Reorganiseren: een kunst op zich mr. P.Th. (Pieter) Mantel Mr A.W. (Anne) Haverkort 13 maart 2012
Welkom Een eerste bijeenkomst in samenwerking met het NGB
Profiel Van Benthem & Keulen
Van Benthem & Keulen
Het toegankelijke topkantoor Advocatuur en notariaat: 65 juridische professionals Alle rechtsgebieden voor bedrijfsleven: commercial contracts, banking & finance, vennootschapsrecht, arbeidsrecht, IE & ICT, mededingingsrecht, etc. Focus grote bedrijven: Aldi, SNS Reaal, Aegon, Grontmij, Imtech, Miele, Mediq, Legal & General, Equens, GlaxoSmithKline,etc. Internationaal netwerk: State Capital Group (70 landen)
Van Benthem & Keulen
Het toegankelijke topkantoor Bedrijfsjurist centraal: - Iura Actua, permanente nascholing (arbeidsrecht, aanbestedingsrecht, mededingingsrecht, contractenrecht, vennootschapsrecht, IE) - Bundel „Praktisch belicht‟ verschijnt in 2012 voor het eerst - Raad van Advies (6 bedrijfsjuristen plus expert dienstverlening VU) Het toegankelijke topkantoor - Juridische topkwaliteit gekoppeld aan pragmatische oplossingen - Bondig en ter zake (geen onnodige opsmuk) - Oog voor kosten (geen „ Zuid as tarieven‟ )
Reorganiseren op hoofdlijnen mr. P.Th. (Pieter) Mantel
Omgevingsfactoren Organisaties onder hoogspanning: - Reorganisatiedoelen moeten gehaald - Een groot afbreukrisico - Iedere maand doorlooptijd telt
Opportunisme en efficiency liggen dicht tegen elkaar Aan welke tafel worden beslissingen genomen? Zorgpunt legal: tijdig kunnen beïnvloeden Projectteam: directie, legal, HR, finance en communications. Wat is een geslaagde reorganisatie?
Het reorganisatietraject 1.
Start reorganisatie -
2.
Twee parallelle trajecten -
3.
Adviesaanvraag OR en melding WMCO
Adviestraject OR Onderhandelingen Sociaal Plan
Afwikkeling -
Selectie boventallige medewerkers Minus herplaatsing Minus akkoord met regeling Restgroep: ontslagprocedure
Start reorganisatie Business case voorbereid Aftrapbijeenkomsten met OR en vakorganisaties Melding personeel -
Doen / niet doen?
Persbericht -
Direct: aanwijzing verantwoordelijk contactpersoon Instructie personeel
Informatieverstrekking -
Nieuwsbrief voortgang reorganisatie
Spoilers in het begin Anciënniteit - Uitzendperiodes - Onderbrekingen arbeidsovereenkomst - Salarisstrook vs dossier
Arbeidsovereenkomst met wie? - Personeels B.V. - Intraconcern wijzigingen niet vastgelegd - Salarisstrook vs. SAP vs. betalende vennootschap etc.
Check arbeidsvoorwaarden: bonussen etc. Budget: reken per de reële einddatum, niet per nu, en zorg dat alle posten erin zitten (niet alleen de vergoeding).
Start overleg OR en vakorganisaties OR: -
Precisie: wapen is de WOR Business case, business case, business case Wie goed doet… / wie haat zaait… OR kan gehele proces bevriezen
Vakorganisaties: -
Powerplay; wapen is macht Denk aan: werkonderbreking en publiciteit WMCO bevat „slechts‟ formaliteiten
OR Vooraf: Afspraken doorlooptijd / extern advies Geheimhouding Stap 1: Stap 2: Stap 3: Stap 4: Stap 5: Stap 6: Stap 7:
adviesaanvraag over voorgenomen besluit (25 WOR) overleg advies besluit ondernemer als afwijkend van advies: 1 maand opschorting als afwijkend: beroep bij OK (26 WOR) als ondernemer niet in redelijkheid tot besluit kon komen: evt. voorzieningen
Let op: 27 WOR kan ook meespelen, maar alleen wanneer de scope breder is dan sec reorganisatie, denk aan: wijziging winstdelingsregeling.
Art. 26 WOR OK toetst procedureregels volop (“zorgvuldig”) OK toetst inhoud marginaal (“begrijpelijk”) Zie ook Unie KBO, OK 3/8/2011, JAR 2011/239: Ondernemer is verantwoordelijk voor bewaking medezeggenschapstraject. Denk aan: - tijdstip adviesaanvraag - motivering deugdelijk & consistent - voldoende informatie, ruiterlijk verstrekt - de OR bepaalt welke informatie hij nodig heeft - termijn voor advisering - vragen moeten beantwoord (denk aan: “veegvraag”) - alternatieven moeten onderzocht - weging werknemersbelang moet zichtbaar
Jurisprudentie Alternatieven: Internationaal Danstheater, OK 9/11/2010, JAR 2011/10 Pilot: UWV, OK 13/5/2009, JAR 2009/162 Termijn advies: OK 14/1/1982, NJ 1983, 28 (afspraak) OK 9/4/1992, ROR 1992/18 (termijnoverschrijding) OK 26/11/2010, JAR 2011/11 (onduidelijkheid voor risico Maersk) Vacaturestop voorafgaand aan advies mag: ROR 1988/10 Recente voorbeelden medeondernemerschap: VLM Airlines (JAR 2010/309), Novio (JAR 2011/167) Niet aan 2 tafels onderhandelen: Tibbet & Britten, OK 1/11/2004, JAR 2005/8
WMCO Nieuwe wet per 1 maart 2012 wegens “misbruik” Beleidsregels UWV maart 2012, toelichting en stappenplan. Ongewijzigd: 20 ontslagen in 3 maanden binnen een UWV-district Dan: melding vakorganisaties en UWV Vervallen: art. 2 lid 1: Deze wet is nvt als geen toestemming van het bevoegd gezag vereist is. Dus: nu ook van toepassing op ontbinding en overeenkomst Vervallen art. 3 lid 2: minimaal 5 ontbindingen, alles telt mee (ook de pro forma‟s) Artikel 5a: opzegging, ontbinding of een overeenkomst kan pas een maand nadat de melding heeft plaatsgevonden (tenzij verklaring van bonden).
WMCO Artikel 6: ontslagaanvraag wordt pas (al) in behandeling genomen als: - de verplichte melding heeft plaatsgevonden - de vakorganisaties en de OR zijn geraadpleegd Artikel 6a: ontbindingsverzoek kan pas worden toegewezen als: - verklaring UWV dat de melding heeft plaatsgevonden - de vakorganisaties en de OR zijn geraadpleegd Artikel 6/6a lid 2: uitzondering op (alleen) de raadplegingsverplichting wanneer het de herplaatsing of werkgelegenheid van overige werknemers in gevaar brengt. Art. 7a: raadpleging wordt geacht te hebben plaatsgevonden als uitnodiging daartoe 2 weken tevoren is verzonden, zonder reactie, of bij weigering.
WMCO Sanctie in art. 7: als korter dan een maand, als niet gemeld, of als niet zowel vakbonden als OR geraadpleegd, dan vernietiging opzegging of overeenkomst. In te roepen binnen 6 maanden. Ontbindingen blijven buiten schot (weer pro forma‟s??), maar: herroeping? Voorbeeld: 5 opzeggingen 2 maanden later in andere vestiging, zelfde district, nog eens 10 overeenkomsten en 5 ontbindingen. Geen melding: (ook) eerste 5 zijn vernietigbaar. Denk ook aan: mijn ontslag was eigenlijk bedrijfseconomisch.
WMCO
Onderhandeling vakorganisaties Waarom onderhandelen met de vakorganisaties? Omdat het moet (soms: WMCO, CAO‟s) Omdat het zorgt voor rust en draagvlak (vaak) Omdat de rechter dan de vergoeding volgt (vrijwel altijd) Wanneer en hoe de vakorganisaties te mijden? Kleinere reorganisaties Organisatiegraad, historie en cultuur (moeilijk nu met nwe WMCO!)
Sociaal Plan Lange herplaatsingstermijn weinig procedures Korte herplaatsingstermijn veel procedures
Goed pakket Karig pakket
weinig procedures veel procedures
Conclusie: Lange looptijd, hoge vergoeding ruimte zoeken Korte looptijd, lage vergoeding de regels op safe toepassen De uitsluitende reden waarom ABNAMRO kon claimen het ei van Columbus te hebben gevonden.
Alternatieve modellen Niet altijd nodig: - Er is veel ruimte binnen afspiegeling -
Maar weet waar: afbreukrisico is hoog!
Stoelendans -
Sollicitatiegesprekken, maar objectiveer: assessment
Inlassen fase vertrek “misbaren” -
Aanmerkelijke bonus op vertrek (geen stok achter de deur) Een maand vertraging / kans op demotivatie en onrust
Beleidsregels september 2011 Uitbesteding aan zelfstandigen (hoofdstuk 7.5): - Vergunning als een echte zelfstandige, dus: met VAR Wuo, KvK, en fiscaal ondernemer - Geen vergunning als geen echte zelfstandige
Fluctuaties in het werkaanbod (hoofdstuk 7.6): - Structureel, substantieel minder vast werk - Geen interne oplossingen (jaarurenmodel) - Aanbod tot verrichten piekwerkzaamheden ipv bijvoorbeeld uitzendkrachten - Aantal ontslagen moet in verhouding zijn tot personeelsbehoefte. Te moeilijk.
Numbers game Boventalligen Medewerkers herplaatst -/Medewerkers akkoord -/Belangrijk deel van de strategie is maximaliseren aantal akkoorden! Restgroep: UWV: -
Ontslagvergunning Opzegverboden Daarna nog opzeggen
- Ambtelijke toetsing - Procedures nadien
Kantonrechter: -
Alles in één procedure met een pragmatische toets Maar: beperkte logistieke capaciteit
Tijdslijnen 1.
Start traject
0
2.
Adviestraject OR & onderhandeling SP
3 weken tot 3 maanden
3.
Voorstel en reactie medewerkers
2 tot 4 weken
4.
Ontslagprocedures
8 weken
5.
P/m opzegtermijnen (UWV)
Reorganiseren: in detail mr. A.W. (Anne) Haverkort
Ontslagselectie mr. A.W. (Anne) Haverkort
Ontslagselectie Situatie 1:
er moet reductie plaatsvinden binnen een categorie uitwisselbare functies afspiegelingsbeginsel
Situatie 2:
alle betrokken werknemers worden boventallig verklaard (bijv. bedrijfssluiting, unieke functie)
Situatie 3:
„alternatieven‟
Afspiegelingsbeginsel Sinds 1 maart 2006 geldt het afspiegelingsbeginsel in plaats van het anciënniteitsbeginsel („last in, first out‟)
Artikel 4:2 lid 1 Ontslagbesluit Nader uitgewerkt in hoofdstuk 10 van de Beleidsregels van het UWV WERKbedrijf: “Het afspiegelingsbeginsel wordt toegepast per categorie uitwisselbare functies van de bedrijfsvestiging op basis van de leeftijdsopbouw binnen de betreffende categorie uitwisselbare functies.”
Stappenplan Verkort stappenplan: Stap 1: stel de bedrijfsvestiging vast. Stap 2: stel de categorieën uitwisselbare functies vast waarbinnen ontslagen vallen. Stap 3: Spiegel af.
Tip: zie uitgebreid stappenplan hoofdstuk 10 Beleidsregels UWV WERKbedrijf
Bedrijfsvestiging 1 Hoofdstuk 11 Beleidsregels UWV WERKbedrijf: “Elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband.”
Externe kenmerken: - Naam - Locatie + afstand - Klantenkring
Interne kenmerken: -
Rechtspersoon Financiële rapportage Aannemen personeel Medezeggenschap
Let op: samenvoeging twee locaties?
Bedrijfsvestiging 2 Ondernemer heeft vaak belang bij beperkte uitleg bedrijfsvestiging: - ter voorkoming van stoelendans - Indirecte selectie op kwaliteit
Standpunt werknemer hangt af van uitkomst afspiegeling UWV erkent dit spanningsveld: “Het gaat erom een zorgvuldig evenwicht te bewaren tussen voldoende ontslagbescherming van de werknemers enerzijds, en voor alle betrokkenen een praktische uitvoerbaarheid anderzijds.” Tip: stem bedrijfsvestiging af met vakbonden en/of OR.
Bedrijfsvestiging – fictief voorbeeld Landelijke vereniging voor natuurbehoud: -
vereniging financiële rapportage staf (directeur, marketing, P&O, ledenadministratie) landelijke reclamecampagnes eigen website
Vijf bezoekerscentra: -
eigen locatie verspreid door heel Nederland hoofd bezoekerscentrum sollicitatieprocedure financiële rapportage
Bedrijfsvestiging - „concreet‟ voorbeeld Sociaal Plan UWV, looptijd: 1 november 2008 t/m 31 oktober 2011 Definitie bedrijfsvestiging verwijst naar Bijlage I: - Hiërarchische lijnen - Er kunnen regionale bedrijfsvestigingen zijn - Voor staf geldt in beginsel het hoofdkantoor als bedrijfsvestiging
Uitwisselbare functie Hoofdstuk 12 UWV WERKbedrijf: “Uitwisselbare functies zijn functies die naar functie-inhoud, vereiste kennis en vaardigheden en vereiste competenties vergelijkbaar en naar niveau en beloning gelijkwaardig zijn.”
Uitgangspunten: -
Het gaat om functies niet om werknemers Vergelijkbaar = „vice versa‟ „Overdrachtsperiode‟ Inschaling
Casus 15 werknemers „projectmedewerker‟ 2 specialisten Geen functiebeschrijving
Casus 15 werknemers „projectmedewerker‟ 2 specialisten Geen functiebeschrijving
- Tip: zorg voor duidelijke functiebeschrijvingen!
Toepassen afspiegelingsbeginsel Standaard voorbeeld:12 werknemers binnen categorie uitwisselbare functie, 4 werknemers boventallig:
15 – 24
25 – 34
35 – 44
45 – 54
55+
Totaal
3
4
0
2
3
12
25%
33,33%
0%
16,66%
25%
100%
1,00
1,33
0
0,67
1,00
4
1
(1)
0
(0)
1
(3)
1
1
0
1
1
4
Toepassen afspiegelingsbeginsel 2 Voorbeeld afwijkende situatie afronding komt niet uit, leeftijdsgroepen gelijk van grootte: 15 – 24
25 – 34
35 – 44
45 – 54
55+
Totaal
3
5
3
6
3
20
15%
25%
15%
30%
15%
100%
1,35
2,25
1,35
2,7
1,35
9
(1)
(2)
(1)
(2)
(1)
(7)
(1)
2
(1)
3
(1)
(8)
2
2
1
3
1
9
Toepassing afspiegelingsbeginsel 3 Waar zit ruimte bij de toepassing van het afspiegelingsbeginsel? - Bedrijfsvestiging? - Uitwisselbare functie? - Peildatum (leeftijdscategorieën, bepaalde tijd, vrijwillig vertrek)
Afwijking van het afspiegelingsbeginsel: - Hardheidsclausule - Onmisbare werknemer - Zwakke arbeidsmarktpositie
Onmisbare werknemer 1 Per 1 augustus 2009 „verruiming‟ onmisbaarheidscriterium Sinds 1 januari 2012 geldt het oorspronkelijke onmisbaarheidscriterium weer: - Bijzondere kennis of bekwaamheden → niet vereist voor verrichten van functie! - Ontslag voor functioneren onderneming te bezwaarlijk - Discretionaire bevoegdheid UWV
Onmisbare werknemer of unieke functie?
Onmisbare werknemer 2 Vragen UWV: - Waaruit blijkt dat de werknemer beschikt over bijzondere kennis of bekwaamheden? - Hoe vaak heeft de werkgever deze specifieke kennis of bekwaamheden nodig? - In welk opzicht is het ontslag van deze werknemer te bezwaarlijk voor het functioneren van de onderneming? - Hoe regelt de werkgever de vervanging van deze werknemer in geval van bijvoorbeeld ziekte?
Voorbeelden „onmisbare werknemer‟: • Lang dienstverband, historische kennis • Groot rijbewijs • Veiligheidscertificaten
UWV WERKbedrijf d.d. 29 juli 2009, JAR 2009/204 Werknemer A spreekt vloeiend Duits; werknemer B spreekt vloeiend Frans.
Zwakke arbeidsmarktpositie Algemene redelijkheidstoets ex artikel 3:1 Ontslagbesluit Artikel 4:2 lid 5 ziet specifiek op werknemers met een zwakke arbeidsmarktpositie, toets „evident verschil in bemiddelbaarheid‟ Toets is tweeledig: - werknemer die op basis van afspiegeling voor ontslag in aanmerking komt heeft een zwakke arbeidsmarktpositie - de „volgende‟ werknemer heeft géén zwakke arbeidsmarktpositie (!)
Tip: verstrek niet alleen informatie over werknemer met zwakke arbeidsmarktpositie maar ook over werknemer die vervolgens voor ontslag wordt voorgedragen
„Terugspiegelen‟ Per 1 maart 2012: wijziging hoofdstuk 22 „Wederindiensttredingsvoorwaarde‟ Wederindiensttredingsvoorwaarde niet alleen van toepassing op „indienstneming op basis van een arbeidsovereenkomst‟ maar ook op een „arbeidsverhouding‟ Terugspiegelen bij toepassing wederindiensttredingsvoorwaarde
Tips & trucs 1. Check alle gegevens: functie, geboortedatum, datum indiensttreding (incl. uitzendperioden!). 2. Volg de juiste stappen aan de hand van de Beleidsregels UWV, zie: www.werk.nl. 3. Zorg dat de afspiegeling inzichtelijk is voor werknemers (en hun gemachtigden). 4. Wijk in Sociaal Plan niet af van definities Beleidsregels, stel evt. wel procedure en/of uitwerking af met OR of vakbonden. 5. Zorg zo mogelijk voor duidelijke functiebeschrijvingen. 6. Motiveer een eventueel beroep op „onmisbare werknemer‟ of „zwakke arbeidsmarktpositie‟.
Sociaal Plan mr. A.W. (Anne) Haverkort
Sociaal Plan Wel of geen Sociaal Plan? Partijen? Inhoud Sociaal Plan?
Inhoud Sociaal Plan 1.
Algemene bepalingen
2. Plaatsing / herplaatsing 3. Voorzieningen 4. Afwikkeling arbeidsovereenkomst 5. Bezwaar / beroep? 6. Slotbepalingen
Algemene bepalingen Partijen Definities - sluit zoveel mogelijk aan bij de wet / het Ontslagbesluit!
Looptijd - Doorlopend of eenmalig sociaal plan
Werkingssfeer - Alleen voor werknemers met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd - Zieke werknemers?
Plaatsing / herplaatsing Procedure - Uitwisselbare functie afspiegelen - Passende functie solliciteren? - Herplaatsingsperiode? Tip: vermijdt termen zoals „nieuwe functie‟ of „gewijzigde functie‟
Voorzieningen passende functie -
Proefperiode? Om- of bijscholing Overgangsregeling arbeidsvoorwaarden Verhuiskostenregeling Tip: keep it simple!
Voorzieningen beëindiging Tip: check toepasselijke CAO.
‘Plusregeling’ Vergoeding / aanvulling WW - Ktr. Eindhoven 12 juni 2008, JAR 2008/284 - Ktr. „s-Hertogenbosch 23 oktober 2008 + Hof „s-Hertogenbosch 5 oktober 2010, JAR 2010/312
Outplacement
Fictieve opzegtermijn Juridisch / financieel advies Om- of bijscholing
Ouderenregeling? - Hof „s-Gravenhage 4 augustus 2009, JAR 2009/231 - Hof Leeuwarden 21 februari 2012, LJN BV6475 (nog niet gepubliceerd)
Afwikkeling arbeidsovereenkomst Vakantiegeld Vakantiedagen - Ktr. Utrecht 12 oktober 2011, JAR 2011/307
Pensioen Bijzondere bedingen
Leaseauto Bedrijfseigendommen Jubilea Getuigschrift
Slotbepalingen Hardheidsclausule - Ktr. Amsterdam 12 augustus 2011, JAR 2011/246 (beroep hardheidsclausule in plaats van verboden onderscheid) - Ktr. Alkmaar 11 december 2009, JAR 2010/22
Verstrekken exemplaar Aanmelden CAO?
Reorganiseren: discussie
