Renovatiewerkzaam heden en asbestsanering Zwanenburgstraat en omgeving (geanonimiseerd)

2010-35 2 Renovatiewerkzaam heden en asbestsanering Zwanenburgstraat en omgeving (geanonimiseerd)

1

Conclusie

!n 2007 is gestart met de renovatie van woningen in de wijk Jutphaas/Wijkersloot te Nieuwegein. Het betrof 56 woningen van de woningbouwvereniging Mitros. In deze woningen uit 1958 zijn nog veel asbesthoudende elementen aanwezig. Concluderend kunnen wij stellen dat er rondom deze renovatie en de daarmee gepaard gaande asbestsanering zo ongeveer alles is misgegaan, wat er mis kon gaan: •

Er is niet gewerkt op basis van volledige en volgens de regels uitgevoerde asbestinventarisaties.

•

Er is gewerkt met niet gecertificeerde bedrijven.

•

Bij het verwijderen van asbest zijn meerdere malen niet de geëigende voorzorgsmaatregelen in acht genomen.

•

Er maandenlang gerenoveerd, zonder dat sprake was van de benodigde sloopvergunningen.

•

Er is niet gehandeld conform de door de gemeente Nieuwegein afgegeven sloopvergunningen: eerst asbest inventariseren, minimaal 3 dagen voorafgaande aan de start van de renovatie, aansluitend asbest verwijderen en vervolgens pas beginnen met de renovatie.

•

Men is na relevante meldingen niet zoals wettelijk verplicht is, overgegaan tot onmiddellijke stillegging van werkzaamheden.

•

Signalen van bewoners en berichten in de media zijn stelselmatig genegeerd en hebben niet geleid tot het adequate optreden dat je van een goed functionerende gemeente (organisatie en bestuur). Arbeidsinspectie en woningcorporatie mag verwachten.

■

Regelmatig wordt er door de diverse partijen verwezen naar rapporten van inventarisaties en bemonsteringen, terwijl die rapporten niet (kunnen) bestaan of waarbij de inventarisaties en bemonsteringen waar naar wordt verwezen niet zijn uitgevoerd. Er is niet alleen sprake van het verstrekken van onjuiste informatie, het heeft er alle schijn van dat bewust wordt gelogen en er sprake is van valsheid in geschrifte.

•

De gemeente Nieuwegein verstrekt een of meerdere sloopvergunningen voor de verwijdering van asbesthoudende materialen, zonder dat de benodigde asbestinventarisaties hebben plaatsgevonden. • T oegezegd onderzoek dat zou plaatsvinden door politie en Arbeidsinspectie mits bewoners een en ander op papier zouden zetten, heeft niet plaatsgevonden. o •

Een verzoek tot handhaving, ingediend op advies van ambtenaren van de gemeente Nieuwegein, is volledig genegeerd. Enzovoorts.

Aan het voorliggende stuk ligt een omvangrijk en minutieus bijgehouden dossier van mails, brieven, nieuwsbrieven, vergunningen, artikelen in dag- en weekbladen, gespreksverslagen, wetteksten enzovoorts ten grondslag. Om het verhaal leesbaar te houden, hebben wij een selectie moeten Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

maken uit de voorhanden zijnde informatie. We sluiten niet uit dat bij het lezen van dit stuk vragen naar aanvullende informatie ontstaat. In dat geval zijn wij vanzelfsprekend bereid om - indien voorhanden - deze aanvullende informatie te leveren. Het schrijven van dit stuk was niet mogelijk geweest zonder de inbreng en de steun van de bij de renovatie betrokken bewoners. Bewoners die zich nog steeds zorgen maken over de gezondheidsrisico's die zij hebben gelopen en misschien nog steeds lopen. Bewoners ook, die zich afvragen hoe een en ander heeft kunnen gebeuren. Ging en gaat het om achterliggende belangen, was er moedwil in het spel, was er sprake van desinteresse en bestuurlijke onkunde of was en is het misschien wel een combinatie van dit alles. Het voorliggende stuk is samengesteld door de heer S.A. de Mol, bewoner van de Zwanenburgstraat 11 en sinds maart 2010 raadslid namens Leefbaar Nieuwegein en de heer H. Senders, die hem daarbij redactioneel heeft ondersteund. In het vervolg gaan wij eerst kort in op belangrijke wettelijke vereisten en voorschriften in het kader van asbestverwijdering (paragraaf 2). Daarna volgt in paragraaf 3 een samenvatting op hoofdlijnen van de gebeurtenissen in de meest cruciale periode september 2007-januari 2008. In paragraag4 worden vervolgens in chronologische volgorde relevante gebeurtenissen, brieven en dergelijke beschreven. In deze versie van de rapportage zijn de namen van betrokken ambtenaren vervangen door fictieve namen, waarbij gelijke namen steeds op een en dezelfde persoon betrekking hebben. Aan de Voor de gemeenteraad van Nieuwegein

2

Asbestverwijdering: inventarisaties en stilleggingen

Voordat asbest verwijderd wordt of werkzaamheden plaatsvinden op plaatsen waar de aanwezigheid van asbest wordt vermoed, dienen asbestinventarisaties plaats te vinden. Vanaf 1 juni 2008 dienen deze inventarisaties plaats te vinden conform de zogenaamde SC-540, met (SMA-rt) risicoclassificatie. Ten aanzien van de periode 27 juli 2006 - 31 mei 2008 dient kort samengevat, voorafgaande aan de daadwerkelijke verwijdering van asbest, in het inventarisatierapport informatie beschikbaar te zijn over: a. de aanwezigheid van al het asbestbevattende materiaal (aard/ monsteranalyse, bevestigingswijze, etc.) in het bouwwerk of object; b. de wijze waarop dit zal worden verwijderd c.q. "te hanteren werkmethoden"; c. de voorgenomen beschermingsmaatregelen; d. de risicoklasse bij de daadwerkelijke verwijdering op grond van a t/m c. De opdrachtgever van renovaties of sioop is verantwoordelijk voor het laten opstellen van de benodigde inventarisatierapporten. Voor het daadwerkelijk verwijderen van asbest dient een gemeente een sloopvergunning te verstrekken. Een van de voorwaarden voor het verstrekken van een dergelijke sloopvergunning is de aanwezigheid van volledige asbestinventarisatie rap porten, die voldoen aan de wettelijke eisen.

Renovatlewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100303, geanonimiseerd

Indien bij een gemeente of de Arbeidsinspectie meldingen binnenkomen over het niet juist verwijderen van asbest, het zonder dat sprake is van (adequate) inventarisaties van asbest en dergelijke, dan dient actie te worden ondernomen in de vorm van het onmiddellijk stilleggen van de werkzaamheden die plaatsvinden en het instellen van nader onderzoek.

Samenvatting renovatiewerkzaamheden en vergunningverlening De renovatie van de woningen aan de Zwanenburgstraat en omstreken is uitgevoerd door zelfstandig aannemer VIOS, het oude onderhoudsbedrijf (dochter) van Mitros. In de voorbereiding van de renovatie is VIOS door de bewoners de heer H. Hofstee en de heer S.A. de Mol op de hoogste gesteld van aanwezigheid van asbesthoudende rioleringen in de woningen. Na uitblijven van enig handelen of onderzoek door VIOS, voorafgaande aan de start van de renovatie, is door betreffende bewoners contact gezocht met Mitros over dit onderwerp. Mitros heeft deze melding ter kennisgeving aangenomen en heeft in het verdere traject richting de start van de renovatie op 15 oktober 2007 geen actie in deze ondernomen. Na het negeren van vele telefonische contacten over dit onderwerp, de aanwezigheid van asbest in de te renoveren woningen, door zowel VIOS als Mitros, is contact gezocht met ambtenaren van de gemeente Nieuwegein (o.a. NG101, NG1012, NG103, NG104 en NG105). Deze ambtenaren gaven het advies om een verzoek tot handhaving in te dienen bij de gemeente Nieuwegein. Een aantal bewoners heeft dit advies opgevolgd en op 7 september 2007 een schriftelijk verzoek tot handhaving ingediend bij de gemeente Nieuwegein. Aan dit verzoek tot handhaving heeft de gemeente Nieuwegein geen enkel vervolg gegeven. Op een wijkbijeenkomst van 26 september 2007, georganiseerd door Mitros, de gemeente Nieuwegein en adviesbureau Laagland Advies uit Houten, is wederom het probleem van de asbestproblematiek in relatie tot de ophanden zijnde renovatie van de 56 woningen aangekaart, evenals het negeren van de zorgen van bewoners over het niet inventariseren van asbest in hun woningen en de daaruit voortvloeiende risico's van ondeskundig slopen. Ondanks alle afgegeven signalen, zoals hiervoor omschreven, is op 15 oktober 2007 gestart met de renovatie van douche en toiiet van de 56 woningen. In piaats van direct de renovatie stil te leggen, zoals het asbest-verwijderingsbesluit vereist, heeft men daarmee weken gewacht. Signalen over de uitvoering van renovatiewerkzaamheden, zonder dat de geëigende inventarisaties en voorzorgsmaatregelen met betrekking tot asbest plaatsvonden, zijn door VIOS, als Mitros en de gemeente steeds genegeerd. Daarom is door bewoners contact gezocht met VROM. VROM gaf vervolgens het advies om de Arbeidsinspectie en de milieupolitie in te schakelen. Tevens gaf men het advies om bij het hoofd milieu van de gemeente Nieuwegein (de heer NG106) melding te maken van een milieudelict, aangezien men dan verplicht zou zijn om direct op te treden. De adviezen van VROM zijn door bewoners direct opgevolgd. Echter, de illegale renovatiewerkzaamheden in de asbesthoudende woningen, die zonder enige voorafgaande inventarisatie plaatsvonden, zijn door geen enkele daartoe bevoegde partij stilgelegd. Werkzaamheden zijn in deze periode trouwens uitgevoerd door niet gecertificeerde bedrijven.

Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

Op 26 november 2007 heeft, na de zoveelste melding door bewoners, de eerste stillegging van werkzaamheden plaatsgevonden op de Zwanenburgstraat 13 te Nieuwegein, wegens illegale bouwactiviteiten en asbestsanering zonder geldige sloopvergunning. Achteraf is gebleken uit correspondentie tussen Arbeidsinspectie en gemeente Nieuwegein dat in minstens één woning, aan de Ten Baanstraat 8 te Nieuwegein, daarvoor al asbest is verwijderd zonder de vereiste asbestinventarisatie en sloopvergunning. Eind januari 2008 geeft de gemeente alsnog een sloopvergunning af. Overigens zonder dat de benodigde asbestinventarisaties hebben plaatsgevonden. Daarna volgt een periode van renovatiewerkzaamheden, die gepaard gaat met diverse stilleggingen. Ook krijgen inwoners regelmatig brieven waarin staat dat er opnieuw asbestinventarisaties hebben plaatsgevonden of zullen plaatsvinden. Inventarisaties die in de praktijk echter in het geheel niet of slechts summier zullen plaatsvinden.

4

Journaal1

Februari 2005 ontvangen bewoners een eerste brief met betrekking tot renovatiewerkzaamheden van Wits Utrecht B.V. Bij het uitvoeren van deze werkzaamheden wordt de aanwezigheid van asbest geconstateerd. Men geeft het advies 'schilderen, maar niet schuren of mechanisch bewerken'. Naar aanleiding hiervan neemt de heer H. Hofstee contact op met Mitros, waarna een afvaardiging van Mitros bij hem op bezoek komt. Mitros zegt toe dat bij een eerstvolgende renovatie het asbest verwijderd zal worden. Op 2 april 2007 ontvangen de bewoners een brief van VIOS, het oude onderhoudsbedrijf van Mitros (kenmerk: FHE/dvw/07.438). In deze brief wordt een inspectie van de huidige toilet- en doucheruimte in opdracht van Mitros Wonen Nieuwegein aangekondigd. Tijdens contacten naar aanleiding van deze inspectie is VIOS door verschillende bewoners op de hoogte gesteld van de aanwezigheid van asbest. Op 7 september 2007 dienen bewoners een verzoek tot handhaving in bij de gemeente Nieuwegein, omdat naar hun mening Mitros wonen bij de renovatie weigert om conform de huidige bouweisen een aantal werkzaamheden uit te voeren. In deze brief worden verder de gebreken aan de woningen opgesomd. Gebreken die bij Mitros Wonen zijn gemeld, maar waar door Mitros Wonen niet op wordt gereageerd2. In dit verzoek tot handhaving wordt ook melding gemaakt van de aanwezigheid van asbest in de te renoveren woningen.

1

In dit journaal wordt een aantal gebeurtenissen en stilleggingen aan de orde gesteld. We hebben niet de intentie gehad om alles op te sommen wat er aan stilleggingen en gebeurtenissen in het kader van de renovatiewerkzaamheden heeft plaatsgevonden. We hebben getracht de meest wezenlijke zaken in chronologische volgorde te plaatsen. Belangrijk om te weten is wel dat alle betrokken partijen: gemeente Nieuwegein, Mitros Wonen en de Arbeidsinspectie doorlopend op de hoogte zijn gehouden van relevante gebeurtenissen of waarnemingen met betrekking tot de asbestproblematiek in de te renoveren woningen, hetzij mondeling hetzij schriftelijk. Over de gebreken aan de woningen vindt vervolgens doorlopend discussie plaats met Mitros Wonen Nieuwegein, die hierop geen gehoor geeft. Op de een of andere wijze kunnen wij ons niet aan de indruk onttrekken dat er sprake is van een verband met de wijze waarop Mitros Wonen Nieuwegein is omgegaan met de verwijdering van asbest. Wij hebben het gevoel dat de echte bereidheid om te'investeren' inde te renoveren woningen om wat voor reden dan ook ontbreekt. Ook ten aanzien van de discussies over de gebreken aan de woningen en deze op een niveau brengen dat voldoet aan de eisen Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

Op 18 september 2007 bezoekt op verzoek van de heer H. Hofstee de vastgoedbeheerder van Mitros, de heer M1101, in het kader van de aanstaande renovatie zijn woning aan de Zwanenburgstraat nummer 13. Daarbij worden alle gebreken, voor zover waarneembaar, opgenomen en schriftelijk vastgelegd. Hiermee heeft Mitros Wonen vervolgens niets meer gedaan. Op 26 september 2007 wordt er door de gemeente Nieuwegein en de woningcorporaties Mitros en Jutphaas Wonen een wijkavond georganiseerd over de toekomst van de wijk Jutphaas Wijkersloot. Tijdens deze bijeenkomst worden alle partijen door bewoners op de hoogte gesteld van de aankomende renovatie van 56 woningen, de aanwezigheid van asbest in deze woningen en het feit dat geen rekening wordt gehouden met de verwijdering van dit asbest. Een van de aanwezige partijen is mevrouw C. Curvers, op dat moment portefeuillehouder Volkshuisvesting van de gemeente Nieuwegein. Voor zover wij dat hebben kunnen nagaan heeft geen van de aanwezige partijen ook maar iets gedaan met de signalen die bewoners op de wijkavond hebben afgegeven. Per brief van 3 oktober 2007, kenmerk 2107127/63514, worden bewoners door Mitros Wonen op de hoogte gebracht van het feit dat renovatiewerkzaamheden aan douche en toilet op 15 oktober 2007 een aanvang zullen nemen. Tijdens de renovatiewerkzaamheden ontvangen de bewoners op 25 oktober 2007 een brief van ViOS, kenmerk FHE/07.2705-003, met de melding dat men tijdens sloopwerkzaamheden asbesthoudende plafondplaten is tegengekomen. In overleg met Mitros Wonen heeft men besloten door te gaan met de renovatie en op een later tijdstip deze plafondplaten te vervangen. Tevens geeft men inde brief aan dat er contact is geweest tussen Mitros Wonen en de gemeente Nieuwegein. Om de asbesthoudende plafondplaten te mogen verwijderen is een sloopvergunning vereist. Voordat deze kan worden aangevraagd, dient eerst door een erkende asbestsaneerder, elke woning apart te worden bezocht om te kunnen constateren of er wel of geen asbest aanwezig is. VIOS meldt verder dat op 31 oktober 2007 deze inspectie zal worden uitgevoerd door de firma Venus BV uit Maarssen. Naar aanleiding van de uitgevoerde inspectie schrijft de heer H. Hofstee, bewoner van de Zwanenburgstraat 13, op donderdag 1 november 2007 een brief aan de firma Venus. Hij geeft in deze brief aan dat zijn woning slechts visueel is geïnspecteerd en dat er geen monsters zijn genomen. Hij vraagt zich af of het Venus al bekend is waar zich alle asbesthoudende materialen bevinden en vraagt Venus om de grootst mogelijke zorg in acht te nemen. Op donderdag 1 november 2007 bezoeken namens de gemeente Nieuwegein, de toezichthouder in deze de heer NG101 en juridisch medewerker de heer NG104, de te renoveren woningen in de Zwanenburgstraat. Zij constateren daarbij dat er sprake is van asbest in de te renoveren woningen. Tevens worden zij er door bewoners van op de hoogste gebracht dat elders in de wijk, in de Ten Baanstraat, al op 15 oktober 2007 is gestart met illegale renovatiewerkzaamheden, waarbij asbest is betrokken. Met de bevoegdheid als opsporingsambtenaar hadden de medewerkers van de gemeente Nieuwegein op basis van deze melding direct een stillegging werkzaamheden in de Ten Baanstraat moeten afdwingen. Dit hebben zij nagelaten. Zij hebben zelfs niet eens de moeite genomen om te van deze tijd, beschikken wij over een dossier. Om ïaken niet onnodig ingewikkeld te maken, hebben we het onderwerp 'het op niveau brengen wan de woningen' verder buiten beschouwing gelaten. Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

gaan kijken wat er nu precies aan de hand was (zie hiervoor ook de correspondentie tussen mevrouw NG107 van de gemeente Nieuwegein en mevrouw AS101, inspecteur Arbeidsinspectie3). Tijdens hun bezoek aan de Zwanenburgstraat op 1 november 2007 worden de ambtenaar Handhaving Bebouwde Omgeving de heer NG101 en juridisch medewerker de heer NG104 van de gemeente Nieuwegein er door de heren S.A. de Mol en H. Hofstee ook van op de hoogte gebracht dat de asbestinventarisatie door de firma Venus op 31 oktober 200 bij de heer H. Hofstee en andere bewoners, niet naar behoren is uitgevoerd. Verder wordt een kopie overhandigd van de brief van 7 september 2007, waarin meerdere bewoners de gemeente Nieuwegein om handhaving vragen om er zo voor te zorgen dat renovatiewerkzaamheden conform de huidige bouweisen zullen plaatsvinden. Het constateringsrapport dat door de toezichthouder de heer NG101 op 19 november 2007 is opgesteld naar aanleiding van zijn bezoek aan de woningen aan de Zwanenburgstraat, geeft echter niet zijn werkelijke waarnemingen weer: • Zo staat echter geen woord in over de gemelde aanwezigheid van asbest en de al gestarte werkzaamheden in de Ten Baanstraat op 15 oktober 2007. • Er wordt niet aangegeven, dat de bewoners melding hebben gemaakt van het feit dat de asbest inventarisaties niet naar behoren zijn uitgevoerd. • De brief van 7 september 2007, waarin verzocht wordt om handhaving wordt niet in het constateringsrapport aangetroffen. •

In verschillende woningen hebben zij de asbestrioleringen in kruipruimte gezien, terwijl in het rapport vermeld staat dat men alleen asbest heeft geconstateerd in de achterpui. Het constateringsrapport waar hier naar wordt verwezen, is afkomstig uit "het dossier" van de heer H. Hofstee4. Op 16 november 2007 verschijnt er op de voorpagina van "Ons Nieuwegein", de lokale krant die huis aan huis wordt verspreid, een artikel over de asbesthuizen in de Zwanenburgstraat. Deze krant ligt wekelijks in grote hoeveelheden op de balie van het gemeentehuis. Het is daarom onwaarschijnlijk dat geen van de ambtelijk of bestuurlijk betrokkenen personen het artikel heeft gelezen. Enige reactie of interventie van gemeentewege blijft echter uit.

Vreemd genoeg geeft de asbestcoördinator van de gemeente Nieuwegein, mevrouw NG107, in deze correspondentie aan, dat zij niet op de hoogte was van de verwijdering van asbest in het kader van de renovatie werkzaam heden. Immers, bewoners hebben maandenlang, voorafgaande aan de start van deze werkzaamheden, hierover de gemeente Nieuwegein geïnformeerd. Op 30 oktober 2009 diende bij de rechtbank Utrecht Sector Bestuursrecht een beroep van de heer H. Hofstee met pro eed ure nummer OS / 2S80 BOUWB V14. Dit beroep had betrekking op renovatie van zijn woning. Verweerder in deze zaak was het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Nieuwegein, vertegenwoordigd door de heer Robin Visser (2 dagen ingehuurd door de gemeente Nieuwegein). Na de zitting buitenge kom en, werd de heer H. Hofstee aangesproken door de heer Visser. Deze deelde de heer H. Hofstee mee, dat hij het dossier was kwijtgeraakt. Hij zou het in een onbewaakt moment op het dak van zijn auto hebben laten liggen en vervolgens zijn weggereden. In de namiddag van diezelfde dag werd de heer S.A. de Mol telefonisch benaderd door een echtpaar uit Rosmalen, met de mededeling dat men op straat een dossier had gevonden, met daarin een aantal stukken waarop zijn naam en die van de heer Hofstee stonden vermeld. Op 31 oktober 2009 hebben de heer S.A. de Mol en de heer Hennie Hofstee dit dossier opgehaald. In dit dossier bleken o.a. een aantal stukken te zitten, die betrekking hadden op de asbest problematiek die in onderhavige nota aan de orde komt. Op 5 november 2009 heeft de heer S.A. de Mol de gemeente Nieuwegein op de hoogte gesteld van het feit dat hij in het bezit was van dit, door de heer Visser verloren dossier. De gemeente heeft hierop per brief gereageerd op 25 november 2009 (kenmerk: HBO/2009/17589). Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

Op 22 november 2007 maakt Senter Novem, onderdeel van VROM, bij de heer NG101 van de gemeente Nieuwegein melding over de aanwezigheid van asbest in de woning aan de Zwanenburgstraat 13 te Nieuwegein. De gemeente had hierop binnen 24 uur moeten reageren. De gemeente reageert echter in het geheel niet. In de week van 19-23 november 2007 heeft de heer S.A. de Mol, bewoner van de Zwanenburgstraat 11, telefonisch contact met mevrouw AS101, inspecteur van de Arbeidsinspectie, om haar te vragen de al circa 4 weken plaatsvindende renovatiewerkzaamheden stil te leggen. In dit gesprek geeft hij aan, dat noch de aannemer, noch de gemeente Nieuwegein, noch Mitros tot dan toe heeft gereageerd op de signalen van bewoners over de al gestarte werkzaamheden aan de wc, gang en doucheruimte in hun woningen. Tevens geeft hij aan dat zich in deze ruimtes zowel wit als blauw5 asbest bevindt, (standleidingen, riolering etc). Mevrouw AS101 had - zo werd achteraf duidelijk - de mededelingen van de heer S.A. de Mol als een melding moeten registeren en direct actie moeten ondernemen. Zij maakte echter met hem de afspraak om vrijdag 23 november 2007 bij hem langs te komen om het probleem te bespreken. Zij heeft die dag bij de heer S.A. de Mol zijn dossier ingezien (alle gestuurde brieven van bewoners, het door de heer S.A. de Mol minutieus bijgehouden journaal e.d.), met daarbij de analyserapporten van asbest laboratorium AMOS, dat in woning van de heer S.A. de Mol zowel wit asbest ais het uiterst gevaarlijke blauw asbest heeft aangetroffen. Tijdens het gesprek dat zij op 23 november 2007 heeft met de heer de Mol stelt mevrouw AS101 o.a. dat • Venus, het bedrijf dat kort daarvoor zogenaamde asbestinventarisaties heeft gepleegd, daartoe niet gecertificeerd was. • •

Asbestinventarisatiebedrijf Search in alle betreffende woningen monsters had moeten nemen en niet alleen in de woning aan de Zwanenburgstraat 25. Mitros als opdrachtgever in overtreding was.

•

De heer S.A. de Mol de milieupolitie zou moeten inschakelen.

De heer S.A. de Mol als bewoner de gemeente zou moeten informeren6; Aannemer VIOS eerst het asbest zou moeten laten verwijderen, voordat met de renovatie gestart zou mogen worden. Verder bezoekt mevrouw AS101 op 23 november 2007 de woningen aan Zwanenburgstraat 13 t/m 25. Bij een van die bewoners, de heer H. Hofstee, woonachtig aan de Zwanenburgstraat 13, zal op 26 november 2007 worden gestart met de renovatiewerkzaamheden. Mevrouw A5101 spreekt met de heer H. Hofstee af dat zij op 26 november deze werkzaamheden zal laten stilleggen. Tijdens hetzelfde gesprek deelt heer H. Hofstee aan mevrouw AS101 mee dat de aannemer in de Wijnesteinstraat al met de renovatie gestart is. Uit hoofde van haar functie als arbeidsinspecteur had mevrouw A5101 onmiddellijk de al in volle gang zijnde verbouwingswerkzaamheden aan de Wijnesteinstraat moeten stilleggen. Zij heeft echter nagelaten dit te doen. Pas na het weekend komt zij in actie. • •

Mevrouw A5101 laat op 26 november 2007 bij het starten van de renovatiewerkzaamheden aan de Zwanenburgstraat 13 deze werkzaamheden direct stil leggen, in aanwezigheid van de heer NG101 van de gemeente Nieuwegein. Door de bewoner van de Zwanenburgstraat 13, de heer H. Hofstee, is Blauw asbest is de meest gevaarlijke en sterkst kankerverwekkende asbestsoort. De afdeling handhaving van de gemeente Nieuwegein was al maanden op de hoogte van de situatie met betrekking tot de asbestproblematiek, maar had tot op dat moment nog niets ondernomen. Renouatlewerkiaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

mevrouw AS101 wederom gemeld dat aan de Wijnesteinstraat 42 al renovatiewerkzaamheden plaatsvinden. Vervolgens gaat mevrouw AS101, diezelfde dag, in de aanwezigheid van de heer NG101, ook tot stillegging over op dit adres. Er is -voor zover ons bekend - vervolgens door de heer NG101 alleen een constateringsrapport opgemaakt van de stillegging op 26 november 2007 aan de Wijnesteinstraat 42 (dossiernummer KB07021) en niet van de stillegging aan de Zwanenburgstraat nummer 13. Op 30 november 2007 ontvangt de heer H. Hofstee, Zwanenburgstraat 13 een brief van Mitros Wonen Nieuwegein naar aanleiding van het stilleggen van de renovatiewerkzaamheden {kenmerk PRT72035/Cpl775 & 1262). In deze brief stelt Mitros Wonen Nieuwegein onder andere dat de zorg van de Arbeidsinspectie, dat bij de werkzaamheden asbest vrij zou kunnen komen, door haar niet wordt gedeeld7. Op vrijdag 14-12-2007 stuurt mevrouw AS101 van de Arbeidsinspectie een maii aan de heer NG103 van de gemeente Nieuwegein met betrekking tot de asbestinventarisatie Zwanenburgstraat e.o. Zij maakt in deze mail o.a. duidelijk dat er geen adequate asbestinventarisaties hebben plaatsgevonden, 2odat er niet op een juiste wijze gesaneerd kan worden. Letterlijk stelt zij onder meer "Het is voor mij een raadsel hoe het bureau kan vaststellen dat 'iets' risicoklasse 3 is, zonder dat een analyse van het materiaal bekend is. ". Op 11 januari 2008 maakt de gemeente Nieuwegein in een huis aan huis verspreid blad melding van de afgifte van een sloopvergunning voor de woningen aan de Zwanenburgstraat e.o. Op 15 januari 2008 stuurt mevrouw AS101 van de Arbeidsinspectie een maii aan de heer NG103 van de gemeente Nieuwegein met betrekking tot de asbestinventarisatie Zwanenburgstraat e.o. Daarin spreekt zij haar verbazing uit over het feit dat door de gemeente Nieuwegein een sloopvergunning is afgegeven, aangezien asbestinventarisaties niet aan de eisen voldoen. Ondanks het gestelde in de mails van mevrouw AS101 van de Arbeidsinspectie stuurt de heer NG103 van de gemeente Nieuwegein op 23 januari 2008 een brief aan Mitros Wonen Utrecht (kenmerk BWT/S070605) met daarbij de sloopvergunning voor de woningen aan de Zwanenburgstraat e.a. De sloopvergunning is door het College van Burgemeester en Wethouders vastgesteld op dinsdag 18 december 2007. Naar aanleiding van persvragen gesteld op 26 november 2008 geeft het college aan dat de discussie met de Arbeidsinspectie heeft geleid tot vertraging in de verzending van de sloopvergunning. Overigens is het zo dat bij de start van de renovatiewerkzaamheden op 15 oktober 2007 er al een sloopvergunning aanwezig had moeten zijn. Alle werkzaamheden die voorafgaande aan de uiteindelijke vergunningverlening eind januari hebben plaatsgevonden, zijn volgens ons daarmee illegaal te noemen. Wij begrijpen vanuit dat oogpunt niet, dat de gemeente Nieuwegein de werkzaamheden bij de eerste signalen van bewoners niet volledig heeft stil laten leggen in afwachting van de verlening van een sloopvergunning.

Een uitermate vreemde stellingneming aangezien Mitros Wonen Nieuwegein als opdrachtgever steeds heeft nagelsten om te zorgen voor goede asbestinventarisaties. Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

In de periode februari 2008 - j u n i 2008 vindt minimaal 6 keer stillegging van de renovatiewerkzaamheden plaats, omdat niet conform de regels of zonder asbestinventarisatie gestart was met sloopwerkzaamheden of vanwege het 'onverwacht1 aantreffen van asbest. Op 20 mei 2008 ontvangen de bewoners van de 56 te renoveren woningen een brief van VIOS, met kenmerk EHE/08.2705-004, waarin wordt gemeld dat zij op vrijdag 30 mei een eindinspectie zullen uitvoeren naar de aanwezigheid van asbesthoudende materialen. Daarbij wordt onder meer gesteld dat waar omkokeringen, betimmeringen e.d. aanwezig zijn, zij deze zullen verwijderen om er zeker van te zijn wat precies asbesthoudend is. Deze eindinspectie vindt echter niet plaats, omdat VIOS er opnieuw door bewoners op wordt geattendeerd dat er in het geheel nog geen inventarisaties hebben plaatsgevonden. Op 18 juni 2008 stuurt Mitros Wonen Utrecht een nieuwsbrief aan alle bewoners van de Zwanenburgstraat e.o. waarin het volgende wordt gemeld: "Tijdens het onderzoek op alle zolders is ook in de rest van de woning gekeken of er plekken zijn waar asbest zit ('asbestbronnen'). Deze plekken zijn in kaart gebracht en schriftelijk vastgelegd. Beide onderzoeken zijn uitgevoerd BME Asbestconsult bv, helemaal volgens de wet- en regelgeving en de officiële richtlijnen.". De onderzoeken waar Mitros Wonen Utrecht naarverwijst, hebben echter niet plaatsgevonden. In een overleg met mevrouw AS101 (Arbeidsinspectie) en de heer MP101 (milieupolitie) zeggen beiden toe een serieus onderzoek in te stellen naar de gang van zaken indien handtekeningen van bewoners worden verzameld, waarin deze verklaren dat de genoemde onderzoeken niet hebben plaatsgevonden. Een brief gedateerd 20 juni 2008, waarin onder meer het volgende wordt gesteld "Men heeft niet zoals afgesproken tijdens de grote bijeenkomst afgelopen januari in Kerkveld een algehele inventarisatie gedaan, waaruit zou blijken waar er nu werkelijk asbest zit (zoals b.v. in de vensterbanken, riolering, balkon, keuken, badkamer, dak, schuurtje, enz."; wordt door de eigenaren van 17 woningen ondertekend. Deze brief met handtekeningen is vervolgens persoonlijk overhandigd aan mevrouw AS101 door de heren S.A. de Mol en H. Hofstee, per mail verstuurd naar de heer MP101 en overhandigd aan de gemeente Nieuwegein tijdens de raadsvergadering van 26 juni 2008. Het toegezegde onderzoek is - zonder opgave van redenen echter nooit uitgevoerd. Tijdens de raadsvergadering van 26 juni 2008 wordt in de gemeenteraad van Nieuwegein ook een motie behandeld die betrekking heeft op de renovatiewerkzaamheden aan de woningen aan de Zwanenburgstraat e.o. Deze motie wordt niet aangenomen. Wel zegt wethouder Lubbinge toe om een dag later met de bewoners contact op te nemen. Ruim 2 jaar later moet deze wethouder dat nog steeds doen. Op 25 juni 2008 ontvangen de bewoners van o.a. de Zwanenburgstraat 11 een brief van Mitros wonen dat er asbestmonsters in haar woning zouden zijn genomen door een asbestdeskundige. Dit is opnieuw 'niet waar*. Sowieso had men op dit specifieke adres geen asbestmonsters hoeven en kunnen nemen. De huidige bewoner had namelijk al eerder, tijdens een verbouwing, zelf het asbest in zijn woning op de voorgeschreven wijze laten verwijderen.

Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

10 Op 4 juli 2008 ontvangen verschillende bewoners opnieuw een brief van VIOS, kenmerk EHE/08.2705-005. In deze brief staat dat op maandag 1 september 2008 de werkzaamheden weer zullen aanvangen. Voorafgaand hieraan zal opnieuw een eindinspectie worden uitgevoerd naar de aanwezigheid van eventuele asbesthoudende materialen. In een brief van 17 juü 2008 (contactpersoon mevrouw NG107, kenmerk HBO/2008/12502) stelt de gemeente Nieuwegein dat asbestinventarisaties wel degelijk, zij het gefaseerd zijn uitgevoerd. Er zou zelfs 'destructief onderzoek zijn uitgevoerd. Dit is onderzoek waarbij materiaal wordt beschadigd om vast te kunnen stellen of het asbest bevat en zo ja, om welk type asbest het gaat. Onderzoek dat bij bewoonde woningen pas op het laatste moment kan plaatsvinden. De rapportages hierover, zijn zoals gesteld in de brief, bij de gemeente ingediend. Helaas heeft dit onderzoek helemaal niet plaatsgevonden. De brief van VIOS van 4 juli 2008 ontkracht ook de bewering van de gemeente. Volgens die brief worden de renovatiewerkzaam heden pas op 1 september weer hervat en moet er nog een eindinspectie plaatsvinden en dat kan dus pas op het laatste moment (eind augustus?). Op 22 augustus 2008 hebben de heren S.A. de Mol en H. Hofstee een gesprek met mevrouw NG107, de heer NG108 en mevrouw NG109 van de gemeente Nieuwegein. In een brief van 5 september 2008 (kenmerk 2008-12292) refereert de gemeente aan dit gesprek. Tijdens het gesprek zouden de opgestelde asbestinventarisaties ter inzage zijn gegeven aan de heren S.A. de Mol en H. Hofstee. Dit is echter helemaal niet gebeurd. Op 6 september 2008 stuurt de heer S.A. de Mol een mail naar mevrouw NG109 van de gemeente Nieuwegein waarin hij haar er aan herinnert dat is toegezegd dat de bewoners van de Zwanenburgstraat 11-25 de asbestinventarisatierapporten, foto's, bemonsteringen, uitslagen van bemonsteringen, transport van asbest, vergunningen, hoeveel asbest dat verwijderd is, plaatsen waar het asbest gedeponeerd en opgeslagen is etc. ter inzage zouden krijgen en dat zij ook kopieën hiervan zouden ontvangen. Naar aanleiding van deze mail stuurt de gemeente uitsluitend wat kopieën toe van de uitslagen van visuele controles uitgevoerd op 27 februari 2008 en een rapportage van één inventarisatie van een leegstaand pand. De visuele controles waarnaar wordt verwezen hebben echter alleen op zolders plaatsgevonden en niet op alle plaatsen in de woningen zoals wettelijk verplicht is. Er is ook in geen enkele woning een monster genomen. Op 18 september 2008 stelt de gemeente Nieuwegein in een brief aan de fractie Leefbaar Nieuwegein (contactpersonen NG107 en NG110; kenmerk 2008/14068) dat in een gesprek met de heer S.A. de Mol aan hem de uitgevoerde aanvullende asbestinventarisaties zijn overhandigd. Tijdens dit gesprek, waarbij ook de heer H. Hofstee aanwezig was, zijn echter helemaal geen dossiers overhandigd. De mappen waarin deze dossiers zich zouden zitten, werden door betrokken medewerkers angstvallig dicht gehouden. Op 21 juli 2009 zijn loodgieters in de al gerenoveerde woning aan de Zwanenburgstraat 21 bezig om met een stootijzer een riolering kapot te hakken. Bewoners waarschuwen vervolgens deze mannen dat het om gevaarlijk asbest gaat. Asbest dat conform de door de gemeente Nieuwegein afgegeven sloopvergunning van 23 januari 2008 al verwijderd had moeten zijn, voorafgaande aan de al afgeronde renovatie. Bewoners informeren diezelfde dag nog telefonisch mevrouw AS101 van de Arbeidsinspectie. Zij legt vervolgens voor de zoveelste keer het werk stil. Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

11 Op 27 augustus 2009 ontvangen alle bewoners van de 56 gerenoveerde woningen een brief van Mitros met de mededeling dat er een onderzoek is afgerond met een laboratoriumanalyse van monsters uit de woningen. Hieruit zou blijken dat er in alle woningen op verschillende plaatsen asbest aanwezig zou zijn. Dit asbest zou conform de door de gemeente Nieuwegein afgegeven sloopvergunning echter voorafgaande aan de renovatiewerkzaamheden verwijderd moeten zijn. In een brief van VROM-inspectie van 25 augustus 2008, kenmerk VI/NW/2008011272/RN wordt eveneens gemeld, met verwijzing naar de Arbeidsinspectie, dat het asbestmateriaal in de woningen aan de Zwanenburgstraat volgens de wettelijke eisen wordt verwijderd. Gezien de zes weken eerder gemaakte afspraak tussen Mitros en de Arbeidsinspectie dat het asbest in de woningen niet verwijderd zou worden, is dit overigens een erg vreemde stelling. Verder is het uitermate vreemd dat opnieuw melding wordt gemaakt van een recent uitgevoerde volledige asbestinventarisatie. Want dit onderzoek was toch al in 2008 afgerond en de gemeente Nieuwegein had van die eerdere onderzoeken toch ook al de rapporten in haar bezit? Als betrokken bewoners komen wij november 2009 bij toeval in het bezit van e-mailverkeer tussen de verschillende betrokkenen over de handelswijze betreffende overleg, vergunningverlening en omgaan met de wetgeving in het kader van asbestsanering (het zogenaamde dossier van de heer H. Hofstee, waar wij in deze tekst al eerder naar hebben verwezen). Zoals in het e-mailverkeer te lezen is, waren alle betrokken partijen op de hoogte van de illegale situatie, maar besloot men niets te doen. In de e-mailberichten is te lezen dat de betrokken (opsporings)ambtenaren mevrouw AS101 (Arbeidsinspectie) en de heer NG101, de heer NG103, mevrouw NG110, de heer NG104 en mevrouw NG107 (allen gemeente Nieuwegein) op de hoogte waren van de aanwezigheid van asbest en de toen als circa 6 weken durende illegale renovatiewerkzaamheden aan de 56 woningen in de wijk Jutphaas/Wijkersloot te Nieuwegein. Per mail wordt op 5 november 2009 de toenmalige wethouder met volksgezondheid in zijn portefeuille, de heer H. van Randwijk, door de heer S.A. de Mol op de hoogte gebracht van voornoemd e-mailverkeer en de strekking daarvan. Daarbij geeft hij tevens aan dat hij gezien de inhoud van het dossier een informerend gesprek raadzaam acht. Op zaterdag 21 november 2009 heeft de heer S.A. de Mol vervolgens nog telefonisch contact met de heer H. van Randwijck. In dat gesprek geeft hij onder meer aan dat zijns inziens er rondom de asbestsanering aan de Zwanenburgstraat e.o. van alles mis gaat. Mevrouw NG110 van Handhaving Bebouwde Omgeving verwijst in een brief van brief van 23 november 2009, kenmerk HBO/2009/17589, naar de hiervoor genoemde mail en het telefoongesprek. Actie wordt er door de gemeente Nieuwegein niet ondernomen, maar mocht de heer S.A. de Mol nog prangende vragen hebben, dan kan hij zich wenden tot wethouder B. Lubbinge. Mede vanwege de brief van 23 november 2009 worden er op 17 februari 2010 tijdens de vergadering van de gemeenteraad vragen gesteld over de asbestsanering aan de Zwanenburgstraat e.o. aan de wethouder B. Lubbinge van de gemeente Nieuwegein. Het enige dat deze vervolgens wil meedelen is dat er door VROM en de Nationale Ombudsman een onderzoek is uitgevoerd, met als eindconclusie dat de gemeente Nieuwegein in deze steeds zorgvuldig heeft gehandeld. Een onderzoek door de Nationale Ombudsman heeft echter in het geheel niet plaatsgevonden. Wethouder B. Lubbinge (o.a. portefeuillehoudervergunningen) informeert hier de gemeenteraad dus onjuist. Pas op 30 maart 2010 deelt de Nationale Ombudsman mee een officieel Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd

12 onderzoek te starten op basis van nieuwe informatie, afkomstig uit het zogenaamde dossier van de heerH. Hofstee. Voor zover dat uit brieven en stukken is af te leiden, hebben wij wat betreft toezicht en onderzoek door VROM, slechts kunnen concluderen datVROM een tweetal bezoeken aan de gemeente Nieuwegein heeft afgelegd. Tijdens die gesprekken zouden vragen zijn gesteld en een aantal dossiers zijn bekeken. In de getoonde dossiers zouden geen onvolkomenheden zijn ontdekt en de verstrekte mondelinge informatie zou VROM geen reden hebben gegeven tot het plaatsen van vraagtekens. Dergelijke bezoeken zijn volgens ons echter niet zonder meer te beschouwen als 'degelijke' onderzoeken op basis waarvan de gemeente Nieuwegein kan concluderen dat rondom de renovatiewerkzaamheden en asbestsanering aan de Zwanenburgstraat e.o. de gemeente steeds naar behoren heeft gehandeld. In een brief van 19 juli 2010 vraagt de heer SA de Mol aan de gemeente Nieuwegein om meer informatie en 'bewijsstukken' betreffende de onderzoeken die volgens de heer B. Lubbinge zouden hebben plaatsgevonden door de Nationale Ombudsman en VROM. Verder dan naar het verwijzen naar een paar algemene brieven van VROM komt de gemeente Nieuwegein in haar antwoord niet. Wij menen hier voorzichtigheidshalve te kunnen concluderen dat de onderzoeken waarnaar de heer B. Lubbinge in de raadsvergadering van 17 februari 2010 niet of niet met de door hem gesuggereerde diepgang hebben plaatsgevonden8. Op 20 mei 2010 krijgen de bewoners van de Zwanenburgstraat 11-45 oneven opnieuw een brief van Mitros (kenmerk 334394/87824) met betrekking tot renovatiewerkzaamheden. Gemeld wordt dat BME Vianen een asbestinventarisatie zal uitvoeren, waarbij het aanwezige asbest in kozijnen, balkon en keuken zal worden opgenomen. Hoezo, complete asbestinventarisaties in 2007 en in 2008 en in 2009, voorafgaande aan renovatiewerkzaamheden die vervolgens zijn beoordeeld en goedgekeurd door de gemeente Nieuwegein?

Op 30 januari 2008 hebben namens VROM-Inspectie regio Noord-West de heren Kreuk en van Erpen Roijaards, onderzoek gedaan bij de gemeente Nieuwegein en Mitros Wonen, om de naleving van de sloopvergunning te kunnen toetsen. Zij hebben geconstateerd dat de sloopvergunningen voldeden aan de daaraan gestelde eisen. Echter de voorgeschreven uitvoering "Verwijdering van asbesthoudende rioleringen en standleidingen" is niet gecontroleerd. Renovatiewerkzaamheden en asbestsanering Zwanenburgstraat omgeving, 20100903, geanonimiseerd