RENT: No day but Today!
Naam: Studentennummer: Klas: Opleiding: School: Modulenaam: Docent: Datum:
Kevin Hoogenboezem 0827097 Minor Kunst & Cultuur management Leisure management Hogeschool Rotterdam Theorie kunst en cultuur Reina Boon Januari, 2014
In 2014 is iedereen modern, internationaal, tolerant, open-minded en alles is bespreekbaar. Het is een tijd waar alles kan en alles mag maar is dat ook echt waar?
Kunstbeschouwing RENT (KPC-Model Kunst Beschouwen)
De musical Rent was in de jaren 90 erg controversieel en taboe doorbrekend. Het maakte veel los bij het publiek omdat het de grenzen opzocht. De onderwerpen die centraal stonden waren onderwerpen waar niet of weinig over gesproken werd zoals bijvoorbeeld homoseksualiteit, transseksualiteit en aids. Het was een confronterend en rauwe productie. Rent is een Amerikaanse rockmusical, gecreëerd door Jonathan Larson. De musical Rent volgt, gedurende een jaar lang, het leven van acht vrienden die in New York wonen. Deze mensen moeten hier zien te overleven terwijl ze worstelen met relaties, liefde, verlies, drugs, homoseksualiteit, creativiteit, geldproblemen en aids. Ondanks alles leven de vrienden met slechts één motto: Leef alsof het de laatste dag van je leven is. Rent was een van de eerste musicals waar homoseksuele, biseksuele, lesbische en transseksuele personages in voorkomen. Tevens was het thema aids erg controversieel maar ook een onderwerp als antihomogeweld gaat de maker niet uit de weg.
De première was op 13 februari 1996 in New York City. De musical startte off-broadway maar wegens succes verhuisde deze na een paar weken naar Broadway. Larson zou nooit het succes van Rent meemaken. Hij stierf op 25 januari 1996, slechts een paar uren na zijn eerste interview over Rent. In het theaterseizoen 2000/2001 was Rent te zien in de Nederlandse theaters in een productie van Joop van den Ende Theaterproducties. In 2005 werd de musical verfilmd met actrice Rosarrio Dawson in de hoofdrol. Voor de cast van deze film is een mix gemaakt tussen Hollywood acteurs en musicalacteurs van Broadway. Het is een hele rauwe musical met onderwerpen die erg gevoelig liggen en een taboe zijn. Om deze reden is er ook gekozen om rockmuziek te gebruiken. Dit versterkt het verhaal en de sfeer die neergezet wordt. Standaard musicalmuziek zou hier niet gepast zijn. De musical is erg confronterend en direct. Het decor is erg minimalistisch en bevat veel industriële elementen zoals ijzer, buizen en duisternis. Hierdoor ligt de focus op het verhaal en niet het decor en tevens past deze sfeer bij het verhaal. Het gehele verhaal wordt ondersteund door bijpassende muziek.
De functie van deze musical zou je esthetisch, grensverleggend, educatief en als vermaak kunnen zien. Larson wil mensen confronteren met onderwerpen die een taboe zijn en met zichzelf. Je kunt je inleven in een wereld die je wellicht geheel onbekend is. Tevens zal hierbij bij andere doelgroepen juist weer veel herkenning zijn. Hier wordt het middel kunst gebruikt om mensen aan het denken te zetten. Daarnaast maakt hij de diverse thema’s ook bespreekbaar.
Goede tijden Slecht tijden Op de musical Rent werd heel positief gereageerd en waardeerde men dat er grenzen op gezocht werden. De populairste soap van Nederland wil graag een weerspiegeling zijn van de maatschappij. In het voorjaar van 2009 werd dus ook een homoseksueel karakter met de naam Lucas Sanders geïntroduceerd. Dit feit maakte nog niet veel los in Nederland en lijkt goed geaccepteerd te worden door de kijkers. Een keerpunt is wanneer het karakter Lucas een serieuze relatie krijgt met een man. Deze verhaallijn wordt heel rustig opgebouwd zodat de kijker er aan kan wennen. Na de ontwikkeling van deze verhaallijn volgt er logischerwijs een romantische zoenscène. Naar aanleiding van deze zoenscène verschijnen er vele negatieve berichten in de diverse social media (Trouw, 2011).
'Voor mij hoeft het niet hoor', twitterde iemand. 'Ik heb weggezapt.' 'A.u.b. geen homoseks', twitterde een ander. 'Ik wil het niet zien.' Dit waren nog subtiele reacties, er waren ook reacties die ronduit grof waren. "Aub geen homo seks! Wil het niet zien! Seks tussen man en vrouw oké, maar die gore homo seks doen ze maar lekker privé!", twitterde een tegenstander. Helaas bewijzen deze extreme reacties alleen maar dat een verhaallijn als deze erg belangrijk is. Mensen zijn dit niet gewend en kennen het niet. Romantische scènes tussen man en vrouw of tussen twee vrouwen lijken heel normaal te zijn maar een scene als deze niet. Wanneer men in de toekomst meer met deze situaties geconfronteerd wordt zal men er misschien niet meer geschokt op reageren. Grenzen worden dagelijks verlegd. De gemiddelde muziekvideoclip zou 10 jaar geleden ook veel negatieve reacties uitlokken en lijken nu ook veel meer geaccepteerd. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen wanneer een jong meisje naakt op een sloopbal gaat zitten en een hamer aflikt, lokt dat nog wel (gewenste) reacties uit. Het is dus heel belangrijk dat een platvorm als Goede tijden slechte tijden deze verhalen blijft vertellen. Gelukkig werd er van deze reacties niets aangetrokken en probeerde de soap de grenzen nog iets verder te verleggen. Een jaar later werd namelijk de verhaallijn ontwikkeld dat Lucas een relatie kreeg met een moslim jongen. Deze jongen is erg in strijd met zijn geloof en zijn gevoel, wat een hele realistische situatie is. Dit verhaal werd heel discreet vertelt en lokte nog wel reacties uit maar deze
leken al minder extreem te zijn als bij de eerdere zoenscene. Door de verhaallijn door te zetten lijken de kijkers er toch langzaam wat meer aan te wennen en is er wellicht al te spreken over dat ze het iets meer accepteren. Hier ligt niet alleen een taak in de entertainment wereld maar hier speelt de overige media ook een belangrijke rol. De manier waarop zij berichtgeving doen over roze thema’s gaat vaak gepaard met hysterische foto’s van Gay Pride terwijl dit vaak niets met het artikel te maken heeft. De onderstaande foto stond bij een artikel over homo’s die uit hun huis zijn weggepest uit hun huis.
Deze beelden bevestigingen vaak alleen maar een vooroordeel of stereotypebeeld wat niet altijd correct is. Een keuze voor een foto als deze lijkt erg onschuldig maar dit is niet het geval. In Nederland heeft men blijkbaar nog steeds moeite met openlijke uitingen van voornamelijk mannelijke homoseksualiteit (Boutkan, 2012).
Homotolerantie De reacties op de homorelatie in de soap Goede tijden slechte tijden bleken uiteindelijk 50/50 positief en negatief te zijn. Helaas zijn de reacties in het dagelijkse leven ook niet altijd positief. Er zijn veel negatieve berichten te lezen in de diverse media en kranten. Hieronder worden een aantal verhalen beschreven van wegpesten tot zwaar geweld. Dit zijn alleen nog maar voorvallen uit Nederland. Wegpesten van homo’s Er zijn diverse verhalen bekend over mensen die om hun geaardheid genoodzaakt zijn te verhuizen omdat zij hier ‘weggepest’ zijn. Dit gaat van scheldpartijen tot vernielingen en bedreigingen. In zeer extreme gevallen is er zelfs sprake van mishandelingen. In de eerste negen maanden van het jaar 2011 in Nederland zeker 34 keer voorgekomen. Over heel 2010 ging het om 'slechts' 29 gevallen, in het jaar ervoor werd 27 keer melding gemaakt van dergelijk onacceptabel gedrag. Er is reden tot zorg, want de antidiscriminatiebureaus menen dat de 34 gevallen slechts het "topje van de ijsberg" is. Veel discriminatie wordt namelijk niet geregistreerd of zelfs maar herkend (Spits, 2011).
Het meest bekende verhaal is het homostel uit Utrecht wat na vele treiterijen geen andere optie meer zag dan verhuizen. Na anderhalf jaar scheldpartijen, vernielingen en bedreigingen waren zij het zat en hebben ze besloten om hun huis te verkopen en te verhuizen. De mannen vertelden dat er ‘homo’ op hun auto is gekrast, er gingen stenen tegen hun ruiten en ze werden geregeld uitgescholden en nageroepen (Huisman, 2010). Het zelfde overkwam de Helmondse Waloy van Gelderen (49). Hij durft zijn huis niet meer uit vanwege angst voor agressieve buren. Van Gelderen zegt dat hij al jaren wordt getreiterd vanwege zijn homoseksualiteit (Telegraaf, 2012) Als laatste verhuist er ook een stel uit het Achterhoekse Ulft. Lokale jeugd schold de mannen uit, urineerde in hun tuin en dreigde hun winkel in brand te steken (Van Den Dool, 2013). Helaas zijn dit nog maar een paar voorbeelden en zijn nog veel meer situaties als deze! Ook zijn er veel gevallen waar de slachtoffers geen aangifte hebben gedaan. Anti homogeweld Naast de verhalen van wegpesten wordt er gemiddeld drie keer per week een melding gemaakt van geweld tegen homo's. In 2011 kwamen er 769 meldingen binnen, staat in een rapport van de politie (NOS, 2014). Twee voorbeelden hiervan zijn die van Mathijs Beugelink en een twee jongens uit Sneek. De 26-jarige Mathijs Beugelink is tijdens carnavalsnacht zo mishandeld, dat hij verlamd is aan zijn been. Het was een geval van anti-homogeweld, zegt Mathijs. Hij kwam die nacht twee mannen tegen, die Mathijs en zijn vrienden uitscholden voor kankerhomo. Een van de vrienden kreeg een kopstoot en Mathijs werd de trap van de fietsenkelder afgeduwd. Wat de situatie nog schrijnender maakt is dat Mathijs een danser is. Door deze vorm van homohaat kan hij waarschijnlijk zijn beroep nooit meer beoefenen (Ad, 2012). Een ander voorbeeld is die van twee jongens uit Sneek en dit posten zij op facebook:
“Vannacht (van 5 maart op 6 maart) werden wij door twee personen aangevallen op station Sneek. Wij werden volledig vernederd op grond van onze geaardheid. Bespuugd en uitgescholden, achtervolgd tot in de trein. Daar zochten de daders opnieuw de confrontatie op. We werden
aangevallen, bespuugd en gediscrimineerd. De politie is inmiddels bezig met deze zaak, tips zijn welkom! Laat dit in hemelsnaam afgelopen zijn!”
Er is door deze schrijnende gevallen van geweld een speciale stichting opgericht: Stichting tegen homogeweld. "De stichting tegen homogeweld heeft zich ten doel gesteld fysiek of verbaal geweld tegen LHBT'ers wegens seksuele voorkeur of geaardheid onder de aandacht te brengen en het oplaaiende geweld gezamenlijk een halt toe te roepen" Aids/Hiv Naast dat homoseksualiteit een belangrijk element was in de musical Rent wat misschien nog wel een belangrijker onderwerp de ziekte aids. Deze ziekte gaat helaas hand in hand met homoseksualiteit. Allereerst wat is hiv en aids? Hiv verlaagd de weerstand zo dat virussen en bacteriën hun gang kunnen gaan en je lichaam zich niet kan verzetten. Pas wanneer het afweersysteem zo ver is aangetast dat je infecties krijgt die bij gezonde mensen geen kans zouden krijgen, spreken we van de ziekte aids. Aids is helaas niet te genezen en is hier kun je dood aan gaan. In de jaren 80 was er een grote aidsepidemie. Er was toen veel angst en onwetendheid over deze ziekte. Wat wel erg duidelijk was dat dit een doodsvonnis was. De angst was in die tijd immens en men deed alles aan bestrijding van de ziekte. Er zijn toen Hiv remmers ontwikkeld en dit kan het proces vertragen en soms stabiliseren maar genezing van Aids is er nog niet. Door voorlichting en angst liepen de aantallen van geïnfecteerde mensen terug. Echter de generatie van nu heeft de horrortijd waar aids nog een doodsvonnis was niet meegemaakt en lijkt het gevaar er minder van in te zien. Een musical als Rent laat de menselijke kant achter deze ziekte zien. Het zijn niet alleen homoseksuele mannen die deze ziekte hebben. Ja deze bevolkingsroep heeft het grootste risico maar heteroseksuele mannen en vrouwen kunnen ook besmet worden. Dit kan door onveilige seks of door contact met besmet bloed. Tevens is hiv ook geen doodvonnis meer. Daarom is het des te belangrijker dat het bespreekbaar is en dat men zich laat testen. Wanneer dit niet gebeurt is het risico van besmetten veel hoger.
Stop Aids Now De aidsepidemie raakt helaas nog steeds miljoenen mensen. Ze ondersteunen projecten binnen de thema's 'voorlichting en preventie', 'zorg en behandeling' en 'microkrediet en inkomen'. Ze richten zich op groepen die het hardst door aids worden getroffen: vrouwen, jongeren en kinderen in ontwikkelingslanden. Vaak zijn deze mensen niet goed voorgelicht over hoe ze zich eigenlijk tegen hiv kunnen beschermen. Helaas wanneer ze dit wel weten, kunnen ze vaak niet de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen nemen omdat ze afhankelijk zijn van de mannen (StopAidsNow, 2014). 1 December: Wereldaidsdag Wereldaidsdag is een internationale dag die gewijd is aan de bewustwording omtrent aids. Tijdens deze dag zijn er diverse activiteiten en evenementen om geld op te halen voor de stichting Stop Aids Now en dient deze dag tevens als dag voor bewustwording. Zo zijn er de zogenaamde aids artsbags, zijn er diverse inzamelingsacties. De slogan artbag: KOOP VOOR € 5 EEN ARTBAGEN RED EEN LEVEN
Op deze manier benut je het middel kunst voor een goed doel. Tijdens deze maand collecteert Joop v/d Ende theaterproducties ook na elke voorstelling om geld op te halen voor deze stichting. Dit laten ze de acteurs uit de voorstellingen doen om de opbrengst zo hoog mogelijk te maken. Dance4life De stichting Dance4life is ervan overtuigd dat een wereld zonder aids ooit mogelijk is. Het is de missie van dance4life om met jongeren positieve veranderingen te stimuleren. Dit doet dance4life door duidelijk te maken dat alle jongeren recht hebben op veilige en vrijwillige seks. Ze geven hen voorlichtingen en workshops. Dit om hen meer zelfvertrouwen te geven zodat zij hun rechten durven te claimen. Het recht op goede seksuele voorlichten is hier een voorbeeld van en het bespreekbaar maken van taboes. Op deze manier gaan zijn de strijd aan met hiv en aids.
Tijdens de scholenprojecten brengt dance4life met muziek, dans en rolmodellen informatie over seksualiteit, hiv en aids op een positieve manier op jongeren over. Persoonlijke verhalen van leeftijdsgenoten zorgen daarnaast voor bewustwording en betrokkenheid (Dance4life, 2014). De campagne van Dance4life werkt twee kanten op. Het haalt geld om de diverse projecten te financieren. Tevens heeft de campagne het doel om hiv bespreekbaar te maken. Op dit moment is het Nederlandse topmodel Doutzen Kroes het gezicht van deze campagne.
Daarnaast reisde Doutzen naar Tanzania om een dance4life project te bezoeken, ze veilde foto's van deze reis plus een date met zichzelf en bezocht haar eigen oude basisschool die ook in actie kwam voor dance4life. Schrikbarende stijging in hiv besmettingen in Europa! Ondanks al deze goede initiatieven lijkt er een stijging te zijn in hiv infecties. Deze projecten lijken voornamelijk plaats te vinden in derde wereldlanden. In deze landen is er een daling te zien maar helaas lijkt in Europa op dit moment het tegenovergestelde te gebeuren. Zo is de stijging van hiv besmettingen in Londen alarmerend te noemen. De laatste cijfers van de publieke gezondheidsdienst in Engeland tonen aan dat het aantal infecties in de Britse hoofdstad in 2012 is gestegen met 20 procent. De stijging is deels te verklaren omdat meer mensen zich de afgelopen jaren op hiv lieten testen. Tegelijk constateert de Britse gezondheidsdienst een duidelijke toename van mannen die onder invloed van drugs onveilige seks hebben (Volkskrant, 2013). Niet alleen in Londen is er een stijging te zien van hiv infecties maar in heel Europa is hier sprake van. In 2012 is het aantal mensen dat in Europa geïnfecteerd is met hiv toegenomen met acht procent ten opzichte van 2011. In 2012 werden er meer dan 131 duizend nieuwe gevallen gemeld van mensen die geïnfecteerd zijn met het hiv-virus, 10.000 meer dan in 2011 (Van Kampen, 2013). Uit berichten als deze blijkt dat er niet alleen in derde wereld landen actie moet worden ondernomen. Juist ook in ons eigen land en in Europa moeten mensen zich bewust worden van de risico’s van o.a. onveilige seks. Rent vervult hier al een mooie rol in namelijk dat mensen zich bewust worden van de gevaren en dat het belangrijk is om je te laten testen. Een campagne als die van Doutzen Kroes waar ze pleit dat het taboe van hiv doorbroken moet worden en hiv bespreekbaar moet worden is erg belangrijk.
Actueel In Nederland lijkt Rent vandaag de dag nog even relevant en actueel te zijn als de dag dat deze in première ging. De homotolerantie lijkt steeds minder te worden en het aantal hiv besmettingen is schrikbarend aan het stijgen. De risicogroep bereik je goed door middel van deze musical. Het liefst wil je ook jongeren bereiken en deze zitten niet in het theater. Gelukkig is er een positieve ontwikkeling te zien dat de thema’s uit de musical Rent ook gepresenteerd worden naar een groter publiek. Een mooi voorbeeld hiervan is de soap Goede tijden slechte tijden. Dit programma heeft bijna elke dag de hoogste kijkcijfers. Dat hier ook een homoseksueel personage is toegevoegd is erg belangrijk voor de emancipatie. De haat die meestal ontwikkeld wordt naar doelgroepen is vaak gebaseerd op onwetendheid. Op deze manier maken mensen op een laagdrempelige manier kennis met het homoseksualiteit. De negatieve uiting in de social media laten alleen maar zien dat het vandaag de dag juist belangrijk is om de kijker hiermee te confronteren. Nee helaas is in 2014 is nog niet iedereen modern, internationaal, tolerant, open-minded en is niet alles bespreekbaar. Echter zolang men energie blijft stoppen in alle positieve initiatieven zal er misschien wel een tijd komen waar we deze vraag met ja kunnen beantwoorden. De media en musical als rent zullen hier een cruciale rol vervullen.
Bibliografie Ad. (2012, 12 02). Danser gedeeltelijk verlamd na anti-homogeweld in Tilburg. Opgeroepen op 12 05, 2013, van AD: http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3207160/2012/02/28/Dansergedeeltelijk-verlamd-na-anti-homogeweld-in-Tilburg.dhtml AD. (2011, 8 11). 'Homostel weggepest uit Amstelveen'. Opgeroepen op 12 20, 2013, van Algemeen Dagblad: http://www.ad.nl/ad/nl/1041/Amsterdam/article/detail/2846021/2011/08/11/Homostelweggepest-uit-Amstelveen.dhtml Ameland, S. (2013, 06 14). Anti-homowetgeving Rusland. Opgeroepen op 12 20, 2013, van InfoNu.nl: http://mens-en-samenleving.infonu.nl/sociaal/113288-anti-homowetgeving-rusland.html Boutkan, D. (2012, 01 12). De luie keuzes van media bij homo’s. Opgeroepen op 12 19, 2013, van Villamedia: http://www.villamedia.nl/opinie/bericht/de-luie-keuzes-van-media-bij-homos/ Dance4life. (2014, 01 16). Ons Werk. Opgeroepen op 01 12, 2014, van Dance4life: http://www.dance4life.nl/nl/over-dance4life/ons-werk/ Drew, R. (2014, 01 13). Homoseksuelen mogen in Nigeria niet langer trouwen. Opgeroepen op 01 19, 2014, van NRC: http://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/13/homoseksuelen-mogen-in-nigeria-nietlanger-trouwen/ Huisman, C. (2010, 06 14). Volkskrant. Opgeroepen op 01 03, 2014, van Homostel weggepest uit Utrecht: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/998082/2010/06/14/Homostelweggepest-uit-Utrecht.dhtml Hurkx, M. (2013, 06 26). Amerika buigt voor de homorechten. Opgeroepen op 01 10, 2014, van BNR: http://www.bnr.nl/nieuws/politiek/625837-1306/amerika-buigt-voor-de-homorechten NOS. (2014, 01 22). Drie keer per week homogeweld. Opgeroepen op 01 22, 2014, van NOS: http://nos.nl/artikel/600710-drie-keer-per-week-homogeweld.html NOS.nl. (2013, 12 11). Homo's in India terug bij af. Opgeroepen op 12 20, 2013, van NOS.nl: http://nos.nl/artikel/585192-homos-in-india-terug-bij-af.html Spits. (2011, 12 18). Zeker 34 homo's weggepest. Opgeroepen op 12 13, 2013, van Spits: http://www.spitsnieuws.nl/archives/crime/2011/10/zeker-34-homos-weggepest StopAidsNow. (2014, 01 15). Onze aanpak. Opgeroepen op 01 15, 2014, van StopAidsNow: http://www.stopaidsnow.nl/over-stop-aids-now/onze-aanpak Telegraaf. (2012, 7 14). Homo weggepest uit Helmondse flat. Opgeroepen op 12 20, 2013, van Telegraaf: http://www.telegraaf.nl/binnenland/article21031343.ece Trouw. (2011, 02 24). Homovrijscène GTST leidt tot veel commotie. Opgeroepen op 12 5, 2013, van Trouw: http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/article/detail/1851927/2011/02/24/Homovrijscene-GTSTleidt-tot-veel-commotie.dhtml Van Den Dool, P. (2013, 09 30). Opnieuw homostel weggepest, nu door autochtonen in Achterhoek. Opgeroepen op 01 10, 2014, van NRC: http://www.nrc.nl/nieuws/2011/09/30/opnieuw-homostelweggepest-nu-door-autochtone-jeugd-in-achterhoek/ Van Kampen, A. (2013, 11 27). Aantal hiv-infecties Europa met 8 procent gestegen. Opgeroepen op 01 17, 2014, van NRC: http://www.nrc.nl/nieuws/2013/11/27/aantal-hiv-infecties-europa-met-8procent-gestegen/ Volkskrant. (2013, 07 25). Forse stijging hiv-infecties in Londen. Opgeroepen op 01 15, 2014, van Volkskrant: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/WetenschapGezondheid/article/detail/3481499/2013/07/25/Forse-stijging-hiv-infecties-in-Londen.dhtml
