nu is een maximale waterafvoer van 16.000 kuub per seconde nog maatgevend. Door de klimaatverandering zou dat wel eens 18.000 kuub kunnen worden. ‘Dan zal er dus nog meer water door moeten.’ RK

the river needs more space, as part of climate change adaptation.

LQEULHI 75$16*(1(&5236!! are no worse for the environment than conventional ones, says a new report by Wageningen researchers for the ministry of EL&I.

Als China de beschikbare kunstmest beter verdeelt over haar provincies, levert dat 52 miljoen ton graan meer op. Daarmee kan China de groeiende vraag naar voedsel en veevoer in eigen land opvangen. Dat blijkt uit een Chinees-Wageningse studie waarover deze maand werd gepubliceerd in het Journal of the Science of Food and Agriculture. In het rijke oosten van China strooien de akkerbouwers meer dan 180 kilo stikstof per hectare op hun land. De overtollige stikstof wordt niet opgenomen door de gewassen, maar vervuilt het grondwater en de lucht. In het armere westen van China ligt het stikstofgebruik onder de 100 of zelfs 50 kilo per hectare per jaar. Als de oostelijke provincies het kunstmestgebruik beperken tot 180 kilo per jaar, kan het restant – 1,2 miljoen ton stikstof - naar de armere landbouwgebieden. $6

)(57,/,=(5',675,%87,21,1 &+,1$!! needs improving, says a Chinese-Wageningen study the results of which are presented in this month’s Journal of the Science of Food and Agriculture.

post << 11 UHDFWLH

colofon

1HWDOVLQKHW1HGHUODQGVH ODQGVFKDSVORHJGHDIJH ORSHQWZHHZHNHQGH GURRJWHWRHRSUHVRXUFH ZXUQO%HULFKWHQGLH ]RPDDUHHQULMNHEURQYDQ UHDFWLHVKDGGHQNXQQHQ ZRUGHQVFRRUGHQEHGURH YHQGVOHFKW1HHPKHW DUWLNHORYHUKHWOH]HUVRQ GHU]RHN(HQVFKRWYRRU RSHQGRHOGXQNWRQV 0DDU]HOIVKLHUQLHWPHHU GDQHHQNOHLQ]XXU VWURRPSMHZHLQLJJH±QVSL UHHUGHUHDJHHUGHUV7LMGYRRUGHKHUIVW 3/$1.(1 Tom signaleert in zijn blog het fenomeen ‘planken’: met je neus naar beneden stijf als een plank op een bijzondere plek gaan liggen. En een foto nemen. Tom noemt het voer voor antropologen. JH vindt het voor Wageningen pleiten dat het daar niet gebeurt: ‘Je zult nu wel slapende honden wakker gemaakt hebben, ben ik bang.’

ILLUSTRATIE: ESTHER BROUWER

22.((10(1,1*"Ga naar resource.wur.nl.

know how to dance Forro, but they know how to turn on Brazilian men.’ Harmen Riphagen voegt daar nog even aan toe dat Lieke inderdaad beter af was dan menig buitenlandse student in Wageningen.

%('*$5$17,( En om nog maar even op de huisvesting in te gaan: buitenlandse studenten krijgen dus geen kamergarantie meer van de universiteit, alleen nog een bedgarantie. Meerkoet vind het teleurstellend dat WUR of Idealis niet gewoon wat nieuwe flats bouwen: ‘I’d like to blame this always-slow response on the inflexible and stiff system.’ Foreign protest needed doet er nog een schepje bovenop. ‘The board of the WUR is perfectly aware of this situation for years, but they do not give a shit. Why? Because foreign students will keep coming anyway. What the WUR needs is ongoing protests with mass media attention.’

((1ǅǈ Resource heeft een lezersonderzoek gehouden, en Gaby van Caulil zet de resultaten uiteen. Het onderzoek wordt nog eens dunnetjes overgedaan door een aantal sitebezoekers. Piet laat weten dat Resource gewoon een propagandablad is van Wageningen UR: ‘Als je de waarheid van alle kanten wilt kennen, zul je jezelf wel beter in een aangesneden onderwerp moeten verdiepen.’ En hij vindt de site totaal niet up-todate . Piet is er niet vindt Resource oppervlakkig en eenzijdig. En meestal nogal saai en met weinig jeux (sic). ‘Maar over de site hoor je mij niet klagen, die is echt best wel goed hoor!’

%5$=,/, Zesdejaars Dierwetenschappen Lieke was in Brazilië op stage. In Het Echte Werk noemt ze het typisch Braziliaans dat ze geen kamer had toen ze aankwam, terwijl dat wel beloofd was. Ook werd haar visum niet geregeld en sprak niemand Engels. En ze kon de nationale dans, de forro, niet en daardoor knapten veel mannen op haar af. In een reactie laat Maria weten dat ze het ‘a shame’ vindt dat iemand zo over haar land praat: ‘First mistake, nothing was arranged for your housing… it is not typical Brazilian. I have seen this happening in Wageningen. Second, most of the Brazilians don’t speak English, but nobody? (…) ‘Third, visa is your responsibility, as it is when you are a student in any country in Europe. And last, come on! No way that Forro is the national dance of Brazil. Btw, most of my friends don’t

,-66(/ De uiterwaarden van de IJssel volbouwen met natuur leidt tot gevaarlijk hoge waterstanden op lange termijn, schreef Roelof Kleis naar aanleiding van een berekeningen van Alterra. Daarbij is een maximale waterafvoer van 16.000 kuub per seconde maatgevend. Over die maat is wat discussie: Herman Bres is van mening dat er nooit een waterafvoer van 16.000 m3 of meer Lobith zal bereiken: ‘Wanneer dat nl. het geval zou zijn zouden grote delen van Europa overstromen. Al lange tijd zijn Duitsland, Polen en Tsjechië, bezig met grootse plannen het aangevoerde water te beheren en te bergen.’ Roelof Kleis legt uit dat die maat zich volgens de rekenmeesters eens in de 1250 jaar voordoen: ‘Een statistisch gegeven. Maar die norm zal mogelijk omhoog moeten als de waterstanden veranderen door klimaatverandering.’

%+ Er zijn weer schapen op de campus. P. Parnevliet: ‘Mooi zo, het is goed dat de agrarische wortels niet verloochend worden :-)’

:$1772&200(17722" JRWRUHVRXUFHZXUQOHQ

Resource is het magazine en de website voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. $ERQQHPHQW Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode (1 augustus). 5HGDFWLHDGUHV Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen. Postbus 409, 6700 AK Wageningen Gebouw 116 (bode 31). T 0317 484020. Secretariaat: Thea Kuijpers, [email protected]. T 0317 484020 Website: resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 5HGDFWLH ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWHXU [email protected], T 0317 482997 ð5RE*RRVVHQVHLQGUHGDFWHXU [email protected], T 0317 485320 ðLU5RHORI.OHLVHFRORJLHVRFLDOHZHWHQ schappen, economie) [email protected], T 0317 481723 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWHXU [email protected], 0317 488190 ð/LQGDYDQGHU1DWVWXGHQWHQRQGHUZLMV VHL), [email protected], 0317 481725 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWGLHURUJDQLVDWLH [email protected], T 0317 481724 ðGULU+DQV:RONHUVYRHGLQJYLVVHULM [email protected], T 0317 481709 9RUPJHYLQJ ð+DQV:HJJHQKDQVZHJJHQ#ZXUQO T 0317 485272; basisvormgeving magazine: Nies & Partners bno Nijmegen )UHHODQFHDXWHXUV Kees van der Ark, Marion de Boo, Alexandra Branderhorst, Karin Flapper, Stijn van Gils, Alice van Ginkel, Simone Herrewijn, ir. Yvonne de Hilster, Vita Hommersen, Christoph Janzing, Marleen Klingenberg, Sander de Kraker, Ilse Markensteijn, Karin de Mik, Suzanne Overbeek, ir. Rik Nijland, Tom Rijntjes, Marlot Roelofs, ir. Astrid Smit, Agnes Tol, ir. Joris Tielens, Hoger Onderwijs Persbureau 9HUWDOLQJ Clare McGregor, Keen-Mun Poon, Clare Wilkinson )RWRéV Guy Ackermans, Bart de Gouw, Sjoerd Sijsma, Hoge Noorden, Nationale Beeldbank ,OOXVWUDWLHV Esther Brouwer, Sebastiaan Donders, Miesjel van Gerwen, Guido de Groot, Karel Hulsteijn, Yvonne Kroese, Annemarie Roos, Henk van Ruitenbeek $GYHUWHQWLHV Extern, Bureau van Vliet, T 023-5714745, [email protected] Intern (gereduceerd tarief), Hans Weggen, T 0317-485272, [email protected] 8LWJHYHU Viola Peulen, Corporate communicatie Wageningen UR Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.


12 >> achtergrond

De wereld voeden in zeven stappen

27 augustus RESOURCE — 26 mei 20112009

achtergrond << 13

Over veertig jaar is de wereldbevolking gegroeid van 7 naar 9 miljard mensen en eten de mensen in China en India een westers dieet met meer vlees. De vraag naar voedsel zal bijna verdubbelen. Kunnen we al die monden voeden? tekst: Albert Sikkema en Joris Thielens / foto: Lineair

‘ W

e zijn de afgelopen decennia in slaap gesust door de lage prijzen van landbouwproducten’, zegt Martin van Ittersum, persoonlijk hoogleraar Plantaardige productiesystemen. Het gevolg is dat de investeringen in landbouwontwikkeling zijn gedaald. Nu zien we volgens hem de gevolgen daarvan: de landbouwproductie neemt minder snel toe dan in het verleden. Maar Van Ittersum signaleert ook een kentering: ‘Gelukkig staat de landbouw nu weer prominent op de internationale agenda.’ GRENZEN AAN DE GROEI Een verdubbeling van de landbouwproductie in veertig jaar lijkt technisch mogelijk, stelde Van Ittersum twee weken geleden in zijn entreerede als persoonlijk hoogleraar. Net als tussen 1960 en 2000 moet de landbouwproductie dan met 2 procent per jaar stijgen. In grote delen van Afrika, Latijns-Amerika en Oost-Europa kan de landbouwproductie nog fors omhoog, omdat de daadwerkelijke productie nu 20 tot 30 procent is van de maximaal haalbare productie. Er zijn echter grenzen aan de groei: de hoeveelheid water is beperkt, de beschikbaarheid van fossiele energie en fosfaat is eindig. Het landbouwareaal kan bovendien niet langer worden uitgebreid ten koste van natuur. ZEVEN STAPPEN Resource legde wetenschappers van binnen en buiten Wageningen UR daarom de vraag voor: wat moet er nu gebeuren om over veertig jaar voldoende voedsel te hebben? Het resultaat is een gevarieerd palet aan adviezen, die zich tot zeven onderwerpen laten samenvatten. Veel aanbevelingen zijn niet nieuw. Meerdere sprekers merken dan ook

op: de problematiek is bekend, het is vooral tijd voor politieke actie. Opvallend is de geringe rol van de gentechnologie, en andere cutting edge technieken, die doorgaans veel aandacht krijgen in het debat. Verbetering van de bodemvruchtbaarheid en het waterverbruik zijn veel belangrijker aspecten om de productie te verhogen dan een verbeterd ras, zegt Van Ittersum. ‘In het verleden leidden betere rassen tot hogere opbrengsten, maar het plafond van de potentiële productie is voor de belangrijke gewassen wel ongeveer bereikt.’ Verder is het onduidelijk hoeveel bijvoorbeeld een nieuw droogtetolerant gewas oplevert aan productieverhoging en wanneer we daarvan gaan profiteren, zegt hij. ‘Er is veel aandacht voor in Wageningen, maar met alleen genetisch onderzoek los je de wereldvoedselvoorziening niet op.’

‘Het plafond van de potentiële productie is voor de belangrijke gewassen wel zo ongeveer bereikt’

1

Hulpbronnen efficiënter gebruiken De landbouw moet efficiënter gebruik maken van hulpbronnen als water, gewasbescherming, stikstof en fosfaat. Door verspilling tegen te gaan, kan de productie fors omhoog met dezelfde hoeveelheid inputs. Een voorbeeld: als de huidige hoeveelheid kunstmest in China beter wordt verdeeld over de provincies, levert dat 52 miljoen ton graan extra op. Gebruik van meer kunstmest (fosfaat en stikstof) is een cruciale voorwaarde voor productieverhoging in Afrika. Meer nog dan gebrek aan water beperkt de geringe vruchtbaarheid van de bodem de opbrengst van de Afrikaanse landbouw, zegt Van Ittersum. ‘We hebben berekend dat op mondiaal niveau met 33 procent extra fosfaat een productiviteitstijging van ruim 50 procent mogelijk is. Fos-


14 >> achtergrond ‘Verbetering van de bodemvruchtbaarheid en het waterverbruik zijn veel belangrijker aspecten om de productie te verhogen dan een verbeterd ras’ 7 WAYS TO FEED THE WORLD With the world population set to grow from 7 to 9 billion in the next 40 years, how are we going to meet the demand for food? This question was addressed by the new professor of Plant Production Systems Martin van Ittersum in his inaugural lecture. Resource talked to Van Ittersum and several other experts, who saw 7 priorities. (1) Use resources such as water and fertilizer more efficiently. For example, China could produce 52m more tons of grain if fertilizer was better distributed. (2) Reduce wastage, from post-harvest losses to the binning of perfectly good food. (3) Get farmers organized in chains and networks. (4) Make markets more efficient and (5) Protect developing country markets – it worked for the EU. (6) Grow food, not fuel, and don’t let the market decide what is grown. (7) Stimulate best practices by helping farmers learn from each other. The most skilful farmers produce much more than the average ones with no more inputs. Strikingly, the list says nothing about GM crops and improved varieties. No, says Van Ittersum, ‘With genetic research alone you won’t solve the world food problem.’ The full story? resource.wur.nl/en


faat is eindig; de laatste schattingen gaat uit van een voorraad tussen de veertig en driehonderd jaar, maar de discussie moet ook gaan om hoeveel we nodig hebben om de wereld te voeden.’

2

Beperk het verlies Dertig procent van de landbouwproductie bereikt de consument niet, door oogstverliezen, slechte opslag en verwerking of doordat het voedsel uiteindelijk in de vuilnisbak eindigt. Dat cijfer moet fors omlaag om de doelstelling te halen.

3

Meer invloed van boeren Wereldwijd is de beroepsgroep van agrariërs slecht georganiseerd. Dat zegt Ruerd Ruben, hoogleraar Effectiviteit van ontwikkeling bij de Radboud Universiteit Nijmegen. Om een productiestijging te realiseren is het volgens hem belangrijk dat boeren zich organiseren in ketens en netwerken. En dat ze hun producten weten af te zetten op de markt. ‘In gebieden met een redelijk functionerende markt en openbaar bestuur is de yield gap, het verschil tussen de potentiële en de feitelijke opbrengst, kleiner dan in ontwikkelingslanden.’ Kees Blokland, directeur van Agriterra, beaamt dat. ‘Afgelopen jaren zijn de ledenaantallen van landbouworganisaties in Afrika met 25 procent per jaar gegroeid.’ Door die organisaties kunnen boeren betere toegang tot afzetmarkten regelen. Maar er zijn ook investeringen nodig in distributiekanalen van kunstmest, zodat die beter beschikbaar is, zegt Blokland. ‘En in infrastructuur, wegen, opslagplaatsen.’

4

Markten beter laten functioneren Hoe groot de vraag naar voedsel ook is: als de voedselprijs niet hoog genoeg is, gaan boeren extensiveren in plaats van intensiveren. Veel hangt daarom af van de verhouding tussen de input-prijzen (kunstmest, zaden, water, gewasbescherming) en de output-prijzen (de voedselprijzen), zegt Van Ittersum. ‘Een groot deel van de boeren in de wereld is kleinschalig en zal de markt niet voorzien van voedsel in de omvang waar we het hier over hebben’, zegt Ruben. Maar er is een groep middelgrote boeren die voedsel kunnen leveren aan internationale voedselketens. Ze krijgen daardoor een hogere en meer voorspelbare prijs. Met die hogere prijs kunnen ze investeren in kunstmest en andere middelen om de opbrengst te te vergroten. Maar dan moet de prijsverhoging wel richting de boer gaan. De winst kan makkelijk bij grotere spelers blijven liggen, meent Blokland. Ook multinationale ondernemingen moeten daarom een omslag maken, vindt Sander Janssen. ‘Nu is er een ratrace gaande waarbij elk land en bedrijf zijn eigen grondstoffen

probeert veilig te stellen. Bedrijven moeten samen met boeren en andere ketenpartners de productie willen verhogen en verbeteren.’

5

Marktbescherming voor ontwikkelingslanden ‘Het landbouwbeleid van de EU is een groot succes geweest als het gaat om het verhogen van de productie’, zegt Roel Jongeneel, onderzoeker bij het LEI en de leerstoelgroep Agrarische Economie en plattelandsbeleid. ‘Dat komt door de lonende en stabiele prijzen waar boeren op konden rekenen. Dat maakte het interessant om te investeren. Ontwikkelingslanden zouden nu ook gebaat zijn bij een dergelijk beleid, waarbij ze hun eigen markten mogen beschermen met importheffingen. De prijzen op de wereldmarkt fluctueren sterk, variabele importheffingen zouden daar wat aan kunnen doen. Stabiele prijzen is een belangrijke voorwaarde voor productieverhoging.’ Deze aanbeveling staat haaks op de trend van liberalisering van de wereldmarkt. ‘Toch denk ik dat we er niet aan ontkomen.’

6

Liever voedsel dan brandstof ‘Arme mensen hebben weinig koopkracht, maar wel behoefte aan eten’, zegt Jongeneel. Volgens hem is het gevaarlijk om de bio-economie over te laten aan de markt. ‘De westerse vraag naar biobrandstof gaat dan al snel boven de vraag naar voedsel in ontwikkelingslanden.’ De EU en VS moeten daarmee rekening houden bij hun beleid om biobrandstoffen te stimuleren, vindt Jongeneel. Ook Van Ittersum vindt dat de biobrandstoffen een risico zijn voor de voedselvoorziening. ‘Over tien jaar wordt 10 tot 15 procent van de granen en 33 procent van de suikerriet gebruikt voor brandstoffen, blijkt uit ramingen van de OECD en FAO. Dat staat een duurzame voedselvoorziening in de weg.’ Blokland maakt hier een kanttekening: ‘Biobrandstoffen vergroten de afzetmogelijkheden voor boeren en kunnen dus ook een prikkel zijn voor productieverhoging van voedsel.’

7

Stimuleer het vakmanschap Overheden en markten kunnen de productie stimuleren, maar het zijn nog steeds de boeren die het zullen moeten doen, zegt Kees Blokland. Er moet daarom ook oog zijn voor het management op het boerenbedrijf. ‘We hebben in Zuidoost-Azië in vier gebieden de rijstproductie onderzocht’, zegt Van Ittersum. ‘De beste 10 procent van de boeren haalt 12 tot 28 procent meer productie dan de gemiddelde boer, dikwijls zonder extra inzet van arbeid, bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Deze boeren hebben vaak meer onderwijs genoten. Hier kunnen boeren van elkaar leren.’ Beleid en marktprikkels moeten dus vooral aansluiten bij die landbouwpraktijken.

achtergrond << 15

Pascal ten Have nieuwe voorzitter LSVb

GEDREVEN EN PRAGMATISCH Als eerste Wageninger ooit wordt Pascal ten Have komend collegejaar voorzitter van de Landelijke StudentenVakbond (LSVb), mits de leden zijn voordracht goedkeuren. Wie is deze 24-jarige student Bos- en natuurbeheer? ‘De juiste man op de juiste plek’, dat is wat je te horen krijgt als je mensen uit de omgeving van Pascal ten Have vraagt naar zijn benoeming tot voorzitter van de LSVb. ‘Pascal is een zeer goede debater. Bovendien is hij slim, niet alleen z’n IQ is hoog, maar ook zijn EQ, zijn emotionele intelligentie.’ Dat zegt Jan den Ouden, die als docent bij Bos- en natuurbeheer met Pascal werkte, toen die als student-assistent veldpractica op de Veluwe begeleidde. Hij beschrijft Ten Have als een efficiënte regelneef, met als opvallend kenmerk zijn relaxte houding. ‘Als ik zelf iets moet organiseren ben ik daar behoorlijk assertief in, Pascal heeft zoiets van: komt wel goed. Maar dat slaat nooit door naar lethargie, het komt ook echt goed.’ HART VOOR ONDERWIJS Kennelijk krijgt de geboren Brabander (hij ging in Boxtel naar de middelbare school) met die houding het een en ander gedaan, gezien zijn indrukwekkende cv op LinkedIn. Een kleine greep: voorzitter studievereniging, woordvoerder van WSO, bestuurslid van Studium Generale en jurylid voor de Docent van het Jaar. Een van zijn functies was die van studentvertegenwoordiger in de opleidingscommissie van Bos- en natuurbeheer. Daar maakte hij indruk op docent Juul Limpens. ‘Zeer gedreven en een groot

De roerige gebeurtenissen in het hoger onderwijs zullen zeker nog even doorklinken hart voor het onderwijs. Hij nam alle stukken van a tot z door zodat hij altijd goed beslagen ten ijs kwam. Zo goed dat je soms wel eens dacht: okééé, stond dat ook ergens?’

UITGELEKT Wat Pascal zelf vindt van zijn benoeming, is vooralsnog een goed bewaard geheim. Op last van het LSVb-bestuur is er een mediastilte over het nieuwe bestuur afgekondigd, totdat de leden eind juni officieel worden gepresenteerd. Dat we toch al weten wie de nieuwe bestuursleden zijn, is te danken aan enthousiaste tweets van de bestuursleden zelf, volgend op hun voordracht begin mei. Het nieuws ligt daardoor onbedoeld op straat, maar dat is voor de LSVb kennelijk geen reden om af te wijken van het vastgestelde communicatiedraaiboek. Dus mocht iemand er naar vragen: je hebt het niet van ons…

THE RIGHT MAN

Pascal ten Have als woordvoerder van het Comité SOS tijdens de landelijke studentenacties in maart 2010.

Meer recent maakte Ten Have deel uit van het Comité SOS, een landelijke club studenten die in 2010 de acties tegen het kabinetsbeleid organiseerde. Dat was, naar nu blijkt, zijn opstapje richting de LSVb. PRAGMATICUS Het voorzitterschap van Ten Have volgt op een jaar vol roerige gebeurtenissen in het hoger onderwijs. Die zullen zeker nog even doorklinken. In januari demonstreerden meer dan twintigduizend boze studenten tegen het plan om langstudeerders een hoger collegegeld te laten betalen. Hoewel dat plan inmiddels door de Tweede Kamer is geaccepteerd, staat de LSVb nog veel werk te wachten bij de uitwerking ervan. Verder zet de LSVb zich in voor de studentenbelangen die in het geding zijn gekomen door de onrust in het HBO. Over al deze zaken overlegt Ten Have straks regelmatig met staatsecretaris Halbe Zijlstra tijdens het zogenaamde studentenkameroverleg, waaraan ook het Inter Stedelijk Overleg (ISO) deelneemt. De Wageningse voorzitter zal daarbij meer gaan voor het resultaat dan voor uiterlijk vertoon, zo verraadt een bespiegeling op een van zijn (vele) reisblogs. Over een Incaruïne in Peru schrijft hij vol verwondering: ‘Het blijft je verbazen. Waarom een steen met 32 hoeken als je ook gewoon een vierkante kunt gebruiken? Waarom stenen van 350 ton als je die muur ook van kleinere kunt maken?’ Het moge duidelijk zijn, de LSVb heeft volgend jaar een Wageningse pragmaticus aan het hoofd. Rob Goossens

‘The right man in the right place’, is the general verdict on the election of Pascal ten Have as chair of the national students’ union LSVb. The news is not official yet, but has leaked out on Twitter (so don’t blame us). The Wageningen student of Forest and Nature Policy has both a high IQ and a high EQ (emotional intelligence quotient), according to one of his teachers, who describes Pascal as a great organizer with a laid-back manner: a rare and effective combination. Pascal has served on numerous boards, including a student society (as chair), the WSO, the Studium Generale, his degree programme committee and the Teacher of the Year jury. His practical outlook is clear in his travel blog from Peru, where he wondered why the Incas went to the trouble of carving out 32-point stones when a cube would have done. That’s pragmatism for you. The first national students’ union chair from Wageningen looks set to make his mark in student politics. The full story? resource.wur.nl/en


16 >> beeld


beeld << 17 TEKENZUIGERS Het begint al een vertrouwd gezicht te worden. Voor de derde keer bivakkeert een kudde schapen op de campus. Om te grazen uiteraard. Maar de beesten maken zich ook op voor een extra taak. De schapen zijn dit najaar de hoofdpersonen in een wetenschappelijke proef van Wageningen UR en schaapherder Henry Hoiting om gebieden met veel teken te zuiveren. Als een soort stofzuigers. RK / foto Guy Ackermans

TICK DUTY They are becoming a familiar sight, the sheep that are grazing the Wageningen campus for the third summer in a row. They keep the grass down of course, but now the sheep can prepare for an additional task. They have landed the main part in a trial by Wageningen UR and shepherd Henry Hoiting, of a method of clearing an area of ticks. The sheep play vacuum cleaner.


18 >> achtergrond

Hakken in het zand Het gaat niet lekker met de medezeggenschap. Ze is duur, ingewikkeld en vormt geen goede afspiegeling van Wageningen UR. Bovendien ontbreekt het nogal eens aan vertrouwen tussen bestuurders en ondernemingsraden. tekst: Gaby van Caulil / illustratie: Ton Meijer

I

llustratief voor de stroeve relatie tussen bestuurders en medezeggenschap is de gang naar de rechter door ESG-directeur Kees Slingerland. Dat dispuut ging niet over de loopbaankansen van gepromoveerde biologen, niet over de koers van Alterra, en ook niet over de zomertemperatuur in Lumen. Slingerland wilde vorig jaar een rechterlijke uitspraak over de minimale hoeveelheid informatie die hij de medezeggenschap moest geven. De relatie tussen beiden was tot een nulpunt gedaald na de gedwongen verhuizing van bodeminstituut Isric. Directie en or kibbelden over procedures, cijfers, regeltjes. Van constructief overleg was al lang geen sprake meer. Ook in Lelystad kwam het vorig jaar tot een rechtszaak, nadat de directie ‘vastgeroeste’ medewerkers wilde ver-

0,6 OF 2,2 MILJOEN? Wageningen UR heeft een zware medezeggenschap, die voortvloeit uit het samengaan van universiteit en DLO-instituten in 2000. Dat was een experimentele kennisstructuur. Daarom is gekozen voor een stevige medezeggenschap. Later kwam daar VHL nog bij. WU, DLO en VHL bleven echter eigenstandige rechtspersonen. Gevolg: studenten, universiteitsmedewerkers, DLO-ers en VHL-ers hebben ieder hun eigen vertegenwoordiging, zowel decentraal als

27 augustus RESOURCE — 26 mei 20112009

centraal. Iedere medezeggenschap heeft weer andere taken, geregeld in twee afzonderlijke wetten. Voor vertegenwoordiging van DLO-ers geldt alleen de Wet op de ondernemingsraden (die regelt inspraak op onder meer huisvesting, financiën en personeelsbeleid), bij studenten geldt alleen de Wet op hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, bij medewerkers van universiteit en hogeschool gelden beide wetten. Wageningen UR telt onge-

veer 115 or-leden en 12 studentraadsleden. Wie lid wordt van de or, is daar in de regel een halve dag in de week zoet mee. Zijn of haar afdeling wordt daarin gecompenseerd. Die compensatievergoedingen en de kosten voor het inhuren van specifieke expertise (juristen of financiële experts) komen volgens de raad van bestuur uit op 2,2 miljoen euro. De ondernemingsraad komt echter tot een andere somma: 600.000 euro.

plichten tot ander werk. En een half jaar geleden nog zegde de medezeggenschap van Van Hall Larenstein het vertrouwen op in directeur Ellen Marks. GRIJZE, BLANKE MANNEN Er zijn positieve uitzonderingen (zoals PSG, SSG en Rikilt), maar de band tussen de Wageningse directies en medezeggenschap is vaak doorspekt met wantrouwen. En zeker nu is dat niet handig. Want als het aan de Raad van Bestuur ligt, staat de medezeggenschap veranderingen te wachten. De Raad van Bestuur en de directeuren van de kenniseenheden willen dat de medezeggenschap simpeler, beter en goedkoper wordt. De ondernemingsraden zelf willen ook dat het simpeler en beter wordt, maar niet op voorhand goedkoper. Bovendien vinden ze dat de directies wat meer vertrouwen moeten tonen. Deze snelle conclusies komen van een werkgroep onder leiding van SSG-directeur Ruud Huirne. Hij werkt namens de Raad van Bestuur een actiepunt uit van het strategisch plan 2011-2014. Een eerste rondgang leert hem dat er bereidheid is om een en ander aan te pakken. Zo vindt Cees van Dijk, voorzitter van de centrale ondernemingsraad, dat or-leden voortaan een scholingstraject moeten krijgen, om zich bijvoorbeeld te kunnen verdiepen in financiën of personeelszaken. En ja, de or heeft een hoog gehalte aan grijze blanke mannen. Ze is geen goede afspiegeling van een organisatie met veel internationale, jonge en tijdelijke medewerkers. Ook zou je voor een korte periode actief moeten kunnen worden. Hoogleraren en UHD-ers willen zich best inzetten op het moment dat er wat speelt, maar willen zich niet voor drie jaar vastleggen. Sommige ondernemingsraden erkennen dat ze teveel op hun eigen houtje werken. Het overleg met de centrale medezeggenschap verloopt soms stroef. Afstemmen is noodzakelijk: de complexiteit is groot. De medezeggenschap denkt daarom al hardop na over nieuwe structuur. Waarschijnlijk is het organogram hiernaast dan ook na de zomer al verouderd. Zo gaan de medezeggenschapsraden

achtergrond << 19 CMO Centraal MedezeggenschapsOverleg sinds 2009 26 leden

DIGGING THEIR HEELS IN

Studentenraad

GV

COR

GMR

WU-studenten (Vesta & PSF 12 zetels

Gezamenlijke Vergadering van medewerkers en studenten gaat alleen over onderwijs en onderzoek 14-16 zetels

Centrale OndernemingsRaad over ondermeer huisvesting, financiën, personeel 16 zetels

Gemeenschappelijke MedezeggenschapsRaad VHL-medewerkers en VHL-studenten 12 zetels

Volgt Wet op Hoger Onderwijs en Wetenschapelijk Onderzoek Volgt Wet op Ondernemingsraden alleen WU-medewerkers

MR Larenstein

SSG DLO

AFSG

WU

DLO

ESG DLO

WU

PSG

WU

DLO

ASG DLO

Imares

MR Van Hall Instituut

RIKILT

WU

FB

Bestuurscentrum

WU

decentrale ondernemingsraden

uit Velp en Leeuwarden fuseren. En het centrale medezeggenschapsoverleg CMO wordt waarschijnlijk vervangen door een zogeheten WUR-council, waar dan ook de GV (universitaire medezeggenschap) vertegenwoordigd is. Deze WUR-council moet een stevige vuist kunnen maken tegenover Raad van Bestuur. Nu praten Dijkhuizen en consorten regelmatig over hetzelfde onderwerp met zowel studentenraad, GV, cor en gmr. HARMONICAMODEL Ruud Huirne denkt aan een harmonicamodel: terugschakelen in vredestijd en opschalen als er - bijvoorbeeld - een reorganisatie speelt. Hij heeft daar goede ervaringen mee bij de reorganisatie van het LEI in 2009. De medezeggenschap geeft echter (nog) niets weg; ze wil wel praten over een efficiëntere werkwijze, maar niet als kostenbesparing het uitgangspunt is. De toon in de brieven tussen bestuur en medezeggenschap spreekt

boekdelen. De medezeggenschap wil praten over een andere werkwijze als ook ‘de directies kritisch naar hun eigen rol’ kijken. De directies zijn daartoe bereid, met als randvoorwaarde dat het proces ‘resulteert in een meer efficiënte en goedkopere medezeggenschap’. Dat wil de or nu net niet. Desondanks heeft de raad van bestuur eind april voorgesteld om – als ze er op 1 mei 2012 samen niet uit zijn – een commissie van wijzen te benoemen die een bindend voorstel moet doen ‘inclusief financieel zichtbare efficiëntieverhoging’. Het bestuur verzocht uiterlijk 18 mei een reactie. En die reactie was: 18 mei is te vroeg – omdat cmo en de ondernemingsraden nog niet met elkaar hebben gesproken. Zes jaar geleden is ook geprobeerd de medezeggenschap te versimpelen. Dat lukte niet. Nu lijkt de medezeggenschap welwillender. Bestuurders en medezeggenschap moeten echter samen nieuwe tafelmanieren afspreken. Dat is best lastig als je elkaar wantrouwt.

Wageningen UR’s consultation structure is cumbersome, expensive, not particularly representative and riddled with distrust. ESG director Kees Slingerland threatened to go to court about the amount of information he is obliged to pass on to his employees’ council. In Lelystad there was a court case last year about the management’s plans to redeploy ‘rusty’ employees, and the employees’ council at VHL recently passed a motion of no confidence in their director Ellen Marks. It’s not all bad news – the system is working fine at the PSG, SSG and Rikilt, for example. But the executive board wants to streamline the system to make it simpler, better and cheaper. Simpler and better, yes, say the councils themselves. Cheaper, no. And the board should show more confidence in the councils. These were the conclusions of a working party led by SSG director Ruud Huirne. Cees van Dijk, chair of the Central Employees’ Council says members should receive training and serve for a limited term. The various councils should collaborate more, too. Ruud Huirne favours a harmonica model for the councils, which can be expanded when there is a lot to decide, such as during a reorganization. Meanwhile, the first hurdle is to reach a decision on how to reach a decision. The full story? resource.wur.nl/en


20 >> achtergrond OPINIE De Wageningse klimaathoogleraar Pier Vellinga publiceerde onlangs een boek over klimaatverandering. Klimaatcriticus Salomon Kroonenberg las het boek en schreef een reactie.

Er is nog niets aan de hand met ons klimaat schijnlijk doordat de Groenlandse ijskap toen grotendeels was afgesmolten – maar zonder tussenkomst van de mens. Ecosystemen migreerden aan het eind van de laatste ijstijd bijna driemaal zo snel noordwaarts als nu, en als planten en dieren nu moeite hebben om zich aan te passen komt dat niet doordat het warmer wordt, want dat zijn ze wel gewend, maar omdat wij hun leefgebieden hebben vernietigd. Ja, zegt Vellinga, maar er kunnen kantelpunten optreden waardoor het plotseling mis kan gaan. Maar hij vergeet daarbij dat kantelpunten twee kanten uit kunnen gaan: het is volgens gerenommeerde astrofysici absoluut niet uitgesloten dat we in plaats van naar een opwarming

De gletsjers waren zelfs in de Romeinse tijd kleiner dan op dit moment. van het klimaat juist op weg zijn naar een nieuwe Kleine IJstijd. Maar Vellinga noemt de invloed van de zon een fabel, een weinig wetenschappelijke manier van argumenteren. Hoe zit het nu écht?, vraagt Vellinga retorisch in het begin van zijn boek. Ik zou zeggen, lees het boek De Staat van het klimaat van Marcel Crok, en je weet het. Salomon Kroonenberg

Salomon Kroonenberg is hoogleraar Geologie aan de Technische Universiteit Delft en schrijver van het boek: De menselijke maat: de aarde over tienduizend jaar

FOTO: LINEAIR

CLIMATE OF DISSENT Climate change, what climate change? The title of Wageningen Professor Pier Vellinga’s book may suggest climate scepticism, but that is not what you will find between its covers. Dyed-in-the-wool climate sceptic Salomon Kroonenberg (professor of Geology at Delft) laments Veillinga’s wholesale espousal of the IPCC line on human responsibility for global warming. Kroonenberg puts forward the points he says Vellinga has missed: the role of human intervention is unproven and global warming is disputed. Over the past 50 years, says Kroonenberg, global temperatures have fluctuated in line with ocean oscillations, while some astrophysicists say we are heading for a mini ice age. Vellinga dismisses the alleged role of solar events as a fable. Not a very scientific argument, says Kroonenberg. He sees more in the line taken in Marcel Crok’s book, The State of the Climate. One thing seems beyond dispute: the climate debate is heating up.

Klimaatverandering: Hoezo klimaatverandering? heet het boek van Pier Vellinga, IPCC-er van het eerste uur, en succesvol fundraiser voor klimaatgerelateerde onderzoeksprogramma’s. Als je alleen op de titel af zou gaan denk je: o, er is dus niets aan de hand? Inderdaad ontbreekt alarmistisch taalgebruik, en dat is een verademing in het gepolariseerde klimaatdebat. Maar als je fijner gaat kijken zie je vooral gemiste kansen. Het is jammer dat Vellinga zich zo vastgebeten heeft in het broeikasverhaal van het IPCC, want daardoor ontgaat hem een aantal opvallende zaken. Het is hem ontgaan, dat ondanks het feit dat de mens bijna honderd delen per miljoen CO2 in de atmosfeer heeft gebracht, de gevolgen daarvan nog absoluut niet aantoonbaar zijn. Het IPCC baseert haar bewijs over de invloed van de mens met name op de temperatuurontwikkeling in de laatste vijftig jaar, maar ondanks de voortdurende stijging van het CO2 gehalte in de atmosfeer is in de helft van die vijftig jaar de temperatuur gedaald of gelijk gebleven. Ook is het hem ontgaan hoezeer de temperatuurfluctuaties in de laatste eeuw parallel lopen met de grootschalige, maar onbegrepen interne oscillaties van de oceanen, met name de Pacific Decadal Oscillation. De gemiddelde wereldtemperatuur van de laatste decennia is lager dan die in de middeleeuwen, toen van CO2 uitstoot nog geen sprake was. De gletsjers waren zelfs in de Romeinse tijd kleiner dan op dit moment, en de zeespiegel stijgt niet sneller dan in de vorige eeuw. Hoezo, klimaatverandering? In de vorige warme periode, tussen de twee laatste ijstijden in, wás de zeespiegel zes meter hoger dan nu, waar-

The full story? resource.wur.nl/en Smeltende Aletschgletsjer in Zwitserland: natuurlijk proces of menselijk ingrijpen?


achtergrond << 21

FIETSER HEEFT WEINIG AAN 60 KM-WEG

FOTO: GUY ACKERMANS

Het verlagen van de maximumsnelheid zorgde voor een kwart minder ongelukken.

De invoering van 60-km zones is een succesnummer. Het buitengebied is spectaculair veiliger geworden. Maar de fietser profiteert niet mee, constateert onderzoeker Rinus Jaarsma. Jaarsma (Landgebruiksplanning) bracht samen met de SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) in beeld hoeveel veiliger plattelandswegen zijn geworden door 60-km-maatregelen. Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw is de maximumsnelheid in het buitengebied 60 km/uur. Borden, aangepaste belijning van de weg en verhoogde kruisingen dwingen de weggebruikers hun snelheid te minderen. Dat was wel nodig ook. Nergens is het zo verkeersonveilig als op het platteland, laten de statistieken al sinds jaar en dag zien. Het zogeheten ongevalsrisico op plattelandswegen is tien keer zo groot als op snelwegen. De kans om doodgereden te worden per afgelegde kilometer weg in het Binnenveld is tien keer groter dan op de A12. In absolute zin: elke twee miljoen gereden kilometers op een plattelandsweg levert een dode op. Dat er desondanks meer slachtoffers vallen op snelwegen komt omdat die nou eenmaal meer worden gebruikt: de macht van grote getallen. KWART MINDER ONGELUKKEN Dat snelwegen relatief zo veilig zijn is begrijpelijk. Jaarsma: ‘Het verkeer rijdt er weliswaar hard, maar wel alle-

Het aantal verkeersdoden in ons land daalt al jaren. Vorig jaar vielen er ‘slechts’ 640. Fietsers (162) en voetgangers (72) maken daar een groot deel van uit. Vorig jaar lieten 246 auto-inzittenden bij ongevallen het leven. (Grafiek en cijfers: CBS)

maal dezelfde kant uit, op een eigen baan, met ongelijkvloerse kruisingen en geleidelijk invoegend verkeer.’ Als er al botsingen zijn, is dat zelden frontaal. Allemaal voordelen die plattelandwegen niet hebben. De weg is smal, wordt gebruikt in twee rijrichtingen, door gemengd verkeer met grote snelheids- en massaverschillen. Plattelandswegen zijn in feite conflictgebieden. Jaarsma en de zijnen brachten de ongevallencijfers van twintig gebieden jarenlang nauwkeurig in kaart. Van vijf jaar voor de omvorming tot 60-km weg tot ruim drie jaar erna. De cijfers werden afgezet tegen controle-gebieden die niet werden omgebouwd. De resultaten zijn verrassend. Het aantal ongelukken (met gewonden) is met een kwart afgenomen. Op kruisingen is die afname zelfs 44 procent. Het aantal gewonden op kruisingen is bijna gehalveerd en het aantal doden en ernstig gewonden op kruisingen is meer dan gehalveerd. ‘FIETS NOG STEEDS DE PINEUT’ Die effecten zijn veel hoger dan verwacht. Bij de invoering van de 60-km zones was volgens Jaarsma gerekend met 10-20 procent minder ongelukken. De gerealiseerde afname is op alle fronten hoger. Dat met name kruisingen veel veiliger zijn geworden, is volgens Jaarsma niet toevallig. ‘De herinrichting van 60-km wegen is sober; het mocht niet teveel geld kosten. De meeste effecten verwacht je op conflictpunten en dat zijn de kruispunten. Daar zijn verkeerstafels van gemaakt. Die verhogen de attentiewaarde en reduceren de snelheid.’ Maar het succes heeft wel een schaduwkant. Jaarsma: ‘Het langzame verkeer profiteert niet erg mee. En dat zijn wel grote aantallen. Voor een fietser of wandelaar maakt 60 of 80 km/uur kennelijk geen significant verschil. Je kunt dus eigenlijk zeggen dat de fietser nog steeds de pineut is.’ Waarom dat zo is, weet Jaarsma ook niet zeker. ‘Er wordt steeds meer gefietst, vooral door ouderen. Bovendien zijn er steeds meer elektrische fietsen op de weg en die rijden harder en verder. Maar dat is speculatief.’ Roelof Kleis

Accidents Analysis and Prevention 43 (2011) 1508-1515; Making minor rural road networks safer: The effects of 60 km/hzones; Rinus Jaarsma et al.

60 KPH SAFER Road deaths are going down in the Netherlands, partly thanks to the reduction of the speed limit on a number of country roads in the 1990s, from 80 to 60 kilometres per hour. The impact of this reduction was measured for a report by Wageningen land use planner Rinus Jaarsma and the Dutch traffic safety research organization SWOV. Statistically (in terms of deaths per kilometre driven), these country roads are 10 times more dangerous than the motorways. In areas where the speed limit was reduced, the death rate went down by one quarter, and by a full 44 percent on crossroads. One group that does not seem to have benefitted is the cyclists, however. It is not clear why. Could it be because cyclist numbers are increasing, with more and more electric bicycles on the roads – going faster? Pure speculation, says Jaarsma. Accidents Analysis and Prevention 43 (2011) 1508-1515; Making minor rural road networks safer: The effects of 60 km/h-zones; Rinus Jaarsma et al. The full story? resource.wur.nl/en


22 >> M.I.

GEEN KAMER, WEL EEN BED Vanwege het chronische tekort aan kamers krijgen internationale studenten in Wageningen niet langer een kamergarantie, maar een ‘bedgarantie’. Ze moeten hun (hotel)kamer dus mogelijk delen met anderen. Een eerlijke erkenning van wat nu al vaak realiteit is? Of wordt de lat te laag gelegd? tekst: Linda van der Nat / illustratie: Kito

Martijn Kuller

Rien Bor

Woordvoerder VeSte, een van de fracties in de studentenraad ‘De studentenraad is blij dat de universiteit nu open en eerlijk zegt dat ze in de praktijk geen kamer voor internationale studenten kan regelen, maar alleen een bed. Het blijft voor ons belangrijk dat de universiteit blijft werken aan een echte oplossing, maar we gaan er vanuit dat ze dat ook doet; het is natuurlijk geen goede reclame dat de universiteit geen kamergarantie meer kan geven. De studentenraad heeft het afgelopen jaar veel klachten gekregen van buitenlandse studenten. Zij balen er vooral van dat hen een kamer is beloofd en dat de universiteit die belofte niet is nagekomen. De studentenraad heeft er dan ook voornamelijk op ingezet dat de universiteit geen beloftes meer doet die ze niet kan waarmaken.’

Coördinator werving internationale studenten buiten Europa ‘Ik baal er al een paar jaar van dat er laks gereageerd wordt op de toename van internationale studenten. Als je buitenlandse studenten wilt, dan moet je zorgen dat de randvoorwaarden, zoals huisvesting, in orde zijn. Als er door de instroom van studenten meer ambtenaren nodig zijn bij het inschrijfbureau, dan regel je dat die er komen. Zo moet dat ook gaan met kamers voor internationale studenten. De bedgarantie is een goedbedoelde noodoplossing, maar het is alléén een noodoplossing. En dan is korting op het collegegeld op zijn plaats. De buitenlandse studenten betalen 10.000 euro om in Wageningen te studeren, dan moet je ze ook een bepaalde kwaliteit bieden en niet met z’n achten wegstoppen in een hotelkamer. Er zijn maatregelen genoeg om hen meer te kunnen bieden, zoals de kazernes in Ede en de recreatieparken in Hoenderloo. En de leegstaande gebouwen van de universiteit kunnen misschien ook versneld geschikt gemaakt worden.’

Janneke Snetselaar Was AID-mentor voor zestien internationale masterstudenten ‘Ik was dit jaar ‘mastermama’ en ik weet zeker dat vijf van mijn kindjes in dat hotel Hof van Wageningen woonden. Dat was echt geen doen; ze hadden geen privacy en maar beperkte kookmogelijkheden. Sommigen hebben daar een paar maanden gezeten. Inmiddels hebben ze nu allemaal een kamer of zijn ze terug naar hun eigen land. Als de universiteit haar internationale karakter wil waarmaken, dan moet ze zorgen voor betere faciliteiten en buitenlandse studenten een eigen plek aanbieden. Die bedgarantie is misschien wel eerlijker, maar het maakt de situatie er niet beter op. Vorig jaar konden ze hun kamergarantie ook niet waarmaken, dit jaar noemen ze het anders. Dat is gewoon de lat lager leggen. Ik vind dat echt niet kunnen. De universiteit moet eerst kamers regelen voordat ze internationale studenten laat komen.’


Vincent Buitenhuis Directeur van Kences, het overkoepelend samenwerkingsorgaan van studentenhuisvesters ‘Wageningen is een bijzondere universiteit, want 80 procent van de studentenpopulatie zit in een kamer van Idealis. Dat maakt de studentenhuisvesting gevoelig voor marktontwikkelingen. Een paar jaar geleden waren de studentenaantallen laag. Toen stonden er kamers leeg en werden er woningen gesloopt. Nu trekt de markt ineens weer aan en moet er als een gek bijgebouwd worden. Daarbij is het moeilijk te voorspellen hoeveel buitenlandse studenten er precies komen. Ik vind sowieso dat de universiteit alleen dingen moet be-

M.I. << 23

BED GUARANTEED

loven die ze kan waarmaken, en het eerlijk moet toegeven als ze een bepaald niveau niet haalt. Ik pleit voor betere samenwerking tussen de universiteit en Idealis. De universiteit heeft het beste inzicht in de studentenaantallen. Ze moet dus heel snel openheid van zaken geven over de aanmeldcijfers en alleen een kamergarantie geven als ze die kamers ook daadwerkelijk heeft. Het grappige is dat wij merken dat vrij veel buitenlandse studenten, met name Chinese, aangeven dat ze het juist prettig vinden om onzelfstandig op kamers te gaan. Die zetten op hun aanmeldformulier dat ze het liefst een kamer met anderen delen. Dus voor een deel van de studenten is alleen zo’n bedgarantie helemaal niet zo gek.’

Joel Khobondo masterstudent Animal sciences, uit Kenia ‘Ik studeer nu acht maanden in Wageningen en zit vanaf het begin aan de Bornsesteeg. Ik heb dus zelf niet meegemaakt hoe het is om met z’n zessen in zo’n hotelkamer te zitten. Het is goed dat de universiteit kamers beschikbaar stelt, want het is voor een student uit het buitenland moeilijk om hier een kamer te vinden. Maar het is wel belangrijk eerlijk te zeggen dat ze die kamer moeten delen. In dat ho-

tel hadden de studenten totaal geen privacy. Misschien is het beter als de universiteit eerst kamers regelt, voordat ze de studenten laat komen.’

Karmijn van den Berg Voorzitter WSO, de Wageningse studentenvakbond ‘Het principe van de bedgarantie vinden we natuurlijk belachelijk, maar het heeft geen zin voor ons om heel hard ‘boe!’ te roepen. Het is jammer dat het zover heeft moeten komen, maar de informatievoorziening voor internationale studenten is er wel op vooruit gegaan. Vorig jaar was er in de praktijk ook al een bedgarantie in plaats van een kamergarantie, alleen wisten de studenten dat niet. We zien dat de universiteit heel hard bezig is om een oplossing te vinden voor het probleem. Dit jaar zijn er voor het eerst gesprekken op gang gekomen tussen de universiteit en Idealis; die hebben de laatste tijd alleen maar met elkaar overhoop gelegen en elkaar verwijten gemaakt. Nu is er beweging gekomen en zijn er plannen om te bouwen. Daarvoor moet er wel het bestemmingsplan voor de campus gewijzigd worden, dus er gaat nog wel wat tijd overheen. Maar ze zijn in ieder geval op de goede weg en dat geeft ons hoop.’

For several years now, there has been a room crisis at Wageningen University every autumn. So the university has changed its ‘room guarantee’ for foreign students into a ‘bed guarantee’. Honest realism or an unacceptable lowering of standards? Honest, says Martijn Kuller of VeSTe. It’s the broken promise that annoys disappointed newcomers the most. Yes, honest, says Janneke Snetselaar, ‘mastermama’ to foreign students last year. But it doesn’t improve the situation. The university should not invite foreign students until it has rooms for them. Kenyan MSc student Joel Khobondo says the same. He was spared the hotel experience, but was shocked by the lack of privacy people had to put up with. Recruiter Rien Bor points out that foreign students pay 10,000 euros to study in Wageningen. If they are going to have to share crowded rooms they deserve a discount. Vincent Buitenhuis of Kences, an umbrella organization for student housing providers, says collaboration between the university and Idealis could be improved. Then again, some foreign students like sharing rooms, so for them a bed guarantee is fine. But to Karmijn van den Berg, chair of WSO, the bed guarantee is ‘ridiculous’. Still, she acknowledges that the university is working on the problem and ‘that gives us hope’. The full story? resource.wur.nl/en


24 >> student

BEETJE DUWEN, BEETJE KNEDEN Deze week zijn de studentenraadverkiezingen. Dat betekent dat het afscheid nadert voor Erwin Hofman (voorzitter VeSte) en Ewoud Nijhof (voorzitter PSF). Na een intensief bestuursjaar maken zij de balans op. Over sparren, koffiemachines en meer weten dan de rector. tekst: Linda van der Nat / foto: Bart de Gouw

Blij dat het bijna voorbij is? Ewoud: ‘Ik heb zin om weer te gaan studeren. Het was voor PSF best pittig, want we hadden niet echt een goede overdracht door interne problemen vorig jaar. Ik wist dat het in het begin moeite zou kosten, maar dat maakte het jaar ook erg leuk en uitdagend.’ Erwin: ‘Het is een heel intensief jaar geweest. Het was ook een interessant jaar, er gebeurde van alles. Niet alleen op de universiteit maar ook nationaal, met de bezuinigingen en de Halbeheffing. Ontzettend druk, maar wel heel leerzaam. Je doet bestuurservaring op, leert hoe je eigenlijk je partij moet runnen. Maar je bent tegelijkertijd bezig met onderhandelen, met het politieke spel.’ Wat hebben jullie als studentenraad dit jaar onder andere bereikt? Ewoud: ‘Voor de raad is de aandacht voor de huisvestingproblematiek het meest tastbare resultaat. Aan het begin van dit jaar stonden veel fracties in de gemeenteraad nog vrij cynisch tegen-


over onze plannen voor huisvesting op de campus. Dat was voor sommigen echt een dogma, daar werd niet over nagedacht.’ Erwin: ‘De problemen met huisvesting hebben we tot een speer-

punt gemaakt. Je ziet nog niet echt concreet resultaat, maar je merkt wel dat de mindset veranderd is. De neuzen staan nu dezelfde kant op, daardoor ontstaan er veel meer mogelijkheden.’

IDEALISME VERSUS PRAGMATISME De studentenraadsfracties waren het niet vaak oneens het afgelopen jaar, maar hanteerden in hun contact met de raad van bestuur wel een andere aanpak. PSF is de meer idealistische fractie, die stugger vasthoudt aan haar principes. Zo was de partij pertinent tegen de ‘harde knip’, waarbij een student pas toegelaten wordt tot de masteropleiding als de bachelor volledig is afgerond. VeSte was ook tegen de harde knip, maar was van mening dat de studentenraad weinig meer kon inbrengen tegen een overheidsbesluit. De partij besloot er praktisch mee om te gaan en te proberen de nadelige gevolgen voor studenten tot een minimum te beperken. De grootte van de verschillende partijen had ook invloed op de bestuurstijl van beide voorzitters. Erwin Hofman, voorzitter van VeSte (negen zetels), hechtte meer waarde aan afspraken en richtlijnen. Op tijd komen, je afmelden, van negen tot vijf aanwezig zijn, en vaak een pak aantrekken. De partij is ontstaan uit een samenwerking van de grote studentenverenigingen, waar het gebruikelijk is om in pak te verschijnen. Bij Ewoud Nijhof van de kleine PSF (drie zetels) konden de teugels wat losser en ging het er gemoedelijker en meer relaxed aan toe.

Wat viel tegen? Ewoud: ‘Voordat ik voorzitter werd van PSF zat ik er over na te denken de politiek in te gaan. Maar na dit jaar is het voor mij duidelijk geworden dat ik toch meer de wetenschappelijke kant op wil. Het was gaaf om te zien hoe zo’n grote organisatie werkt, maar het gaat me uiteindelijk toch te langzaam. Het zijn vooral onderwerpen voor de langere termijn; dan is het vooral een beetje duwen en een beetje kneden, en dan na drie jaar is er pas resultaat.’ Erwin: ‘Soms heb je dat al met een koffieautomaat. In de kantine in Leeuwenborch was er geen koffieautomaat. Toen wij in september begonnen, hebben we vanaf dag één geprobeerd daar een nieuw apparaat te regelen. Uiteindelijk heeft het een half jaar geduurd.’ Hebben jullie onderling nog strijd gehad? Erwin: ‘We hebben dit jaar goed samengewerkt. Ewoud en ik zijn allebei niet van die dominante types, maar rustig en relaxed. Daarbij

student << 25

A YEAR IN STUDENT POLITICS

Ewout Nijhoff (links) en Erwin Hofman: ‘pittig jaar’

was PSF dit jaar maar met z’n drieen en wij met z’n negenen. Dat is wel een zwaar overwicht. Zodra er meer balans in verdeling is, komen wrijvingen meer naar boven.’ Ewoud: ‘Het scheelde ook dat er dit jaar veel onderwerpen waren die duidelijk nadelig waren voor studenten. Dan hoef je niet te sparren.’ Erwin: ‘VeSte wil natuurlijk geen zetels inleveren, maar ik zie wel in dat een tweepartijenstelsel heel waardevol is. Meer partijen zou nog mooier zijn. Door met elkaar te sparren, kun je elkaar naar een hoger niveau tillen.’ Wat zou je jullie opvolgers willen meegeven? Erwin: ‘In het begin van het jaar ben je vaak onder de indruk van de bestuurders. Het is zaak dat zo snel mogelijk te laten vallen. Je moet ze natuurlijk altijd met respect behandelen, maar dat moet je er niet van weerhouden je mening te geven. Dat waardeert de raad van bestuur ook, zij willen een kritische raad.’ Ewoud: ‘Verder hebben we na-

tuurlijk ook nog tips en trucs voor de omgang met de raad van bestuur, maar dat is meer iets voor de overdracht. Dan gaan we een

‘Wij hebben aan den lijve ondervonden dat je wel degelijk invloed kunt uitoefenen op beleid. Dat je dingen kunt veranderen’ schets geven van de mensen die het nieuwe bestuur tegen gaat komen.’ Erwin: ‘We bereidden onze vergaderingen met de rector altijd goed voor. We probeerden zo veel mogelijk kennis te vergaren, om zo de rector een stapje voor te zijn. Daardoor kwam het vaak voor dat we beter op de hoogte waren dan de rector, wat natuurlijk voor ons voordelig was. En daarnaast zorgden we voor goede argumenten die we verdeelden over de raadsleden.’ Ewoud: ‘Zo maakten we duidelijk dat het ’t standpunt was van de hele raad, en niet van een persoon of een fractie. Dat werkte heel goed.’

Waarom zouden alle studenten deze week moeten gaan stemmen? Erwin: ‘De studentenraad biedt de enige mogelijkheid voor studenten om gehoord te worden en je vertegenwoordigd te zien. Wij hebben aan den lijve ondervonden dat je wel degelijk invloed kunt uitoefenen op beleid. Dat je dingen kunt veranderen.’ Ewoud: ‘De studentenraad is er om bij nieuwe plannen duidelijk te maken: ‘Hee, er zijn ook nog studenten! Dit beleid tast onze rechten aan!’

Bekijk op YouTube de Escalator Pitch (http://bit.ly/mqOfFQ) van de twee nieuwe lijsttrekkers Romy (PSF) en Sanne (VeSte).

An interview with Erwin Hofman and Ewoud Nijhof, outgoing chairs of student parties VeSte and PSF, respectively, which they have represented on the student council. They look back on interesting times. Ewoud is ready to go back to his books now, but both enjoyed this hectic and highly educational year. Both felt their most tangible achievement was to get people to take the student housing more seriously. Ewoud won’t be going into politics though – things move too slowly. Yes, says Erwin: even negotiating for a new coffee machine took ages. The two parties had few disagreements this year, joining forces against common ‘enemies’ such as the hard cut-off point between Bachelor’s and Master’s degrees (a losing battle). A bit more balance between VeSte, which had 9 seats this year, and the more radical PSF, which had 3, could liven things up. What is their advice for their successors? Don’t be daunted by the management: they appreciate tough sparring partners. Do your homework so as to stay one step ahead of the rector, and present a united front. And their advice to all students: use your vote this week! The full story? resource.wur.nl/en


26 >> student HARK

MEELTJE

Ook een watje? Gooi het eens over een andere boeg. Bot gedrag loont namelijk. Macht corrumpeert, maar andersom gaat het kennelijk ook op. Hebben onderzoekers van de UvA ontdekt. Wie de regels aan zijn laars klapt, zal wel machtig zijn. Benen op tafel dus, as op de vloer, voordringen en een grote mond. Veel succes!

De juiste toon raken in een mailtje aan een prof is niet makkelijk. In het Erasmus Magazine staan voorbeelden van mailtjes die universitaire studenten zoal sturen: ‘Wilde u vragen van waar ik precies me theory en emperische argumenten haal want ik kan nooit wat vinden op internet of in het boek of mischien zoek ik verkeerd…’ Waarna de student een concessie doet: ‘Je mag me ook bellen op 06-------- jij bent sgatje’.

CULT <<

Rauw toneel op landgoed STIJN << E Crimineel Ooit heb ik mezelf ook voorgenomen dat m’n columns niet politiek mogen zijn. Mislukkingen in mijn liefdesleven leken me nu eenmaal interessanter dan een lekenbeschouwing over monetair beleid. Maar sorry, ik hou het niet meer vol. Zodra ik denk aan natuurbezuinigingen krijg ik hartkloppingen. Uit voorzorg kijk ik ’s avonds al geen televisie meer; één seconde staatssecretaris Bleker staat gelijk aan minstens twee uur slapeloosheid. Ik voel me machteloos. Mijn ogen worden vochtig als ik bij mij in de buurt zie hoe het met de vlinders gaat. Ook volgens het Planbureau voor de Leefomgeving gaat de biodiversiteit nog altijd achteruit. Maar ja, ons kabinet vindt dat er wel even genoeg dure elitenatuur is. Volgens een wereldwijde studie vertegenwoordigt natuur bijna twee keer het wereldwijde kapitaal. KPMG becijferde de winst van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug op 3.569 euro per hectare. Toch vindt het Kabinet het geen overheidsverantwoordelijkheid. Tja, voor handelsmissies heb je ministers en natuur kun je blijkbaar beter aan de private sector overlaten. Alsof deze zorgen al niet genoeg zijn, ben ik ook nog eens frequente bezoeker van pvv.nl geworden. Een vorm van zelfkastijding, denk ik. In elk geval voel ik me na elk bezoek geraakt; ik word als crimineel omschreven: ‘Wilderniskitsch door de milieumaffia’, ‘Hun [de milieufundamentalisten] macht moet worden gebroken’, ‘nog even en er wonen door deze moerastsunami meer brulkikkers dan mensen in Groningen!’. Moslims hebben tenminste nog het geluk dat het kabinet zich soms een heel klein beetje wil distantiëren, zo niet op natuurgebied. In het Agrarisch Dagblad zegt Bleker dat hij natuurbeheer terug wil geven aan de samenleving zelf, in een speech zegt hij erop te vertrouwen dat boeren natuurregels kunnen omzeilen. Want natuurbeheerders maken, zo begrijp ik, geen onderdeel uit van de samenleving. Voor niets sta ik om vier uur ’s ochtends op om vogels te tellen, voor niets knot ik wilgen, voor niets begeleid ik kinderen dwars door het bos. Voor welgeteld 3,40 per uur zit ik uren achter de computer om kaarten te maken. Resultaat: de PVV beschrijft me als crimineel en een staatssecretaris vindt me niet echt een onderdeel van de maatschappij. Of, om het regeerakkoord te quoten: ‘we gaan letterlijk en figuurlijk werk maken van het oplossen van problemen’. Stijn van Gils


en sirene klinkt. Geweeklaag stijgt op onder de geïsoleerd opgestelde dorpsbewoners. Dan, aangemoedigd door een zacht muziekje, rechten ze hun rug en beginnen te dansen. Als slaapwandelaars tollen ze rond en maken walspassen, in het gras en rond de bomen. De plaats van handeling is landgoed Larenstein in Velp. Daar voert het amateurgezelschap Toneelgroep Arnhem ‘De heerlijkheid van Asten’ op. Dat is geschreven door Hans van den Boom en voor deze productie bewerkt door regisseur Erik Bok. Het is een bizar en rauw stuk. Niet iets om je kinderen mee naartoe te nemen. Denk aan de bijtende Deense film Festen, het grimmige Dogville van Lars von Trier en de absurdistische films van Alex van Warmerdam, zoals Abel. Asten is een klein dorp, waar iedereen elkaar kent. Zoals de slager die dagelijks boven het hakblok zijn tranen vergiet. Of de dominee, die iedere dag een sorbetje haalt voor zijn vrouw, voor wie hij een sterke fysieke afkeer voelt. En de jonge Saskia, niet alleen slachtoffer van epileptische aanvallen, maar ook van roddel en achterklap.

Op een dag zien de dorpsbewoners een ‘zwarte engel’ door de hoofdstraat lopen. Dan worden er onomkeerbare gebeurtenissen in werking gesteld. Geen geheim blijkt veilig. Onder de vredige oppervlakte schuilen leed, waanzin en woede. Genadeloos legt het stuk de isolatie van het individu in de gemeenschap bloot. Een herhaalde litanie van de zinnen ‘Leef met mij, praat met mij, eet met mij, vrij met mij’ toont tegelijkertijd de diepgevoelde behoefte aan verbondenheid. De vervreemdende sfeer en de lachwekkende situaties spoelen vervolgens de wrange smaak weer weg. Enkele plekken op het landgoed vormen het decor, zoals het grasveld ten westen van de fietsenstalling en de open plek tussen de bomen vlak daarachter. Het publiek zit verspreid over die plekken. Niet iedereen krijgt hetzelfde te zien, wel krijgt iedereen dezelfde personages en verhalen mee, dankzij de geluidstechniek en de verplaatsingen van de acteurs. Een van die acteurs is overigens Daan van der Linde, docent platteAB landsontwikkeling bij VHL. Te zien op donderdag 26, vrijdag 27 en zaterdag 28 mei om 20.30 uur op landgoed Larenstein in Velp. Zie www. toneelgroep arnhem.nl

student << 27 TÉ VEEL Van bier drinken krijg je geen bierbuik. Wetenschappelijk gezien tenminste. Dat is de uitkomst van een Deense literatuurstudie in opdracht van het Kennisinstituut Bier van voedingsprof Frans Kok. De Denen vonden niks. Nou ja, bijna niks. Alleen bij meer dan zestien glazen in de week is er mogelijk enig verband. Tsja, té is altijd slecht. Meer onderzoek is nodig, heet dat dan. Maar niet té veel natuurlijk.

CRIMINAL Stijn was given one rule as Resource columnist: don’t write too often about nature. So far so good, but the wholesale abandonment of Dutch nature under State Secretary Bleker is too much for him. The ‘environment mafia’, as the PVV calls nature conservationists like Stijn, are being treated like criminals that society must be protected against.

FOTO: HOGE NOORDEN

AVANT GARDE IN VELP

MELKSNORREN. Bijna zestig Europese studenten voedingsmiddelentechnologie deden onlangs bij Van Hall Larenstein in Leeuwarden mee aan een internationale beoordelingswedstrijd voor zuivelproducten. De studenten moesten vijf soorten melk, boter en drie kaassoorten beoordelen op een dertigtal kenmerken, met de bedoeling zo dicht mogelijk het oordeel van een deskundige jury te benaderen. Het team uit Aurillac MR (Frankrijk) won de proeverij. Leeuwarden werd derde.

METEEN DOOR NAAR AHOY

Wow, in Ahoy?! ‘Ja, cool hè? Het is wel heel bijzonder, zeker omdat we pas sinds december in de huidige bezetting bestaan. Het songfestival was ons eerste optreden samen, en toen wonnen we de eerste prijs. Waanzinnig. En ons tweede optreden was in Ahoy bij het studentengala Bal 11.’ Hoeveel mensen waren er in de zaal? ‘Nou, er kunnen er 9000 in maar ik schat dat er 2000 waren. Wel jammer dat de zaal niet vol was, maar het gaf toch een kick. En na ons kwam Guus Meeuwis.’

Wie? Dominique Eissing, zesdejaars Voeding en gezondheid Wat? Lead zangeres van de Ceresband Funked-up Waarom? De band won het Intercorporaal Songfestival (ICSF) en trad afgelopen week op in Ahoy

Wat hebben jullie gespeeld? ‘We hadden maar 8 minuten de tijd. Eerst deden we een korte medley en daarna natuurlijk ons eigen nummer, De Beat van het Bestaan.’ En volgend jaar is het ICSF in Wageningen? ‘Ja, alle corpora komen dan hierheen. We verwachten zo’n 1500 mensen, een enorm evenement. Het is nog niet zeker of het wel in onze sociëteit gaat passen, misschien moeten we uitwijken naar Ede of Arnhem. Er NM wordt nu een commissie opgericht die het allemaal gaat regelen.’

Provocative experimental drama will be performed by an Arnhem theatre company in the grounds of VHL Velp this week. De heerlijkheid van Asten is a kind of condensed soap about a village community. Not suitable for children or prudes. 26, 27 and 28 May at 20.30; www.toneelgroeparnhem.nl

DAIRY GOURMETS Sixty European students of Food Technology evaluated dairy products at VHL Leeuwarden to see who came closest to the verdict of a professional jury. The French team from Aurillac came first, Leeuwarden came third.

FUNKED-UP IN AHOY Dominique Eissing, lead singer with the Ceres band Funked-up (and student of Nutrition and Health) was thrilled with the chance to perform in the Rotterdam arena Ahoy, having won the inter-student society song festival. They had 8 minutes and performed a medley and a number of their own. They look forward to hosting the festival next year. The full story? resource.wur.nl/en


28 >> student MORBOLIDE Jaarlijks vallen er miljarden verkeersslachtoffers in Nederland. Ja echt. Vooral insecten zijn de dupe. Op splashteller.nl kun je nu laten weten hoeveel vliegende vrienden je met je ritje hebt omgebracht. Dat levert nuttige informatie op over insectendichtheid en variatie. Kortom: meewerken aan de wetenschap vanuit het comfort van je eigen bolide.

>> HET ECHTE WERK

FIVE MONTHS IN PARADISE

DE KLEIHEUVEL VAN COSTA RICA Wie? Marieke Tichler, derdejaars Diermanagement Wat? Onderzoek naar de reproductie van de wilde nootmuskaatboom Waar? Drake, Costa Rica Waarom? ‘Ik wilde onderzoek doen in de jungle’ ‘Het leven in Costa Rica was een regelrechte ommezwaai. Alles ging daar veel relaxter! Ik verbleef samen met mijn stagepartner bij een leuk gastgezin, in een hutje vlak aan zee. We zaten daar echt in the middle of nowhere. Het dichtstbijzijnde dorpje was een uur lopen, daar had je twee kroegjes en een internetcafé. Soms zelfs mét internet. Onze gastvrouw was een flinke roddelkont en hield ervan om iedereen te bespioneren, maar ze was ook heel moederlijk. Aan het eten moest ik wel even wennen. We aten drie keer per dag gallo pinto, oftewel rijst met zwarte bonen. Dat is even slikken wanneer je dat om zes uur ’s morgens als ontbijt krijgt voorgezet. Eén keer per week kregen we pannenkoeken, dan kon ik mijn geluk niet op. Iedere morgen ging ik vroeg op pad. Het eerste


obstakel was de hoge kleiheuvel die je moet beklimmen om bij de nootmuskaatbomen te komen. Als het geregend had, werd de heuvel een soort waterval en moest je al glibberend omhoog klauteren. Bleek dat stevige ontbijt dus toch goed van pas te komen. In het oerwoud hielden we ons vooral bezig met het tellen van vruchten en zaden van de wilde nootmuskaatboom. Met de bedoeling om een inschatting te maken van hun reproductie. Ook observeerden we welke dieren van deze bomen aten en hoeveel. Er zijn in Costa Rica veel bijzondere vogelsoorten en ik heb ook veel apen gezien. De kapucijnapen kwamen heel dichtbij. Die waren brutaal en probeerden je weg te jagen. Mijn stagepartner is een keer hard weggerend met zo’n groep apen achter zich aan. Maar wanneer je teruggromde deden ze niks meer. Ook slangen zijn er veel. Tijdens het beklimmen van een waterval stapte ik bijna met mijn bloten voeten bovenop een giftige addersoort! Het werk was soms vermoeiend, maar de omgeving was ontzettend mooi. Ik heb vijf maanden in een paradijs geleefd.’ VH

Five months in paradise, is how Marieke Tichler sums up her internship period in a remote coastal village in Costa Rica. Third year student of Animal Management Marieke and her fellow intern sampled a very different lifestyle, living at a relaxed pace in ‘the middle of nowhere’ on a diet of rice and beans three times a day. They studied the reproduction of the wild nutmeg tree. No easy task, as to reach the trees they had to clamber up slippery clay slopes. That made them grateful for their breakfast beans. They also had to cope with cheeky monkeys and poisonous snakes. Seems like every paradise has its serpents. The full story? resource.wur.nl/en

service << 29 mededelingen Mededelingen van en voor studenten en medewerkers. Lever maximaal 75 woorden aan op donderdag voor verschijning via [email protected], met als onderwerp ‘Mededeling’.

Hokjesdenken Wist u dat een religieuze opleving een ‘reveil’ heet, en dat een mhz een golflengte is? Zo ja, dan had u vast de goede oplossing voor deze hokjesdenken: studentenhaver. Nooit eerder waren er zo veel verkeerde inzendingen. Drie mensen of teams gingen voor ‘studentenkamer’. Gelukkig was de puzzel dus een keer moeilijk genoeg om een aantal slimmeriken om de tuin te leiden. Op naar de volgende! Oh ja, en de Sexy Chickies hadden het goed. Vorige week ook al, maar toen zijn ze niet genoemd. Alle inzenders (ook de iets minder goede): Cees Niemeijer, Leerstoelgroep Nematologie, Jonkies van ESD, Herman Slink, Willem Menkveld, Renée en Susan van der Salm, Vakgroep Milieutechnologie, LeAF en het Milieulab, Het ‘Ja dit is het’-team, Sexy Chickies, Het GreenTeaTeam, Loes Bugter en Wouter Leer, Siloah Beumer, Ellen Slegers, Clasien Lock, Hanneke & Gosse, Ans Lijftogt, Willem de Visser, Jan Meuleman en MaRiCo Boot.

Horizontaal 1 Hij heeft bedacht hoe je goud uit pyriet kunt halen 4 Pier die Hoezo klimaatverandering? publiceerde 10 Racewedstrijd 12 Betermaker 14 De e van remslaap 15 Selectiecriterium 16 Verkiezingstegenstander van 11 verticaal 17 Betoverende vlek 19 Virginia __, schrijfster 20 Blonde __ Blonde, Dylan 21 Bevoordeelde de minst sprankelende 26 Daarbij loopt alles op rolletjes 28 D-mineur 29 Dat orgaan moet ‘simpeler, beter en goedkoper’ worden 31 Rectum 34 Akademie-professor in de Entomologie 36 Past na chemo of wit 37 Heeft eenzelfde probleem als de Portugees en de Griek 38 Weer dat toontje 40 Ontkennend nummer 41 Nl. 42 Zo bedrogen kan een boek zijn 43 Zabel of Mouthaan

Verticaal 1 Daarmee mag je niet direct naar de universiteit 2 Die van Áfrikaanse olifanten zijn groter 3 Technische opleiding die opging in het VMBO 4 Past na klap of melk 5 Hoe ging het? 6 Urninhoud 7 Miezeriger kan niet 8 Big Apple 9 Vorm van een oud kerkplafond 10 Kleding voor officiële gelegenheden 11 Verkiezingstegenstander van 16 horizontaal 13 Hield halt 15 Theatergroep uit de Maasstad 18 Love and __ Drugs, romantische komedie 21 Ligplaatsen 22 Troost of Turner 23 Muqtada __, sjiitische (terroristen) leider 24 Bloem der natie voor Fransen 25 Cleo of Frankie 26 Duitse bubbels 27 Organisatie waar 34 horizontaal lid van wordt 30 Wordt beter als je stopt met roken 32 Tropische vogel 33 ‘Nieuwe __-scanner in Ziekenhuis Gelderse Vallei getakeld’ 35 __ van der Weele, bioloog en filosoof 39 Krant uit de lichtstad Mail de groene hokjes uiterlijk komende woensdag naar [email protected]. De oplossing komt donderdag op resource.wur.nl.

(Zomer)stages Heb je per september een stage nodig of heb je interesse om op zomerstage te gaan? Integrand is de grootste Nederlandse stagebemiddelaar en kan jou helpen aan een voorsprong in je carriere. Kom langs op ons kantoor of kijk op www.integrand.nl. Ook voor een part-time bestuursjaar! 9.30-16.30 UUR, LA 13, [email protected]

Projectvoorstellen van wetenschappers gezocht Stichting Imagine Life Sciences is voor de scholierenwedstrijd van 2011-2012 op zoek naar wetenschappers. U wordt uitgedaagd om een projectvoorstel in te dienen met een nuttige en betaalbare toepassing op het gebied van water, gezondheid, voeding en bio-renewables. De projectvoorstellen worden voorgelegd aan groepjes scholieren (4/5 Havo en 4/5/6 VWO) die een businessplan maken. Met uw hulp draagt u niet alleen bij tot meer inzicht bij middelbare scholieren in Life Sciences, maar zorgt u er ook voor dat meer meisjes kiezen voor een Bèta studie. Deadline indienen projectvoorstellen: 15 juni. WWW.FOUNDATION-IMAGINE.ORG

Wie mag zich Student Ondernemer 2011 noemen? Ben je student én ondernemer? Schrijf je tot 1 juli in voor de Studenten Ondernemersprijs Alle deelnemers krijgen persoonlijke en inhoudelijke feedback op hun business plan van een deskundige jury. De 5 finalisten kunnen naast interessante prijzen rekenen op landelijke publiciteit. De winnaar gaat bovendien met FMO Development Experience naar een ontwikkelingsland, en krijgt zo de bijzondere kans te ervaren wat ondernemerschap inhoudt onder totaal andere omstandigheden.

5th Postcode Lottery Green Challenge: register open The world must embrace a new, greener lifestyle. One bright idea can make a big difference. We’re looking for products and services that contribute to an eco-friendly lifestyle, directly reduce greenhouse gas emissions and score highly on convenience, quality and design. This worldwide competition offers the winner € 500,000, expert coaching and help to bring the product to market. Registration closes 29 July. WWW.GREENCHALLENGE.INFO

DEADLINE: 1 JULI. WWW.STUDENTENONDERNEMERSPRIJS.NL

29th LEEFfestival 17 & 18 June: registration for acts now open. This year’s theme is “Street Festival”. And you are happily invited to join the celebrations and to become part of this effervescent event. Whether you feel the need to express yourself theatrically, artistically or creatively, or if you just want to spend some time doing interesting things in the company of interesting people, LEEFfestival is the organization for you. It’s the perfect opportunity to showcase your talents, your group or your act, new or established. Come and experiment and expand yourself in a brand-new setting. All workshops welcome. WWW.LEEFFESTIVAL.NL

agenda 26 May - 9 June

CHEMICAL WASTE TOUR 2011 On a yearly basis, a Chemical Waste Tour is organised by SHARE (previously known as HappyJMA Wageningen) in cooperation with the regional waste company and the municipality of Wageningen. The tour goes on collecting chemical waste from students from all larger Idealis student buildings on the 26th of May (Dijkgraaf, Asserpark), 7 June (Walstraat, Marijkeweg), 8 June (Binnenveld, Haarweg 333) and 9 June (Haarweg) to collect chemical waste from students. WWW.SHAREWAGENINGEN.ORG

Vervolg op pagina 30


30 >> service Friday 27, Saturday 28 May

WSKOV SPRING CONCERT WSKOV (Wageningse Studenten Koor en Orkest Vereniging) will perform a.o. the Symphony nr 8 from Dvorak, Der Sturm from Haydn and a-capella pieces from Brahms. 20.00 - 23.00 AULA, WWW.WSKOV.WUR.NL

Saturday 28 May

LUSTRUM PARTY @ ‘HOGE BORN’ This year the Farmers Foundation becomes 40 years! Saturday there is a big concluding Party at Farm ‘De Hoge Born’. In the afternoon there will be, among others, a farmer market, workshops, exhibition of archive material and Inspringtheater plays. Of course you’re all invited! 14:00-20:00 FARM ‘DE HOGE BORN’, BORNSESTEEG 87, WAGENINGEN, WWW.BOERENGROEP.NL

Vrijdag 3 juni

RED RIBBON ROCK IN WILLEMEEN Met oa; Shaking Godspeed, The Medics, Boef & de Gelogeerde Aap. Shaking Godspeed zijn uit het graf van The Bloody Honkies naar bo-

ven gekomen om een dodelijke mix van rock ‘n’ roll en psychedelische bluesrock de wereld in te slingeren. Mannen en vrouwen op Zwarte Cross, Noorderslag, Paradiso en in de studio’s van de Nederpopshow en De wereld draait door bleven na de optredens van deze vunzige mannen bezweet, nat van het bier en zonder ondergoed achter. 19.00 UUR, WILLEMEEN, WILLEMSPLEIN 1, ARNHEM, WWW.WILLEMEEN.NL/

Woensdag 8 juni

KENNISDAG LANDSCHAP & BURGERS Het mobiliseren van mensen om mee te werken aan een mooi landschap wordt steeds belangrijker, zeker gezien het huidige kabinetsbeleid. Maar hoe doe je dat goed? Landschapsbeheer Nederland organiseert hierover in samenwerking met Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen en IVN een landelijke kennisdag in Arnhem. Irini Salverda van Alterra geeft o.a. een presentatie. Meld je snel aan; er is plaats voor 40 personen. 10.00-15.45 UUR, VILLA SONSBEEK, ARNHEM

Forum Opening Hours The Library Monday to Friday from 8 am - 10 pm

The Building Monday to Friday from 8 am - 11 pm Saturday from 10 am - 5 pm Sunday from 10 am - 5 pm

Saturday from 10 am - 5 pm Sunday from 10 am - 3 pm

During working hours, the building is open to the public. After working hours, entrance is only possible with a WUR card.

Irregular Opening Hours during June 2011 2011

The Building

The Library

Student Desk

WURshop

Restaurant

Grand Café

Language Services

Thursday Ascension Day

02 June

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Friday

03 June

8 am - 11 pm

8 am - 10 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

9 am - 5 pm

Saturday

04 June

10 am - 5 pm

10 am - 5 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Sunday

05 June

10 am - 5 pm

10 am - 3 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Friday

10 June

8 am - 11 pm

8 am - 10 pm

9 am - 1 pm

9 am - 2 pm

11.30 am - 1.30 pm

8 am - 3 pm

Closed

Saturday

11 June

10 am - 5 pm

10 am - 5 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Whit Sunday

12 June

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Whit Monday

13 June

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed


service << 31

Wageningen UR zoekt: Redacteur/Teamleider Content Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: 0021-1

Senior Adviseur/Teamleider Digitale Media Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: 0022

4 PhD’s Physical Chemistry & Colloid Science Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: AFSG-PCC-0011

Assistant Professor in the field of chemistry and/or physics of colloids, interfaces, soft matter (Tenure Track) Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: AFSG-PCC-0012

Manager Administratiecentrum ASG (Staffuncties), Lelystad Vacaturenummer: ASG-AC-0003

Communication Advisor Soil Science Center BRUILOFTEN, FEESTEN, BORRELS, BARBECUES, ZAKENLUNCHES, PROMOTIES, ETC. Ook voor party- en cateringvolle Sfeer nce! service (bekend om hoge ambia r ras) kwaliteit en verscheidenheid)

(ook te

Dennis en Carla Klos Costerweg 5, 6702 AA Wageningen, telefoon 0317-425949

Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: ESG CB-0050

Associate / Assistant Professor in Community-Based Natural Resource Management (Tenure Track) Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: ESG CL-0085

PhD AquaNano: Modeling the Aquatic fate of Nanoparticles Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: ESG CWK-0114

Lecturer in Applied Statistics Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: PSG-BIOM-0010

Post Doc Statistische aspecten van genetische diversiteit Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: PSG-BIOM-0011

Postdoc Complexiteitsdenken: nieuwe inzichten en handelingsopties voor de Public Health Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: SSG-G&M-0001

Aquacultuur Specialist LEI, Den Haag Vacaturenummer: SSG-LEI-AH-0002

Assistant professor in Management Studies Wageningen University, Wageningen Vacaturenummer: SSG-MST-0005

Early Stage Researcher PUREFOOD (vacancy research project 4.4) Wageningen UR, Wageningen Vacaturenummer: SSG-RSO-0004

Beleidsmedewerker Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp Vacaturenummer: VHL DIR0001

Docent Communicatie Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp Vacaturenummer: VHL T&L0001

Docent Ontwerpen/coördinator Tuinarchitectuur Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp Vacaturenummer: VHL T&L0002

Hoofddocent Teamleider Food and Business Hogeschool Van Hall Larenstein, Wageningen Vacaturenummer: VHL WO0004


ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

>>TYPICAL DUTCH

Think Dutch, think bike One of my biggest interests when living in a new country has always been how expressions reflect the local culture. In Dutch, familiar proverbs often involve the sea or bikes because of the importance of both to Dutch culture.

One example, ‘de beste stuurlui staan aan wal’ (the best steersmen are on the shore), means that other people always think they know better. My favourite saying, ‘wat heb ik nou aan mijn fiets hangen?!’ (what is that hanging on my bicycle?!), is commonly used to express one’s astonishment at what is going on. I really like this expression because of the wonderful mental image it brings to mind of something strange hanging on your bicycle, such as a newspaper or a banana peel. Being half Dutch, I am – as many of us are – multi-cultural. Having a Dutch father, an American mother and spending most of my youth in Rome has left me in a continuous cultural crisis. In an attempt to gain some connection to my ‘roots’, I did my undergraduate degree in the United States and now my Masters here in the Netherlands. When I lived in the United States, I found that I did not feel very American—and after living in Wageningen for a year, I came to a similar realization, not feeling very Dutch. One day, on my way up the hill on my bike, I started to hear rustling sounds over the music in my headphones. Upon further inspection I found that there were some leaves caught in the front wheel of my bike, to which I immediately thought: ‘Wat heb ik nou aan mijn fiets hangen?!’ This was a breakthrough for my goal of experiencing the typical Dutch life – so maybe there is some hope for connecting with my Dutch heritage after all. Michael Portegies-Zwart (Dutch/American), MSc student of Urban Environmental Management at Wageningen University.

Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected] and earn fifty euro and Dutch candy.

FIETS Spreekwoorden geven een mooi inzicht in de lokale cultuur, vindt Michael Portegies-Zwart. ‘Wat heb ik nou aan mijn fiets hangen?’ is zijn Nederlandse favoriet. Zelf is Michael half Amerikaans en half Nederlands. Na een jaar studeren in Wageningen voelde hij zich in elk geval niet heel verwant met de lokale cultuur. Tot hij laatst de berg op fietste en een vreemd geritsel bij zijn spaken hoorde. Zijn eerste gedachte? ‘Wat heb ik nou…

RESOURCE. Eten. Is er over 40 jaar genoeg? p.12. Wageninger voorzitter van de LSVb. Nature publicatie: betere vaccins. No room, just a bed

Recommend Documents