25-10 tot 04-11 2006
REISVERSLAG VAN ONS BEZOEK AAN DE DORPEN: * AWASI * AHERO * BAR KORWA * RERU * BONDO * NYAMONYE * MASOGO
Dinsdag 24-10-2006 Met de trein naar Schiphol. Shuttletje naar Ibis Hotel. Daar hebben we afgesproken met Rentia en haar dochter Hanneke om 20.00 uur. Die kwamen samen met de twee zoons van Rentia. Wij namen spulletjes over om in onze koffers mee te nemen. Woensdag 25-10-2006 We hadden via internet al ingecheckt, dus geen lange wachttijd bij de balie. Voorspoedige vlucht, zeer vriendelijke crew. In Nairobi werden we opgewacht door George en Anne. Eerst moest er nog geld gewisseld worden. De meeste bagage hebben op het vliegveld achtergelaten voor de vlucht van morgen. Door naar Nairobi , Gracia Garden. Een prettig, eenvoudig hotel met een mooie tuin met prachtige jacaranda-bomen. Donderdag 26-10-2006 Om 08.00 uur vlucht naar Kisumu. Hordes schoolkinderen stonden daar te kijken. Dat was een schooluitje. Ook daar werden we weer opgewacht door Rentia's mensen. We hebben in een tuin gezeten, koffie en thee gedronken, eitje gegeten. En de eerste mooie vogels gespot. De geldautomaat werkt niet meer. Rentia had nog net geluk. Het landschap ziet eruit zoals we het ons voorgesteld hadden. Mensen zijn ontzettend vriendelijk. We stoppen even bij het eerste dorp van Rentia (Ahero). "Duizend" handen geven, blije gezichten. Rentia wordt op handen gedragen. Door naar Awasi. Daar staat een hele groep mooi aangeklede weduwen luid te zingen en te dansen. Ze mogen eigenlijk niet op het terrein van het guesthouse komen. Maar (zegt Gaudencia) zo uiten ze hun dankbaarheid. En het is een uitje. Waarschijnlijk stonden ze hier al om 09.00 uur. Het is eigenlijk heel droevig, als je ze zo weer naar hun eigen bedoeninkjes ziet gaan. Dat een blanke uit Holland voor ze moet zorgen. Rentia heeft dat nog steeds, zegt ze, maar ze zet gewoon een knop om en zorgt voor ze. Ook hier loopt een guard, betaald door Rentia, in een heus uniform. Straks gaan we naar de markt, als het niet regent. Met Beatrice.
1
Terug van de markt. Fantastisch! Zo'n markt, zoals je je die voorstelt. We waren de enige blanken. Iedereen kende Beatrice en dus Rentia. En ze dachten dat Wilma Rentia was: "hello mama". We mochten iedereen fotograferen. Wilma liet zien wat ze gemaakt had. Lachen! Ik heb een petroleumlampje gekocht voor 10 ksh.Beatrice heeft eerst gecheckt of het niet lek was, door er in te blazen. Iedereen een hand geven. Naast het guesthouse staat een timmerman prachtige bedden, meubels te maken van miamhout. Er zit ook een naaier, maar die wil niet op de kiek, of we moeten betalen. Beatrice is vrij. Moet 5 kilometer naar huis lopen. Misschien kan ze achterop de fiets (de taxi hier) voor 20 ksh. 's Avonds nog het ziekenhuisje bezocht. Een zieke man. Rot gezicht. Vrijdag 27-10-2006 Eerst naar Ahero om Gaudencia op te halen. Daar ook pindakaas gekocht. Wordt gemaakt op een ouderwetse manier. Noten in een grote trommel boven het vuur. Dan moet iemand draaien. Het roosteren duurt een uur. In Kisumu nog geld uit de muur gehaald. Naar Bar Korwa. Daar werden we luid ontvangen door prachtig uitgedoste vrouwen. Ook hier weer manden in de aanbieding. Rentia kreeg een taart voor haar verjaardag. Ik heb nog naar Bata schoenen gekeken. Van daar uit naar Reru. Ook hier weer enthousiast ontvangen. Gegeten en daarna aan de wandel. Werden luid begroet door een heleboel schoolkinderen. Hard geschreeuw. Teruglopend hebben we zaadjes verzameld. De kerk hier ziet er precies zo uit als in Awasi. De pastoor trouwens ook.
2
's Avonds komen we aan in Nyamonye. Eten in het huis van de jonge father Peter. Het eten is klaargemaakt door de weduwengroep. Gaudencia reist al die tijd met ons mee. Ook nu was er weer een ontvangst met zingen. Na het eten praten met de father. Rentia, Wilma en ik smoken er nog een, twee, drie op de stoep buiten bij een biertje. Zaterdag 28-10-2006 's Morgens eerst gevogeld, dan ontbijt in het eetcafé van de weduwen. Om 10.00 uur vertrek naar Bondo. Op bezoek bij een groep, die in juni 2006 gestart is. Leuk te zien hoe schuchter deze vrouwen nog zijn. Sommigen spreken Engels, maar zeggen niets. Na de vergadering hebben we gekeken waar ze jigo's maken. Op een veld, waar iedereen Gaudencia bij de jigo's weg is. Meegekeken naar het manden maken. Hanneke heeft een klein projectje voor de vrouwen in Nyamonye: pannen, borden enzovoort voor € 25,-. Dus steken we de straat over en gaan het dorp in. We zijn echt de eerste blanken, maar we hebben 3 vrouwen mee. We slagen goed. Prachtige vogels in de lucht. We kopen en krijgen mandjes en gaan weer terug. De hele reis nemen we vrouwen mee. In de achterbak van de auto lachen we wat af. Ook in Nyamonye weer een vergadering. En weer cadeautjes, o.a. manden, doeken, vegertjes, potjes. Op Hanneke's verzoek gaan we naar een schooltje van "Terre des Hommes". Gehandicapte kinderen, die voor ons zingen, toneelstukjes opvoeren. Heel ontroerend. We dansen met ze. En we krijgen cola. We storten 1000 ksh om ook voor hun morgen cola te laten halen. Eten weer bij pater Peter. Met Rentia overlegd, waar we de door vrienden meegegeven giften aan uit zullen geven.
3
Rentia vertelt over condoomgebruik hier. De mannen vinden dat maar niets. Maar het is toch een goed voorbehoedsmiddel, want als een vrouw daar mee voor de dag komt, vliegen de mannen weg. Nog een wandelingetje naar het Victoriameer, maar de sunset is niet zo mooi als gisteren. Van Gaudencia takjes gekregen om op de sabbelen en daarna m'n tanden mee te poetsen. Het regent pijpestelen. Onweer. Rentia is bang. Morgen om 09.00 uur de mis. Ook daar moeten we weer spreken. Rentia krijgt overal de vreselijkste kleren. Morgen gaat ze in een van die gewaden naar de kerk. Kleren van de Luo's. Hanneke gaat in haar luo-jurk. Zondag 29-10-2006 Rentia had vannacht een rat op haar kamer. Ze heeft in paniek op onze kamerdeur gebonsd. Maar ja… oordoppen hè! Father Peter dan maar. Die heeft de rat doodgemept met een schoen. Rentia onder de (koude) douche om te bedaren. Heeft daar een onderbroek laten liggen. Wilma en ik gaan voor het ontbijt weer naar het weduwenrestaurantje. Naar Rentia en Hanneke werd brood gebracht. We zitten al vroeg in de kerk. Die is al stampvol met kinderen, die het ene lied na het andere inzetten. Wij krijgen groene tuinstoelen voorin aan de zijkant. Eindelijk komen de Luo-marikes eraan. De mis is een musical. De father preekt lang. Ook het gehandicapte klasje is er met m'n lievelingetje. Bente heet ze, blijkt, en ze is 6 jaar. Afschuwelijke grote schoenen. Er is van alles mee loos. Ook nu zit ze steeds naar me te kijken. Op een gegeven moment plukt Rentia haar op en zet haar op m'n schoot. 400 Paar kinderogen gapen me aan. Na de preek collecte, communie en nog een praatje. Ik neem afscheid van Bente. Het begroot me. Wat gebeurt er verder met dit kind? Contact opgenomen met zuster Elizabeth. 10 November wordt ze bekeken. Eventuele medische kosten worden betaald door het Liliane fonds. Met zuster Elizabeth afgesproken, dat bij een tekort contact opgenomen wordt met Rentia. Lunch in Mago. Lijkt een heel dorp. Sommige weduwen liepen in het groen, allemaal hetzelfde baadje.
4
We moesten natuurlijk ook nog de evenaar zien. Zitten nu chique maar met z'n 3-en in de achterbak van de auto. We eten (brood) en slapen in het Mill Hill House in Kisumu bij pater Fons. Wilma en ik gaan nog naar het Sunset hotel om het Victoriameer te zien en de sunset. In de plensregen terug. In de Mill Hill vinden wij er niets aan. Broeder Fons is een oude man, die zich niet mengt in het gesprek aan tafel. In december gaat hij met pensioen. Er zaten nog andere mannen (broeders?) aan tafel. Sfeerloos. Ver van Kenia. Maar voor Rentia een heerlijke stop over tijdens haar "zendingswerk". Vroeg naar bed. Maandag 30-10-2006 Kakamega forest. Dat was het plan. Maar Fred liet op zich wachten. Hij moest een nieuwe accu ophalen. En Rentia dacht dat we het allemaal niet zouden halen, want om 2 uur gaat het regenen en dan komen we het woud niet meer uit(?). Dus gaan Wilma en ik wat wandelen richting het meer. Dat bleek te ver. We komen een Chinese kliniek tegen waar ze allerlei kruidenmedicijnen verkopen. Die Lange koopt een of andere smurrie voor haar been , advies (gratis) van de dokter, en ik iets om te poepen. Als Fred er eindelijk is, moet hij eerst nog een stukje rijden om de accu op te laden. We gaan naar het Victoriameer. Daar kun je een bootje huren om een half uur op het meer te varen. De bootsman maakt dan een speciaal geluid, waardoor de hippo's boven water komen. En of course a lot of birds. Toen gingen we naar father Kraakman, die een school gebouwd heeft. Hij woont in een achenebbisj buurt aan het wetland, waar allerlei prachtige vogels stonden. Ik mocht ook nog even naar binnen. En we reden nog door een zanderig straatje, waar een heleboel kraampjes stonden met kettinkjes, soapstone enzovoort. Later gaan we daar nog even shoppen. Terug naar de Mill Hill. Met z'n allen richting centrum Kisumu: kettinkjes gekocht en ge-internet. Via Ahero, waar we Gaudencia nog even zagen, die er veel beter uitzag: eindelijk weer eens geslapen, door naar Awasi, waar we weer hartelijk ontvangen werden. Hopelijk gaat het slapen hier nu beter dan de eerste nacht. We liggen een beetje te dicht bij de televisie.
5
Vijf kinderen hier heten Rentia. Ik stop. Het wordt te donker. Even een lichtje erbij. In Awasi heerlijk gegeten. Fred at mee. Die wilde naar zijn Tv-serie kijken (elke dinsdag). Dinsdag 31-10-2006 We hebben koppijn en nekpijn overgehouden van de kussens. Via Ahero hobbelen we naar Ombaka, waar Parish, een rijke weduwe, woont. Weer opgewacht met gezang. De tafel is gedekt. Wilma, Gaudencia, Parish, Florence, ik gaan de velden op. De weduwen hebben een stuk land gehuurd. Dat hebben ze eerst kaal gehakt, en toen beplant. Ze hadden 2 stukken, maar 1 stuk heeft de eigenaar weer teruggevorderd. Dat doet 'ie steeds. Hij ziet hoe goed het land erbij staat, en dus mogen ze het de volgende keer niet meer huren. Rentia kan daar niets tegen doen. Ze moeten dit zelf proberen op te lossen. Ze laten ons een nieuwe hut zien. Foto's gemaakt voor het thuisfront. Toen naar een compleet vervallen geval, waar een verse weduwe in woont met haar 6 kinderen. Als het regent zoeken ze één plekje op, waar ze met z'n zevenen kunnen staan. Zij krijgt nu een nieuw huis van de aan ons meegegeven giften. De weduwengroep was enthousiast. Die gaan helpen met aansmeren. Overigens is het kleinste kind (1 jaar) nog doof ook. Rentia heeft al 650 hutten gebouwd! Dit doet ons goed. We hebben nog de waterpomp bekeken. Er kon geen water opgepompt worden, want het was te droog. Anders maar maximaal 20 liter per dag. Een eucalyptusboom was aan het zweten. De gom gebruiken ze om lekke pannen en potten te dichten. Weer terug naar Ahero. Onderweg had iemand z'n grote maïszak laten vallen. Hij werd geholpen om alles weer in de zak te doen. Maar ja, hij moest daarvoor wel betalen. In Ahero weer gezang. Veel weduwen. Dikke vergadering.
6
Wij gaan naar de markt onder begeleiding. Andere sfeer dan in Awasi. Wat een mess, varkens, die in het riool schuimen. Zien een "rijstfabriek", werkomstandigheden uit het jaar nul. Geen video-opnames gemaakt, want we hadden die camera niet bij ons op aanraden. We kopen een uitgeholde kalebas voor 120 ksh. Die wordt gebruikt voor melk, die ze dan schudden met suiker. Het wordt dan dik. Dat drinken ze dan. Van de weduwen krijgen we weer afzichtelijke lappen en 2 handtasjes. Wilma denkt, dat een ervan door Elsbeth wel geapprecieerd zal worden. Zal mij benieuwen. Bij thuiskomst in Awasi worden we weer hartelijk ontvangen. Raar idee, dat over 2 of 3 dagen, dat huisje voor de weduwe er al staat. Haar zwager bezit het land, waar zij van afhankelijk is. Dat heeft hij haar afgepakt. Op het land, waar o.a. Parish groente kweekt komen 's avonds de hippoos uit het meer en vreten de boel kaal. Dus zie je overal kleine wachtpostjes, waar 's nachts mannen met rifles staan om dat te voorkomen. Rentia vertelde, dat ze toen ze weer eens in het guesthouse was er een heleboel vliegende mieren waren op haar kamer. Ze werd helemaal panisch, wilde een vliegenmepper hebben, maar ja, hoe zeg de dat in het Engels. Zij naar beneden: "Help, flying animals". De bediening mee naar boven. Daar vingen ze de mieren, ondertussen aten ze er een paar op. Toen Rentia later weer naar beneden kwam, zaten ze de gevangen mieren van hun vleugels te ontdoen en hielden een grote zak met voedsel over. Ze is nog lang geintroduceerd met: "And this is the woman of the flying animals". Fred heeft al 2 dagen hoofdpijn. Hij heeft een bril gekregen, maar zet die niet op . Hanneke zei tegen hem: "Je reist met 4 vrouwen en die dragen alle 4 een bril!" Oké. Fred is de bril gaan dragen vandaag. En weg hoofdpijn. We hebben hem geplaagd, dat hij er als een professor uitziet. Of: "Hé, wie bent u, ken ik u?" Hij heeft beloofd hem nu gewoon maar op te zetten. O, daar komt een prachtige kikker aangehipt. Naast ons guesthouse staan mannen, of liever één man, aan een fietswiel te draaien om het vuur aan te houden (met maïskolven) om ijzeren gereedschap te smeden. Het guesthouse ligt langs de weg naar Nairobi. Er lopen veel mensen langs. De vrouwen met torenhoge ballast op hun hoofd. 7
Veel vrachtverkeer. De weg is in abominabele staat. De highway! Vogels. Mussen. Veel ezels, runderen, geen enkel paard. Nog geen rokende Keniaan gezien. Trouwens vrouwen mogen niet roken, en ook niet met hun benen over elkaar zitten. Dat is onfatsoenlijk. Maar ja, op de manier waarop zij zitten….. Daar gaat de kikker weer. Na het eten zijn we allemaal op de weegschaal gegaan. Die Lange was de winnaar: 100 kg. Het is allemaal opgeschreven, want de volgende keer gaan ze vergelijken. Alleen de guard wou z'n schoenen niet uittrekken. Woensdag 01-11-2006 All Saints vandaag, dus iedereen naar de mis. Wij gelukkig niet. Via Ahera naar Masogo. In Ahero gaat Wilma Michael helpen om te proberen de computer (weer) aan de praat te krijgen. Ik ga op pad voor de pindakaas, maar er was niemand. Waarschijnlijk allemaal naar de mis.
Prachtige rit naar Masogo, tussen de rijstvelden. Mooie vogels. In Masogo weer zingend ontvangen. Minstens 70 wedeuwen. Lange vergadering. Eten in een benauwd hokje. Onderweg vroeg Fred aan Rentia of Wilma een husband had. "Ja," zei Rentia, "Greetje, dat heb ik toch verteld". Nou, dat hij dan niet goed begrepen. Weer over Ahero terug. De computer is nog niet goed.
En nu zitten we weer in het guesthouse. Volgens Thomas/Titus gaat het over 5 minuten regenen. Maar die zijn al voorbij. We zitten achter, want voor zitten gasten. En daar is de regen. Oorverdovend op het zinken dak. Een kip komt schuilen.
Terug naar huis is er een ongeluk gebeurd tussen Ahero en Kisumu. Een bus met een matatu. 21 Doden. Vorige week ook al even verderop, ook 21 doden. Ze waren in het guesthouse blij toen we binnen kwamen. Later kregen we te horen, dat er geen doden waren, maar wel veel gewonden. 8
Na het eten laten we zien wat we allemaal kunnen. Beatrice kan heel gek fluiten en Turks yellen. Die Lange kan geluid maken uit een gespleten (in dit geval citroen-)gras. Donderdag 02-11-2006 We gaan het huis van Beatrice bezoeken. Ze heeft overal kleedjes over gelegd. Haar zoon mag spijbelen om Rentia te zien. Er loopt een piepkleine hond: Simba en een piepkleine poes: Arthur. Beatrice loopt te stralen. Ze is apetrots. Gaudencia voegt zich later bij ons. Terug in het guesthouse moeten zij en Rentia Rose ontslaan. Die bakte er niets van. Naast het guesthouse is een rundermarkt. Het is een prachtig gezicht. Na de lunch, na hartelijk en "verdrietelijk" afscheid te hebben genomen van Gaudenca, gaan we lopen naar het huis van Benta. Poeh, dat is een heel wat groter huis dan van de anderen. Ze heeft ook een heel stuk land met vruchtbomen, cassave, tomaten. De weduwen hebben daar een plot met ananas.
We gaan ook nog naar de school, waar haar kinderen op zitten. Ook hier weer hetzelfde: kinderen, die op de foto willen en maar krijsen. Vanmorgen nog even bij het medical centre geweest. Daar zaten een heleboel mensen (vonden wij, de zuster niet).
9
Patiënten krijgen hier gratis medicijnen. De zuster bekijkt wat voor ziekte ze hebben. Als er geen medicijnen voorradig zijn, krijgen ze een recept om mee naar de apotheker te gaan. Maar moeten dan wel betalen. Rentia is appeltaarten aan het bakken voor haar verjaardag op 4 november. Ik ben hooiig. Vrijdag 03-11-2006
We gaan weer naar een school. Worden weer zingend ontvangen. De weduwen hollen nu voor de auto uit. Een heleboel kinderen staan al te zingen. We gaan weer zitten in een rij.
Maar we moeten eerst breakfasten met een heleboel mannen. Och en wat duurt alles lang, als we onder de boom zitten. Het gaat maar door. Honderden kinderen zitten geduldig te wachten en zogenaamd te luisteren. Vet gedisciplineerd. Ik ga op een gegeven moment tussen de kindjes zitten. Ze gaan m'n hand stiekem aanraken en we doen nose, eyes, ears enz. Ze zitten te schrijven met een stokje op hun arm. We doen sommetjes. Dan laat ik mijn naam op hun armen schrijven (Anna). We dansen ook nog even terwijl de kinderen zingen met een swingende onderwijzer ervoor. Eindelijk is het klaar. Weer eten. Het is warm. Thuisgekomen doen we niet veel. Hanneke is zo mooi geknipt door die Lange. Rentia wil ook. Oké, kom dan maar. Ik ga even te bed, ben nog steeds hooiig. O het licht valt weer eens uit. Tijdens het eten komt George binnen. Onze chauffeur voor de safari. Hij heeft 4 uur gereden vanuit Nairobi: slechte weg, regen en bliksem.
10
We nemen afscheid van de crew van het guesthouse. Geven 2 glazen bloemenvaasjes in de kleur van het guesthouse en een kleine donatie. En we gaan allemaal weer op de weegschaal. Ik ben 3 kg. afgevallen. Maar Hanneke ontdekt, dat de schaal al begint met - 5. Lachen. Die Lange is nog steeds de winnaar. Rentia vertelde: Toen Gaudencia in Holland was, zag ze een heleboel bomen. "Maar waar zijn de mannen, die er altijd onder zitten?" Zaterdag 04-11-2006 Rentia is jarig! Ontbijt om 7.30. Rentia komt zelfs helemaal aangekleed aanzetten. (Anders loopt ze eerst nog een tijdje in haar duster.) We nemen afscheid. Beatrice (doet alsof?) huilt. Rentia gaat straks naar de mis en dan vergaderen. Hanneke ziet dat allemaal niet zitten. Wil in de hangmat. Maar ja, die is stuk Wij vertrekken om 8 uur. En hebben direct al heimwee!
© 2006 Greetje van Benthem en Wilma Borm
11
