METHODIEKENMAP Bezoek aan de wereldwinkel

METHODIEKENMAP Bezoek aan de wereldwinkel

www.oxfamwereldwinkels.be

Woord vooraf

Inhoud Methodiek 1: Het muzikaal pak Doelgroep: kleuters

Vele wereldwinkels ontvangen jaarlijks groepen in de wereldwinkel. Kinderen, jongeren of volwassenen, allen brengen ze graag een bezoek aan die “vreemde” winkel uit de buurt. Maar hoe leid je zo een bezoek in goede banen? Wat kan je je bezoekers bieden? Hoe laat je hen op een leuke manier kennismaken met Oxfam-Wereldwinkels, eerlijke handel en onze producten en producenten?

n

Deze methodiekenmap presenteert 6 uitgewerkte methodieken gerangschikt per doelgroep. We maken een greep uit ons bestaand educatief aanbod en de methodieken ontwikkeld door vrijwilligers van Oxfam-Wereldwinkels en brengen deze samen tot een aantal eenvoudige activiteiten. Afhankelijk van de duur van het bezoek, kan je ervoor kiezen één of meerdere activiteiten met de bezoekers te doorlopen.

n

De methodieken vertrekken vanuit concrete activiteiten en ervaringen. De wereldwinkel is immers een echt ontdekkingsparadijs. Een bezoek aan de wereldwinkel moet de bezoekers laten zien, uitproberen, voelen, proeven, horen en zelfs ruiken. Door de dingen te ervaren, maken ze kennis met Oxfam-Wereldwinkels, de producten uit de OxfamWereldwinkels, het verhaal achter die producten, de impact van eerlijke handel op het dagelijks leven van de producenten uit het Zuiden en natuurlijk met de vrijwilligers die in de wereldwinkels actief zijn.

n

Deze methodieken zijn slechts een suggestie. Er is altijd wel iets dat je minder goed ligt of dat je anders ziet. Dé ideale methodiek zal voor elke vrijwilliger anders zijn. Maak dus zeker ook gebruik van onze andere educatieve materialen. Een recent overzicht vind je op www.oxfamwereldwinkels.be/ infomateriaal of in de info- en educatiecatalogus (artikelnummer 08362). Bij deze methodiekenmap hoort een pakket met ondersteunende materialen.

Dankwoord De inspiratie voor deze map is gehaald uit alle methodieken en materialen die doorheen de jaren door de wereldwinkeliers werden ontwikkeld en uitgetest. Sommigen onder jullie zullen de geselecteerde activiteiten dus zeker wel herkennen. Met een speciaal woordje van dank aan de vrijwilligers uit de scholenwerkgroep Oxfam-Wereldwinkels regio Kempen, de Oxfam-Wereldwinkels regio GAWO en Oxfam-Wereldwinkel Gent-Centrum voor hun inbreng.

| 2 | METHODIEKENMAP 2011 | Oxfam-Wereldwinkels

Methodiek 2: Eerlijke chocomelk Doelgroep: 1ste - 3de leerjaar basisonderwijs

n

Methodiek 3: Wat is de Wereldwinkel? Doelgroep: 4de - 6de leerjaar basisonderwijs Methodiek 4: Wat is Oxfam-Wereldwinkels? Doelgroep: 1ste - 3de jaar secundair onderwijs

n

Methodiek 5: Wat is eerlijke handel? Doelgroep: 3de - 6de jaar secundair onderwijs Methodiek 6: Fairtrade@home. Proef de Wereld! Doelgroep: volwassenen

n

n

Gouden regels

n n

Contactformulier ‘BEZOEK AAN DE WERELDWINKEL’ Checklist ‘BEZOEK AAN DE WERELDWINKEL’

n

Andere educatieve materialen van Oxfam-Wereldwinkels

Methodiek 1: MUZIKAAL PAK Doelgroep: kleuters

Doel De kinderen maken kennis met de producten in de wereldwinkel Verloop • Begroeting • De kinderen geven een pak door terwijl de muziek speelt. • Als de muziek stopt, wordt een laag papier van het pak verwijderd en voeren de kinderen een opdracht uit. • Als alle opdrachten achter de rug zijn, vinden de kinderen in het midden van het pak een verrassing. Aantal deelnemers 10 tot 20

VOORAF Maak het muzikaal pak Neem een doos (niet groter dan een schoendoos) en steek er een verrassing in. Bvb een eerlijk snoepje voor alle kinderen en de speelposter voor alle kinderen. Vul de doos bij met proppen papier. Neem nu één stuk kranten- of cadeaupapier en doe dit rond de doos. Breng vervolgens een tweede, derde, vierde, … laag aan. Maak tussen twee lagen telkens een opdrachtkaart vast en wel zo dat het bijtje op de opdrachtenkaart onmiddellijk zichtbaar is als er een laag papier wordt verwijderd. Zet Bio Choco Drink Poeder, melk, kom met soeplepel en enkele bekers klaar om chocomelk te maken.

Locatie In de wereldwinkel Materiaal (M1) •

5 opdrachtenkaartjes

•

6 foto’s

•

Opdrachtenblad voor de begeleider

•

Muziekinstallatie met vrolijke wereldmuziek

•

Muzikaal pak

•

Voldoende snoepjes (artikelnummer 25210) en speelposters voor alle kinderen (artikelnummer 08287)

•

Doos Bio Choco Drink Poeder (artikelnummer 25210)

•

Melk

•

Kom met soeplepel

•

Enkele bekers (te huur, artikelnummer 05042 of te koop, artikelnummer 29309)

•

Voeldoos

•

10 producten van de wereldwinkel: bvb. flesje chocomelk (artikelnummer 24104), theezakje (artikelnummer 23100), stuk speelgoed, zakje chips (artikelnummer 25404), een pak rijstwafels (artikelnummer 27150), een paar sokken, een muziekinstrument

•

Aardappelchips (paprika, taco of zout) in een kommetje

•

Yucachips (paprika, taco of zout) in een kommetje (artikelnummer 25404, 25405, 25406)

•

Een aardappel

•

Eventueel een yuca

•

Voor elk kind een muziekinstrument

•

1 blinddoek

Hang foto 3, 4 en 5 verspreid op in de wereldwinkel Maak de voeldoos Neem een doos (zorg voor een voldoende grote doos, bvb. bananendoos). Maak bovenaan de doos een gat dat groot genoeg is dat de kleuters er hun hand kunnen insteken, maar klein genoeg zodat ze de inhoud niet kunnen zien. Je kan ook met een doek werken dat je zelf tegenhoudt. Versier de doos of wikkel ze in een mooi papiertje, zodat ze er aantrekkelijk uitziet. Stop in de doos 5 producten van de wereldwinkel: bvb. flesje chocomelk, stuk speelgoed, zakje chips, een pak rijstwafels, een paar sokken, een muziekinstrument, … Leg naast de doos 10 voorwerpen: 5 die al in de doos zitten samen met 5 andere die niet in de doos zitten, maar wel in de wereldwinkel te vinden zijn. Maak kommetjes klaar met erin aardappelchips (paprika, taco of zout) en yucachips (paprika, taco of zout)

BEGROETING - 5 min. Stel jezelf voor en verwelkom de kinderen in de wereldwinkel. Om het ijs te breken, vertel je dat je in de wereldwinkel dingen kan kopen die mensen in verre landen hebben gemaakt. Bvb. “De honing komt van Mexico en Cuba. Daar spreken de mensen Spaans.” Toon ook de pot biohoning wanneer je erover vertelt. Vraag of de kinderen weten hoe Spaans klinkt. Misschien spreekt één van de kinderen wel Spaans thuis? `

METHODIEKENMAP 2011 | Oxfam-Wereldwinkels | 3 |

Begroet de kinderen dan in het Spaans. Ola: hallo! Como estas? [kómo estás]: hoe gaat het? Muy bien! [moei bjèn]: zeer goed Vraag de kinderen om het zelf ook eens te proberen.

Neem de foto’s één voor één vast. Vraag de kinderen of ze weten wat er op de foto staat. Zo ontstaat een gesprek over hoe kinderen in andere landen leven. Laat de kinderen zelf vertellen, neem het gesprek niet over. Er zijn geen foute of juiste antwoorden. Wees wel attent op mogelijke vooroordelen of stereotypen en tracht deze te doorprikken.

VERLOOP VAN HET SPEL - 45 min.

Materialen

Vertel de kinderen hoe het spel wordt gespeeld. Het pak wordt doorgegeven zolang de muziek speelt. Als de muziek stopt, mag het kind dat op dat moment het pak vast heeft één laag van het papier weghalen. Het kind zal een kaartje vinden met een foto of tekening er op. Bij elke foto of tekening hoort een opdracht die jij hen zal geven. De kinderen moeten de opdracht samen uitvoeren en zo de wereldwinkel beter leren kennen. Vertel ook dat in het midden van het pak een verrassing zit. Het kind dat als laatste het pak in handen heeft en de doos met de verrassing vindt, mag de doos openen en de verrassing eruit halen.

Opdracht 1 Ra ra ra, ik ben een bruin poeder. Als je enkele lepeltjes van mij in een glas warme of koude melk doet, krijg je een lekker drankje. Ik sta hier ergens in de winkel, maar zit wel nog verstopt in een doosje. Kijk eens goed rond en vertel me wat ik ben. Als de kinderen geraden hebben dat het over cacaopoeder gaat, mogen ze proeven. Maak samen met hen enkele glazen chocomelk. Laat ze ook eens proeven van de cacaopoeder door er hun natte vinger in te steken. Terwijl de kinderen proeven, vertel je hen aan de hand van de foto’s iets meer over de herkomst van de cacao. Hou het bij deze drie stappen: - Aan de bomen groeien grote, gele cacaokolven - Als je zo een kolf opensnijdt, zie je witte bonen - Als je deze bonen in de zon legt en maalt, bekom je cacaopoeder (hier wordt ook chocolade van gemaakt) Materialen •

Doos Bio Choco Drink Poeder

•

Melk

•

Kom met soeplepel

•

Enkele bekers

•

Opdrachtenkaart 1

•

Foto 1 en Foto 2

Opdracht 2 Jullie mogen op zoek naar de foto’s die in de wereldwinkel omhoog hangen. Je herkent ze omdat het bijtje op de foto’s staat. Zoek de foto’s en breng ze mee naar de groep. Wie vindt er één?


•

Opdrachtenkaartje 2

•

Foto 3, 4 en 5

Opdracht 3 Er staan zoveel dingen in deze wereldwinkel. Overal waar je kijkt, zie je iets anders staan. In deze doos zitten ook dingen uit de wereldwinkel. Maar die kan je niet zien. Wie wil er met zijn handjes in de doos gaan en vertellen wat hij of zij voelt? Leg naast de voeldoos 10 voorwerpen: 5 voorwerpen die al in de doos zitten samen met 5 andere die niet in de doos zitten, maar wel in de wereldwinkel te vinden zijn. Neem de voeldoos. Laat één kind met zijn handjes in de doos en een voorwerp vast nemen. Enkel voelen mag, hij of zij mag niets uit de doos halen. Laat de kleuter beschrijven wat hij of zij voelt. Je kan helpen door vragen te stellen; bvb. is het hard, kan je ermee schudden, …. De andere kinderen mogen om de beurt raden wat het kind in zijn handen heeft. Waarbij je wel op voorhand zegt dat het één van de 10 voorwerpen is die naast de doos ligt. Als de kleuter vooraan denkt dat iemand juist geraden heeft, mag hij het voorwerp uit de doos halen. Het kind dat juist geraden heeft, is nu aan de beurt om te voelen. Materialen •

Opdrachtenkaartje 3

•

Voeldoos

•

10 producten van de wereldwinkel: bvb. flesje chocomelk, theezakje, stuk speelgoed, zakje chips, een pak rijstwafels, een paar sokken, een muziekinstrument, …

Opdracht 4 Platte schijfjes. Je hebt me in vele soorten. Proef maar en probeer te raden waarvan ik gemaakt ben. Je laat een kommetje met aardappelchips rondgaan. Kies voor paprika, taco of zout. De kinderen mogen proeven. Ondertussen laat je hen vertellen wat ze weten over chips. Help hen door vraagjes te stellen: wat zijn dit? Wat doe je ermee? Waarvan zijn ze gemaakt? Hoe worden ze gemaakt? Vertel dat de chips die ze net proefden van aardappelen worden gemaakt. Leg uit dat de wereldwinkel ook chips verkoopt, maar dat deze van iets anders worden gemaakt en dat ze daar nu ook eens van

mogen proeven. Geef het kommetje met de Yuca chips door (kies voor dezelfde smaak als voor de aardappelchips). Laat hen even raden waarvan deze chips worden gemaakt. Wellicht zullen ze het juiste antwoord (yuca) niet vinden, omdat dat hier niet zo gekend is. Leg uit dat de yuca een Spaans woord is en dat het in sommige landen net zoveel wordt gegeten als de aardappel bij ons. Toon foto 6 van yuca (ook cassave of maniok genoemd) en neem de verpakkingen van beide chips erbij. Materialen •

Opdrachtenkaartje 4

•

Aardappelchips (paprika, taco of zout) in een kommetje

•

Yucachips (paprika, taco of zout) in een kommetje

•

Een aardappel

•

Eventueel een yuca, of maak gebruik van foto 6.

Opdracht 5 Tok-tok. Boem-Boem. Ring-ring. Ting-ting. Fluit-fluit. Allemaal geluidjes op een rij. Welk geluid hoort bij welk instrument? Dat gaan we raden! De muziekinstrumenten neem je uit de wereldwinkel of maak je zelf: een glazen fles met water en een stokje om op de fles te kloppen, een schudpotje (bvb. klein plastic flesje met dop met steentjes, rijst, erwtjes, …) erin, twee stokken om op elkaar te slaan, een leeg blikje met een stokje, … Geef ieder kind een muziekinstrument. Laat hen eerst spontaan het geluid van hun instrument uitproberen. Vervolgens mag ieder om de beurt geluid maken. De kinderen luisteren er samen naar en leren zo de verschillende geluiden kennen. Eventueel geef je een woordje uitleg bij het muziekinstrument. Je kan een beetje achtergrondinformatie en/of weetjes over de muziekinstrumenten opzoeken via het internet.

Dan begin je met de kinderen aan het concert. Je geeft twee signalen:  het ritme: je kan het ritme aangeven door woorden in verschillende ritmes te zeggen bvb. we-reld-win-kel-cho-co-la-de  luid of stil: hoe hoger de armen, hoe luider de kleuters mogen spelen. Hoe lager de armen, hoe stiller. Je dirigeert door het ritme aan te geven en stiller of luider te laten spelen. Maak duidelijke bewegingen zodat iedereen je goed kan zien. Je kan ook in twee groepen werken met vraag en antwoord. Tot slot speel je nog een spel: wie raadt welk instrument bespeeld wordt? Eén iemand wordt geblinddoekt en gaat in het midden staan. Eén ander kind mag een instrument bespelen. Als de blinddoek af is, probeert het kind te raden welk instrument bespeeld werd. Daarna is het de beurt aan diegene die het instrument bespeelde om te raden. Materialen •

Opdrachtenkaartje 5

•

Voor elk kind een muziekinstrument

•

1 blinddoek

SLOT Als alle opdrachten zijn uitgevoerd, mag een kind de doos open maken en de verrassingen ronddelen.

Enkele weetjes - Een occarina wordt in Zuid-Amerika “zoete aardappel” genoemd omwille van haar vorm. - Klankschalen worden in Tibet gebruikt om te mediteren en tot rust te komen. - De panfluit is één van de oudste instrumenten uit de Andes. - Een djembé is traditioneel afkomstig uit West-Afrika en wordt gemaakt van een uitgeholde boomstam die wordt overspannen met een geitenvel. - De kalebas is eigenlijk een soort pompoen die door haar harde schaal een ideale klankkast is. - Maracas (of sambaballen) zijn gevuld met zaadjes. - De regenstok of palo de lluvia wordt in Peru gebruikt in droge gebieden om de goden gunstig te stemmen en om regen op te roepen voor de oogst.


Methodiek 2: EERLIJKE CHOCOMELK Doelgroep: 1ste - 3de leerjaar lager onderwijs

Doel De kinderen maken kennis met de herkomst van eerlijke chocomelk De kinderen kunnen zich inleven in de leefwijze van leeftijdsgenootjes uit het Zuiden De kinderen zien de verbanden die bestaan tussen het Noorden en het Zuiden

kinderen neerzitten, ze de tekeningen goed kunnen zien en dat je er ook naar kan verwijzen. Knip de puzzel in stukken zoals aangegeven op de tekening, kleef de stukjes op een harde ondergrond.

Verloop - Begroeting: Gajah-orang-semut - Kapitein Cacao: verhaal met tekeningen - Zoekopdracht in de wereldwinkel: mijn ontbijt - Kapitein Cacao: groepsopdracht met puzzel - Chocomelk: proeven

Stel jezelf kort voor en verwelkom de kinderen in de wereldwinkel. Vraag de kinderen of ze ooit al eens in de wereldwinkel zijn geweest. Zo ja, waar en wanneer? Weten ze wat er allemaal in de wereldwinkel wordt verkocht? In de wereldwinkel worden producten verkocht uit andere delen van de wereld, bvb. Afrika of Azië.

Aantal deelnemers 10 tot 30 Locatie In de wereldwinkel Materiaal (M2) •

Verhaal Kapitein Cacao. Op zoek naar de bron van Chocomelk (lesmap Kapitein Cacao artikelnummer 08378)

•

17 tekeningen bij het verhaal Kapitein Cacao. Op zoek naar de bron van Chocomelk (lesmap Kapitein Cacao, artikelnummer 08378)

•

Werkblaadje ‘Mijn ontbijt’ (voor 3de leerjaar)

•

4 keer puzzel Kapitein Cacao en de herkomst van chocomelk

•

jute zak met evenveel pakjes koffie als er kinderen zijn (4 soorten koffie: artikelnummers 22001, 22005, 22007, 22013)

•

Evenveel kopieën van de kleurplaat ‘Mijn ontbijt’ uit de lesmap Kapitein Cacao. Op zoek naar de bron van Chocomelk (lesmap Kapitein Cacao artikelnummer 08378) als er kinderen zijn

•

Voldoende kleine flesjes chocomelk (artikelnummer 24104) of voldoende grote flessen chocomelk (artikelnummer 24013) en bekers (te huur, artikelnummer 05042 of te koop, artikelnummer 29309)

VOORAF Bevestig de tekeningen uit het lespakket Kapitein Cacao op een zichtbare plaats in de wereldwinkel. Zorg ervoor dat als de


BEGROETING - 10 min.

Gajah-orang-semut Om het ijs te breken spelen jullie een spel. Vraag de kinderen of ze Afrika en Azië kennen. Wat weten ze er over? Kennen ze Indonesië? Ligt dat in Afrika of Azië? Vertel hen dat de kinderen in Indonesië een heel leuk spel spelen. Kennen jullie het spel blad-steen-schaar? Indien iemand van de kinderen het spel kent, laat het hem of haar aan de andere kinderen uitleggen. Kennen ze het spel niet, leg het dan snel zelf even uit. De kinderen spelen per twee, ze houden hun rechterhand achter de rug. Gelijktijdig halen ze hun hun rechterhand van achter de rug, gebald (steen), open (blad), twee vingers gespreid (schaar). De schaar overwint het blad, het blad overwint de steen en de steen overwint de schaar. Geef de kinderen de opdracht per twee te gaan staan. Vandaag gaan we de Aziatische variant van blad-steen-schaar spelen. Dat spel heet olifant-mens-mier. De olifant wint van de mens omdat hij op hem kan trappen en hem vermorzelen. De mens wint van de mier omdat ... laat de kinderen het vervolg zelf raden - De mens wint van de mier omdat hij de mier kan doodtrappen - De mier wint van de olifant omdat hij in het oor van de olifant kan kruipen en hem zo kietelen dat de olifant ervan dood gaat. De kinderen houden hun rechterhand achter hun hoofd. Daarbij tellen ze gezamenlijk ‘één, twee, drie, ja’. Bij ‘ja’ halen ze hun hand van achter hun hoofd met uit de hand de duim, wijsvinger of pink. De duim stelt de olifant voor, de wijsvinger de mens, de pink de mier. Als het spel goed gaat, kan je het ook met Indonesische woorden proberen spelen. De olifant wordt ‘gajah’, de mens ‘orang’ en de mier ‘semut’. Laat het spel een 5tal minuutjes doorgaan.

VERLOOP - 50 min. Kapitein Cacao: verhaal met tekeningen - 20 min. Laat de leerlingen in een kring in de wereldwinkel plaatsnemen. Zorg dat ze de tekeningen goed kunnen zien. Verwijs er ook zelf naar tijdens het verhaal. Geef de kinderen de opdracht goed te luisteren, want straks gaan ze het verhaal zelf vertellen. Vertel het verhaal uit de lesmap Kapitein Cacao (pp. 34 - 38). Je kan het verhaal voorlezen, maar beter nog is het (in een kortere versie) te vertellen. Vraag de leerlingen wat ze van het verhaal vonden. Waren er dingen die ze niet begrepen? Waren er dingen waarvan ze schrokken of die ze heel erg spannend vonden? Waren er dingen die ze ook zelf al eens hebben gedaan (bvb. een boerderij bezocht)? Als de leerlingen zijn uitgepraat, vraag je hen het verhaal in eigen woorden te vertellen. Wijs de eerste tekening aan. Vraag één van de leerlingen wat er hier gebeurt. Wijs de tweede tekening aan en vraag een andere leerling wat er op de tekening gebeurt. Ga verder tot alle tekeningen (en dus het hele verhaal) aan bod zijn gekomen. Hou wel de tijd onder controle! Enkele zinnetjes bij elke tekening is voldoende. Materialen •

Verhaal Kapitein Cacao. Op zoek naar de bron van Chocomelk

•

17 tekeningen bij het verhaal Kapitein Cacao. Op zoek naar de bron van Chocomelk

invullen. Geef hen de opdracht het product of een gelijkaardig product te zoeken in de wereldwinkelrekken en terug mee te nemen naar de kring. Laat de leerlingen de tweede opdracht (Waar komt dit product vandaan?) invullen. Overloop de producten met land van herkomst en vraag de leerlingen of ze weten in welk werelddeel dit land ligt. Materialen •

Werkblaadje ‘Mijn ontbijt’

Kapitein Cacao: groepsopdracht met puzzel - 10 min. Verdeel de kinderen in groepjes van 4. Je stopt zoveel pakjes koffie in een grote zak als er kinderen zijn. En je neemt 4 verschillende soorten koffie. Ieder kind neemt zonder te kijken één pakje koffie uit de zak. Laat de kinderen een groepje vormen waarin elk kind een ander soort koffie in handen heeft. Deel de Kapitein Cacao puzzel uit en geef de kinderen de opdracht. Maak Kapitein Cacao weer heel! Leg alle puzzelstukjes naast elkaar. Als alle leerlingen de puzzel hebben gemaakt, vraag je hen de puzzelstukjes voorzichtig om te draaien. Wat zien ze op de achterkant? Waar is de boot van Kapitein Cacao? Wie herkennen ze nog op de boot? Kunnen ze de reisweg van Kapitein Cacao met de vinger volgen? Laat hen tonen waar de melk, de suiker en de cacao worden gehaald? Geef alle kinderen de kleurplaat van Kapitein Cacao mee voor thuis. (lesmap Kapitein Cacao) Materialen

Zoekopdracht in de wereldwinkel: mijn ontbijt - 10 min. Vraag de leerlingen wat ze deze ochtend zo allemaal hebben gegeten en wat er nog meer op de ontbijttafel stond. - Voor de leerlingen 1ste en 2de leerjaar: Laat de kinderen een aantal ontbijtproducten benoemen. Geef hen de opdracht het product of een gelijkaardig product te zoeken in de wereldwinkelrekken en terug mee te nemen naar de kring. Eens terug in de kring overloop je alle producten. Je kan de kinderen laten raden uit welk werelddeel deze producten afkomstig zijn. Kennen ze ook namen van landen uit dit deel van de wereld? - Voor de leerlingen van het 3de leerjaar: Deel het werkblaadje uit. Laat de kinderen (individueel of per 2) de eerste opdracht (Wat stond vanochtend op de ontbijttafel?)

•

4 keer puzzel Kapitein Cacao en de herkomst van chocomelk

•

jute zak met evenveel pakjes koffie als er kinderen zijn (4 soorten koffie)

•

voor elke leerling een kopie van de kleurplaat Kapitein Cacao

Chocomelk: proeven - 10 min. Laat de kinderen nu ook eens van de chocomelk proeven? Kunnen ze de smaken van chocolade, suiker en melk herkennen? Laat hen de smaken beschrijven. Wisten zij dat de kinderen uit Ivoorkust vaak zelf niet weten hoe chocomelk smaakt? Hoe zouden zij de smaak aan hen beschrijven?


Methodiek 3: WAT IS DE WERELDWINKEL Doelgroep: 4de - 6de leerjaar basisonderwijs

Materialen • Voldoende chocomelk en bekers Doel De kinderen maken kennis met Oxfam-Wereldwinkels De kinderen leren de producten uit de wereldwinkel kennen De kinderen kunnen het verschil aangeven tussen een product uit de wereldwinkel en een ander product De kinderen kennen de voorwaarden waaraan een product van eerlijke handel moet voldoen Verloop - Begroeting: Welk product ben ik? - Kennismaking met Oxfam-Wereldwinkels - Zoektocht in de Wereldwinkelrekken - De herkomst van de producten in de wereldwinkel - Wat zit er allemaal in mijn Worldshake? Proeven Aantal deelnemers 10 tot 30 Locatie In de wereldwinkel Materiaal (M3) •

Voor elke leerling een zelfklevend etiket met daarop een product dat je in de wereldwinkel kan vinden

•

Eventueel de catalogus van Oxfam Fair Trade (artikelnummer 05167) en een aantal magazines.

•

4 voorwerpen die niet in de wereldwinkel thuis horen: bvb. tomaat, reclameposter met “2 kopen / 1 gratis”, stuk chocolade van Côte d’or, voetbal van Adidas of Nike, ... .

•

Stuk biomelkchocolade 100g, artikelnummer 24206

•

Wereldkaart (te bestellen bij 11.11.11. - www.11.be)

•

30 productkaartjes

•

Voldoende grote flessen Worldshake (artikelnummer 21002) met voldoende bekers (te huur, artikelnummer 05042 of te koop, artikelnummer 29309)

•

Voor elke leerling één kopie van het proefblad

VOORAF Schrijf op elk etiket (één per leerling) een product dat in jullie wereldwinkel verkrijgbaar is. Je kan ook foto’s van de producten gebruiken uit de catalogus van Oxfam Fairtrade of uit de magazines om op de etiketten te kleven.


Dek spiegels of sterk spiegelende ruiten af. Verstop 5 voorwerpen, die niet in de wereldwinkel thuis horen, in de wereldwinkelrekken Leg de wereldkaart centraal op de grond in de winkel BEGROETING - 10 min. Stel jezelf kort voor en verwelkom de kinderen in de wereldwinkel. Vraag de kinderen of ze ooit al eens in de wereldwinkel zijn geweest. Zo ja, waar en wanneer? Weten ze wat er allemaal in de wereldwinkel wordt verkocht? Welk product ben ik? Om het ijs te breken, spelen we eerst een spel. Leg de kinderen uit dat ze tijdens het spel de producten uit de wereldwinkel beter zullen leren kennen. Laat de leerlingen één voor één bij je komen. Kleef hen een etiket met product op het voorhoofd. Vertel dat ze zelf niet naar het etiket mogen kijken. Als alle leerlingen een etiket op het voorhoofd hebben gekregen, leg je het doel van het spel uit. Alle leerlingen mogen rondlopen in de wereldwinkel. Als ze een medeleerling tegen komen, mogen ze hem of haar één vraag stellen. Er mag enkel met ‘ja’ of ‘neen’ worden geantwoord. Bedoeling is dat de leerlingen te weten komen welk product op hun voorhoofd staat geschreven. Geef hen alvast de volgende tip: het product kunnen ze terug vinden in de wereldwinkel. Materialen •

Voor elke leerling een zelfklevend etiket met daarop een product dat je in de wereldwinkel vinden kan.

•

Eventueel de catalogus van Oxfam Fair Trade (artikelnummer 05167) en een aantal magazines.

VERLOOP - 50 min. Kennismaking met Oxfam-Wereldwinkels - 10 min. Verzamel de kinderen opnieuw rond je in de wereldwinkel. Kennen ze het logo van Oxfam-Wereldwinkels? Toon het logo ergens in de winkel. Wat zien ze erin? Weten ze waar en wanneer de eerste winkel er gekomen is? Als je het woord OXFAM uitlegt, kan je hen zeker al op weg

helpen. OX is de afkorting van een stad in Groot-Brittannië, nl. Oxford. In die stad hebben ze in 1942 Oxfam opgericht. Weten jullie waarom ze dat deden? Het tweede deel in Oxfam is FAM, dat is afgeleid van het Engelse woordje ‘famine’. Jullie leren op school nog geen Engels, maar misschien weet iemand van jullie al wat het woord ‘famine’ betekent. Laat de kinderen eventjes raden en geef dan het correcte antwoord (hongersnood). De mensen die Oxfam hebben opgericht, wilden zich inzetten voor mensen die honger hadden. Al heel snel wilden mensen uit andere landen zich bij de mensen uit Groot-Brittannië voegen. In 1964 is Oxfam in België opgericht. Men organiseerde allerlei activiteiten om mensen te helpen. In 1971 richten ze de eerste ‘wereldwinkel’ op. Weten jullie waarom? De wereldwinkel verkoopt producten van eerlijke handel. Dat wil zeggen dat de wereldwinkel de boeren en boerinnen genoeg betaalt om goed te kunnen leven. Met het geld van de wereldwinkel kopen de boeren nieuwe dingen om op hun boerderij te gebruiken. Of een nieuwe fiets. Of een T.V. Of ze stoppen het geld in een spaarvarken om een schooltje of een ziekenhuis te laten bouwen. Vandaag zijn er ongeveer 200 wereldwinkels in Vlaanderen. Deze worden gerund door vrijwilligers. Weten jullie wat dat zijn: vrijwilligers? Als ze niet meteen het antwoord weten, kan je hen vragen wie in een jeugdbeweging zit. Hebben zij er leiders en leidsters? Worden deze betaald om in de jeugdbeweging te zitten? Neen, zij doen dit vrijwillig? Waarom zou iemand iets vrijwillig willen doen? Omdat ze het leuk vinden, belangrijk vinden, ze zich willen inzetten voor anderen, ....

hun producten betaalt. In een wereldwinkel vind je typische producten uit het Zuiden, zoals cacao, koffie, thee en suiker. We wensen de kloof tussen de rijke en arme landen te dichten. Niet door hen een aalmoes toe te stoppen, maar door hen genoeg te betalen voor hun producten. Wat zouden jullie kunnen doen om de kloof tussen de rijke en arme landen te dichten? Antwoorden kunnen zijn: wereldwinkelproducten kopen, deelnemen aan een actie, aan anderen vertellen wat je vandaag in de wereldwinkel hebt geleerd, enz. - Reclameposter met “2 kopen / 1 gratis” (van een product dat niet fair trade is) Zo een poster hoort inderdaad niet thuis in de wereldwinkel. In de eerste plaats kan je deze producten hier niet kopen. Maar er is meer aan de hand. Natuurlijk maakt Oxfam-Wereldwinkels ook reclame voor hun producten, of bieden ze klanten in de wereldwinkel eens iets extra aan. Maar er is een verschil. Deze reclameposter heeft als bedoeling je te overtuigen dit product te kopen. Maar de winst die het bedrijf er mee maakt is vooral voor de aandeelhouders (of eigenaars). Ze zullen steeds proberen de boeren een zo laag mogelijke prijs te geven, zodat zij meer winst kunnen maken. Oxfam-Wereldwinkels wil natuurlijk ook dat haar producten goed verkopen, maar ook en vooral dat de producenten (bvb. de boeren die de cacao telen) een goede prijs voor hun product krijgen. En een goed contract met eerlijke voorwaarden. Je vindt hier dus ook meer dan alleen reclame, we geven ook informatie aan de mensen die onze producten kopen. Over wie de mensen zijn die deze producten hebben gemaakt en wat eerlijke handel voor hen betekent. Deze info zal je niet zo snel in een supermarkt kunnen vinden. Let er maar eens op als jullie de volgende keer gaan winkelen.

Zoektocht in de Wereldwinkelrekken - 20 min. Er hangen of staan in de wereldwinkel een viertal producten die er niet thuis horen. We geven hier enkele voorbeelden, maar jullie kunnen er vast nog meer bedenken. Bvb. tomaat, reclameposter met “2 kopen / 1 gratis”, stuk chocolade van Côte d’or, voetbal van Adidas of Nike, … . Kunnen de kinderen deze producten vinden en samen uitzoeken waarom ze hier niet op hun plaats zijn? Laat vijf kinderen elk één “fout” product zoeken. Wie iets meebrengt dat niet “fout” is, duidt iemand anders aan die verder zoekt. Als de vijf producten gevonden zijn, komt iedereen terug samen. Bespreek de producten één voor één. Vraag waarom ze denken dat dit niet thuishoort in de wereldwinkel. Corrigeer en vul aan. - Tomaat (als jullie wereldwinkel geen biologische groentepakketten verdeelt natuurlijk) Lekkere groenten, echte Belgische (of Europese), maar de wereldwinkels verkopen ze niet. Wij kiezen voor producten uit het Zuiden. Omdat we handel willen voeren met de boeren die in de moeilijkste omstandigheden en armste landen leven. Wij vinden dat de gewone handel hen een veel te lage prijs voor

- Stuk chocolade van Côte d’or Op de verpakking van dit stuk chocolade vind je geen logo van Max Havelaar. Laat het logo zien op een stuk biochocolade uit de wereldwinkel. Wat betekent dit logo? Max Havelaar is geen gewoon merk, het is een keurmerk. Een keurmerk is een soort etiket, labeltje dat een product als het ware “opgekleefd” krijgt als het aan bepaalde voorwaarden voldoet. Een ander voorbeeld van een keurmerk is bio (laat ook het biologo op de chocolade zien). Het Max Havelaar logo vind je alleen op producten van eerlijke handel. Deze producten voldoen aan volgende voorwaarden: een rechtvaardige prijs, een extra premie (die de boeren zelf kunnen gebruiken om bvb. een schooltje te bouwen), zo weinig mogelijk mensen tussen de boer en de klant (zo blijft meer geld over voor de boer zelf), ondersteuning geven aan de boeren zodat ze producten van nog betere kwaliteit kunnen maken (dat is goed voor hen, ze kunnen er meer geld voor krijgen en voor ons), respect tonen voor het milieu (bvb. geen schadelijke pesticiden gebruiken) en een lange relatie aangaan met de boer (zodat hij of zij weet hoeveel producten ze het volgende jaar kunnen verkopen). Wie wil eens komen proeven? Laat één van de kinderen blind beide stukken chocolade proeven. Laat hem of haar raden wat


de chocolade uit de wereldwinkel is. Dat lukt niet zo makkelijk. Immers de cacao in de chocolade kan dezelfde zijn, het zijn de voorwaarden waaraan de cacao wordt aangekocht die verschillend zijn. - Voetbal van Adidas of Nike (haal er ook een fairtrade voetbal bij, als jullie die in de wereldwinkel verkopen) Voetbal spelen is erg leuk, maar stond je er al eens bij stil hoe zo een voetbal wordt gemaakt? Toon de naden. Vraag de leerlingen hoe deze voetbal aan elkaar wordt genaaid. Dat gebeurt immers nog heel vaak met de hand en door kinderen uit Pakistan, India, China of Thailand. Kunnen ze op de voetbal “made in...” terugvinden? De kinderen en ook de volwassenen die deze voetballen aan elkaar naaien worden hiervoor vaak erg slecht betaald en moeten vele uren na elkaar werken. Ze krijgen geen vast contract en mogen zich niet verenigen in een vakbond. Waarom zou je verenigen in een vakbond belangrijk zijn? Op die manier heb je meer macht, je bent wettelijk beschermd en een bedrijf kan niet zomaar ineens iedereen ontslaan. Als de arbeiders zich in een vakbond verenigen, staan ze sterker. Materialen •

4 voorwerpen die niet in de wereldwinkel thuis horen

•

Stuk biomelkchocolade 100g

De herkomst van de producten in de wereldwinkel - 10 min. Geef alle kinderen een aantal productkaartjes. De opdracht is om het product in de winkel te zoeken en na te gaan uit welk land dit product afkomstig is. Eens ze dat weten mogen de kinderen de productkaartjes op de juiste plaats op de wereldkaart leggen. Laat de kinderen zoeken tot alle producten op de wereldkaart liggen. Als één van de leerlingen klaar is met zijn of haar productkaartjes, mag hij of zij de andere leerlingen helpen. Materialen •

Wereldkaart

•

30 productkaartjes

Wat zit er allemaal in mijn Worldshake? Proeven - 10 min. Dan is het nu de tijd om te proeven. Maar we gaan niet zomaar proeven. Geef de leerlingen elk een beker met Worldshake en een proefblad. Zorg ervoor dat ze het etiket op de fles niet kunnen zien. Bedoeling is dat ze proeven wat er allemaal in de Worldshake zit. Dit mogen ze aanduiden op het proefblad. Na het proeven overloop je de ingrediënten. Wat konden ze allemaal herkennen? - Pompelmoes - Sinaasappel - Banaan | 10 | METHODIEKENMAP 2011 | Oxfam-Wereldwinkels

- Appel - Rode bieten Vinden jullie hier niet iets vreemds aan? Wat hadden we gezegd over de herkomst van de producten uit de wereldwinkel? Dit zijn producten uit Afrika, Azië of LatijnsAmerika. Maar weten jullie waar appels en rode bieten vandaan komen? Die komen uit België (of Europa). Worldshake is een beetje een buitenbeentje in de wereldwinkel. Naast producten van landen uit het Zuiden, zitten er ook producten in van hier. Met de Worldshake willen we de mensen iets laten zien. Dat wij allemaal verbonden zijn met de mensen uit andere landen. Weten jullie wat ‘shake’ betekent? En ‘world’? In dit sapje wordt de wereld door elkaar geschud. Met deze boodschap stuur je de kinderen terug naar school. Materialen •

Voldoende grote flessen Worldshake met voldoende bekers

•

Voor elke leerling één kopie van het proefblad

Methodiek 4: WAT IS OXFAM-WERELDWINKELS? Doelgroep: 1ste - 3de jaar secundair onderwijs

VOORAF Doel - De leerlingen beseffen dat niet iedereen op deze wereld dezelfde kansen krijgt - De leerlingen kunnen uitleggen uit welke werelddelen de producten uit de Oxfam-Wereldwinkels komen - De leerlingen kennen de landbouwgrondstoffen die de bestanddelen uitmaken van producten uit de OxfamWereldwinkels - De leerlingen zien de voordelen van het kopen van producten uit eerlijke handel Verloop - Begroeting: Levende bingo - Herkomst van producten uit de wereldwinkel - Landbouwgrondstoffen in de wereldwinkel - Stellingenspel - Eerlijke fuif! Aantal deelnemers 10 tot 30 Locatie In de wereldwinkel Materiaal (M4) •

Voor elke leerling 1 bingokaart (2 soorten)

•

Wereldkaart (te bestellen bij 11.11.11 - www.11.be)

•

30 grondstoffenfoto’s

•

Voor elke leerling een klein stukje om te proeven: melkchocolade 50g - artikelnummer 24100, gedroogde biomango’s 100g - artikelnummer 25603, ananas (stukjes) 590g - artikelnummer 27501, yuca chips zout 50g - artikelnummer 25404, dadels 200g artikelnummer 25601

•

Antwoordblad grondstoffenfoto's

•

Per 2 leerlingen één boodschappenlijstje

•

Voldoende grote flessen Worldshake (artikelnummer 21002) met voldoende bekers (te huur, artikelnummer 05042 of te koop, artikelnummer 29309)

•

4 stellingen

Hang de wereldkaart op een zichtbare plaats in de wereldwinkel. Hang de vier stellingen op in de wereldwinkel BEGROETING - LEVENDE BINGO - 10 min. Dit spel kan je laten spelen om het ijs te breken en de leerlingen de impact van ongelijke kansen te laten ervaren. Doel is zoveel mogelijk lijnen van 5 scoren. Bij het startsignaal gaat elke speler op zoek naar een andere speler. Ze mogen elkaar telkens één vraag stellen (bvb. Hou jij van reizen?). Antwoord de andere speler “ja”, dan mag je diens naam invullen op de bingokaart. Als beide leerlingen een vraag hebben gesteld, gaan ze elk op zoek naar een andere speler. Laat de leerlingen 10 minuutjes spelen. Bepaal dan wie de winnaar is. Wie heeft geen enkele bingo kunnen scoren? Als nabespreking vraag je de leerlingen wat ze van het spel vonden. Vonden ze het eerlijk? Streed iedereen met gelijke wapens? Op het eerste zicht zijn beide kaarten identiek. Een vijftal antwoorden verschillen echter, zodat het bijna onmogelijk is om bingokaart 2 in te vullen. Wat was het probleem? Niet alle leerlingen krijgen dezelfde kansen. Ook op wereldschaal is dat een probleem. In de wereldhandel klinkt ‘vrijhandel’ een mooi principe, maar dan moeten alle landen wel dezelfde kansen krijgen. In de bijlage vind je 2 voorbeelden van bingokaarten, maar je mag die gerust ook zelf samenstellen op maat van jullie wereldwinkel. Materialen •

Voor elke leerling 1 bingokaart (2 soorten)

VERLOOP - 60 min. Herkomst van producten uit de wereldwinkel - 15 min. Geef de leerlingen de opdracht om (per twee) van elk werelddeel (Europa, Azië, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Afrika en Oceanië) één product in de wereldwinkel te zoeken. Leg duidelijk uit, aan de hand van de wereldkaart, wat je precies met de continenten bedoeld. Laat hen een 8tal minuten zoeken. Verzamel dan iedereen terug samen.


Overloop samen met hen de producten die ze vonden. Ga van links naar rechts de leerlingen af. Bespreek slechts 1 keer eenzelfde product. Welk product is het? Uit welk werelddeel is het afkomstig? Uit welk land komt het? Kan je dat land aanduiden op de wereldkaart? Als alle producten overlopen zijn, vraag je de leerlingen wat hen hierbij opviel. In de Oxfam-Wereldwinkel vind je vooral producten uit het Zuiden; Azië, Latijns-Amerika en Afrika. De wereldwinkel kiest hier expliciet voor. Je hoort dit natuurlijk ook al in de naam wereldwinkel. Wat denken de leerlingen dat kenmerkend is voor producten uit de wereldwinkel? Chocolade van Côte d’Or komt immers ook uit Afrika. Producten uit de wereldwinkel zijn producten van eerlijke handel (voeding en artisanaat). Wat is volgens hen het verschil tussen een fairtradeproduct en een product uit de regulier handel? Laat de leerlingen zelf een aantal zaken opsommen en vat het geheel kort samen.

waarvoor onze partners hun fairtradepremie gebruiken (schooltjes, waterpomp, een gezondheidspost, ondersteuning van de boeren, bijvoorbeeld in de omschakeling naar bio). Dus: fair trade = rechtvaardige prijs + fairtradepremie 2. Zo rechtstreeks mogelijke aankoop met maximale transparantie De overbodige tussenschakels worden zo veel mogelijk uitgeschakeld om de meerwaarde in handen van de producenten te houden. Als een organisatie bijvoorbeeld in staat is om zijn rijst zelf vacuüm te verpakken, dan zal OxfamWereldwinkels dat steunen en stimuleren. 3. Kiezen voor capaciteitsopbouw van georganiseerde producenten Fairtradeorganisaties kunnen hun partners bijstaan op tal van vlakken: kwaliteitszorg, productontwikkeling, marktinformatie, marketing, enz… Essentieel hierbij is vaak de voorfinanciering (betalen van voorschotten). 4. respect voor mens en milieu. Arbeidsvoorwaarden moeten correct zijn, ecologische ontwikkeling moet centraal staan.

duurzame

Achtergrond eerlijke handel Om eerlijke handel uit te leggen, grijpt men meestal terug naar de FINEdefinitie van eerlijke handel: “Eerlijke handel is een handelspartnerschap, gebaseerd op dialoog, transparantie en respect, dat streeft naar meer gelijkheid in de internationale handel. Het draagt bij tot duurzame ontwikkeling door betere handelsvoorwaarden aan te bieden aan en de rechten te verzekeren van gemarginaliseerde producenten en arbeiders, vooral in het Zuiden.” (FINE is een internationale koepelorganisatie voor fairtrade) Oxfam-Wereldwinkels ziet eerlijke handel als een strategie om op een duurzame manier ontwikkeling te realiseren. Samengevat: 1. Fair trade staat voor een menswaardig inkomen voor achtergestelde producenten in het Zuiden Wie Oxfam-Wereldwinkels zegt, denkt meestal aan de woorden ‘eerlijke prijs’ en ‘kleine boeren’. Dat klopt nog altijd, maar we zijn wat voorzichtiger geworden in de gebruikte terminologie. In een wereldeconomie met sterk schommelende prijzen is de term ‘eerlijke prijs’ soms moeilijk definieerbaar. Een menswaardig inkomen is een inkomen dat producenten toelaat hun productiekosten te dekken en in hun levensonderhoud te voorzien. Ook de definitie van ‘kleine boer’ is niet zo eenvoudig. Wat klein is in het ene land, is soms groot in een ander. Het gaat steeds om producentengroepen die door samen te werken iets proberen te doen aan hun achtergestelde situatie. Vandaar ook de keuze om bovenop de afgesproken prijs steeds een extra fairtradepremie te betalen, waarover de producentengroep democratisch kan beslissen. Er zijn tal van voorbeelden


5. Duurzaam partnerschap Alleen door voor een langere periode met elkaar in zee te gaan, kunnen producentengroepen een stap vooruit zetten. 6. Werken aan rechtvaardige handelsregels op lokaal, nationaal en mondiaal niveau Naast het verkopen van producten staat Oxfam-Wereldwinkels natuurlijk ook voor educatie, publiekscampagnes, acties en economische of politieke beleidsbeïnvloeding. Sommige leerlingen zullen ook producten gevonden hebben uit Europa of Noord-Amerika (bvb. cd, boeken, kaarsen, wenskaarten, …). Waarom verkopen we ook deze producten in de wereldwinkel? De boeken bvb. vertellen ons iets meer over landen uit het Zuiden of zijn geschreven door schrijvers uit die landen. De muziek is dan weer gemaakt door muzikanten uit het Zuiden. De kaarsen zijn bvb. van Amnesty International, ze worden verkocht in de wereldwinkel ten voordele van Amnesty International. Het gaat hier om fondsenwerving. Met andere woorden, omdat wij Amnesty International steunen, verkopen wij voor hen hun kaarsen in de wereldwinkel. Ter info: de wenskaarten van Amnesty International worden gedrukt in België en Nederland door verschillende bedrijven. De typische Amnesty kaars wordt door Spaas (Limburg) geproduceerd. De ‘speciale’ Amnesty kaarsen worden door Hautekiet (familiebedrijf in Brugge) of door vzw De Vlaspit (sociaal tewerkstellingsproject) in Scherpenheuvel geproduceerd. Kunnen ze het verschil verwoorden tussen een kaars van Amnesty International en een product van de wereldwinkel? Herhaal een aantal elementen uit het voorgaande en de

kenmerken van eerlijke handel.

Materialen •

Wereldkaart

Landbouwgrondstoffen in de wereldwinkel - 10 min. Geef elke leerling 1 grondstoffoto. De bedoeling is dat ze ontdekken welk product ervan deze grondstof wordt gemaakt. Als ze het denken te weten, mogen ze het product zoeken en er naast gaan staan. Als iedereen een plaats in de wereldwinkel heeft gevonden, vraag je hen het product uit de rekken te nemen en verzamel je allen weer centraal. Overloop één voor één de foto’s. Corrigeer indien nodig. Laat de leerlingen de interessantste producten proeven: chocolade, mango, ananas, dadels, yuccachips, … Materialen •

30 grondstoffenfoto’s

•

Voor elke leerling een klein stukje om te proeven: melkchocolade, gedroogde biomango’s, ananasstukjes, yuca chips, dadels, …

•

antwoordblad grondstoffenfotos

Stellingenspel - 10 min. In de wereldwinkel hangen 4 stellingen. Geef de leerlingen de volgende opdracht. Wandel rond in de wereldwinkel en lees de stellingen. Kies een stelling waar je volledig mee eens of volledig oneens mee bent. Ga bij deze stelling staan. Als alle leerlingen een stelling hebben uitgekozen, kies je één van de leerlingen bij de eerste stelling uit en vraag je hen of ze het eens / oneens zijn met de stelling en waarom. Hoe denken de andere leerlingen uit hun groepje er over. Vraag ook de mening aan de ruimere groep. Overloop zo de 4 stellingen. Neem zelf geen standpunt in over de stellingen. Laat de groep een overeenkomst proberen te vinden en elkaar te overtuigen met argumenten. Je kan natuurlijk altijd “advocaat van de duivel” spelen. De stellingen zijn 1. Wereldwinkels zijn te klein en niet belangrijk genoeg om een verschil te maken op wereldniveau. Oxfam-Wereldwinkels is een fairtrade organisatie uit Vlaanderen. Niet alleen in Vlaanderen zijn er organisaties die producten van eerlijke handel aanbieden. Je vindt die ook in Nederland, Frankrijk, Japan. Het marktaandeel van fairtrade zelf, is echter zeer klein. Het bedraagt zelfs slechts 0,01% van de hele wereldmarkt (Develtere en Pollet, 2005, p. 9; Ronchi, 2006, p. 1 ). Fairtrade zou veel meer kunnen betekenen als het een groter marktaandeel inneemt.

2. Als klant heb je een grote impact op de economie, je kan echt iets veranderen door bewust te consumeren. De consumenten in de rijke landen kunnen wel degelijk een bijdrage leveren aan een verhoging van de levensstandaard van arme boeren aan de andere kant van de oceaan. Die levensstandaard hangt namelijk voor een groot deel af van de prijs die ze ontvangen voor hun product. Het gaat er dus om ze een goede verkoopprijs te garanderen en dat is precies wat eerlijke handel doet. 3. Het is niet belangrijk waar koffie, bananen, cacao, … vandaan komen. Als ze maar goedkoop en lekker zijn. Natuurlijk wil je als consument producten kopen die lekker zijn. En natuurlijk heeft men er belang bij om zo goedkoop mogelijk te kopen. Maar dit kan echter snel ten koste gaan van de producent. Bijzonder duidelijk wordt dit bij het steeds verder dalende inkomen van de boeren in de ontwikkelingslanden. Onze goedkope producten zorgen voor armoede en miserie aan de andere kant van de wereld, dat kan niet de bedoeling zijn. Bovendien is dit geen duurzaam systeem. Daarmee bedoelen we, dit kan niet blijven duren. Wanneer we steeds meer druk leggen op de boeren die onze voeding produceren, zullen zij steeds minder investeren in deze producten (of het telen van bepaalde producten volledig nalaten) en zal de kwaliteit van deze producten dalen. Deze trend is bvb. al heel duidelijk merkbaar in de cacaosector. Het is algemeen ook een foute veronderstelling dat wereldwinkelproducten duurder zouden zijn. Uiteraard moet je wel productgroepen van dezelfde kwaliteit vergelijken. Ruim een derde van het voedingsaanbod van Oxfam Fairtrade is biologisch. Onze sappen bevatten geen toegevoegde suikers, smaak- of kleurstoffen; ze zijn verkrijgbaar in hergebruikfles én voldoen aan de strengste criteria van eerlijke handel. En vergeet vooral de smaakappreciatie niet! Op deze basis kan men vergelijken met andere sappen en andere producten. Het resultaat zal je verbazen. Oxfam-Wereldwinkels probeert zo rechtstreeks mogelijk aan te kopen bij de producentengroepen. Ondermeer deze rechtstreekse aankoop, maar ook het kleine promotiebudget in vergelijking met de reguliere markt, maakt dat onze prijzen vaak de prijstest doorstaan. 4. De mensen in het Zuiden zijn arm. Eigen schuld, dikke bult! Ze werken niet hard genoeg. Vanaf het einde van de negentiende eeuw tot grosso modo de jaren zestig van vorige eeuw ‘beschikten’ vele Europese landen over een of meerdere kolonies in het Zuiden. Zo exploiteerde België volop de grondstoffen van Congo ten koste van de lokale bevolking. Goud, koper, tin, rubber, hardhout, … werden ingezet in de ontwikkeling van de Belgische (industriële) economie en de verrijking van ’s lands elite. In de jaren rond de vorige eeuwwisseling lieten tussen acht en elf miljoen Congolezen het leven als (on)rechtstreeks gevolg van de wrede kolonisatie. Waar Europa een flinke stap vooruit zette op vlak van socio-economische ontwikkeling, ontnam


men met geweld het Zuiden dezelfde kans. Het is gemeengoed: het Noorden heeft deze historische schuld nog steeds niet adequaat afgelost. Ons koloniale verleden is achter de rug, maar de fundamenten van de armoedekloof staan nog steeds overeind. Ook al werkt een Zuiderse producent zich de pleuris, hij blijft de zwakste speler in het spel van vraag en aanbod. De handelaar van koffie heeft er belang bij zo weinig mogelijk te betalen aan de producent, opdat hij meer winst kan maken en zijn onderneming zien groeien. Vandaag maken enkele grote multinationale bedrijven de dienst uit; ze kopen grote volumes op en drukken zo de opkoopprijs. Daar komt nog bovenop dat de kleine producent in het Zuiden het grootste slachtoffer is van de klimaatwijziging (wispelturige regenval, droogte,…), waarvan de oorzaak vooral in het Noorden ligt. Eerlijke fuif! - 15 min Ga per 2 staan. Jullie geven vanavond een feestje. Meer nog, jullie geven een eerlijke fuif. Samen met je vriend(in) ga je winkelen in de wereldwinkel. Er komen 10 van jullie vrienden, jullie budget is 50e. Wat zou je zo allemaal kopen? Als jullie een keuze hebben gemaakt, noteer je het op jullie winkellijstje met de prijs. Als jullie klaar zijn, mag je nog een naam voor je feestje bedenken. Laat de leerlingen een 10tal minuten rustig in de wereldwinkel rondkijken en hun winkellijstje invullen. Indien ze dat willen, kunnen ze daarna ook nog werkelijk iets in de wereldwinkel aankopen. Voorbereid op het feest, mogen ze terug naar school/ huis. Materialen •

Per 2 leerlingen één boodschappenlijstje


Methodiek 5: WAT IS EERLIJKE HANDEL? Doelgroep: 3de - 6de jaar secundair onderwijs

Doel - De leerlingen krijgen inzicht in de spreiding van de wereldbevolking over de verschillende continenten - De leerlingen staan stil bij de ongelijke verdeling van bestaansmiddelen over de continenten - De leerlingen erkennen het bestaan van een welvaartskloof tussen Noord en Zuid - De leerlingen kennen het verschil tussen eerlijke en reguliere handel - De leerlingen weten dat ze ook zelf op school een wereldwinkelwerking kunnen opstarten Verloop - Begroeting - Het Noussinespel - Welke producten vind je in de wereldwinkel? - Zoektocht in de wereldwinkelrekken - Wereldwinkel op school Aantal deelnemers 10 tot 30 Locatie In de wereldwinkel Materiaal (M5) •

6 continentenfiches

•

Omrekentabel

•

Voor elke leerling één noussine (artikelnummer 24501)

•

Wereldkaart (te bestellen bij 11.11.11 - www.11.be)

•

30 opdrachtenkaartjes

•

Een kopij van het antwoordblad per 2 leerlingen

•

Een kopij van de placemat per 4 leerlingen

•

Opdrachtenkaartjes Wereldwinkel op school

VOORAF Zet een tafel centraal in de wereldwinkel. Hang de continentenfiches op een zichtbare plaats in de wereldwinkel. Leg de noussines op de tafel. Zorg dat er evenveel noussines zijn als leerlingen. Hang de wereldkaart op een zichtbare, centrale plaats in de wereldwinkel. Plaats 6 lege kartonnen dozen vóór de wereldkaart. Hang een flap op een centrale plaats in de wereldwinkel.

BEGROETING - het Noussinespel - 20 min. Het Noussinespel is een speelse inleiding op het Noord-Zuid thema. Het is een gebaseerd op het bekende spel 'De wereld op Stoelen' (Noord-Zuidspelenboek, pp. 47-53), ontwikkeld door het Centrum Informatieve Spelen (zie www.spelinfo.be). Het spel vertrekt vanuit de eigen ervaring van de leerlingen. In het spel stellen alle deelnemers samen de totale wereldbevolking voor (momenteel 6,8 miljard mensen). In een klas van 20 leerlingen belichaamt elke leerling dus 340 miljoen mensen. Vraag de leerlingen om zich te verdelen volgens de reële verhouding van de bevolking over de 6 continenten. De indeling gebeurt dus volgens de schatting die ze zelf maken. Iedereen moet een plaats hebben! Laat ze even discussiëren. Geef ze de kans om nog aanpassingen te doen. Jij leidt het verloop, zodat iedereen kan volgen en er niet door mekaar wordt gepraat. Wanneer er geen veranderingen meer worden aangebracht en de groep tevreden is met de verdeling, lees je één voor één de juiste verdeling voor. Na het cijfer van een eerste continent te hebben voorgelezen, krijgen de leerlingen weer de kans om aanpassingen te doen. Dan volgt de oplossing van het tweede continent, enz. Ter naverwerking van dit onderdeel kan je een aantal vragen stellen; bvb. waar wonen de meeste mensen, waar de minste? Welke Aziatische landen met een grote bevolking ken je? Bvb. China: 1.338.612.968 inwoners (2009), India 1.139.964.932 inwoners (2008). In het spel stellen alle noussines samen het totale wereldinkomen voor. Uitgaande van een jaarlijkse wereldwijde financiële omzet van 50 biljoen dollar belichaamt elk snoepje in een klas van 20 leerlingen, 2,5 biljoen dollar. Als een leerling één noussine heeft, betekent dit dat al de mensen die de leerling voorstelt, rondkomen. Ze zijn niet rijk en kennen geen luxe, maar ze zijn ook niet arm. Ze hebben genoeg om te overleven, met een basis aan onderwijs, medische voorziening, werken huisvesting. De noussines moeten verdeeld over de continenten. Elke groep overlegt hoeveel noussines hun groep zou mogen nemen, volgens de verdeling in de werkelijkheid. Een afgevaardigde van elk continent komt dat aantal noussines halen aan de tafel. Eén noussine of minder per 2 leerlingen is armoedig, 2 tot 3 noussines voor 1 leerling is comfortabel, 3 of meer noussines voor één leerling is luxueus. Alle noussines moeten verdeeld. Is er discussie? Als een afgevaardigde aandringt op een groter


aandeel of aangemoedigd werd door de achterban, kan je hier later op terugkomen. Ter naverwerking van dit onderdeel kan je een aantal vragen stellen; bvb. welk land is het armste, welk het rijkste? Welke Aziatische landen met een grote bevolking ken je? Bvb. China: 1.338.612.968 inwoners in 2009, India 1.139.964.932 inwoners in 2008.

een product gekozen hebben, mogen ze het in de juiste doos leggen. Vraag de leerlingen naar de dozen en hun inhoud te kijken. Liggen de producten in de juiste doos? Zo niet, waar horen ze dan wel? Waar zitten de meeste producten in? Waar geen? Verwijs naar de wereldkaart. Kunnen ze aangeven van welke werelddelen de meeste producten afkomstig zijn?

Nu mogen de leerlingen de snoepjes opeten. Is er discussie? Waarom? Wie voelt zich verongelijkt? Wie voelt zich bevoordeeld? Waarom? Tegenover wie? Is er discussie tussen de continenten onderling? Is er binnen de continenten discussie over de verdeling? Zijn er leerlingen die spontaan onderhandelen? Die hun deel opeisen? Die smeken? Die overlopen naar een ander continent? Zijn er leerlingen die spontaan delen met anderen? Wie speelt het spel hard? Wie heeft er snel enkele snoepjes opgegeten?

De Index van de Menselijke Ontwikkeling (ontwikkelingsindex) of Human Development Index (HDI) van de Verenigde Naties meet armoede, analfabetisme, onderwijs en levensverwachting in een bepaald land of gebied. De index werd in 1990 ontwikkeld door de Pakistaanse econoom Mahbub ul Haq en wordt sinds 1993 door de VN gebruikt in haar jaarlijkse ontwikkelingsrapport. Noorwegen werd het afgelopen jaar als meest ontwikkelde land geclassificeerd, België staat op de achtiende plaats.

Je mag gerust de discussie aanwakkeren. Voelen de gedupeerden zich bedrogen door het toeval? Hoe kan de oneerlijke verdeling van de snoepjes rechtgezet worden? Met overleg? Door een conflict? Door overloperij? Verloopt alles eerlijk? Vraag de leerlingen wat ze zouden doen als reactie op hun situatie. Mogelijke antwoorden zijn bvb. handel drijven, ontwikkelingssamenwerking, oorlog, legale en illegale migratie, ….

In de Oxfam-Wereldwinkel vind je vooral producten uit het Zuiden; Azië, Latijns-Amerika en Afrika. Deze landen vind je traditioneel laag op de HDI index. Voor een overzicht: zie http://hdr.undp.org/en. De wereldwinkel kiest hier expliciet voor. Eerlijke handel handelt met arme of achtergestelde producenten in het Zuiden die zich organiseren. We nemen maatregelen om achtergestelde producenten sterker te maken, om hun vaardigheden te versterken, dat is capaciteitsopbouw. Capaciteitsopbouw houdt in dat we steun en advies geven in de vorm van: - investerings- of overbruggingskredieten - voorschotten - vormingsprogramma’s - productontwikkeling - kwaliteitsverbetering

Een groot deel van de nabespreking komt aan bod gedurende het spel. Mogelijke vragen die je nog meer kan stellen. - Kunnen we de noussines zo verdelen dat iedereen evenveel heeft? Is er in werkelijkheid ook genoeg inkomen voor iedereen? - Waarom is er armoede? Kan hier iets aan worden veranderd? Hoe is deze ongelijke verdeling ontstaan? Materialen •

6 continentenfiches

•

Omrekentabel

•

Voor elke leerling één noussine

VERLOOP - 40 min.

De steun en het advies gaan rechtstreeks naar georganiseerde producenten: - Arme of achtergestelde producenten die samenwerken in een democratisch gestuurde organisatie (coöperaties). - Producenten die voor de verhandeling van hun productie samenwerken met een maatschappelijk verantwoorde onderneming, zodat ze een impact op de regionale ontwikkeling hebben.

Welke producten vind je in de wereldwinkel? - 15 min.

Vraag de leerlingen of ze nog meer kenmerken van eerlijke handel kennen.

Elke leerling krijgt een opdrachtenkaartje met daarop: - Neem een product dat je niet kent - Neem een product dat je lekker vindt - Neem een product dat je niet lekker vindt - Neem een product dat je ouders zouden kopen - Neem een product dat je leerkracht zou kopen

Eerlijke handel betaalt een eerlijke prijs: een prijs die rekening houdt met de aard van het werk, de geleverde inspanning en de koopkracht van de producent. Op basis daarvan en in onderhandeling met de producent, legt eerlijke handel een fairtrademinimumprijs vast.

De leerlingen krijgen even de tijd om rond te kijken in de wereldwinkel en een product uit te kiezen. Ondertussen verzamel je de 6 continentenfiches en bevestig je elke continentenfiche aan één van de lege kartonnen dozen. Eens ze


Bovenop de fairtrademinimumprijs ontvangen de producentengroepen een fairtradepremie. De premie dient voor de sociale en economische ontwikkeling van de hele gemeenschap. Eerlijke handel garandeert bovendien correcte

arbeidsomstandigheden voor boeren en arbeiders, sluit kinderarbeid uit en produceert met respect voor het milieu. Materialen •

Voor elke leerling een opdrachtenkaartje

•

Wereldkaart

Zoektocht in de wereldwinkelrekken - 15 min. Vraag de leerlingen per twee te gaan staan. Geef elk groepje een kopij van het antwoordblad. Vertel hen dat alle antwoorden te vinden zijn in de wereldwinkel. Je kan vooraf de vragen samen overlopen of je laat hen gewoon starten met het zoeken van antwoorden. Je kan ook zelf vragen verzinnen, bvb. rond een lopende campagne, een thema in de kijker of als jullie wereldwinkel een partnerband heeft; specifieke vragen rond deze partner. Vragen en antwoorden - Wat is de grondstof van een zakje chips in de wereldwinkel? Yuca - Worldshake is een bekend sap in wereldwinkelkringen. Welke grondstof zit er niet in? toegevoegde suiker - Op de Oxfam Fairtradeproducten vind je een keurmerk dat staat voor eerlijke handel. Hoe heet dat keurmerk? Max Havelaar - Geef twee soorten confituren die in de wereldwinkel te krijgen zijn. Passievruchtconfituur, ananasconfituur, (…) - Uit welk land komt de cacao in onze choco? Ivoorkust - Zoek een product uit Burkina Faso. Mango’s - Waar komen de mini-papaja’s vandaan? Chili - Wat is za’tar? Een kruidenmengeling uit het Midden-Oosten op basis van wilde tijm. - In welk land worden de zoete cashewnoten verpakt? Honduras - Vanwaar komt de naam OXFAM? samenvoegsel van Oxford en Famine - Wat is een ocarina? Een fluit die veelal gemaakt wordt van gebakken klei. De vorm van een ocarina is meestal ovaal en het instrument is van binnen hol. Het wordt met beide handen bespeeld en heeft tussen de 4 en 12 vingergaten van verschillende grootte en een of twee duimgaten. - Wat is quinoa? Ook wel ‘de rijst van de Inca’s’ genoemd, is een graansoort afkomstig uit Midden en Zuid-Amerika. Het heeft de vorm van sesamzaadjes en wordt gekweekt in het hooggebergte van Bolivië, Peru, Ecuador, Colombia, Chili en Argentinië. De zaadjes zijn van nature bedekt met een bittere stof (saponine) die de plant beschermt tegen insecten en vogels. Daardoor is het gebruik van insecticide overbodig en kan men quinoa perfect biologisch telen. - Wat was het oorspronkelijke land waar koffie werd geteeld? Zowat 1.500 jaar geleden merkte de geitenhoeder Khaldi in Ethiopië dat zijn geiten heel levendig begonnen te huppelen na het eten van de rode besjes van een bepaalde struik. Khaldi proefde zelf van de rode besjes. Plots kon hij de hele nacht wakker blijven. Dit is in het kort de legende van de ontdekking van de koffie.

- Welke organisatie gebruikt de slogan “Mensenrechten verdedig je met vuur!”? Naar welke producten, te koop in de wereldwinkel, verwijst deze slogan? Amnesty International is een mensenrechtenorganisatie die zich onder andere inzet voor gewetensgevangen en zich verzet tegen de doodstraf en politieke moorden. Zij verkopen al jaren de Amnestykaarsen om fondsen voor hun organisatie te werven. Je kan deze kaarsen ook in de wereldwinkel kopen. Laat de leerlingen een 10tal minuten zoeken en overloop dan samen met hen de antwoorden. Sta even stil bij het verschil tussen producten van eerlijke handel (voeding en artisanaat) en solidariteitsproducten. Leg zeker ook het verschil uit tussen Oxfam (Fairtrade, Wereldwinkels) en Max Havelaar. Verder kan je aandacht besteden aan de meerwaarde van verpakken ter plaatse, evolutie van voedselhulp (voor Europa) naar eerlijke handel, …. Kies gerust zelf een aantal vragen uit waar je graag wat meer wil over vertellen. Een beetje achtergrondinfo die je bij je uitleg kan gebruiken. Oxfam-Wereldwinkels, Oxfam Fairtrade, Max Havelaar Sinds de eerste wereldwinkel in 1971 de deuren opende, is Oxfam-Wereldwinkels uitgegroeid tot een professionele organisatie met een uitgebreide vrijwilligersbeweging, actief in meer dan 200 wereldwinkels in heel Vlaanderen. In 2003 bracht Oxfam-Wereldwinkels vzw (www.oxfamwereldwinkels.be) zijn handelsactiviteiten onder in een aparte organisatie Oxfam Fairtrade cvba (www.oxfamfairtrade.be). Oxfam Fairtrade koopt voedingsproducten aan bij producentengroepen in het Zuiden en zorgt voor de import, de verdeling en de verkoop via verschillende verkoopkanalen. Oxfam Fairtrade is tevens de merknaam voor alle producten. Maar het is OxfamWereldwinkels dat beslist met welke producentengroepen Oxfam Fairtrade handelt. En het is Oxfam-Wereldwinkels dat al deze producentengroepen begeleidt en opvolgt. Max Havelaar (www.maxhavelaar.be) ten slotte is een internationaal keurmerk voor fair trade. Max Havelaar België en de internationale koepel FLO (Fair Trade Labelling Organisation) controleren alle licentiehouders die het keurmerk op hun producten willen. Colruyt bijvoorbeeld verkoopt Oxfam Fairtradekoffie in zijn rekken, maar is zelf ook licentiehouder waardoor het citroenen kan verkopen met daarop het Max Havelaarkeurmerk (en bijhorend logo).


Assortiment In de Oxfam-Wereldwinkels vind je: • Voedingsproducten van Oxfam Fairtrade cvba (eerlijke handel) • Geschenken en artisanaat: juwelen, sjaals, speelgoed, siervoorwerpen... (eerlijke handel) • Cosmetica (eerlijke handel) • Solidariteitsproducten: kaarsen van Amnesty International, kalenders van 11.11.11, solidariteitsagenda’s van Solidariteitsfonds. Taybehbier van Oxfam-Wereldwinkels. Solidariteitsproducten ondersteunen de werking van deze organisaties. • Informatie- en cultuurdragers: in sommige wereldwinkels kan je ook terecht voor wereldliteratuur, cd’s met wereldmuziek, boeken over allerlei maatschappelijke thema’s, tijdschriften, brochures, folders, informatieve spelen,... Materialen •

Een kopij van het antwoordblad per 2 leerlingen

Wereldwinkel op school - 10 min. Hebben de leerlingen al een wereldwinkeltje op school? n Zo ja, wie van hen helpt er in mee? Waarom wel? Waarom niet? n Zo neen, kennen jullie het principe van een wereldwinkeltje op school? Reeds meer dan 200 scholen hebben een Wereldwinkel op school. In deze Wereldwinkel op school engageren de leerlingen zich voor rechtvaardigheid, een andere wereld. Ze zijn er samen met vrienden en amuseren zich. De Wereldwinkel op school is fairtradeproducten verkopen en fairtrade-acties op touw zetten. De Wereldwinkel op school is eigenlijk de wereldwinkel in het klein. Het zijn vrijwilligers (leerlingen) die er zich voor inzetten. Naast producten verkopen en alles wat erbij komt kijken, voeren ze ook actie voor eerlijke handel of vertellen ze het verhaal van eerlijke handel aan al wie het maar wil horen. We hopen dat dit bezoek aan de wereldwinkel jullie een heleboel inspiratie heeft gebracht. Opdat jullie dit ook naar de school zouden meenemen, doen we nog een laatste opdracht. Jullie mogen in groepjes van 4 samenzitten. - Voor scholen waar al een Wereldwinkel op school aanwezig is: Bedenk een leuke actie waarmee je de leerlingen kan aanzetten producten uit jullie Wereldwinkel op school te kopen. Denk hierbij ook na over welke producten jullie Wereldwinkel op school verkoopt. Welke acties kan je hierover bedenken? Of met welk verhaal kan je anderen overtuigen fairtrade-producten te kopen. Maak gerust gebruik van de foldertjes e.d.m. die je in de wereldwinkel vindt. - Voor scholen waar nog geen Wereldwinkel op school aanwezig is:


Bedenk een manier waarmee je je directie kan overtuigen om een Wereldwinkel op school te mogen inrichten. Eens je de toelating hebt gekregen, mag je het assortiment van jullie Wereldwinkel op school samenstellen. Welke producten wil je verkopen? Waarom? Jullie hebben zeker ook nog andere leerlingen nodig om mee te helpen in je Wereldwinkel op school. Bedenk een leuke actie om hen te overtuigen. Maak gerust gebruik van de foldertjes e.d.m. die je in de wereldwinkel vindt. Voor de brainstorm kan je de placemat-methodiek gebruiken. De leerlingen zitten per 4 rond het blad. Eerst denken ze zelf na over de vragen. Als ze een ideetje hebben, dan mogen ze dat in de buitenste vakjes van het blad schrijven. Eens iedere leerling de vakjes heeft ingevuld, bekijken ze elkaars resultaten. Welke ideeën vinden ze alle 4 leuk, welke kunnen ze combineren. Samen komen ze tot één voorstel dat ze in het midden van de placemat mogen plaatsen. Overloop alle voorstellen van de groepjes en noteer ze samen op een flap. Deze flap krijgen ze terug mee naar school. Materialen •

Opdrachtenkaartjes Wereldwinkel op school

•

Per 4 leerlingen een kopij van de placemat

•

Lege flap

Methodiek 6: FAIRTRADE@HOME - PROEF DE WERELD Doelgroep: Volwassenen

Doel - De deelnemers al proevend laten kennismaken met de producten uit de Oxfam-Wereldwinkels - Deelnemers het verhaal vertellen achter de producten uit de Oxfam-Wereldwinkels - Deelnemers kennis laten maken met de impact van fair trade op het dagelijkse leven van producenten uit het Zuiden - Vrijwilligers van Oxfam-Wereldwinkels maken kennis met vrijwilligers van andere organisaties Verloop - Begroeting met drankje en hapjes - Wat is Oxfam-Wereldwinkels? Wat is eerlijke handel? - Proeverij - Vragen - Kans tot aankopen in Wereldwinkel - Afsluiten van de avond Aantal deelnemers 10 tot 15 Locatie In de wereldwinkel Materiaal (M6) •

Beamer/ laptop / fotokader / TV met dvd speler

•

Deelnemersformulier

•

Voorstellingsfolder (artikelnummer 07501)

•

Voorstellingsbrochure (artikelnummer 08351)

•

Productcatalogus van Oxfam Fairtrade (artikelnummer 05167)

•

Wereldkaart (te bestellen bij 11.11.11. - www.11.be)

•

Boek Lestie’s nieuwe schoenen (artikelnummer 19337)

•

DVD Lestie’s nieuwe schoenen (artikelnummer 19338)

•

DVD Black Gold (artikelnummer 08334)

•

DVD De bittere smaak van chocola (artikelnummer 08491)

•

Proevertjes

•

Eventueel te voorzien (afhankelijk van de gekozen proevertjes): koffiemachine, waterkoker, senseomachine, voor elke deelnemer een glas, voor elke deelnemer een tas, schalen, borden, bestek, koelkast, fornuis, microgolfoven, andere, …

•

Adreskaartjes met openingsuren van de wereldwinkel

•

Evaluatieformulier

Welke producten laat je proeven? Oxfam Fairtrade heeft ruim 200 producten van eerlijke handel. Je mag gerust kiezen welke producten je serveert als groep. Staat een bepaald product (bvb. chocolade, suiker, …) of een bepaalde producent op dat moment in de kijker? Dan kan je hier bewust voor kiezen. Heeft je wereldwinkel een partnerband met één van de producenten van Oxfam-Wereldwinkels, dan kan je kiezen voor producten van deze producent. Je vindt een overzicht van al de producten en producenten op www.oxfamwereldwinkel.be/producten en www. oxfamwereldwinkel.be/producenten. Op deze pagina’s vind je een heleboel verhalen, foto’s, … die je kan gebruiken om je verhaal te vertellen. We geven hier een suggestie van productproducentverhalen bij de proevertjes en recepten. We kozen expliciet voor die producenten waarover je een heleboel informatie kan vinden. Ga ook altijd eens een kijkje nemen op de website. Daar vind je de meest recente informatie, foto’s en quotes van onze partners, die je kan gebruiken. De producten die je nodig hebt, haal je uit je eigen voorraad. Achteraf kan je hiervoor wel een creditnota ontvangen ter waarde van e50. Je vraagt dit aan door een ingevuld evaluatieformulier op te sturen naar [email protected]. Je vindt het evaluatieformulier in bijlage. Overschrijdt de prijs van de producten de waarde van e50, dan zijn deze op rekening van jullie eigen winkel of kan je een vergoeding vragen aan de deelnemers. Spreek dit vooraf wel duidelijk af! Enkele suggesties voor proevertjes en recepten. Drankje Je kan kiezen voor bestaande drankjes: sap, frisdrank, bier of wijn. Of bied een cocktail uit Azië aan:

n

Pina Colada- alcoholisch - 3 delen ananassap - 1 deel Varadero rum 3 jaar (artikelnummer 20602) - 1 deel kokosmelk (artikelnummer 27506) - 1 blik ananasschijven (artikelnummer 27500) - Crushed ice Bereiding Meng de 3 delen ananassap, 1 deel rum en 1 deel kokosroom en 0,3 delen ananasstukjes in de blender. Goed mengen. Zeef het mengsel. Goed koud serveren, crushed ice toevoegen. Versieren met half schijfje ananas.


Tropical mix- non-alcoholisch 1 grote lepel kokosmelk (artikelnummer 27506) 3 grote maat (6 cl) pompelmoessap (artikelnummer 21001) 1,5 kleine lepels citroenconcentraat 1,5 grote lepel bio rietsuiker (artikelnummer 26700) 2 ijsblokjes Bereiding Alle ingrediënten samenbrengen en goed schudden. n Hapjes

Je kan afgewerkte producten laten proeven, zoals koekjes, repen of chocolade. Je kan als aanvulling ook enkele zelfgemaakte hapjes uit Latijns-Amerika laten proeven. Boliviaanse quinoawafels 250 g bio rietsuiker (artikelnummer 26700) 200 g gekookte bio quinoa (artikelnummer 27002) 2 eieren 300 g zelfrijzende bloem 250 g boter Bereiding Boter zacht maken en mengen met suiker en eieren. de bloem eronder mengen en tenslotte ook de gekookte afgekoelde quinoa. Het deeg laten opstijven en bakken in wafelijzer voor dunne wafeltjes Palmhartensoep - 2 blikken palmharten (artikelnummer 27503) - 1,5 liter kippenbouillon - olijfolie (artikelnummer 28012) - vloeiende bloem - room - peterselie - 2 eierdooiers Bereiding - laat de palmharten uitlekken en spoel even onder stromend water - snij de palmharten in kleine stukjes - hou twee palmhartenstengels apart - maak vervolgens de kippenbouillon (echte kip of met blokjes, 3/anderhalve liter) - pureer de stukjes palmharten met wat bouillon, zodat je een glad mengsel krijgt - maak een roux met olijfolie, bloem en bouillon - leng de roux aan met bouillon (wel nog een beetje bouillon overhouden!) en eventueel met een beetje melk - voeg de gepureerde palmharten toe en laat zacht sudderen gedurende een 3-tal minuten - op smaak brengen met peper en zout - neem twee eierdooiers, goed loskloppen en meng er room door - de peterselie toevoegen aan de soep - de 2 overgebleven palmharten snij je in kleine stukjes (1/2 cm) en leg ze in de soep om te garneren - de soep niet meer laten koken


n Hoofdgerecht uit

Azië met biologische wijn uit Afrika

Paarse rijst met spinazie en cashewnoten met Stellar Organics Bio Shiraz Nelson. Voor 4 personen - 1 kopje paarse rijst (artikelnummer 27103) - olijfolie (artikelnummer 28012) - cashewnoten zout (artikelnummer 25708) - gemalen zwarte peper (artikelnummer 28312) - currysaus (artikelnummer 27800) - 700 gram verse spinazie (of 400 gram diepvriesspinazie) - 250 gram champignons - zout - water Bereiding - breng 2 koppen water aan de kook - spoel de paarse rijst onder stromend water - doe ze in het kokend water met een snuifje zout en eventueel een geutje olie (tegen het aanbakken) - roer af en toe zachtjes in de rijst, na ongeveer 10 minuten is de rijst klaar - spoel de spinazie en stoof die in een voldoende grote pot en knip hem fijn - borstel de champignons, snij ze in vier - giet wat olie in een pot - voeg de champignons toe met wat zwarte peper en stoof ze met gesloten deksel - snij of breek de cashewnoten in kleine stukjes - voeg deze toe als de champignons klaar zijn, roer eventjes en dan nog de spinazie erbij - serveer een bolletje paarse rijst, de spinazie en een schep currysaus n Napraten

in Afrika met Bio Gold Koffie en zeevruchtenchocolade Nog meer recepten vind je www.oxfamwereldwinkels.be/ recepten VOORAF 3 weken vooraf - Bestelling benodigde materialen doorgeven aan klantendienst Oxfam Fairtrade ([email protected]) indien deze niet meer voorradig zijn in eigen winkel Dag zelf - Receptjes klaarmaken - Wereldwinkel klaarzetten - Tafel dekken: glazen en bordjes, eventueel hapjes of receptjes

BEGROETING - 10 min. - Verwelkom de deelnemers. - Stel je zelf voor en laat de deelnemers zich kort voorstellen. - Leg de bedoeling van de avond uit: • Kennismaken met producten uit de wereldwinkel • Kennismaken met het verhaal achter de producten • Kennismaken met elkaar - Leg de opbouw van de avond uit: • Wat is Oxfam-Wereldwinkels? Wat is eerlijke handel? • Proeverij • Tijd voor vragen • Mogelijkheid om producten te kopen VERLOOP - 1u50 min. Wat is Oxfam-Wereldwinkels? Wat is eerlijke handel? 15 min. - Laat de deelnemers een drankje nemen (bio-cola, Pina Coladaalcoholisch of Tropical mix- non-alcoholisch) - Laat een deelnemersformulier rondgaan. Je vindt een voorbeeld in bijlage. - Vraag aan de deelnemers of ze Oxfam-Wereldwinkels kennen? En zo ja, of ze kunnen vertellen waar Oxfam-Wereldwinkels voor staat? Ga dieper in op de antwoorden die uit de groep komen. Je kan voor deze uitleg gebruik maken van de voorstellingsfolder, de voorstellingsbrochure en de website www.oxfamwereldwinkels.be/overons. Wat kan je vertellen? • Oxfam-Wereldwinkels is de voornaamste organisatie voor eerlijke handel in België. • Via campagnes, acties en educatief materiaal sensibiliseert ze het publiek rond onrechtvaardige wereldhandel. • Ze lobbyt bij overheden en bedrijven om iets aan die onrechtvaardigheid te doen. • Met de verkoop van producten van eerlijke handel biedt ze consumenten een concreet alternatief. De winkels verkopen zowel voedingsproducten als artisanaat van eerlijke handel. • Een netwerk van producenten in het Zuiden: OxfamWereldwinkels werkt momenteel samen met een 100tal producenten in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. • Een netwerk van wereldwinkels en vrijwilligers in Vlaanderen: 217 wereldwinkels, een 100tal verkooppunten, 200tal wereldwinkels op school, …. Dit wordt gerealiseerd door meer dan 7500 vrijwilligers + sympathisanten. • Oxfam Fairtrade: Ruim 200 producten die voldoen aan de strengste fairtradecriteria. Toon de productcatalogus van Oxfam Fairtrade. Oxfam Fairtrade heeft een aantal afzetkanalen; naast de wereldwinkels (grootste), levert het bedrijf ook aan supermarkten, cateringbedrijven, grote bedrijven, horeca… • Max Havelaar. Leg het verschil uit met Oxfam-Wereldwinkels: Max Havelaar reikt een keurmerk uit aan eerlijke handel, ze verkopen zelf niets (te vergelijken met het bio-label )

Vraag de deelnemers of ze weten waar een product van eerlijke handel aan dient te voldoen? Eerlijke handel: • Betaalt een gegarandeerde minimumprijs + fairtradepremie. • Koopt zo rechtstreeks mogelijk aan. • Maakt arme producenten sterker. • Heeft respect voor mens en milieu. • Garandeert de producent afzet op lange termijn. • Werkt aan een groter draagvlak voor fair trade. Materialen •

Voorstellingsfolder

•

Voorstellingsbrochure

•

Productcatalogus van Oxfam Fairtrade

Proeverij - 1u00 Tijdens het proeven geef je meer uitleg over producten en producenten. Je kan het verhaal levendiger maken door foto’s of filmpjes over onze producenten te laten zien. Een overzicht van al ons educatief materiaal vind je op www.oxfamwereldwinkels. be/infomateriaal (bvb. dvd’s en fotoboeken) en kan je bestellen via onze bestellijst. Verloop van de proeverij bij het suggestie proefpakket. - Bouw de avond op zoals je een menu zou samenstellen. Start met het proeven van een drankje/cocktail - hapjes - voorgerecht - soepje - hoofdgerecht - dessert. - Je kan bij elk gerechtje een bijpassende drank voorstellen, en indien mogelijk ook laten proeven. - Leg een wereldkaart in het midden van de tafel. Laat tijdens het proeven de deelnemers de landen waar de producten vandaan komen aanduiden op de wereldkaart. Op het einde van de avond heb je een leuk overzicht van je Proef de Wereld activiteit. Bio-cola RIETSUIKER van El Arroyense, Montillo en Manduvirá (Paraguay) Partner sinds 2000

n

De leden van de coöperaties El Arroyense, Montillo en Manduvirá in Paraguay produceren suikerriet op een biologische manier. De drie coöperaties zijn gelegen in Arroyos y Esteros, een regio niet zo ver van de hoofdstad Asunción. De regio kent veel ‘kleingrondbezit’: de meeste families bezitten er tussen 1 en 5 hectare land. Deels verkopen ze hun suikerriet aan tussenhandelaar Otissa, deels verwerken ze het in eigen beheer bij de suikerfabriek Censi & Pirotta. Sedert 2007 zijn ze in staat om rietsuiker op eigen houtje te exporteren. Het resultaat van een 3-jarig project, gesteund door Oxfam-Wereldwinkels. De boeren produceren suikerriet, ananas en stevia. In de jaren negentig kregen de boeren steeds meer problemen omdat er te weinig vraag naar suikerriet was. Door om te schakelen naar biosuikerriet hebben ze voor zichzelf een nieuwe markt met


een meerwaarde kunnen creëren. Momenteel stijgt de vraag naar suiker. Brazilië wil bijvoorbeeld suiker importeren voor de productie van biobrandstof. De coöperaties hopen dan ook om binnenkort zelfstandig 1500 ton suiker te kunnen exporteren, waarvan 500 ton naar Oxfam-Wereldwinkels. Door te exporteren naar de eerlijke handelsmarkt, zijn de coöperaties in staat om de aangesloten suikerrietproducenten het dubbele van de marktprijs te betalen. Terwijl de gemiddelde prijs op de conventionele markt 10 euro per ton suikerriet is, betalen Montillo en El Arroyense 20 euro. Daarbovenop komt nog de fairtradepremie. 50% van de fairtradepremie gaat rechtstreeks naar de boeren. Dit extra inkomen geeft hen vaak de mogelijkheid om hun kinderen naar school te sturen en te laten studeren. De andere helft van de fairtradepremie blijft bij de coöperatie. Zij financiert er projecten mee zoals de aankoop van kranen om het suikerriet over te laden, het installeren van internet in de kantoren en een kwekerij van fruitboompjes. Het verwerken van het riet tot suiker in eigen beheer startte in 2005. De succesvolle eerste export van rietsuiker in eigen beheer gaf de coöperaties ideeën voor de toekomst. Zo plannen zij de oprichting van een eigen kwaliteitsafdeling voor suikerrietproductie. Bovendien hopen ze binnen afzienbare tijd een eigen verwerkingsbedrijf voor suikerriet op te richten, zodat nog meer toegevoegde waarde bij de coöperaties blijft en de boeren een nog betere prijs krijgen. Pina Colada- alcoholisch of Tropical mix- nonalcoholisch KOKOSMELK van Green Net (Thailand) Partner sinds 1993

n

Green Net is een organisatie die de ontwikkeling van biologische landbouw in Thailand ondersteunt en promoot. Green Net verzorgt de vermarkting en export van biologische rijst, thee, kruiden, katoen en kokosmelk. Zij overkoepelen in totaal 1100 landbouwersfamilies, georganiseerd in 18 groepen. Green Net ondersteunt de biologische teelt. De boeren weren kunstmatige meststoffen, werken alleen met dierlijke mest en verdelgen insecten met extracten van bladeren. Eén van de doelstellingen van Green Net is om vrouwen op alle niveau’s te betrekken, daarom zijn een groot deel van de professionele krachten in het hoofdkantoor te Bangkok vrouwen. Tot voor kort werd de rijst verpakt in een kleine fabriek in Surin. In april 2008 kon Green Net, met de steun van fair trade, een nieuwe verpakkingseenheid openen in Yasothorn. Deze verpakkingseenheid biedt werk aan 10 mensen, voornamelijk vrouwen. Door te exporteren naar de fairtrademarkt ontvangt Green Net voor hun producten een minimumprijs die de productiekosten dekt, met daarbovenop een fairtradepremie én een bonus voor biologisch gecertifieerde producten. Boliviaanse quinoawafels


QIUINOA van ANAPQUI (Bolivië) Partner sinds 1996

n

Anapqui is een koepel van zeven coöperaties met in totaal ongeveer 1200 quinoaproducenten, de meeste rond het uitgedroogde zoutmeer Salar de Uyuni. De producenten kweken de quinoa voornamelijk voor eigen gebruik. Anapqui garandeert voor het overschot een stabiele afzet aan een constante, redelijke prijs. De organisatie promoot de omschakeling naar duurzame en ecologische productiemethoden. Sinds geruime tijd is het grootste deel van de quinoa biologisch. Anapqui houdt zoveel mogelijk van het productie- en handelsproces, en dus van de inkomsten, in eigen handen. Ze bezit ondermeer een eigen fabriek. Onze partner levert zowat een derde van zijn productie aan fair trade. Dankzij onze betere prijs en voorfinanciering verkrijgt Anapqui een groter marktaandeel in Bolivia. De opbrengst van fair trade gebruikt de organisatie voor de uitbouw van de organisatie, de aankoop van nieuw materiaal en de technische begeleiding van de quinoaboeren. Paarse rijst met spinazie en cashewnoten en Bio Shiraz Nelson PAARSE RIJST van ASDSP (Laos) Partner sinds 1997

n

ASDSP is een koepelorganisatie die bestaat uit twee coöperaties: Lao Farmers Products en Batieng Products, opgericht in 1994 en 2001. Deze coöperaties verenigen boeren die thee, rijst en vruchten kweken. De hoofdkantoren van de coöperaties zijn gevestigd in de hoofdstad, Vientiane (noorden). De landbouwers leven in het Kasi district en Pakse, beide bosrijke streken, met weinig vruchtbare gebieden. De wegen zijn slecht, waardoor de dorpen enkel te voet bereikbaar zijn. Het belangrijkste gemeenschappelijk probleem van de landbouwers, is erosie en watertekort door intensieve landbouw en industrialisering. ASDSP ondersteunt boerengroepen en zorgt voor de productie en de marketing van de confituren. ASDSP investeert de winsten in de bouw van kleine dammen. Dankzij de verbetering van het waterbeheer, zijn de rijstvelden productiever. De organisatie produceert confituren, sappen, snoep, thee, rijst en seizoensproducten. Oxfam-Wereldwinkels koopt ananas- en passievruchtconfituur, paarse rijst, witte rijst in pakken van 5 kg en groene biothee (los). Het zijn vooral vrouwen die de producten verwerken. De mannen maken het land klaar voor de teelten, en dragen en transporteren de rijst. De organisatie stimuleert haar producenten om biologisch te telen en leert hen aangepaste technieken, zoals composteren en het zelf maken van meststoffen. Ze hebben reeds een biolabel voor de thee. Met de fairtradepremie versterkt ASDSP de groepen, verbetert scholen, koopt aandelen van het verwerkingsbedrijf en investeert in de productie. Er

wordt ook aandacht besteed aan gezondheidszorg. Een indirect effect van fair trade is dat de prijs op de binnenlandse markt stijgt door de bestellingen uit het buitenland. In 2010 wil ASDSP investeren in toerisme. Veel toeristen die in Thailand verblijven, komen voor één dag op excursie naar de streek. Ze werken een ‘theecircuit’ uit. Hiervoor leiden ze mensen op om te gidsen. WIJN van Stellar Organics (Zuid-Afrika) Partner sedert 2005.

n

Oxfam-Wereldwinkels importeert twee biologische wijnen van de producentengroep ‘Stellar Organics’: een Pinotage en een Bio Shiraz Nelson. Stellar Organics ligt in een niet zo gekende wijnregio zo’n 275 km ten noorden van Kaapstad. De hitte en de droogte zorgen er in de zomer voor heel wat uitdagingen. Toch is Stellar Winery het eerste Zuid-Afrikaanse wijngoed dat biologische wijnen produceerde. Mét fairtradecertificaat. Stellar Organics was ook het eerste Zuid-Afrikaanse wijnbedrijf dat z’n werknemers - veelal kleurlingen - in het kapitaal van het bedrijf laat participeren. Een kwart van de aandelen is overgedragen aan de werknemers van het bedrijf, een cijfer dat in de toekomst nog moet groeien. Met de premie voor eerlijke handel starten de werknemers allerlei projecten op, zoals de aankoop van een boerderij om in eigen beheer druiven te kweken. Er zijn voorzieningen voor onderwijs, kinderopvang en gezondheidszorg. Bio Gold Koffie en Zeevruchtenchocolade KOFFIE van OCFCU (Ethiopië) Partner sinds november 2002

n

OCFCU is de koepel van 115 coöperatieven in Oromia, de grootste provincie van Ethiopië. 60% van de koffie in het land wordt daar geproduceerd. De aandelen van Oromia CFCU zijn in het bezit van de coöperaties, die samen meer dan 125.000 boeren vertegenwoordigen. Alle leden van OCFCU zijn kleine koffieproducenten, met een gemiddelde grootte aan areaal van 0.5 à 2 hectare. De koffie groeit in de bergen ten westen van de Grote Rift Vallei. Deze regio is zo geschikt voor het verbouwen van koffiestruiken dat de boeren geen nood hebben aan pesticiden of kunstmest. Het was dan ook niet moeilijk om over te schakelen naar bioproductie. Het grootste deel van de coöperaties heeft intussen al een biocertificatie. OCFCU wil zijn leden een garantie bieden dat ze kunnen overleven, ook wanneer de oogst mislukt en er hongersnood dreigt. Daarnaast willen ze de reputatie van Ethiopische koffie hoog houden en de verkoop bevorderen. De coöperaties betalen aan de boeren een eerste schijf, gelijk aan de lokale marktprijs, bij de levering van de koffie. Zij zorgen dan voor het transport naar Addis Abeba, en krijgen van de unie de daar heersende marktprijs (gebaseerd op de dagelijkse koffieveiling). De unie OCFCU staat dan in voor de verkoop van

de koffie op de internationale markt. Ze probeert daartoe een zo goed mogelijke prijs te onderhandelen met haar kopers. Na het afsluiten van het boekjaar gaat 70% van de winst, als een soort dividend, terug naar de coöperaties. Die geven op hun beurt weerom 70 % daarvan door aan de producenten zelf. Vrouwen zijn minder vertegenwoordigd in de koffiesector dan mannen. Dit is te wijten aan culturele, religieuze en historische redenen. Er worden ook weinig vrouwen verkozen als vertegenwoordigers van coöperaties. Daarentegen werken er wel veel vrouwen mee om de koffie te plukken en te sorteren, en ook in de ‘kantoren’ van de coöperaties zijn er vrouwen tewerkgesteld. In februari 2010 stelt de Unie hun nieuwe fabriek net buiten Addis Abeba in gebruik. Deze konden ze deels betalen met de fairtradepremie en deels met een lening van de overheid. De Oromia Union is erin geslaagd om samen met de andere Unions en Oxfam International de koffiecrisis op de politieke agenda van Ethiopië te krijgen. Momenteel loopt in één van de coöperaties een project rond zuiver drinkwater, gesteund door Oxfam-Wereldwinkels en de Nationale Loterij. CHOCOLADE van Kavokiva (Ivoorkust) Partner van Oxfam-Wereldwinkels sinds 2008.

n

De coöperatie Kavokiva werd opgericht in 1999 in de regio Haut Sassandra. Deze regio is het belangrijkste productiegebied van koffie en cacao in Ivoorkust. Kavokiva telt 5817 leden en legt zich toe op de productie en commercialisering van koffie en cacao. De meeste leden bezitten heel kleine landbouwbedrijfjes met minder dan 5 ha landbouwgrond. Kavokiva overkoepelt 40 secties met daaronder nog eens 180 subgroepen. Kavokiva is een coöperatie die rechtstreeks uitvoert, dus minder afhankelijk is van tussenhandelaars of ‘pisteurs’ en zo betere prijzen kan bedingen. In het zeer geliberaliseerde Ivoorkust zijn ze een voorbeeld voor vele andere coöperaties. Kavokiva is bovendien prijszetter in de regio. Ze stuwen de gemiddelde cacaoprijs in de hele streek hogerop, zodat alle cacaoboeren een betere prijs voor hun oogst krijgen. Dankzij de fairtradepremie die aangevuld wordt met eigen middelen kunnen zij hun leden belangrijke diensten aanbieden zoals kwaliteitsvoorlichting, vernieuwing van plantages, introductie van duurzame productietechnieken, transport, magazijnen. Op sociaal vlak bouwden ze een gezondheidscentrum, bieden ze een gratis gezondheidsverzekering, alfabetisering van volwassenen, AIDS-voorlichting, preventie van kinderarbeid en onderwijs. De strijd tegen illegale kinderarbeid is één van de prioriteiten van de organisatie. Zij stelden een charter op tegen kinderarbeid. 21 lokale comités werken in de verschillende secties om het charter te verspreiden, de cacaoboeren bewust te maken van de problematiek en overtreders te bestraffen.


Materialen •

Boek Lestie’s nieuwe schoenen

•

DVD Lestie’s nieuwe schoenen

•

DVD Black Gold

•

DVD De bittere smaak van chocola

•

Wereldkaart

•

Proevertjes

Vragen - 10 min. Laat de deelnemers gedurende de proeverij vragen stellen en ga hier dieper op in. Voorzie ook na de proeverij expliciet ruimte om vragen te stellen. Als je een antwoord niet weet, geen probleem. Je kan de deelnemers verwijzen naar de website of noteer de vraag, stel de vraag aan [email protected] en bezorg hen het antwoord achteraf. Kans tot aankopen in de wereldwinkel - 15 min. Geef op het einde van de avond je de deelnemers de kans in de wereldwinkel rond te snuisteren en een aantal aankopen te doen. Afsluiten van de avond - 10 min. Bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid en interesse. Deel adreskaartjes met openingsuren van de wereldwinkel uit.


GOUDEN REGELS

Als wereldwinkel moet je een bepaalde ‘service’ kunnen bieden aan je bezoekers. Wil je op termijn tot een goede samenwerking komen, dan moet je een bepaalde inspanning leveren. Bepaal als wereldwinkel eerst: - Wat willen we bereiken? - Wat kunnen wij aan? Durf ook “Neen” zeggen! Maak je aanbod concreet en vergeet ook de opvolging van het bezoek niet. Dit werkt altijd! • Vertel iets waar men versteld van staat • Laat zeker iets proeven • Het moet plezant zijn! • Geef iets mee waar ze thuis of in de klas iets mee kunnen doen (speelposter, recept,…) • Vertel iets over je eigen engagement binnen de wereldwinkel Contactformulier ‘BEZOEK AAN DE WERELDWINKEL’ Dit formulier kan je achter de winkeltoog leggen. De wereldwinkelier die op dat moment in de wereldwinkel staat, laat de verantwoordelijke van de school of vereniging, die een afspraak voor een bezoek aan de wereldwinkel komt maken in de winkel of een telefoontje pleegt tijdens de openingsuren, een contactformulier invullen. Hij of zij bezorgt dit formulier aan diegene van de wereldwinkel die de bezoeken aan de wereldwinkel coördineert. Zo wordt elke vraag zeker opgevolgd. Checklist voor wereldwinkeliers ‘BEZOEK AAN DE WERELDWINKEL’ Neem contact op met de verantwoordelijke van de doelgroep (school, vereniging, …) Maak goede afspraken Overloop best even de afspraken in de checklist. Deze lijst is slechts een leidraad om de praktische afspraken te vergemakkelijken - sommige elementen zijn misschien net niet van toepassing of andere zaken kunnen toegevoegd worden. Zorg ervoor dat jij zelf én de contactpersoon van je doelgroep een exemplaar van deze lijst heeft. Zo worden misverstanden vermeden.


ANDERE EDUCATIEVE MATERIALEN VAN OXFAMWERELDWINKELS

Een overzicht van alle info- en educatiemateriaal van Oxfam-Wereldwinkels vind je op - www.oxfamwereldwinkels.be/infomateriaal - Info- en educatiecatalogus Oxfam-Wereldwinkels, artikelnummer 08362

n

Een overzicht van het info- en educatiemateriaal van Oxfam-Wereldwinkels voor het basisonderwijs vind je op - www.oxfamwereldwinkels.be/infomateriaal_lageronderwijs - Folder scholenaanbod lager onderwijs, artikelnummer 08499

n

Een overzicht van het info- en educatiemateriaal van Oxfam-Wereldwinkels voor het secundair onderwijs vind je op - www.oxfamwereldwinkels.be/infomateriaal_ secundaironderwijs - Folder scholenaanbod secundair onderwijs, artikelnummer 08500

n

Verschillende uitgewerkte methodieken in het kader van Fairtrade@home (bvb. wijnproeverij, chocoladeproeverij, …) vind je op - www.oxfamwereldwinkels.be/fairtradeathome

n

Materialen, methodieken, tips, … van andere wereldwinkels vind je op - www.oxfamwereldwinkels.be/warmwater

n

verantw. uitgever: Joris Rossie, Ververijstraat 15, B-9000 Gent vormgeving: Oxfam-Wereldwinkels • gedrukt op 100 % kringlooppapier • oww-ed. 12-2010 • 287 art. nr. 08492

Evaluatieformulier Fairtrade@home

M6

Heb je een Fairtrade@home activiteit achter de rug, dan kan je door dit evaluatieformulier in te vullen een creditnota ter waarde van e50 ontvangen. Vul daarom al de gevraagde gegevens op dit formulier in. Indien de activiteit het bedrag van e50 heeft overschreden, dan is dit op rekening van jullie eigen winkel of kan je een vergoeding vragen aan de deelnemers. Spreek dit zeker vooraf duidelijk af. Voor alle informatie over fairtrade@home kan je terecht op www.oww.be/faitradeathome. Gegevens n

naam Wereldwinkel

n

naam van de deelnemende organisatie(s)

n

naam activiteit (proef de wereld, wijnproeverij, …)

n

datum van de activiteit

n

locatie

n

aantal deelnemers

n

aantal vrijwilligers

n

producten / recepten die je hebt laten proeven

n

kort verslag van de avond (met eventuele suggesties ter verbetering)

Aanvragen van de creditnota ter waarde van e50 kan bij de [email protected] P.S. Indien je leuke receptjes of foto’s hebt van je fairtrade@home activiteit, bezorg deze dan gerust ook aan de [email protected]!

Deelnemersformulier Naam 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

M6

Email

Zuid-Amerika

Noord-Amerika

Europa

Afrika

Azië

Oceanië

Het noussinespel: Omrekentabellen

Wereldbevolking Bron: http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf Globale bevolking en het equivalent per leerling (in miljoenen, afgeronde cijfers) Wereld: 6800 miljoen (100%)

Aantal leerlingen

10

Equivalent per lln.

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

680 618 566 523 486 453 425 400 377 358 340 323 309 295 283 272 261 252 243 234 226

Equivalent per leerling per aandeel van het continent (afgeronde cijfers)

23

24

25

26

27

28

29

30

Afrika: 1010 miljoen (14,8%) Azië: 4120 miljoen (60,1%) Europa: 730 miljoen (10,8%) Latijns-Amerika en Caraïben: 580 miljoen (8,6%) Noord-Amerika: 350 miljoen (5,2%) Oceanië: 35 miljoen (0,5%)

Aantal leerlingen

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Afrika

2

2

2

2

2

2

2

2

3

3

3

3

3

3

3

3

4

4

4

4

4

Azië

6

7

8

8

9

9

10

11

11

11

12

13

14

15

15

16

16

17

17

17

18

Europa

1

1

1

1

1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

3

3

3

3

3

3

3

Latijns-Amerika

1

1

1

1

1

1

1

1

1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

3

3

Noord-Amerika

0

0

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

2

2

2

Oceanië

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Bronnen: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_landen_naar_BNP en http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2008/01/weodata/weoselagr.aspx

Bruto Nationaal Product per continent Cumulatie BNP per continent en het equivalent per noussine / leerling (in biljoenen dollar, afgeronde cijfers) Cumulatie BNP globaal: 54,3 biljoen dollar (100%) Afrika: 1,2 biljoen dollar (2,2 %) Azië: 13,6 biljoen dollar (25,0%) Europa: 19,8 biljoen dollar (36,5%) Latijns-Amerika en Caraïben: 3,4 biljoen dollar (6,3%) Noord-Amerika: 15,3 biljoen dollar (28,2%) Oceanië: 1,0 biljoen dollar (1,8%)

Aantal noussines Equivalent per noussine (in biljoen dollar)

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

5,4

4,9

4,5

4,1

3,9

3,6

3,4

3,2

3,0

2,8

2,7

2,6

2,5

2,4

2,3

2,2

2,1

2,0

1,9

1,9

1,8

Equivalent per noussine, per aandeel van het continent (afgeronde cijfers)

Aantal noussines Afrika Azië Europa Latijns-Amerika Noord-Amerika Oceanië

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

0 3 4 0 3 0

0 3 4 0 4 0

0 4 4 0 4 0

0 4 4 0 4 0

0 4 5 1 4 0

0 4 5 1 5 0

0 4 6 1 5 0

0 5 6 1 5 0

0 5 6 1 6 0

0 5 7 1 6 0

0 6 7 1 6 0

0 6 7 1 7 0

0 6 8 1 7 0

0 7 8 1 7 0

0 7 8 1 8 0

0 7 9 1 8 0

0 7 9 2 8 0

0 8 9 2 8 0

0 8 9 2 9 0

0 8 10 2 9 0

1 8 10 2 9 0

Voor scholen waar een Wereldwinkel op school is:

Bedenk een leuke actie waarmee je de leerlingen kan aanzetten producten uit jullie wereldwinkel op school te kopen. Denk hierbij ook na over welke producten jullie wereldwinkel op school verkoopt. Welke acties kan je hierover bedenken. Of met welk verhaal je hen kan overtuigen fairtradeproducten te kopen. Maak gerust gebruik van de foldertjes e.d.m. die je in de wereldwinkel vindt.

M5

Voor scholen waar nog geen Wereldwinkel op school is:

Bedenk een manier waarmee je je directie kan overtuigen om een wereldwinkel op school te mogen inrichten. Eens je de toelating hebt gekregen, mag je het assortiment van jullie wereldwinkel op school samenstellen. Welke producten wil je verkopen? Waarom? Jullie hebben zeker ook nog andere leerlingen nodig om mee te helpen in je wereldwinkel op school. Bedenk een leuke actie om hen te overtuigen. Maak gerust gebruik van de foldertjes e.d.m. die je in de wereldwinkel vindt.

M5

Zoektocht in de Wereldwinkelrekken

M5

1. Wat is de grondstof

8. Wat is za’atar?

2. Worldshake is een bekend sap in

9. In welk land worden de zoete cashewnoten

van een zakje chips in de wereldwinkel?

wereldwinkelkringen. Welke grondstof zit er niet in? r toegevoegde suiker r banaan r rode biet

3. Op de Oxfam Fairtradeproducten vind je

verpakt?

10. Vanwaar komt de naam OXFAM?

r Felix Timmerman r Max Elsenaar r Max Havelaar

r De naam van de oprichter: Otto Xavier Fam r Een samenvoegsel van de stad waar het is opgericht (Oxford) en het Engelse woord voor hongersnood (famine) r In de tijd van de oprichting van Oxfam stortte een UFO neer in België die de naam Oxfam kreeg.

4. Geef twee soorten confituren

11. Wat is een ocarina?

een keurmerk dat staat voor eerlijke handel. Hoe heet dat keurmerk?

die in de wereldwinkel te krijgen zijn. I. II.

13. Wat was het oorspronkelijke land waar

koffie werd geteeld?

5. Uit welk land komt de cacao in onze choco? 14. Welke organisatie gebruikt de slogan 6. Zoek een product uit Burkina Faso.

“Mensenrechten verdedig je met vuur”? Naar welke producten te koop in de wereldwinkel verwijst deze slogan?

7. Waar komen de mini-papaja’s vandaan?

Aanvragen van de creditnota ter waarde van e50 kan bij de [email protected] P.S. Indien je leuke receptjes of foto’s hebt van je fairtrade@home activiteit, bezorg deze dan gerust ook aan de [email protected]!

M5

Neem een product dat je niet kent

Neem een product dat je ouders zouden kopen

Neem een product dat je leraar zou kopen









Neem een product dat je NIET lekker vindt




Neem een product dat je lekker vindt















M4

1.

M4

6.

M4

7.

M4

2. M4

8.

M4

3.

M4

4.

9.

M4

10.

M4

5.

M4

M4

11.

M4

M4

M4

M4

M4

12.

17. 18.

M4

16.

M4

13.

14.

15. 5.

M4

M4

19.

20.

M4

26.

M4

21. M4

M4

27.

22.

M4 M4 M4

M4

25.

M4

28.

8.

23. 24.

M4

29.

30.

M4

11.

M4

M4

M4

M4

M4

12.

17. 18.

M4

16.

M4

13.

14.

15. 5.

M4

M4

19.

20.

M4

26.

M4

21. M4

M4

27.

22.

M4 M4 M4

M4

25.

M4

28.

8.

23. 24.

M4

29.

30.

M4

Antwoordblad grondstoffenfoto’s 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.

ananas mango cacao druiven couscous koffie koffie olijven dadels honing rijst suikerriet sinaasappel rijst koffie honing cacao sesam suiker suiker yucca forel koffie yuca thee palmharten bananen thee olijven look

Zoek mensen in de wereldwinkel die beantwoorden aan de beschrijving in onderstaande vakjes. Per 5 verschillende namen op een rij (verticaal, horizontaal of diagonaal), roep je BINGO. Je scoort 1 punt.

M4

lust bananen

verkiest tomaten boven spruiten

heeft al eens met een bus meegereden

leest wekelijks een tijdschrift

rookt niet

was al in het buitenland

heeft schoenmaat 40

lust bananen

is vergeetachtig

is een speelvogel

was al eens in een Oxfam-Wereldwinkel

heeft een luide lach

heeft vannacht goed geslapen

houdt van bloemen

drinkt koffie

zit in een jeugdbeweging

heeft een knuffeldier

zwemt graag

heeft een mountainbike

kan een lekke fietsband repareren

heeft een ochtendhumeur

verkiest een douche boven een ligbad

houdt van reizen

draagt lenzen of een bril

is al eens op TV geweest

Zoek mensen in de wereldwinkel die beantwoorden aan de beschrijving in onderstaande vakjes. Per 5 verschillende namen op een rij (verticaal, horizontaal of diagonaal), roep je BINGO. Je scoort 1 punt.

M4

lust bananen

verkiest tomaten boven spruiten

heeft al eens met een bus meegereden

leest wekelijks een tijdschrift

rookt niet

was al in het buitenland

heeft al eerlijke producten gekocht

heeft schoenmaat 48

is vergeetachtig

is een speelvogel

was al eens in een Oxfam-Wereldwinkel

heeft een luide lach

heeft vannacht goed geslapen

spreekt vloeiend Chinees

drinkt koffie

zit in een jeugdbeweging

reed al mee in de Ronde van Frankrijk

zwemt graag

heeft een mountainbike

kan een lekke fietsband repareren

heeft een ochtendhumeur

verkiest een douche boven een ligbad

houdt van reizen

draagt lenzen of een bril

is al meer dan 10 keer op TV geweest

M4 - Stelling 1

Wereldwinkels zijn te klein en niet belangrijk genoeg om een verschil te maken op wereldniveau.

M4 - Stelling 2

Als klant heb je een grote impact op de economie, je kan echt iets veranderen door bewust te consumeren.

M4 - Stelling 3

Het is niet belangrijk waar koffie, bananen, cacao, … vandaan komen. Als ze maar goedkoop en lekker zijn.

M4 - Stelling 4

De mensen in het Zuiden zijn arm. Eigen schuld, dikke bult! Ze werken niet hard genoeg.

M3

er e w cao a s C e j n k i u e lst pit e a z z K u k Maa eg alle p ar. 2 M lka !L l e e t e s h naa

1.

M1

2.

M1

3.

M1

4.

M1

5.

M1

6.

M1

Opdracht 1 Ra ra ra, ik ben een bruin poeder. Als je enkele lepeltjes van mij in een glas warme of koude melk doet, krijg je een lekker drankje. Ik sta hier ergens in de winkel, maar zit wel nog verstopt in een doosje. Kijk eens goed rond en vertel me wat ik ben.

Opdracht 2 Jullie mogen op zoek naar de foto’s die in de wereldwinkel omhoog hangen. Je herkent ze omdat de sapmachine op de foto’s staat. Zoek de foto’s en breng ze mee naar de groep. Wie vindt er één?

Opdracht 3 Er staan zoveel dingen in deze wereldwinkel. Overal waar je kijkt, zie je iets anders staan. In deze doos zitten ook dingen uit de wereldwinkel. Maar die kan je niet zien. Wie wil er met zijn handjes in de doos gaan en vertellen wat hij of zij voelt?

Opdracht 4 Platte schijfjes. Je hebt me in vele soorten. Proef maar en probeer te raden waarvan ik gemaakt ben.

Opdracht 5 Tok-tok. Boem-Boem. Ring-ring. Ting-ting. Fluit-fluit. Allemaal geluidjes op een rij. Welk geluid hoort bij welk instrument? Dat gaan we raden!

M1

n

n

n

n

n

n

n

n

Opdracht: Vind een gelijkaardig product in de wereldwinkelrekken. Waar komt dit product vandaan? Antwoord:

n

n

n

n

n

n

n

n

Vraag: Wat stond er vanmorgen bij jullie op de ontbijttafel? Antwoord:

Werkblaadje

n

n

n

n

n

n

n

n

Opdracht: Vind een gelijkaardig product in de wereldwinkelrekken. Waar komt dit product vandaan? Antwoord:

n

n

n

n

n

n

n

n

Vraag: Wat stond er vanmorgen bij jullie op de ontbijttafel? Antwoord:

Werkblaadje

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

Harry Potter

Spinazie

Ananas

Rode bieten

Spruitjes

Appel

Banaan

Pompelmoes

Wortel

Mango

Sinaasappel

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

Passievrucht

Cola

Harry Potter

Spinazie

Ananas

Rode bieten

Spruitjes

Appel

Banaan

Pompelmoes

Wortel

Mango

Sinaasappel

M3

Werkblaadje

n

Cola

n

Je eigen speeksel

M3

n

Passievrucht

n

Nog iets anders: ............

Werkblaadje

n

Je eigen speeksel

n

Omcirkel wat je denkt dat in het Worldshake-sapje zit.

n

Nog iets anders: ............

Omcirkel wat je denkt dat in het Worldshake-sapje zit.

n

5.

1.

M1

M1

2. 2.

1.

M1 M1

M1

3. M1

3.

M1

4.

M1

4.

M1

5.

M1

5.

Contactformulier ‘bezoek aan de wereldwinkel’ Bij aanvraag te bezorgen aan [schrijf hier de contactgegevens van de vrijwilliger die de bezoeken aan de wereldwinkel coördineert]

GEGEVENS n

naam

n

school of vereniging

n

telefoonnummer / GSM:

n

emailadres:

n

doelgroep (welke leeftijd, hoeveel bezoekers, eventueel in kader van …):

n

gewenste periode voor bezoek

Contactformulier ‘bezoek aan de wereldwinkel’ Bij aanvraag te bezorgen aan [schrijf hier de contactgegevens van de vrijwilliger die de bezoeken aan de wereldwinkel coördineert]

GEGEVENS n

naam

n

school of vereniging

n

telefoonnummer / GSM:

n

emailadres:

n

doelgroep (welke leeftijd, hoeveel bezoekers, eventueel in kader van …):

n

gewenste periode voor bezoek

Checklist ‘bezoek aan de wereldwinkel’ GEGEVENS n

Contactpersoon school of vereniging (naam, telefoonnummer/gsm en emailadres):

n

Doelgroep (welke leeftijd, hoeveel bezoekers, eventueel in kader van …):

n

Datum, uur en duur van bezoek:

n

Adres van de wereldwinkel

n

Contactpersoon Wereldwinkel (naam, telefoonnummer/gsm en emailadres):

n

Verwacht aantal deelnemers

Vergoedingen en onkosten (indien van toepassing) Afgesproken prijs per persoon

euro voor

Afgesproken prijs per bezoek

euro.

aantal personen of

METHODIEKENMAP Bezoek aan de wereldwinkel

Recommend Documents