RESOURCE DESIGN linking engineering to urbanism and architecture

RESOURCE DESIGN linking engineering to urbanism and architecture

D E I N N E R L I J K E D R I V E VA N E N E R G I E P L A N N I N G ROL VAN DE RUIMTELIJKE PLANNING IN DE ENERGIETRANSITIE

tom maes

west-vlaanderen in vorm - slimme gemeenten bereiden zich tijdig voor op klimaatveranderingen brugge - dinsdag 11 VI 2013

tom maes - björn verhofstede - jan willems


R O L

E N E R G I E P L A N N I N G

PROBLEEMSTELLING

LEIDERSCHAP

INNERLIJKE DRIVE

2

Energiesysteem vandaag

2 1

Bronnen: IEA, Annex 49, Summary report; Kobe Boussouw

3

Bronnen: Energiebalans, Vito, 2011 H+N+S, Kleine Energieatlas

Energiesysteem vandaag

3

44

93% INVOER

5 4

Energiesysteem morgen

2 3 1 Bronnen: EU Roadmap 2050, IEA Annex 49 Summary Report

5

Energiesysteem morgen

4

Bronnen: Stremke dr thesis... H+N+S, Kleine Energieatlas

5

6

Energiesysteem overmorgen? mondialisering

m o n d i a l e s o l i d a ri t e i t • hernieuwbare mondiale energiestromen • institutionele controle • ecosysteem-gedreven • integratie energiegebruikstypes

waarden

ve r zo rg e n d e re g i o

ve i l i g e re g i o • lokale/regionale energiestromen • virtual power plants • exergetische efficiëntie • technologie-gedreven • scheiding energiegebruikstypes

• hernieuwbare lokale-regionale energiestromen • gedistribueerde energie-installaties onder lokale controle • ecosysteem-gedreven • integratie energiegebruikstypes

regionalisering

symbiose

• mondiale energiestromen • exergetische efficiëntie • technologie-gedreven • centrale productie s • scheiding energiegebruikstype

schaal

efficiëntie

mondiale markt


R O L


PROBLEEMSTELLING

LEIDERSCHAP

FOSSIEL TIJDPERK

RICHTING

TRANSITIETIJDPERK

STRUCTUUR

?

INNERLIJKE DRIVE

BETROKKENHEID

Bron: Francken, 2011. Birdie Leadership.

8

Conclusies bevraging sleutelkwesties Beleidsplan Ruimte Vlaanderen steekproef

open bevraging

Bron: RWO

9

Richting ...

missie = energietransitie ruimtelijk begeleiden

WAARDEN? • gezond : geen schadelijke emissies • veilig : veilig energiegebruik • milieuvriendelijk : klimaatneutraal • rechtvaardig : geen energiearmoede • beschikbaar : energiebeschikbaarheid door nabijheid of bereikbaarheid • kapitaalkrachtig : reserves wederopbouwen

visie = energiekapitaal toekomst opbouwen 10

Richting ...

missie = energietransitie ruimtelijk begeleiden

Bron: European Initiative on Smart Cities

visie = energiekapitaal toekomst opbouwen 11


R O L


PROBLEEMSTELLING

LEIDERSCHAP

FOSSIEL TIJDPERK

RICHTING waarden missie visie

TRANSITIETIJDPERK

?

x x

INNERLIJKE DRIVE

energietransitie energiekapitaal

STRUCTUUR

BETROKKENHEID

12

Ruimte voor energie-efficiëntie

Bronnen: gevelrenovatie woning Uitbergen; optopping Gent; concept natuurlijke koeling met natuurlijke trek in Antwerpen (Martijn Vincke, 2012, Bio-klimatische architectuur en natuurlijke ventilatie in woningen); concept natuurlijke koeling met water in Arnhem

13

Ruimte voor energieproductie

WKK

Wind

Bron: VITO, Potentieelstudie onthaalcapaciteit decentrale productie

14

Bron: Spittelau Wenen, Freiburg, Zaragoza, De Vloei Ieper

15

Ruimte voor energie-uitwisseling 5888

R.C. McKenna, J.B. Norman / Energy Policy 38 (2010) 5878–5891

Fig. 5. Distribution of industrial heat loads (empty circle) and recovery potentials (solid circle) against thermodynamic quality parameter (colour), for the UK an around Chester (inset).

McKenna, R. C. en J. B. Norman (2010). Spatial modelling of industrial heat loads and recovery potentials in the UK. Energy Policy 38(10): 5878-5891.

16

Ruimte voor energie-uitwisseling ... door connectiviteit

... door nabijheid

Bronnen: MIROM, Stad Roeselare

18

19

H 20

faciliteren eerder dan structureren / vastleggen

incrementele groei

warmtnet Haaglanden

Ontwikkeling van een collectief warmtenet in Stadsgewest Haaglanden

warmtnet Londen

3 parallelle aanpakken uitvoering van no-regret maatregelen

verbruik reduceren isoleren energiezuinige apparatuur hergebruik regenwater / infiltratie natuurlijke energiestromen inzetten

aanpak van robuuste landschapselementen

uitwerken maatregelenpakket voor robuuste landschapselementen concreet vertrekkende van lokale omstandigheden

scenario-analyse van energielandschappen

stap 0 lokaal energiegebruik in kaart brengen (heden+geplande ingrepen) stap 1 impact vanwege bovenliggend beleid stap 2 missie: wat is de doelstelling?

beperkt aantal scenario’s minder robuuste elementen worden aangetakt indien mogelijk, individueel/lokaal opgelost of naar de toekomst toe anders georganiseerd

stap 3 verkenning van de toekomstmogelijkheden: contexten/ wereldbeelden en/of beleidsambities stap 4 vanuit elk wereldbeeld: ontwerpend onderzoek uitvoeren stap 5 welke zijn future proof maatregelen?

24


R O L


PROBLEEMSTELLING

LEIDERSCHAP

FOSSIEL TIJDPERK

RICHTING waarden missie visie

TRANSITIETIJDPERK

?

x x

INNERLIJKE DRIVE


STRUCTUUR ruimte voor experimenten ruimten verbinden

BETROKKENHEID

25

Participatie stakeholders

•

burgers

•

overheden

•

netbeheerders

Werken in synergie afstemming ingrepen

•

energiedata, energiekaarten

•

implicaties op openbare energienetten: decentrale productie, elektrische voertuigen, injectie biomethaan, energieopslag,...

•

koppeling tussen energienetten: bijdrage tot robuustheid

•

nieuw ontwikkelde producten en diensten: strategisch energieactieplan,...

•

coöperaties

•

energieleveranciers, energieproducenten 26


R O L


PROBLEEMSTELLING FOSSIEL TIJDPERK

LEIDERSCHAP

INNERLIJKE DRIVE

RICHTING

CARROT A ND STICK AUTONOMIE

waarden missie visie

TRANSITIETIJDPERK

?

x x


STRUCTUUR

BIJDRAGE MISSIE

ruimte voor experimenten ruimten verbinden

BETROKKENHEID

PERSOONLIJKE GROEI

participatie synergie

27

Autonomie

7% AUTONOMIE

Bron: Energiebalans, Vito, 2011 28

Autonomie

Arnhem 2012 “In 2050 zijn fossiele brandstoffen en energiereuzen ouderwets. Stadsbewoners zorgen zelf voor hun energie. Voor hun huis, wijk en bedrijf.”

emancipatie

zelfproductie slimme meters vraagparticipatie coöperaties 29

Bijdrage aan een missie Creëren van een groepsgevoel

•

vertrouwen creëren

• • • • •

vertrouwelijke kanalen onafhankelijke trekker (of onafhankelijke partner betrekken) werkelijke inbreng

consistentie in gedrag

• • • •

vroege communicatie, duiden van probleemstelling

waarden, missie strategie structuur

veranderingsgezinden als ambassadeurs

• •

focus op veranderingsgezinden, niet op de behoudsgezinden dominante spelers aan boord

30

Persoonlijke groei

Tower Renewal Toronto program

Aanspreken van individu

•Wooncomfort •Lokale investeringen •Economische ontwikkeling •Tewerkstelling •Recreatieve ruimte/functies •Woonomgeving •Transportaanbod •Imago •Gezond leefmilieu •Zomercomfort •Energie-armoede

Bron: City of Toronto. Tower Renewal. Implementation Book. 2011

31

Persoonlijke groei

Bronnen: De Morgen 29/11/2010; Tillie (2009). REAP Rotterdamse EnergieAanpak en -Planning. Op naar CO2neutrale stedenbouw.

Rotterdam Climate Initiative

32

Persoonlijke groei Aanspreken van individu

•Wooncomfort •Lokale investeringen •Economische ontwikkeling •Tewerkstelling •Recreatieve ruimte/functies •Woonomgeving •Transportaanbod •Imago •Gezond leefmilieu •Zomercomfort •Energie-armoede

Regionale energiestrategie Kortrijk

Beleidplan Ruimte Vlaanderen •Hernieuwbare energie de ruimte geven •Investeren in duurzame energiebronnen en materialen •De woonomgeving vernieuwen •Investeren in een gezonder leefmilieu, groene ruimtes en natuur

Bron: Leiedal, 2012. Zuid-West-Vlaanderen energieneutraal in 2050. Naar een regionale energiestrategie.

33


R O L


PROBLEEMSTELLING FOSSIEL TIJDPERK

LEIDERSCHAP

INNERLIJKE DRIVE

RICHTING

CARROT A ND STICK AUTONOMIE

waarden missie visie

TRANSITIETIJDPERK

?

x x


STRUCTUUR ruimte voor experimenten ruimten verbinden

BETROKKENHEID participatie synergie

onafhankelijkheid emancipatie

BIJDRAGE MISSIE vertrouwen gedragsconsistentie veranderingsgezinden

PERSOONLIJKE GROEI krachten bundelen

contact: [email protected] 34

RESOURCE DESIGN linking engineering to urbanism and architecture

Recommend Documents