Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord. Uitgangspunten & uitvoeringsagenda Definitief concept - april 2012

Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord Uitgangspunten & uitvoeringsagenda Definitief concept - april 2012

Auteur: Gemeente Leiden, Afd. Sociaal en Economisch Beleid Versie : definitief concept

Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord

Inhoudsopgave Samenvatting 3 Vooraf 5 Deel I: Beleidsvisie 7 1. Inleiding

2

8

2. Verantwoordelijkheden & algemene uitgangspunten

10

3. Genotmiddelen: gebruik, gebruikers en gevolgen

12

4. Preventiepiramide & ambitiebepaling

16

Deel II: Integrale beleidsagenda

19

5. Integraal beleid: de vier pijlers

20

6. Uitvoeringsagenda

23

7. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Voorlichting, bewustwording en educatie’

25

8. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Inrichting van de omgeving’

27

9. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Regelgeving en handhaving’

32

10. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Signalering, advies en ondersteuning’

35

11. Overkoepelende onderwerpen…

37

12. Effectmeting en evaluatie

38

13. Financiën

40

14. Actieoverzicht

43

Samenvatting Deze beleidsvisie is opgesteld als actualisatie

visie. Deze acties vormen gezamenlijk de uit

van de beleidsvisie ‘Iedereen Telt 2005-2009

voeringsagenda voor de komende jaren op het

Zuid- Holland Noord’ om de gezondheid van

gebied van verslavingspreventie. Om (overmatig)

jongeren te beschermen, door middel van een

alcoholgebruik effectief te voorkomen is een

regionale aanpak. De beleidsvisie vormt de basis

inzet op meerdere schaalniveaus nodig: zowel

voor een uniform, gemeenschappelijk beleid om

op regionaal niveau door bestuurders en regio-

alcoholgebruik bij jongeren zoveel mogelijk te

naal werkende partners als op lokaal niveaus

voorkomen en, waar wel alcohol gedronken

door de inzet van individuele gemeenten.

wordt, overmatig gebruik tegen te gaan. In de regio’s Zuid-Holland Noord en Midden Holland

De effectmeting van het beleid gebeurt via de

is voor het onderwerp alcoholmisbruik een

Jongerenpeiling van de GGD. Daarnaast zijn er

gezamenlijk Bestuurlijk Overleg Alcoholmatiging

indicatoren die de uitvoering van het beleid

(BOA) in het leven geroepen, waarin bestuur-

monitoren. In 2015 zal het uitgevoerde regio-

ders uit diverse sectoren samenwerken op het

nale beleid en de stand van zaken bij individu-

gebied van alcoholmatiging, van voorlichting

ele gemeenten geëvalueerd worden door de

en educatie (vooral via de GGD HM en Brijder

RDOG (voorbereid door de werkgroep BOA,

Verslavingszorg) tot handhaving (Openbaar

waarin het huidige Bestuurlijk Overleg Alcohol-

Ministerie, politie).

matiging zal opgaan en die onder de RDOG zal opereren).

In deze beleidsvisie wordt er voor gekozen de meeste aandacht te richten op de doelgroep

Voor het financieren van activiteiten zijn finan

jeugd en jongeren; zij ondervinden de meeste

ciële middelen nodig. In de regio Zuid-Holland

gezondheidsschade door (overmatig)

Noord is een budget van €429.000,- beschik-

alcoholgebruik.

baar, afkomstig uit de decentralisatie uitkering

Twee ambities zijn geformuleerd:

van het Rijk. Subsidiëring vindt plaats door

1. v erminderen van alcoholgebruik onder

de Gemeente Leiden vanuit haar rol als

de 16 jaar. 2. voorkomen van overmatig alcoholgebruik tussen 16 en 18 jaar.

centrumgemeente. Ten opzichte van 2011 verschilt deze inzet en verdeling van middelen weinig. Grotere

Om de gestelde ambities te bereiken is het van

verschuivingen zullen vanaf 2013 plaatsvinden.

belang deze te vertalen in concrete beleidsdoel-

Voor de Halt-leeropdracht wordt financiering

stellingen. Deze zijn vervat in de volgende vier

uit de regionale middelen gezien als overgangs-

pijlers in de beleidsvisie:

financiering, gemeenten moeten vanaf 2014

1. Voorlichting, bewustwording en educatie.

zelf middelen vrijmaken voor de bekostiging van

2. Inrichting van de omgeving.

deze leeropdracht. Belangrijker is dat door het

3. Regelgeving en handhaving.

effect van het beleid en de inzet op de voorkant

4. Signalering, advies en ondersteuning.

(voorlichting, educatie etc.) minder jongeren in aanmerking zullen komen voor de Halt-leer

Op basis van deze pijlers zijn verschillende lokale

opdracht. Om die reden worden vanaf 2014

en regionale acties geformuleerd in de beleids

middelen verschoven naar de voorkant.


3


Daarnaast stijgen ook de middelen voor deskundigheidsbevordering . Hier kan dan ook goed een snelle doorverwijzing naar de huisarts en zorgverzekeraar ingebed worden. Aangezien gemeenten hun eigen beleid in 2013 vaststellen, is er op termijn minder geld nodig voor beleidsadvisering aan gemeenten. Daarnaast worden door het BOA handreikingen geschreven die gemeenten kunnen gebruiken. In hoofdstuk 13 staat een tabel met overzicht van de besteding van de middelen van 2012 t/m 2015.

4

Vooraf Totstandkoming beleidsvisie

BOA en deze beleidsvisie zijn op elkaar afgestemd

In december 2010 is gestart met het ontwikke-

en komen daarom overeen.

len van deze regionale beleidsvisie verslavings-

Het BOA heeft, samen met de regionaal werken-

preventie. De visie is tot stand gekomen in

de instellingen, een stimulerende rol met betrek-

nauwe samenwerking tussen bestuurders en

king tot de uitvoering en verankering van het

ambtenaren in de regio met verschillende porte-

beleid uit de beleidsvisie, zeker in de komende

feuilles (veiligheid, handhaving, gezondheid,

maanden. Het uitdragen van de uniforme bood-

jeugd etc.) en de instellingen die actief bezig

schap ‘geen alcohol onder de 16 en zo min

zijn met het voorkomen van verslavingen en

mogelijk onder de 18’ is daarin een belangrijke

alcoholproblematiek. Op deze wijze is een inte-

taak. Daarnaast zal een aantal acties uit deze

grale visie ontstaan die inhoudelijk richting

beleidsvisie door de werkgroep BOA (de toekom-

geeft aan het regionale verslavingspreventiebe-

stige nieuwe vorm van het BOA, opererend onder

leid en ook aan dat van individuele gemeenten.

de RDOG) BOA uitgevoerd worden. Waar

Uiteindelijk is deze beleidsvisie ontstaan. De

bestuurlijke inzet gewenst is, zullen bestuurders

beleidsvisie vormt de basis voor een uniform,

van de RDOG en/of van de werkgroep BOA zelf

gemeenschappelijk beleid om alcoholgebruik bij

ook een actieve rol spelen.

jongeren zoveel mogelijk te voorkomen en, waar wel alcohol gedronken wordt, overmatig

Vaststelling & uitvoering beleidsvisie

gebruik te voorkomen. Wil dit beleid echt effec-

Het BOA heeft in december 2011 ingestemd met

tief zijn dan vraagt dit een gezamenlijke inzet

deze beleidsvisie die door de Gemeente Leiden is

van bestuurders, ambtenaren zowel in de diver-

voorbereid. In maart 2012 is de beleidsvisie ter

se overlegvormen in de regio Holland Rijnland

advisering voorgelegd aan de Veiligheidsregio

als in individuele gemeenten.

Midden Holland (zowel het DB als het AB) en de RDOG (Bestuurscommissie ZHN). Beide gremia

Relatie met visie en werkplan Bestuurlijk

hebben een positief advies gegeven op de inhoud

Overleg Alcoholmatiging (BOA)

van de beleidsvisie en ondersteunen daarmee de

Deze beleidsvisie is meerdere malen besproken

visie. De Gemeente Leiden zal de beleidsvisie,

in het BOA, waarin burgemeesters en wethou-

voorzien van beide adviezen voor zienswijzen

ders van verschillende gemeenten in de regio

sturen naar de andere gemeenten in Zuid-Holland

Zuid-Holland Noord zijn vertegenwoordigd. Dit

Noord. De Gemeente Leiden verzamelt de ziens-

leidde tot een nota met integraal beleid op het

wijzen van de gemeenten en stuurt deze, voor

gebied van verslavingspreventie.

zover het gaat over het beleidskader dat in de

Het BOA heeft zich daarnaast tot doel gesteld

visie geschetst wordt, naar de Veiligheidsregio en

richting te geven aan de uitvoering van bepaal-

RDOG. Vervolgens wordt de visie voor dat onder-

de onderdelen van het beleid: op publiek draag-

deel daar vastgesteld. Het College van B&W in

vlak, op regionaal in te zetten acties, op het

Leiden en de gemeenteraad van Leiden zal de

bieden van handreikingen aan gemeenten om

financiële paragraaf vaststellen omdat dat tot

alcoholmatigingsbeleid op te zetten. De activi-

haar bevoegdheid hoort. Het College zal bij de

teiten en doelstellingen van het BOA staan

vaststelling van het voorstel aan de raad ook de

beschreven in de visie en het werkplan van het

zienswijzen van de andere gemeenten over de

BOA. De doelstellingen en ambities van het

verdeling van de financiële middelen betrekken.


5


6

DEEL 1: BELEIDSVISIE


7


1. Inleiding Belang van gezondheid

Actualisatie huidig beleid

Gezondheid van jongeren is een groot goed

Eerder beleid was vastgesteld in de beleidsvisie

voor de maatschappij als geheel en is een

‘Iedereen Telt 2005-2009 Zuid-Holland Noord’

belangrijke voorwaarde voor de ontplooiing

(beleid gericht op preventie van alcoholschade

van jongeren zelf. Zij lopen risico’s op een

bij jongeren). De horizon van deze beleidsvisie

verminderde gezondheid door verleidingen

is inmiddels verlopen en het perspectief van

als alcohol, softdrugs, fast food etc.

deze beleidsvisie was voornamelijk gericht op

De gemeenten in Zuid-Holland Noord willen

de preventieve kant. Een actualisatie van het

beleid voeren om deze gezondheidsschade

huidig beleid biedt de kans om het beleid inte-

zoveel mogelijk te voorkomen. In dit hoofdstuk

graler te maken, waarbij meerdere sectoren

wordt beschreven waarom juist nu nieuw

betrokken zijn. Als bijvoorbeeld alleen jongeren

beleid noodzakelijk is. Vervolgd wordt met

op school horen dat alcohol ongezond is en zij

het schetsen van de verdeling van rollen,

het gemakkelijk naast school kunnen kopen

taken en verantwoordelijkheden en een aantal

omdat een supermarkt onvoldoende controleert

uitgangspunten (hoofdstuk 2). Dat hoofdstuk

op alcoholverkoop aan 16-minners, dan worden

wordt afgesloten met een vooruitblik op de rest

verschillende signalen afgegeven.

van de beleidsvisie.

Daarnaast is samenwerking in de regio nood zakelijk om het zgn. ‘waterbedeffect’ te voor

Toenemende aandacht voor alcohol

komen. Het is van belang gezamenlijk te

matiging in de regio

bepalen wat wel en niet mag en waar dus op

In de regio’s Zuid-Holland Noord en Midden

gehandhaafd wordt. Op deze manier wordt

Holland is voor het onderwerp alcoholmisbruik

voorkomen dat jongeren naar een gemeente

een gezamenlijk Bestuurlijk Overleg Alcohol

kunnen gaan waar bijv. handhaving minder

matiging (BOA) in het leven geroepen ,

‘streng’ is (het voorkomen van ‘dranktoerisme’).

1

waarin bestuurders uit diverse sectoren samenwerken op het gebied van alcoholmatiging,

Nieuw landelijk beleid

van voorlichting en educatie (vooral via de GGD

In mei 2011 is de landelijke Nota Gezondheids-

en Brijder) tot handhaving (Openbaar Ministerie,

beleid van het Ministerie van Volksgezondheid,

politie). De visie van het BOA is om met

Welzijn en Sport verschenen. Ook is er een

gezamenlijk en integraal beleid de alcohol

wijziging van de Drank- en Horecawet op komst

problematiek in de regio Zuid-Holland Noord

(verwachte volledige inwerkingtreding in juli

aan te pakken. Ook is er in de regio een toene-

2013). Gemeenten moeten zich voorbereiden

mende aandacht voor gezondheid. Er wordt in

op deze wijzigingen. Daarnaast kent het nieuwe

2012 op regionaal niveau gewerkt aan een

landelijke beleid een aantal speerpunten:

algemene nota volksgezondheid. Het beleid in

• Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor hun

2

deze beleidsvisie wordt daarmee afgestemd.

leefstijl. Jongeren worden wel ondersteund omdat zij hierbij nog ‘geholpen’ moeten

Opdrachtgevers voor het Bestuurlijk Overleg zijn de Veiligheidsregio Hollands Midden, Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden (waar de GGD deel van uitmaakt) en de intergemeentelijke samenwerkingsorganen Holland Rijnland en Midden Holland.

1

De regionale beleidsvisie wordt alleen opgesteld voor de gemeenten die deel uitmaken van de regio Zuid-Holland Noord. Zie ook noot 1.

2

8

worden. Leefstijlbrede interventies: jongeren worden weerbaar gemaakt tegen alle ver leidingen die in het leven bestaan, minder specifiek gericht op inhoudelijke thema’s.

• Gebruik effectieve leeftijdscontrolesystemen

satie van de jeugdzorg. De verwachting is dat

in horeca en winkels.Aanscherping

deze ontwikkelingen ook van invloed zullen

maatregelen tegen drankgebruik onder

zijn op gezondheidsbeleid. Dit moet in 2015

jongeren, bijv. invoering mogelijkheid tot

bekeken worden.

beboeting als een jongere onder de 16 in het bezit is van alcohol. • Focus op sport & bewegen, minder op andere specifieke leefstijlthema’s. De rol van de rijksoverheid bestaat uit het scheppen van goede voorwaarden voor gemeentelijk beleid: landelijke regelgeving, voldoende financiering, voldoende voorzieningen in de justitiële en (verslavings)zorgsector. Kader voor besteding middelen Deze nieuwe beleidsvisie biedt een kader voor de besteding van de beschikbare regionale middelen op het gebied van verslavingspreventie. Deze zijn afkomstig uit de Decentralisatie Uitkering Maatschappelijk Opvang en Verslavingszorg die Leiden namens de regio Zuid-Holland Noord van het Rijk ontvangt. Van de totale uitkering is in 2012 € 429.000,gereserveerd voor verslavingspreventie (de totale uitkering bedroeg in 2011 circa € 5,7 miljoen en wordt grotendeels besteed aan voorzieningen voor de opvang van daken thuislozen en verslaafden). Deze beleidsvisie geeft aan waar deze regionale middelen voor verslavingspreventie de komende jaren aan besteed zullen worden. Besteding geschiedt door middel van subsidiëring via de Gemeente Leiden. Horizon Deze beleidsvisie geeft een kader voor de besteding van de regionale middelen voor de jaren 2012 t/m 2015. Dan wordt er bekeken of er aanleiding is om het beleid te actualiseren en/of aan te passen. Het sociale domein is zeer in beweging, bijvoorbeeld door de decentrali


9


2. Verantwoordelijkheden & algemene uitgangspunten Rol van gemeenten & samenwerking

terreinen draagvlak is voor een integrale aanpak

met partners

van alcoholproblematiek in de regio. Het BOA

De verantwoordelijkheid van gemeenten beperkt

heeft tot doel om binnen enkele jaren goed

zich tot een aantal onderwerpen met een wette-

integraal beleid neer te zetten op het gebied

lijke basis. Gemeenten hebben verantwoordelijk-

van alcoholmatiging. Deze beleidsvisie draagt

heden en beïnvloedingsmogelijkheden van het

hieraan bij en geeft hier mede richting aan

Rijk gekregen via de Wpg, via de Wmo, via de

(naast het werkplan en de visie van het BOA

Drank- en Horecawet, via de Wet op de Ruimte-

zelf).

lijke Ordening, de Algemene Wet Bestuursrecht

Het BOA zal, zoals het nu bestaat, waarschijnlijk

(subsidiëring van instellingen). Andere wetten

op termijn opgeheven worden. Op het moment

leggen verantwoordelijkheden neer bij andere

van schrijven van deze beleidsvisie is de ver-

organen, zoals de provincie voor de uitvoering

wachting is dat het BOA ‘omgevormd’ wordt

van de Wet op de Jeugdzorg en verzekeraars

in een werkgroep die opereert onder de

voor de uitvoering van de Zorgverzekeringswet.

RDOG. In de uitvoeringsagenda (deel van

Dit betekent dat de bevoegdheden van de

deze beleidsvisie) wordt een aantal acties

gemeente beperkt zijn tot het stellen van

geformuleerd waarin het BOA (in de nieuwe

gemeentelijke regels, sturing via subsidie

vorm van de werkgroep) een rol heeft.

afspraken en ruimtelijke ordening. Gemeenten

De rollen van het BOA kunnen onderverdeeld

kunnen daarnaast ook afspraken maken met

worden in twee typen: 1) bestuurlijke acties

andere organisaties over onderwerpen waar de

(dus door de bestuurders zelf) en 2) begeleiden

gemeente niet direct een verantwoordelijkheid

van uitvoering van acties door uitvoerende

voor heeft. De sturende mogelijkheden van

instellingen. Bijv. een bestuurder haakt aan

gemeenten zijn beperkt, maar er zijn toch

wanneer dit wenselijk is. In het vervolg van

mogelijkheden om regie te voeren en initiatieven

deze beleidsvisie wordt, waar het gaat om

voor samenwerking te nemen. Het gaat hier

toekomstige acties, daarom gesproken

bijvoorbeeld om afspraken met supermarkten,

over de ‘Werkgroep BOA’ in plaats van

slijterijen, zorgverzekeraars etc. De markt is hier

het ‘BOA’.

leidend in en gemeenten kunnen commerciële bedrijven slechts tot op zekere hoogte sturen

Algemene uitgangspunten voor

en regels opleggen (en hierop handhaven).

goed beleid

Bijvoorbeeld: gemeenten kunnen supermarkten

In de beleidsvisie zullen de doelstellingen

niet verbieden alcohol te verkopen, maar wel

meer uitgewerkt worden met in te zetten

afspraken met hen maken over hoe op leeftijds-

instrumenten. Dit gebeurt onder meer door

grenzen gecontroleerd wordt. Dergelijke

gebruik te maken van de resultaten van

afspraken versterken het gemeentelijke beleid.

de werkgroepen die door het BOA Hollands Midden zijn ingesteld. Er zijn echter ook

Rol van het BOA

algemene richtlijnen op te stellen om beleid

In de inleiding van deze beleidsvisie is al

en beleidsinstrumenten zo doelmatig en

aandacht besteed aan de rol van het BOA.

doeltreffend in te zetten. Deze zijn:

De oprichting van het BOA geeft aan dat er

• Beleid sluit aan bij lokaal, regionaal en

vanuit de verschillende gremia en beleids

10

landelijk beleid en ontwikkelingen.

• Activiteiten en voorzieningen die op basis

worden deze keuzes doorvertaald naar twee

van het beleid uitgevoerd gaan worden,

ambities voor deze beleidsvisie. Hoofdstuk 5

hebben een regionaal karakter. Daarnaast

geeft een beschrijving van de vier pijlers

werken uitvoerders samen om tot een

waarop ingezet gaat worden om de ambities

optimale afstemming van activiteiten te

te bereiken, welke zijn afgeleid van de landelijke

komen om zo overlap te voorkomen. Ook

Handreiking Gezonde Gemeente van

bestaande activiteiten kunnen gebruikt

het Centrum voor Gezond Leven.

worden om alcohol onder de aandacht te

Om het beleid concreet te maken wordt er

brengen van jongeren en hun omgeving.

per pijler aangegeven wat de acties zijn die

• Preventieactiviteiten richten zich op universele

uitgevoerd moeten worden om het beleid

en/of selectieve preventie

voor die pijler vorm te geven (Deel 2 van

(verantwoordelijkheid gemeente). Daarnaast

deze beleidsvisie).

wordt gekeken naar samenwerking met partners die andere vormen van preventie uitvoeren. Deze zijn immers ook onderdeel van de keten. • Het beleid is integraal en betrekt meerdere beleidsterreinen. • De beleidsvisie geeft een kader voor regionaal en lokaal beleid en geeft heldere keuzes voor de inzet van de regionale middelen uit de decentralisatie uitkering. • Er wordt aandacht besteed aan monitoring, verantwoording en evaluatie. • Er wordt zoveel mogelijk gewerkt met beleidsinstrumenten waarvan de effectiviteit bewezen is. Deze punten worden in acht genomen bij het beleid in deze beleidsvisie. Opbouw van de beleidsvisie (leeswijzer) Om goede beleidskeuzes te maken is het van belang zicht te hebben op de doelgroepen van beleid (wie willen we met ons beleid bereiken?) en op de problematiek die we op willen lossen (wat zijn de consequenties als we geen beleid uitvoeren?). Dit inzicht wordt gegeven in hoofdstuk 3, waarbij ook een keuze wordt gemaakt voor een focus op de doelgroep jongeren (en hun omgeving) en voor een focus op het genotmiddel alcohol. In hoofdstuk 4


11


3. Genotmiddelen: gebruik, gebruikers en gevolgen 3.1 Doelgroepen

de schade door (overmatig) alcoholgebruik bij

Verslavingspreventie is een breed begrip dat

jongeren tussen van 16 en 17 jaar is aanzienlijk

betrekking kan hebben op meerdere bevol-

groter dan schade bij volwassenen. De gezond-

kingsgroepen en op het voorkomen van meer-

heidsschade door alcoholgebruik is zo ernstig

dere soorten verslavingen aan verschillende

dat in deze beleidsvisie wordt ingezoomd op

genotmiddelen. Zo kan verslavingspreventie

het genotmiddel alcohol.

gaan over het überhaupt voorkomen van hard-

Doelstelling van het beleid is om het gebruik

en softdruggebruik bij jongeren, over het ver-

van genotmiddelen, waaronder met name

helpen van een verslaving aan sigaretten bij

alcohol, zodanig te matigen dat jongeren zich

volwassenen om hart- en vaatziekten te voorko-

volledig kunnen ontplooien omdat verslavingen

men of over het voorkomen van het afglijden

en de fysieke gevolgen van genotmiddelen

van jongeren naar criminaliteit door een teveel

gebruik voorkomen worden.

aan alcohol of drugs. Deze voorbeelden laten

De keuze die hier gemaakt wordt om in te

zien dat verslavingspreventie een breed begrip

zoomen op de doelgroep ´ jongeren´ past bij

is. Om effectief te kunnen zijn is het belangrijk

de keuze die het huidige kabinet maakt voor

keuzes te maken. Om dit te doen wordt eerst

een focus op jongeren (VWS, Gezondheid

gekeken naar de verschillende doelgroepen:

Dichtbij, mei 2011, p. 23).

De volgende doelgroepen worden Ad 2 Volwassenen (18 tot 64 jaar)

onderscheiden: 1. Jeugd/jongeren (tot 18 jaar)

3

Volwassenen zijn in deze beleidsvisie een

2. Volwassenen (18 tot 64 jaar)

belangrijke doelgroep, omdat zij in gezins

3. Ouderen (65+)

verband het gedrag van jongeren (kunnen)

4. Mensen met een complexe problematiek.

beïnvloeden en daarmee de ontwikkeling van een verslaving een halt kunnen toeroepen.

Ad 1 jeugd/jongeren (tot 18 jaar)

Zelf kunnen zij ook verslavingen hebben, die in

In deze beleidsvisie wordt ervoor gekozen de

sommige, maar niet in alle gevallen aan het licht

meeste aandacht te richten op de doelgroep

komen omdat meer complexe problematiek

jeugd en jongeren, passend bij de visie die

ontstaat (schulden, huiselijk geweld etc.).

het BOA heeft uitgesproken.

Gemeenten hebben een breed vangnet voor

Jongeren, in vergelijking met ouderen of

dergelijke situaties, waarbij instanties als

volwassenen, ondervinden de meeste gezond-

schuldhulpverlening, maatschappelijk werk,

heidsschade door (overmatig) alcoholgebruik,

GGD, jeugdzorg etc. een belangrijke rol spelen.

omdat zij geestelijk en lichamelijk nog in

Deze beleidsvisie richt zich naast de preventie

ontwikkeling zijn. Door alcoholgebruik op

bij jongeren ook op het vroegtijdig signaleren

jonge leeftijd kan hersengroei belemmerd

en aanpakken van verslavingen bij ouders,

worden en hersenen kunnen zelfs ernstige

omdat zij een belangrijke voorbeeldfunctie

schade oplopen. Deze schade is het grootst

hebben voor hun kinderen.

bij jongeren onder de 16 jaar, maar ook

Het ontmoedigen van genotmiddelengebruik door volwassenen wordt hier gezien als een

Dit betekent niet dat deze leeftijdsgrens strikt is. Bijvoorbeeld ook jongeren ouder dan 18 jaar kunnen beïnvloed worden door een bepaalde aanpak.

3

12

verantwoordelijkheid van volwassenen zelf. Onder de volwassenen worden ook jong

volwassenen verstaan in de leeftijdscategorie

3.2 Gebruik en effecten van genotmiddelen

vanaf 18 tot 23 jaar (dit zijn onder meer

Genotmiddelen zijn psycho-actieve stoffen die

studenten). Hiervoor geldt hetzelfde principe.

door mensen worden gebruikt om zich beter te voelen. Veel, zo niet alle, genotmiddelen

Ad 3 Ouderen (65+)

hebben op termijn een verslavend effect.

Voor ouderen bestaat een breed spectrum aan

Er zijn verschillende soorten genotmiddelen.

gemeentelijke voorzieningen, dat onder invloed

Tabak en alcohol zijn daarbij de meest bekende,

van de Wmo in 2007 op gemeentelijk niveau is

samen met koffie en thee (cafeïne). Andere

geïntensiveerd. Gemeenten voorzien in onder-

genotmiddelen zijn softdrugs (marihuana, hasj

steuning en begeleiding van ouderen die dit

etc.) maar ook harddrugs (heroïne, cocaïne).

nodig hebben, bijvoorbeeld via ontmoetings

Recentelijk is een opkomst van het zeer

activiteiten in de wijk. Veel ouderen zijn in

verslavende middel GHB waarneembaar.

beeld bij gemeenten en organisaties in de wijk.

Daarnaast stijgt de verkoop van energy drinks

Daarnaast hebben gemeenten een individuele

explosief (toename van 30% per jaar).

verantwoordelijkheid rond ouderengezondheids

Verslavingen blijven niet beperkt tot ver

zorg vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg).

slavingen door genotmiddelen. Er zijn nog

Ondersteuning en activiteiten richten zich over

meer zaken waar men verslaafd aan kan raken

het algemeen op bewegingsstimulering en

door het veel te doen. Hierbij valt te denken

het voorkomen van depressies en is veelal

aan gameverslavingen en gokverslavingen.

intensiever in wijken waarin meer ouderen met gezondheidsachterstanden wonen.

Er blijkt samenhang te zijn tussen roken (weke-

Gezien dit brede spectrum aan activiteiten

lijks), cannabisgebruik (ooit) en alcoholgebruik

gericht op ouderen vanuit de Wmo en Wpg

(afgelopen maand) bij jongeren tussen de 12

zijn ouderen geen specifieke doelgroep van

en 16 jaar. Jongeren die in de afgelopen maand

beleid voor de beleidsvisie verslavingspreventie.

alcohol dronken, hebben een bijna 7 keer zo grote kans om te roken en een bijna 9 keer

Ad 4 Mensen met een complexe problematiek

zo grote kans om cannabis te gebruiken als

Mensen met een complexe problematiek

niet-drinkende jongeren (Volksgezondheid

zijn in deze beleidsvisie bijvoorbeeld daken

Toekomst Verkenning, RIVM, 2010). Er bestaat

thuislozen en/of mensen die in de maatschap-

nog onduidelijkheid over de mate waarin

pelijke opvang verblijven. Dit zijn groepen

genetische factoren een rol spelen in de ont-

die door gemeenten ondersteund worden

wikkeling van een verslaving. Ook opvoeding

via de Wet maatschappelijke ondersteuning

en omgeving speelt hierbij een belangrijke rol.

(Wmo). Vaak hebben zij al een of meerdere

Cijfers geven geen uitsluiting over de precieze

verslavingen en veelal hebben zij ook een

verhouding tussen de invloed van genen versus

chronische psychiatrische problematiek.

de invloed van opvoeding en omgeving.

Deze groep is de doelgroep van beleid in het ‘Regionaal Kompas 2008-2013 Zuid-Holland

Gevolgen van (overmatig) gebruik

Noord: Op volle kracht vooruit’.

Gevolgen van gebruik zijn te onderscheiden

De maatregelen in het Regionaal Kompas

in fysieke gevolgen (zowel op de korte als

geven een brede dekking en behoeven

lange termijn) en maatschappelijke gevolgen.

geen bijstelling.

Alcohol heeft duidelijke fysieke gevolgen,


13


te weten effecten op hersenfuncties, op de

dat overmatig alcoholgebruik de Nederlandse

lever en op de maag. Voorbeeld hiervan is

maatschappij in 2001 ca. € 2,56 miljard kostte

dat als iemand langdurig gemiddeld meer dan

(o.a. voor verslavingszorg, productiviteitsverlies,

25 glazen alcohol per week drinkt, die persoon

misdrijven/overtredingen etc.).5

het risico loopt op hersenbeschadiging. Het hersenvolume kan bij overmatige drinkers

Alcoholgebruik in Zuid-Holland Noord

met wel 15% krimpen. Voor jongeren onder

Een aantal kenmerken van alcoholgebruik door

de 23 jaar is ieder alcoholgebruik schadelijk,

jongeren in Zuid-Holland Noord is hieronder

omdat pas op 23-jarige leeftijd de hersenen

op een rijtje gezet 6:

volledig volgroeid zijn.

• In Zuid-Holland Noord is alcoholgebruik door jongeren sinds 2003 van 57% afgenomen

Bingedrinking door jongeren levert, naast lan-

tot gemiddeld 47% in 2008. Dit was in

ge termijn gevolgen, ook acute gevolgen op:

1998 51% (jongeren van 12 – 17 jaar).

• Afname van het denkvermogen

Deze trend is zichtbaar in alle delen van

• Grotere kans op black-outs en

Zuid-Holland Noord.

4

alcoholvergiftiging

• Na een stijging sinds 1998 van 23% naar 35% in 2003 is er na 2003 een sterke

• Acute schade aan alle organen die rechtstreeks met de alcohol in

afname te zien in het alcoholgebruik

aanraking komen

onder jongeren in Zuid-Holland Noord

• In korte tijd een stijging van de bloeddruk

van 12-14 jaar van 35% naar 21%.

• Hartaandoeningen en herseninfarct

Ditzelfde beeld is zichtbaar bij jongeren van 15-17 jaar, alleen het beeld is minder sterk

doordat het bloed minder goed stolt

(resp. 1998 74%, 2003 78%, 2008 72%).

• Nierfalen door uitdroging van het lichaam Op de langere termijn heeft overmatig alcoholgebruik ook maatschappelijke gevolgen,

voornamelijk geconsumeerd in thuissituaties

bijvoorbeeld omdat jongeren gaan spijbelen,

en in uitgaansgelegenheden. De alcohol

voortijdig hun school verlaten, waardoor ze

consumptie in sportkantines is relatief laag

zich niet optimaal kunnen ontplooien en eerder

(voor 16-17 jarigen 13% in sportkantines

een beroep doen op het sociale vangnet.

tegenover 79% in uitgaansgelegenheden

Overmatig alcoholgebruik leidt ook tot meer

en 76% in thuissituaties).

overlast op straat en kan gevoelens van

• Jongeren op het VMBO drinken gemiddeld

onveiligheid oproepen bij medeburgers.

meer en eerder dan jongeren op

Een ander gevolg is ook huiselijk geweld dat

de HAVO/op het VWO.

vaak voorkomt als gevolg van alcoholmisbruik.

• Landelijk is het percentage alcoholdrinkers

Dit leidt ook tot een grotere vraag naar

onder 12-17 jarige leerlingen in het voort

maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg.

gezet onderwijs afgenomen van 58% in 2003

De maatschappelijke kosten van overmatig

naar 51% in 2007. Deze afname wordt

alcoholgebruik zijn hoog. KPMG heeft berekend

volledig verklaard door de afname onder

4

14

• In Zuid-Holland Noord wordt alcohol

Bingedrinking wordt omschreven als: zoveel drinken dat het bloedalcoholgehalte tot 0,8 promille stijgt. Dit komt bij mannen neer op 6 glazen in 2 uur en bij vrouwen op 4 glazen in 2 uur. Het effect van stapeling kan echter ook ontstaan als meerdere glazen over langere tijd worden gedronken.

STAP, 2010, Factsheet ‘De maatschappelijke kosten en schade van alcoholgebruik’.

5

6

Cijfers zijn afkomstig uit de Jeugdpeilingen die door de GGD Hollands Midden in 1998, 2003 en 2008 zijn uitgevoerd.

12-14 jarige leerlingen. Het percentage alcoholdrinkers onder 15-17 jarigen is gelijk gebleven (Trimbos-instituut, 2007). Risicofactoren alcoholgebruik In de literatuur wordt een aantal risicofactoren voor (overmatig) alcoholgebruik genoemd. In bovenstaande is al aangegeven dat het schooltype een invloed heeft. De belangrijkste risicofactoren bij jongeren die over het algemeen worden genoemd, zijn: oplopende leeftijd, autochtone of westers-allochtone etniciteit, positieve houding van ouders ten opzichte van alcoholgebruik en de aanwezigheid in het gezin van een stiefouder of alleenstaande ouder.

Hersenscan van een 15-jarige jongen

Hersenscan van een 15-jarige jongen

'drinkt niet'

'drinkt veel, vaak en is jong begonnen'


15


4. Preventiepiramide & ambitiebepaling In het vorige hoofdstuk hebben we inzicht

bereikt worden en zich bewust worden van

gekregen in het gebruik van genotmiddelen

de gevolgen van bijvoorbeeld alcoholgebruik.

door jongeren en in de schadelijke effecten

Dit kan bijvoorbeeld door het geven van

daarvan. Hieruit blijkt dat alcoholgebruik het

voorlichting op scholen, maar ook door het

meest schadelijk is voor de ontwikkeling van

beperken van de fysieke beschikbaarheid

jongeren, met name bij jongeren onder de 16

van alcohol. Preventie is universeel als er geen

jaar. Aandacht voor andere genotmiddelen mag

onderscheid gemaakt wordt in het type

niet ontbreken, maar de ambities van het beleid

jongeren dat bereikt wordt (onderzoek laat

richten zich in eerste instantie, vanuit de doel-

zien dat als er wel specifieke aandacht is voor

stelling om gezondheidsachterstanden bij jon-

bepaalde groepen jongeren dat dit niet leidt tot

geren te voorkomen, op preventie van

bewustwording maar tot een averechts effect

schadelijk alcoholgebruik.

omdat jongeren juist nieuwsgierig worden).

7

Dit gebeurt wel als er sprake is van selectieve De preventiepiramide

preventie. Dan richten instrumenten zich op

De preventiepiramide is een instrument dat de

specifieke groepen jongeren, bijvoorbeeld

keuzemogelijkheden voor gemeentelijk beleid

jongeren waarbij een of meer risicofactoren

weergeeft, omdat het verschillende vormen

(zie hierboven) aanwezig zijn. Beleid gericht

van preventie onderscheidt. De piramide wordt

op verschillende leeftijdsgroepen leidt niet

hieronder uitgelegd voor het onderwerp alcohol

automatisch tot selectieve preventie: als beleid

en jongeren.

zich richt op alle jongeren van 15 en 16 dan spreken we over universele preventie voor die leeftijdscategorie. Zorggerel. prev.

Geïndiceerde preventie vindt plaats als er sprake is van een hoog risico op een bepaalde ziekte, zoals een alcoholverslaving, of waar er al sprake

Geïndiceerde preventie

is van problematisch drinken, maar waar nog geen verslaving aanwezig is. De (figuurlijke) ‘indicatie’ houdt dan in dat een jongere aan-

Selectieve preventie

spraak kan maken op hulp (ofwel zorg) die vergoed wordt in een (aanvullende) de zorg verzekering en is bedoeld om ernstigere

Universele preventie

gezondheidsschade te voorkomen. Wanneer er sprake is van een hoog risico wordt bepaald door de rijksoverheid die aangeeft wanneer er

Universele preventie vindt plaats als alcohol

recht is op (preventieve) behandeling uit de

gebruik door alle jongeren, met name

Zorgverzekeringswet. Dit gebeurt veelal door

jongeren onder de 16 jaar, ontmoedigd wordt.

middel van het invullen van een vragenlijst.

Het universele karakter van de preventie moet

Er is sprake van zorggerelateerde preventie

ertoe leiden dat zoveel mogelijk jongeren

als zorgverlening plaatsvindt bij iemand die al een aandoening heeft en is preventie die

7

16

RIVM,2009, Van Amsterdam et al. Ranking van drugs, p.87. Alleen het drug ‘crack’ is schadelijker.

gericht is op het voorkomen van complicaties,

het verergeren van de ziekte en het voorkomen

12-13 jarigen was dit in 2003 27% en in 2008

van verdere beperkingen in bijv. de mobiliteit.

14 %, voor 14-15 jarigen was dit in 2003 57 %

Dus ook bijvoorbeeld het voorkomen van

en in 2008 45 %). De regio Zuid-Holland Noord

de ontwikkeling van ernstige psychiatrische

wil deze daling door laten zetten:

problematiek door een alcoholverslaving. Ambitie 1: het percentage jongeren onder de 16 in Zuid Holland Noord dat alcohol gebruikt daalt de komende jaren verder. In 2015 is dit percentage voor jongeren van 12 en 13 jaar naar 10 % en voor jongeren van 14 en 15 jaar naar 40 %. 89

Wpg en Zorverzekeringswet In de Wpg en in de Zorgverzekeringswet is geregeld dat universele en selectieve preventie gemeentelijke taken zijn en dat geïndiceerde en zorggerelateerde preventie een ver antwoordelijkheid zijn van zorgverzekeraars,

Ambitie 2: voorkomen overmatig alcoholgebruik tussen de 16 en 18 jaar

uitgevoerd door zorgverleners. Het voorkomen van schadelijk alcoholgebruik door jongeren,

Op het gebied van selectieve preventie wil

onderwerp van deze beleidsvisie, beperkt zich

de regio Zuid-Holland Noord voorkomen dat

daarom tot universele en selectieve preventie.

jongeren die wettelijk wel alcohol mogen

Echter, het is lastig een duidelijk onderscheid te

drinken, hier onverantwoord mee omgaan.

maken tussen selectieve en geïndiceerde pre-

Dit om de ontwikkeling van verslaving zoveel

ventie, er is hier sprake van een grijs gebied.

mogelijk te beperken, alsook om gezond

Later in deze beleidsvisie, waar we spreken over

heidsschade (die immers ook in deze leeftijds

de pijlers rond alcoholgebruik, zullen we nog

categorie nog voorkomt) zoveel mogelijk

op dit onderscheid terugkomen.

te voorkomen. De maatstaf voor overmatig alcoholgebruik voor jongeren tussen de 16

Hieronder worden twee ambities geformuleerd,

en 18 jaar ligt lager dan de norm voor alcohol-

een gericht op universele preventie, de tweede

gebruik door volwassenen. Voor volwassenen

gericht op selectieve preventie. In de volgende

zijn deze normen (www.stap.nl):

hoofdstukken worden deze uitgewerkt en van

• maximaal twee standaardglazen per dag

acties voorzien.

voor een vrouw • maximaal drie standaardglazen per dag

Ambitie 1: v erminderen alcoholgebruik onder de 16 jaar

voor een man • minimaal twee dagen per week geen

Op het gebied van universele preventie heeft

alcohol drinken (om het gevaar van

de regio Zuid-Holland Noord de ambitie om

de gewoonte in voorkomen)

alcoholgebruik onder de 16 jaar zoveel mogelijk

• niet drinken bij vermoeidheid of als reactie

te voorkomen. Immers, alcoholgebruik onder

op spanningen/persoonlijke problemen

de 16 leidt tot meer hersenschade dan bijvoorbeeld alcoholgebruik tussen de 16 en 18 jaar. Het huidige (landelijk en regionaal) beleid heeft

9

ertoe geleid dat er sinds 2003 een daling zichtbaar is in het aantal jongeren in Zuid-Holland Noord onder de 16 dat alcohol gebruikt (voor

Cijfers zijn gebaseerd op de Jongerenpeiling die iedere vijf jaar door de GGD wordt uitgevoerd. De volgende peiling wordt in 2013 uitgevoerd.

8

Het is zinvol om de ambities uit het werkplan van het Bestuurlijk Overleg Alcohol en de ambities uit deze beleidsvisie op elkaar af te stemmen, bij voorkeur gelijkluidend te laten zijn. Dit leidt tot algemene ambities waar in de gehele regio overeenstemming over bestaat.


17


Cijfers laten ook voor oudere jongeren een

Het beleid zal zich met name richten op

daling in alcoholgebruik sinds 2003 zien (van

alcoholgebruik, maar waar aangesloten

78% naar 72% in 2008). De vraag is echter in

kan worden bij beleid rond alcohol, zal ook

hoeverre ook overmatig alcoholgebruik bij deze

het voorkomen van schade door andere genot-

groep is gedaald.

middelen en verslavende zaken onderwerp

Er is een stijging te zien in het gemiddeld aantal

van het beleid zijn.

glazen dat door jongeren tussen de 15 en 17 per week wordt gedronken in Zuid-Holland Noord (resp. 1996 5,0 – 2003 6,0 – 2008 8,8). Van belang is in ieder geval om dit gemiddeld aantal glazen per week terug te dringen en deze stijgende trend om te buigen in een neerwaartse. Uiteindelijk zal dit ook leiden tot minder alcoholgebruik over het algemeen in deze leeftijdscategorie. Ambitie 2: In 2015 is het gemiddeld aantal glazen dat jongeren tussen de 15 en 17 drinken in Zuid-Holland Noord afgenomen naar 5,0 glazen gemiddeld per week.10 Samenvattend zal het beleid zich richten op twee doelgroepen jongeren, te weten de jongeren onder de 16 en de jongeren van 16 tot 18 jaar. De regio Zuid-Holland Noord richt zich voor deze twee groepen op respectievelijk universele en selectieve preventie. Andere vormen van preventie zijn de ver antwoordelijkheid van andere actoren, echter een goede afstemming met hen is belangrijk. Zoals al beschreven, is de gezondheidsschade voor andere doelgroepen in verhouding tot de gezondheidsschade bij jongeren minder. Ook ziet de regio Zuid-Holland Noord het als verantwoordelijkheid van volwassen inwoners zelf om niet overmatig alcohol te gebruiken, wat aansluit bij de lijn die de rijksoverheid kiest. Daarnaast zijn er voor volwassenen en ouderen voldoende voorzieningen om in te grijpen als het alcoholgebruik overmatig dreigt te worden (bijv. via de Wmo of via de Zorgverzekeringswet). Bron: Scholierenpeiling Trimbosinstituut (cijfers 2003) en GGD Jongerenpeiling (cijfers 2008)

10

18

DEEL 2: INTEGRALE BELEIDSAGENDA


19


5. Integraal beleid: de vier pijlers Om de gestelde ambities te kunnen bereiken is

fysieke gevolgen van alcoholmisbruik dienen

het van belang deze te vertalen in concrete

hierin aandacht te krijgen (zie paragraaf 3).

beleidsdoelstellingen. Deze doelstellingen

De aanpak van VWS in de landelijke nota

richten zich op verschillende beleidssectoren

gezondheidsbeleid Gezondheid Dichtbij uit

om uiteindelijk tot integraal beleid te komen.

mei 2011 focust zich op deze pijler (p. 25).12

De afstemming van activiteiten op verschillende terreinen leidt immers tot een effectiever beleid

2. Inrichting van de omgeving

(VTV, 2010). Bijvoorbeeld: voorlichting geven

Bij de inrichting van de omgeving gaat het om

aan ouders en jongeren over alcoholgebruik

het beperken van de fysieke beschikbaarheid

leidt tot betere resultaten als er ook minder

van alcohol. Op deze manier worden jongeren

alcohol voor jongeren beschikbaar is (zoals op

minder in de verleiding gebracht om alcohol

schoolfeesten of op sportverenigingen).

te gebruiken (omdat alcohol minder dichtbij

Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar

verkrijgbaar is). Beleidsterreinen die hierbij

de raakvlakken met andere beleidsterreinen,

betrokken zijn, zijn ruimtelijke ordening

zoals onderwijs, jeugd/jeugdzorg en sport,

(bestemmingsplannen), sport (alcoholgebruik

economie/horeca. Van belang is ook de conti-

op sportverenigingen), evenementen etc.

nuïteit in de activiteiten die op de verschillende beleidsterreinen worden uitgevoed.

3. Regelgeving en handhaving

De integraliteit van beleid wordt weergegeven

Op basis van de Drank- en Horecawet hebben

via vier pijlers waarin de diverse doelstellingen

gemeenten de mogelijkheid om de landelijke

vervat zijn:

regels voor alcoholverkoop en -verstrekking

11

aan te vullen. Dit gebeurt in de lokale Drank- en 1. Voorlichting, bewustwording en educatie

Horecavergunning. In feite gaat het hier ook

Door het geven van voldoende voorlichting en

om regulering om zo de beschikbaarheid van

educatie over de gevolgen van (overmatig)

alcohol te beperken.

alcoholgebruik wordt de bewustwording

Daarnaast kunnen gemeenten in de Algemene

hierover vergroot. Voorlichting en educatie

Plaatselijke Verordening (APV) beperkingen

richten zich bij voorkeur ook op de omgeving

stellen aan het gebruik van alcohol in de open-

van jongeren. Hierbij wordt voornamelijk

bare ruimte (bijvoorbeeld het aanwijzen van

gedacht aan de voorbeeldfunctie die ouders

gebieden waarin het nuttigen van alcohol

van jongeren hebben. Ouders beïnvloeden

verboden wordt, ofwel waar het verboden is

het gedrag van kinderen door hun eigen drink-

alcoholhoudende drank te gebruiken of aan

gedrag en door de opvoeding, waaronder het

gebroken flessen, blikjes en dergelijke met

stellen van grenzen. Ook scholen spelen een

alcoholhoudende drank bij zich te hebben).

belangrijke rol omdat jongeren op scholen

Openings- en sluitingstijden zijn ook een

bij elkaar komen (belangrijke vindplaats van

vorm van regelgeving waarmee de gemeente

jongeren) en op school gezamenlijk geïnfor-

kan sturen op alcoholgebruik, zij het op

meerd kunnen worden. Maatschappelijke en

een meer indirecte manier (omdat niet

De indeling in aandachtsgebieden is ontleend aan de Handreiking Gezonde Gemeente van het landelijke Loket Gezond Leven, www.loketgezondleven.nl.

11

20

Dit betekent overigens niet dat er in de landelijke nota gezondheidsbeleid geen aandacht wordt besteed aan de andere pijlers.

12

alleen alcoholgebruik ontmoedigd wordt, maar

3 heeft tot doel om alcoholgebruik te beperken

ook andere consumpties).

en schade door alcoholgebruik te voorkomen.

Voldoende handhaving op de regels uit de

Pijler 4 heeft tot doel om bij schadelijk alcohol-

Drank- en Horecaverordening en uit de APV zijn

gebruik dit te signaleren en goede ondersteu-

van belang om de regelgeving effectief te laten

ning te bieden om het gebruik terug te dringen.

zijn. Ook al gaat van het alleen stellen van regels al een preventief effect uit, dit zal echter

Tabel met beleidsdoelstellingen

geringer dan wanneer regelgeving gecombi-

De in paragraaf 3 beschreven ambities kunnen

neerd wordt met handhaving.

ingevuld worden voor de verschillende pijlers.

Bij de stap Regelgeving en Handhaving spelen

Hieronder is dit gedaan in tabelvorm. Hierbij

Gemeentelijke Opsporingsambtenaren (GOA’s),

zijn elementen uit bovenstaande paragrafen

Politie, OM, Bureau Halt en de Voedsel en

(risicofactoren, effectiviteit van alle pijlers geza-

Warenautoriteit (VWA) een belangrijke rol. Tot

menlijk, beperkingen gebruik andere genotmid-

slot is er een overlap met de inrichting van de

delen etc.) samengevoegd. Basis blijven echter

omgeving waar het gaat om het op basis van

de twee ambities die geformuleerd zijn en de

regelgeving toestaan van de vestiging van bij-

indeling in pijlers zoals die beschreven is.

voorbeeld cafés of snackbars. Ook kan gekeken worden naar de mogelijkheden voor samenwerking met andere bedrijven die alcohol verkopen, zoals supermarkten en slijterijen (bijv. inzet van leeftijdscontrolesystemen). 4. Signalering, advies en ondersteuning Als alcoholgebruik overmatig wordt is het van belang voldoende aanbod te hebben om hier iets aan te doen. In eerste instantie is het vroeg signaleren van overmatig gebruik belangrijk: er moet kennis en oog zijn voor de signalen die duiden op overmatig alcoholgebruik. Dit kan gebeuren door verschillende instanties zoals Jeugdzorg, maatschappelijk werk, scholen, huisartsen etc. Als er sprake is van een hoog risico is er sprake van geïndiceerde preventie, waarbij er veelal een taak ligt voor de eerstelijnsgezondheidszorg. Hierbij kan ook gekeken worden naar de samenwerking met zorgverzekeraars. Pijlers 1 en 2 hebben tot doel om (overmatig) alcoholgebruik bij jongeren te voorkomen en jongeren niet in de verleiding te brengen. Pijler


21


Pijler

Ambitie 1 (universele preventie: verdere daling % jongeren onder de 16 dat alcohol gebruikt)

Ambitie 2 (selectieve preventie: stabilisering aantal jongeren tussen de 16 en de 18 dat overmatig alcohol gebruikt)

Beleidsterreinen

1. Voorlichting, bewustwording en educatie

Alle jongeren onder de 16 jaar en hun ouders krijgen voorlichting en educatie over de schadelijke effecten van alcoholgebruik op jonge leeftijd en over de regelgeving omtrent alcoholgebruik. Zoveel mogelijk wordt aangesloten bij bestaande voorlichtingsactiviteiten.

Doelstelling gelijk aan ambitie 1. In wijken waar veel jongeren met een hoog risico (lage sociaal-economische status) wonen, wordt gekeken welke mogelijkheden er zijn om voorlichting en educatie daar te intensiveren.

Jeugd (& hun ouders) Onderwijs Gezondheidsbeleid

2. Inrichting van de omgeving

3. Regelgeving en handhaving

Ouders krijgen ondersteuning bij het stellen van grenzen (onderdeel van de algemene opvoedingsvaardigheden) als zij dit nodig hebben. Aandacht wordt besteed aan de voorbeeldfunctie van ouders. Ook hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande voorzieningen.

Jeugd Maatschappelijke ondersteuning

Doelstellingen gelden ook voor andere genotmiddelen en zaken die verslavend kunnen werken (gamen, gokken). Hiervoor wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande activiteiten.

Jeugd Onderwijs Gezondheidsbeleid Maatschappelijke ondersteuning

Op plaatsen waar jongeren onder de 16 jaar in aanraking met alcohol kunnen komen, worden maatregelen getroffen om de beschikbaarheid/ verkrijgbaarheid van alcohol zoveel mogelijk te verminderen. Mogelijke ‘vindplaatsen’ van alcohol zijn: sportverenigingen, jongerencentra, buurthuizen, scholen/schoolfeesten, snackbars.

Sport Jeugd/jongerenwerk Onderwijs Ruimtelijke Ordening (bestemmingsplannen) Economie/horeca

Op plaatsen waar jongeren tussen de 16 en de 18 in aanraking kunnen komen met alcohol, worden maatregelen getroffen om gebruik zoveel mogelijk te ontmoedigen, bij voorkeur via het niet verstrekken van alcohol. Mogelijke ‘vindplaatsen’: zie bij ambitie 1.

Waar gewerkt wordt aan het verminderen van de ‘vindplaatsen’ van alcohol, wordt ook gekeken naar de mogelijkheden om de beschikbaarheid/verkrijgbaarheid van andere genotmiddelen te beperken. Aangesloten wordt bij de acties die specifiek voor alcohol worden ingezet.

Economie

Het aanpassen/opstellen van gemeentelijke regelgeving waarin invloed uitgeoefend kan worden op jongeren onder de 16 jaar om alcoholgebruik te voorkomen. Basis hiervoor zijn met name de APV en de gemeentelijke Drank- en Horecaverordening (hieronder valt ook vergunningverlening)

Naast het aanpassen van regelgeving om alcoholgebruik in het algemeen te voorkomen, wordt ook gekeken naar mogelijkheden om het gebruik van sterke drank door jongeren tussen de 16 en 18 te ontmoedigen.

Veiligheid & Openbare Orde Juridische Zaken

Versterking handhaving op alcoholgebruik onder de 16 jaar op basis van de bestaande en/of toekomstige regelgeving.

Versterking handhaving op overmatig alcoholgebruik door jongeren tussen de 16 en 18 jaar op basis van bestaande en/of toekomstige regelgeving.

Handhaving (GOA’s) PolitieBureau Halt

Inzichtelijk wordt gemaakt welke mogelijkheden voor regelgeving en handhaving er voor gemeenten zijn op Economie het gebied van andere genotmiddelen. Specifiek wordt gekeken naar mogelijkheden en komende beleidswijzi- Handhaving (GOA’s) gingen rond softdruggebruik (coffeeshops) Politie

4. Signalering, advies en ondersteuning

22

Voldoende deskundigheid bij professionals om alcoholgebruik bij jongeren onder de 16 en om overmatig alcoholgebruik bij jongeren tussen de 16 en de 18 te signaleren en hier actie op te ondernemen (bijv. waar nodig door kunnen verwijzen naar de juiste behandelaar).

Gezondheid Maatschappelijke Ondersteuning Verslavingszorg Eerstelijns gezondheidszorg

Voldoende ondersteuning door professionals om overmatig alcoholgebruik bij ouders en andere volwassenen te signaleren en hier actie op te ondernemen.

Gezondheid Maatschappelijke Ondersteuning Verslavingszorg Eerstelijns gezondheidszorg

6. Uitvoeringsagenda In dit hoofdstuk wordt aangegeven hoe het

integrale aanpak op zowel regionaal als lokaal

beleid op de vier pijlers omgezet wordt in

niveau is de aanpak in de regio Eindhoven

concrete acties. Deze acties vormen gezamenlijk

onder de titel ‘Laat je niet flessen’ (www.ljnf.nl).

de uitvoeringsagenda voor de komende jaren

Het BOA heeft een belangrijke taak waar het

op het gebied van verslavingspreventie.

gaat om het creëren van publiek en bestuurlijk

De uitvoeringsagenda bestaat uit een aantal

draagvlak voor een integrale aanpak van

acties die of algemeen van aard zijn, ofwel

(overmatig) alcoholgebruik door jongeren.

specifiek dienen ter uitvoering van een van de benoemde pijlers.

ACTIE 1: Alle partners op regionaal niveau

1. Regionaal en lokaal beleid en

dragen de uniforme regionale boodschap van een gezamenlijk alcoholmatigingsbeleid actief uit en stimuleren gemeenten en instellingen om zich bij deze uniforme boodschap aan te sluiten.

de vier pijlers Zoals in hoofdstuk 1 en het werkplan van het Bestuurlijk Overleg Alcoholmatiging is aange geven, beperkt veel alcoholproblematiek zich

Naast het BOA is er een aantal regionale organi-

niet tot de gemeentegrenzen. Er is sprake van

saties actief die allen een eigen bijdrage leveren

een zgn. waterbedeffect, maar ook bij alcohol-

aan het alcoholmatigingsbeleid. Voorbeelden

misbruik in het verkeer, bij grootschalige evene-

hiervan zijn de GGD Hollands Midden, de Politie

menten, ´uitgaansmigratie´ naar andere

Hollands Midden, het Openbaar Ministerie,

gemeenten. Integrale regionale samenwerking

Bureau Halt en Brijder Verslavingszorg. Ook

is daarom gewenst en leidt tot meer effecti

scholen, voornamelijk middelbare scholen en

viteit. Daarnaast geven gemeenten aan behoef-

ROC’s, hebben een regionale functie. Naar de

te te hebben aan informatie-uitwisseling.

activiteiten van deze instellingen wordt waar

Uniformiteit en gezamenlijkheid leidt tot minder

nodig in deze beleidsvisie verwezen. Zij leveren

regionale verschillen en tot een eenduidige en

immers door hun activiteiten ook een bijdrage

heldere boodschap op het gebied van alcohol-

aan de uitvoering van het beleid.

gebruik door jongeren. Het Bestuurlijk Overleg Alcohol heeft een belangrijke taak in het uit

De regionale samenwerking is alleen effectief

dragen van deze algemene boodschap.

als ook individuele gemeenten hun verantwoor-

De regionale aandacht voor alcohol wordt

delijkheid nemen en actief beleid voeren om

opgenomen in de regionale nota volksgezond-

het alcoholgebruik bij jongeren te beperken.

heid waar op het moment van schrijven aan

Lokale verantwoordelijkheden zijn onder meer:

gewerkt wordt. Op deze manier wordt over

ruimtelijke ordening, subsidiëring van instel

eenstemming en draagvlak voor een regionale

lingen, regelgeving rond paracommerciële

aanpak bevestigd.

organisaties, deskundigheidsbevordering van

Uniformiteit in dit beleid leidt tot nog meer

professionals, de Drank- en Horecaverordening.

effectiviteit, omdat dezelfde regels gelden en

Gemeenten hebben via onder andere hun

er geen verschillen tussen gemeenten bestaan

veiligheidsbeleid, lokale gezondheidsbeleid,

(dus bijv. dat de verkrijgbaarheid van alcohol

jeugdbeleid, Wmo-beleid, ruimtelijke ordening

door jongeren op dezelfde manier beperkt

van het rijk eigen verantwoordelijkheden

wordt). Een voorbeeld van een dergelijke

gekregen. Het is van belang, dat waar het


23


gaat om alcoholmatigingsbeleid, gemeenten

Beleid op de vier pijlers: uitvoeringsagenda

vanuit hun eigen verantwoordelijkheden

In hoofdstuk 5 zijn vier pijlers, ofwel aandachts-

dezelfde keuzes maken op deze diverse

gebieden beschreven. Een gezamenlijke inzet,

terreinen. Gemeenten leggen daarbij wel

dus zowel op regionaal niveau als op lokaal

hun eigen accenten omdat er duidelijk sprake is

niveau, op de vier pijlers leidt tot een integrale

van een lokale dynamiek. De manier waarop

aanpak met als doel het voorkomen van

individuele gemeenten de activiteiten invulling

alcoholgebruik tot 16 jaar en verminderen van

geven bepalen zij ook zelf.

alcoholgebruik bij jongeren tot 18 jaar. De vier pijlers zijn de volgende:

Deze beleidsvisie geeft aan wat er op regionaal

• Voorlichting, bewustwording en educatie

niveau gaat gebeuren om alcoholgebruik t

• Inrichting van de omgeving

e beperken, maar geeft tevens aan wat er in

• Regelgeving en handhaving

individuele gemeenten in Zuid-Holland Noord

• Signalering, advies en ondersteuning

moet gebeuren om het totale beleid effectief

Per pijler wordt in de volgende hoofdstukken

te laten zijn.

het concrete beleid beschreven. Dit gebeurt aan de hand van de volgende aspecten:

24

ACTIE 2: Gemeenten in Zuid-Holland Noord

• Activiteiten op regionaal niveau

leggen hun beleid op het gebied van alcoholmatiging uiterlijk in 2013 in beleid vast. Basis voor dit beleid is deze regionale beleidsvisie waarin aangegeven wordt welke uniforme lokale acties ondernomen dienen te worden om het alcoholmatigingsbeleid effectief te laten zijn, waarbij ook rekening gehouden wordt met lokaal maatwerk. De RDOG (met ondersteuning van de werkgroep BOA) monitort de voortgang in gemeenten.

• Uitvoering op lokaal niveau • Relatie met projecten uit het BOA13 In de hoofdstukken 7 en 8 wordt ingegaan op enkele algemene aspecten, zoals financiën, jongerenparticipatie, communicatie, monitoring en evaluatie. In het werkplan van het BOA is een aantal thema’s opgenomen dat specifieke aandacht verdient waarover handreikingen in de maak zijn. De projecten zijn allen eind 2009/begin 2010 gestart en hebben op het moment van schrijven van deze beleidsvisie nog niet allemaal tot een handreiking geleid. Gemeenten gebruiken de handreikingen om alcoholmatigingsbeleid vorm te geven.

13

7. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Voorlichting, bewustwording en educatie’ 7.1 Activiteiten op regionaal niveau

Noord activiteiten te houden worden alle

Activiteiten op het gebied van voorlichting,

jongeren in de regio bereikt. Van belang is

bewustwording en educatie voor jongeren en

ook om te kijken naar de rol die basisscholen

hun omgeving zijn van groot belang omdat

spelen in deze pijler. Via scholen kunnen ook

daarmee voorkomen wordt dat jongeren

gemakkelijk ouders betrokken worden in de

(overmatig) alcohol drinken. Daarnaast moet

activiteiten (vanuit hun rol als ‘grenzensteller’

er voldoende aandacht zijn voor diverse onder-

en vanuit hun voorbeeldfunctie). Onderzoek

werpen: kennis over de schadelijke gevolgen

van de Universiteit Utrecht laat zien dat een

van alcoholgebruik (onder de 16 jaar) (voorl

voorlichting op middelbare scholen effectief is

ichting) en handvatten hoe om te gaan met

als deze zich zowel richt op de jongeren als op

de verleiding om alcohol te drinken (educatie).

de ouders, die geholpen worden bij het stellen

Dit geldt ook voor het gebruik van andere

van grenzen en als de activiteiten meerdere

genotmiddelen, zoals (soft)drugs, energy drinks

jaren herhaald worden. Van belang is ook dat

of andere verslavende zaken zoals gamen en

tijdig wordt begonnen met de voorlichting over

gokken. Voor deze onderwerpen wordt zoveel

alcohol, bij voorkeur al op het basisonderwijs.

mogelijk aangesloten bij de voorlichtingsactiviteiten over alcohol. Hieronder wordt aange

Veel middelbare scholen en ROC’s besteden in

geven waar deze activiteiten aan moeten

hun reglementen al aandacht aan de beschik-

voldoen om zo effectief mogelijk te zijn.

baarheid van alcohol op bijv. schoolfeesten. Ook met de scholen die dit nog niet gedaan

Meer aandacht voor weerbaarheid

hebben, kunnen dergelijke afspraken gemaakt

In de landelijke preventienota Gezondheid Dicht-

worden (zie pijler 2).

bij (Ministerie van VWS, mei 2011) wordt een belangrijke rol toebedeeld aan het weerbaar

Het is ook belangrijk om niet alleen op scholen,

maken van jongeren. Jongeren moeten geholpen

maar ook op andere vindplaatsen van jongeren

worden om verleidingen van alcohol, maar ook

voorlichtingsactiviteiten te organiseren, zodat

van andere genotmiddelen en verslavende zaken

jongeren op meerdere plaatsen de boodschap

te weerstaan. Voorlichting richt zich dan,

horen. Daarbij gaat het met name om contac-

naast informatie over schadelijke effecten, ook

ten met jongerenwerk, sportverenigingen etc.

meer op bewustwording van manieren waarop

Afstemming van de boodschap (uniformiteit) is

jongeren ‘nee’ kunnen zeggen tegen bijvoor-

hierbij essentieel.

beeld alcohol. Dit vergt een nieuwe focus van de voorlichtingsactiviteiten die de afgelopen

Samenvattend kan de volgende actie geformu-

jaren zijn gehouden, en dus een verandering

leerd worden:

van de inrichting van die activiteiten. Scholen als belangrijkste vindplaats Scholen spelen een belangrijke rol in het leven van jongeren: in principe gaan alle jongeren naar school. Door in ieder geval op alle middelbare scholen en ROC’s in de regio Zuid-Holland

ACTIE 3: Op alle basisscholen, middelbare scholen en ROC’s in de regio Zuid-Holland Noord worden voorlichtingsactiviteiten gehouden waarbij niet alleen de jongeren betrokken wordt maar ook de ouders en waarbij aandacht is voor de gevaren van alcoholgebruik (en andere verslavende zaken) en er steeds meer aandacht is voor weerbaarheid in het algemeen.


25


7.2 Uitvoering op lokaal niveau Kernboodschap in het beleid van individuele gemeenten is het zoeken naar aansluiting bij andere activiteiten. Op het gebied van Maatschappelijke Ondersteuning, Jeugdbeleid en Onderwijs worden

ACTIE 4: Gemeenten brengen in kaart waar professionals in contact komen met jongeren en hun ouders waar ook voorlichting, bewustwording en educatie rond alcohol en genotmiddelen plaats kan vinden en leggen de aandacht voor voorlichting, bewustwording en educatie rond dit onderwerp zoveel mogelijk via subsidiëring vast.

afspraken gemaakt met partners die de keuze van jongeren om te drinken beïnvloeden.

7.3 Handreikingen uit het BOA

Dit zijn onder andere maatschappelijk werkers

Voor de pijler ‘Voorlichting, bewustwording

die bij gezinnen thuis komen, medewerkers

en educatie’ ligt er een relatie met het project

van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s), de

‘Ondersteuning van ouders: achter de voor-

JeugdPreventie Teams die in verschillende

deur’. De handreiking biedt een overzicht

gemeenten actief zijn, organisaties die

van kansrijke projecten waarbij ouders

opvoedingsondersteuning geven. Dit kan door

een centrale of belangrijke rol spelen.

het maken van een analyse van de activiteiten

De voorbeeldprojecten komen zowel uit

waarin hulpverleners in contact komen met

gemeenten uit de regio Zuid-Holland Noord,

jongeren en/of hun ouders (dit kan ook via

maar ook uit andere gemeenten in den lande.

websites, bijvoorbeeld via het virtueel CJG,

In de handreiking wordt daarnaast de rol

www.cjg(gemeente).nl of voor de jongeren:

van ouders meer uitgebreid beschreven,

www.hoezitdat.info). Op die momenten is het

met specifieke aandacht voor de voorbeeld

van belang dat de professionals ook het onder-

functie van ouders. Benadrukt wordt dat

werp alcohol bij jongeren zelf of bij hun ouders

gemeenten voor de benadering van ouders

(voorbeeldfunctie) onder de aandacht brengen,

goed moeten kijken de lokale situatie,

zodat zij niet alleen via de school gewezen

meer concreet bijvoorbeeld naar het type

worden op de schadelijke effecten van alcohol.

ouders dat men wil bereiken.

Ook het stellen van grenzen en ondersteuning hierbij is een aandachtspunt. Aandacht voor alcohol wordt geborgd in subsidieafspraken met uitvoerende instellingen. Voorwaarde voor een goede uitvoering van dit beleid is dat professionals (hulpverleners etc.) zelf ook voldoende kennis hebben van de gevolgen van alcoholgebruik en voldoende de signalen die overmatig alcoholgebruik bij ouders of bij jongeren herkennen om hier goed op in te spelen. Hierop wordt nog ingegaan bij de beschrijving van beleid bij de pijler vier: ‘Signalering, advies en ondersteuning’.

26

8. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Inrichting van de omgeving’ Bij deze pijler zijn de plaatsen van belang waar jongeren alcohol kunnen verkrijgen, kopen en/ of consumeren. Het gaat om deze vindplaatsen: • Scholen • (Sport)verenigingen • Evenementen • Verkooppunten van alcohol, waaronder: • Supermarkten & slijterijen

ACTIE 5: GGD en Brijder maken, voor zover dit nog niet is gebeurd, afspraken met scholen in de regio Zuid-Holland Noord over hoe zij omgaan met alcohol en andere verslavende middelen en de aandacht die ze daaraan besteden (bijv. in voorlichting, in de kantine, op schoolfeesten), met als doel de verkrijgbaarheid van alcohol en andere verslavende middelen zoveel mogelijk te beperken. De werkgroep BOA heeft hierbij een ondersteunende rol.

• Horecagelegenheden • Thuis

8.2 Uitvoering op lokaal niveau

• Hokken en keten

(Sport)verenigingen

Voor al deze vindplaatsen wordt hieronder kort

Verenigingen zijn verplicht om een bestuurs

beschreven welke instrumenten gemeenten

reglement te hebben waarin schenktijden

inzetten om de beschikbaarheid van alcohol te

worden bepaald die voor het publiek duidelijk

verminderen. In sommige gevallen gaat het om

moeten zijn. Daarmee kan voorkomen worden

het instrument regelgeving, hiervoor wordt ver-

dat er alcohol wordt geschonken op tijden

wezen naar paragraaf 4.

dat er veel jeugd aanwezig is (bijv. tijdens wedstrijden, jeugdavonden, toernooien).

8.1 Activiteiten op regionaal niveau

Gemeenten worden geacht de aanwezigheid

Scholen

en inhoud van bestuursreglementen te toetsen.

Zoals al in de vorige paragraaf is beschreven

Daarnaast bestaan er vaak subsidierelaties

hebben middelbare scholen en ROC’s een regio-

tussen gemeente en verenigingen. In de

nale functie. De GGD en Brijder hebben een

subsidievoorwaarden wordt aandacht voor

belangrijke rol in het leggen van contact met

gezondheid en, dus de beperkte beschikbaar-

scholen om afspraken te maken over voorlich-

heid van alcohol, opgenomen. Dit kan uit

ting en de beschikbaarheid van alcohol op bijv.

gebreid worden met eisen rond het niet

schoolfeesten. De GGD doet dit voor het basis-

verkopen/schenken van alcohol aan jongeren

onderwijs en middelbare scholen, Brijder voor

(vergelijkbaar met de bestuursreglementen).

ROC’s. Waar er nog geen afspraken zijn kan de

Veel gemeenten kennen een Nota Paracom

werkgroep BOA een ondersteunende rol spelen

mercie, veelal gericht op het voorkomen van

in het voeren van het gesprek met scholen. Dit

oneerlijke concurrentie tussen verenigingen

alleen voor zover er niet al afspraken hierover

(zonder winstoogmerk) en horecaonder

gemaakt zijn. De werkgroep BOA ondersteunt

nemingen (met winstoogmerk). De nota bevat

hierbij de uitvoerende instellingen.

over het algemeen richtlijnen voor de exploitatie van kantines in verenigingen. De beschikbaarheid van alcohol voor jongeren wordt via deze Nota Paracommercie beperkt door in de nota aandacht te schenken aan het gezondheidsaspect. Tot slot kan een convenant afgesloten worden met (sport)verenigingen. Dit is bijvoorbeeld in de Gooi-en Vechtstreek


27


gebeurd. Dit geeft een krachtige signaal af dat

ACTIE 7: In het gemeentelijke evenementen-

ook (sport)verenigingen zich verantwoordelijk

beleid is aandacht voor het onderwerp alcohol & jongeren en wordt aangegeven hoe de gemeente hiermee om wil gaan. Zo mogelijk worden instrumenten (aantal tappunten en openingstijden) door gemeenten in overleg met organisatoren van evenementen ingezet (bijv. opnemen in evenementenvergunning).

voelen voor de jongeren die bij hen komen. Bekeken moet worden of dit op lokaal niveau of op regionaal niveau moet plaatsvinden: er zijn veel kleine (sport)verenigingen met een lokale uitstraling maar ook grotere (sport)verenigingen met een regionale functie. Een combinatie van de vier hierboven genoem-

Verkooppunten van alcohol

de instrumenten leidt tot het meest uniforme

Momenteel kunnen alleen ondernemers beboet

en effectieve beleid op het gebied van de

worden als zij alcoholverkoop aan 16-minners

beperking van alcohol op (sport)verenigingen.

toestaan. De verwachting is dat per 1 januari

Overleg met verenigingen is op dit punt zeker

2012 wettelijk bepaald wordt dat ook jongeren

noodzakelijk, waarbij de belangen van vereni-

zelf een boete kunnen krijgen als zij onder de 16

gingen in het gesprek meegenomen moeten

alcohol kopen of in het bezit zijn van alcohol.

worden (bijv. inkomsten uit baromzet).

Dit komt door de ophanden zijnde wijziging van de Drank- en Horecawet (zie paragraaf 4.1).

ACTIE 6: Gemeenten zetten een combinatie van instrumenten (Nota Paracommercie, bestuursreglement, subsidievoorwaarden, convenant) in om de beschikbaarheid van alcohol op (sport)verenigingen voor jongeren te beperken. Overleg met sportverenigingen is hierbij essentieel om tot goede resultaten te komen.

Supermarkten, slijterijen Op basis van de Drank- en Horecawet is het voor bedrijven die alcohol verkopen (super markten, horecagelegenheden, slijterijen) niet toegestaan zwakalcoholhoudende dranken te verkopen aan jongeren onder de 16 jaar als zij de leeftijd van de koper niet hebben gecontro-

Evenementen

leerd. Uit onderzoek van de Universiteit Twente

Binnen het evenementenbeleid besteden

blijkt dat het jongeren onder de 16 jaar zeer

gemeenten aandacht aan het gezondheids

gemakkelijk alcohol kunnen kopen in detail

aspect en zij houden hier rekening mee.

handel.14 Er zijn diverse mogelijkheden om op

Elementen hierin zijn het aantal tappunten

leeftijd te controleren, zoals het inrichten van

(‘bijzondere omstandigheid, art 35 Drank- en

speciale alcoholkassa’s en het inzetten van

Horecawet) en de openingstijden van tap

leeftijdscontrolesystemen. Technologische

punten en horecagelegenheden. Een rol van

ontwikkelingen leiden tot steeds geavanceer-

betekenis speelt daarin ook de grootte van

dere leeftijdscontrolesystemen die door ver

het evenement en daarmee de economische

kopers van alcohol ingezet kunnen worden.

betekenis van het evenement voor stad.

Ook kunnen supermarkten en slijterijen alcohol-

De Veiligheidsregio heeft in de stroomlijning

houdende en andere verslavende producten,

van veiligheid rond evenementen aangegeven

zoals energy drinks en sigaretten, anders aan-

ook aandacht te willen besteden aan advisering

bieden (bijv. op lagere schappen). In de Drank-

over alcohol. Universiteit Twente, maart 2011, ‘Beschikbaarheid van alcohol voor jongeren onder de 16. Minutenwerk’.

14

28

en Horecawet is opgenomen dat een winkelier

zelf ook een belang in omdat vermindering van

verplicht is om op het schap een duidelijke

alcoholgebruik door jongeren ook leidt tot een

scheiding aan te brengen tussen frisdranken

vermindering van overlast in de gelegenheid of

en (zwak)alcoholhoudende dranken (art. 18).

daarbuiten (op straat).

Gemeenten maken met ondernemers afspraken

Daarnaast heeft de gemeente mogelijkheden

over de inzet van dit soort instrumenten.

op het gebied van regelgeving, bijvoorbeeld via

Er kunnen slechts afspraken gemaakt worden,

de Drank- en Horecaverordening. Gemeenten

omdat gemeenten niet de bevoegdheid hebben

kunnen de verkoop van alcohol hierin beperken

om winkeliers beperkingen en/of beleid op

voor bepaalde typen zaken (het zgn. vergun-

te leggen. Slijterijen en supermarkten doen

ning- en verlofstelsel). Verschillende typen hore-

mee vanuit het gemeenschappelijke ver

cagelegenheden zijn avondwinkels, snackbars,

antwoordelijkheidsgevoel voor een leefbare

afhaalzaken. Gemeenten hebben van het Rijk

en gezonde stad. Van belang is altijd om in

beleidsvrijheid gekregen om aan verschillende

gesprek met ondernemers de individuele eco-

typen horecagelegenheden verschillende eisen

nomische belangen van ondernemers niet uit

te verbinden voor de verkoop van alcohol.

het oog te verliezen, of zelfs om belangen van beide kanten bespreekbaar te maken. Door middel van mystery guests kunnen gemeenten en uitvoerende instellingen bekijken in hoeverre supermarkten en slijterijen meedoen aan het alcoholmatigingsbeleid van gemeenten.

ACTIE 8: Gemeenten maken afspraken met horecaondernemers, supermarkten en slijterijen over de manier waarop zij omgaan met de verkoop van alcohol en met leeftijdscontroles met het doel ook deze partners hun verantwoordelijkheid op dit onderwerp te laten nemen.

Ook in eerste instantie kunnen mystery guests ingezet worden om de in supermarkten en

Thuis

slijterijen te bekijken hoe er met de verkoop

Als ouders alcohol in huis hebben, wordt de

van alcohol omgegaan wordt, zonder dat er al

verleiding om alcohol te drinken voor jongeren

afspraken gemaakt zijn. Op deze wijze wordt

groter. Deze wordt nog groter als ouders

de problematiek in kaart gebracht. Mystery

alcohol drinken waar jongeren bij zijn. Ouders

guests kunnen ook gebruikt worden voor

moeten bekend zijn met de gevolgen van

andere verkooppunten van alcohol.

alcoholgebruik door jongeren en met de mogelijkheden die zij in hun opvoeding hebben om

Horecagelegenheden

alcoholgebruik bij jongeren zoveel mogelijk

Voor horecagelegenheden geldt in zekere zin

te voorkomen. Hiervoor wordt verwezen naar

hetzelfde als voor supermarkten en slijterijen: in

de beschrijving van de inzet op het gebied van

overleg met horecaondernemers kan veel

voorlichting, bewustwording en educatie (para-

bereikt worden: veel horecaondernemers reage-

graaf 1.1) en activiteiten op het gebied van

ren goed op gesprekken met de gemeente over

opvoedingsondersteuning (zie actie 4).

het schenken of verkopen van alcohol aan jongeren.15 Vaak hebben horecaondernemers hier

Hokken en keten Hokken en keten zijn ontmoetingsplekken van

Ervaringen hiermee zijn opgedaan in het project Hijsen en Slikken dat door de GGD in de Gemeente Leiden in het verleden is uitgevoerd.

15

veelal jongeren die zij in schuren, caravans,


29


kassen en zolders creëren. Het is een plek die

in keet zelf, is soms voor publiek uit de omge-

jongeren zelf beheren, waar ze samenkomen

ving geopend en heeft soms een naar

voor de gezelligheid en om te drinken. Niet elke

permanentie neigend karakter. De buurtkeet

keet is hetzelfde, bij de ene keet ligt de nadruk

komt het meeste voor en lijkt een

op alcoholverkoop en bij de andere keet staat

alternatief voor een buurthuis of jeugdhonk.

het samenzijn met vrienden centraal. Om een

Commerciële keet: (Bijna) bedrijfsmatig van

reëel beeld te krijgen van eventuele hokken en

opzet, verkoop drank met winst, is voor

keten wordt er onderscheid gemaakt tussen

publiek geopend en heeft waarschijnlijk een

drie vormen die een keet kan aannemen.

permanent karakter. De commerciële

Huiskamerkeet: niet bedrijfsmatig, er wordt

keet lijkt het meest op een illegale kroeg.

gratis verstrekt of bezoekers nemen hun eigen drankjes mee, de keet is niet voor publiek

In de tabel hieronder staat een beschrijving van

geopend (niet openbaar) en heeft geen perma-

de verschillende keten in het licht van regelge-

nent karakter. Dit is de kleinschalige keet, waar

ving, en dit geeft dus ook de mogelijkheden

strijdigheid met de Drank- en Horecawet niet

van gemeenten aan om iets aan de keet te

aan de orde is.

doen. Waar er strijdigheid is met bestemmings-

Buurtkeet: niet bedrijfsmatig, verkoop drank

plan, bouwveiligheid, brandveiligheid en de

met kleine winst vaak voor investeringen

Drank- en Horecawet is handhaving mogelijk.

Strijdig met bestemmingsplan

Strijdig met bouwveiligheid?

Strijdig met brandveiligheid?

Strijdig met DHW?

Huiskamerkeet

Nee

nee

Waarschijnlijk niet

Nee

Buurtkeet

mogelijk

mogelijk

mogelijk

Mogelijk

Commerciële keet

Ja

ja

ja

Ja

ACTIE 9: Gemeenten waarin sprake is van hokken en keten geven in hun beleid aan hoe zij omgaat met die hokken en keten in de gemeente. Hierbij worden de belanghebbende partijen (zoals brandweer, politie etc.) betrokken.

benaderen (zie ook onder het kopje ‘sportverenigingen’). Ruimtelijke ordening Gemeenten hebben een belangrijk instrument in handen om de vestiging van bedrijven,

30

Bredere lokale inzet

waaronder detailhandel (supermarkten en

Reclamebeleid

slijterijen) en horecagelegenheden te beperken

Via het eigen reclamebeleid gaan gemeenten

of juist te stimuleren, namelijk via bestemmings-

reclame-uitingen voor alcohol (en andere ver

plannen. Gemeenten maken bewust een

slavende middelen) tegen. Ook stimuleren

beleidskeuze om alcoholverkoop via bestem-

gemeenten andere partijen om dergelijke

mingsplannen (hogere horecacategorieën).

reclame-uitingen niet te voeren en bijvoorbeeld

Hierbij zijn aspecten als de nabijheid van

andere sponsoren dan drankproducenten te

scholen en andere vindplaatsen van jongeren

van belang. Vergelijkbare keuzes kunnen

verstrekkers van groot belang. Instrumenten zijn

gemaakt worden voor de vestiging van coffee-

aanpassing van regelgeving gecombineerd met

shops (beperken beschikbaarheid softdrugs) en

handhaving en sanctionering. Daarnaast wordt

voor de vestiging van snackbars (beperken

gemeenten geadviseerd integraal beleid te

beschikbaarheid fast food).

maken. Een van de voorgestelde wijzigingen van de Drank- en Horecawet is het aanpassen

ACTIE 10: Gemeenten geven in beleid aan

van de Drank- en Horecaverordening door er

welke keuzes zij maken ten aanzien van de ruimtelijke ordening en de vestiging van horecaondernemingen, waaronder snackbars, coffeeshops etc. en welke keuzes zij maken ten aanzien van het eigen reclamebeleid.

een gedeelte over paracommerciële alcohol verstrekkers aan toe te voegen. De handreiking evenementenbeleid beoogt aanvullend te zijn om het bestaande evenementenbeleid van gemeenten vanuit het perspectief


van alcoholmatiging. De handreiking helpt

Een viertal thema’s is door het BOA benoemd

gemeenten, en daarmee organisatoren van

die te maken hebben met de pijler ‘Inrichting

evenementen, om systematisch naar het

van de omgeving’:

aspect ‘alcohol’ te kijken teneinde de risico’s

1. H okken en keten

van alcohol te minimaliseren.

(& hangplekken en zuipschuiten)

Op het moment van schrijven is er nog geen

2. Paracommerciële alcoholverstrekkers

handreiking over het onderwerp regelgeving.

3. Aanpak evenementen

De wijziging van de Drank- en Horecawet zal

4. Harmonisatie regelgeving gemeenten

hierop van invloed zijn en ook werkt de VNG

(incl. wijzigingen Drank en Horecawet)

in 2012 aan modelverordeningen voor

Van het thema hokken en keten is een hand

de implementatie van de wijzigingen van

reiking beschikbaar. Daarin wordt onder andere

die wet die behulpzaam kunnen zijn voor

ingegaan op de verschillende typen hokken

dit onderwerp.

en keten en de manier waarop gemeenten inzicht kunnen krijgen in welke hokken en keten er in de eigen gemeente zijn. Dit vergt namelijk een specifieke aanpak. Daarnaast is er ook een handreiking gemaakt over hangplekken & zuipschuiven en hoe hiermee om te gaan. Geconcludeerd wordt dat dit een relatief nieuw thema is waar nog niet veel over bekend is. Van belang is om in eerste instantie te bekijken of het een probleem in de eigen gemeente is, bijvoorbeeld door samen te werken met jongerenwerk en politie. In de handreiking over paracommerciële alcoholverstrekkers wordt geadviseerd bestuurlijke durf te tonen. Bestuurlijk draagvlak is voor alcoholmatigingsbeleid gericht op deze


31


9. Uitvoeringsagenda bij de pijler ‘Regelgeving en handhaving’ 9.1 Landelijk niveau: wijziging Drank- en

9.2 Activiteiten op regionaal niveau

Horecawet & Regeling Halt

In de regio Zuid-Holland Noord zijn er verschil-

Voordat overgegaan kan worden naar beleid op

lende actoren actief die handhavingstaken uit-

regionaal niveau is het van belang aandacht te

voeren, waarbij een belangrijke rol is weggelegd

besteden aan de ontwikkelingen omtrent de

voor de politie.

Drank- en Horecawet. Op het moment van

Het regionale Korpsbeleidsplan 2008-2011

schrijven ligt de wijziging van deze wet voor bij

geeft richting aan de strategische aanpak

de Eerste Kamer voor goedkeuring. De belang-

om de doelstellingen van de Politie Hollands

rijkste voorgestelde wijzigingen zijn:

Midden te bereiken. Het Korpsjaarplan 2011 is

• Strafbaar stellen van het in bezit hebben

een afgeleide van het Kopsbeleidsplan en geeft

van alcohol door jongeren onder de 16 jaar

antwoord op de vraag hoe de Politie Hollands

(in de openbare ruimte), boetemogelijkheid.

Midden de doelstellingen, zoals geformuleerd in

• Decentralisatie van het toezicht op de

het korpsbeleidsplan wil bereiken. Elk politie

Drank- en Horecawet, waaronder het toezicht

district kent een eigen jaarplan, dat is afgeleid

op de verkoop van alcohol, naar individuele

van het korpsbeleidsplan. Er zijn vier districten

gemeenten (een onderdeel is ook het toezicht

in de politieregio Hollands-Midden. De drie

op de inrichtingseisen van horecagelegen

districten Duin- en Bollenstreek, Rijn- en Vecht-

heden). Voorheen werd dit toezicht uitgevoerd

streek en Leiden en omstreken liggen in de

door de Voedsel- en Warenautoriteit.

regio Zuid-Holland Noord. Het vierde politie district, Gouwe IJssel valt niet onder de regio

Naast de Drank- en Horecawet bestaat ook

Zuid-Holland Noord (en dus niet in het bereik

de ministeriële regeling Halt. Via deze wet is het

van deze nota). Daarnaast vindt ook algemene

mogelijk om bepaalde jongeren die bepaalde

afstemming op het gebied van fysieke veiligheid

strafbare feiten plegen geen aantekening op

(en rampenbestrijding) plaats in de Veiligheids-

hun strafblad te geven en voor te leiden aan

regio Hollands Midden, bestuurd door de

het Openbaar Ministerie, maar om hen naar

burgemeesters van de regio Hollands Midden.

Bureau Halt te sturen voor een zogeheten

32

Halt-afdoening. Dit is een leerstraf waarbij

Halt-maatregel

jongeren en hun ouders op een andere dan

Wettelijk is bepaald dat jongeren die schade

strafrechtelijke manier geconfronteerd

veroorzaken door bijvoorbeeld overmatig

worden met het gebeurde. Onderdeel van

alcoholgebruik onder bepaalde voorwaarden

de Halt-afdoening zijn de vergoeding van

geen strafrechtelijke vervolging krijgen

eventuele schade, een leer- en/of taakstraf

maar een zgn. Halt-maatregel (zie hierboven).

en/of activiteiten met een pedagogische

De afgelopen jaren is in een aantal regio’s

strekking (art 1c.). Halt-afdoeningen bestaan

geëxperimenteerd met een uitbreiding van

voor leerplicht, vuurwerk en andere delicten

de Halt-maatregel met een zogeheten leer

waarbij al dan niet schade wordt veroorzaakt

opdracht. Deze leeropdracht vormt een uit

(waaronder delicten gepleegd onder invloed

breiding van de pedagogische activiteiten die al

van alcohol; Regeling Halt, art. 2).

deel uitmaken van de standaard Halt-maatregel

Het Ministerie van Justitie financiert de Halt

en hebben een meer preventief karakter. Deze

bureaus met een jaarlijkse subsidie.

wordt uitgevoerd door Brijder.

ACTIE 11: de RDOG in samenwerking met

Gemeenten hebben een aantal plaatsen waarin

Brijder (als uitvoerder van de leeropdracht) maakt afspraken met de Politie en de Veiligheidsregio over de manier waarop in de regio Zuid-Holland Noord omgegaan wordt met alcoholproblematiek en -overlast door jongeren, waaronder het doorverwijzen naar het regionale Bureau Halt.

ze regelgeving en/of beleid kunnen opnemen om overlast te voorkomen. Dit zijn: • Integraal Veiligheidsplan: Op basis van de Gemeentewet (regierol veiligheid) zullen gemeenten verplicht worden om allen een eigen Integraal Veiligheidsplan te maken. • Handhavingsbeleid

Toezichtstaak Drank- en Horecawet

• Algemene Plaatselijke Verordening (APV).

Zoals hierboven beschreven worden gemeenten

Hierin kunnen bepaling omtrent verschillende

naar verwachting in 2012 geconfronteerd met

onderwerpen worden opgenomen:

een toezichtstaak op de verkoop en aankoop van

• Instellen van alcoholvrije gebieden;

alcohol. Daarnaast wordt er in 2012 door de

• Verstrekken van vergunningen voor

RDOG bekeken in hoeverre er regionaal samengewerkt kan worden voor de uitvoering van de toezichtstaak die gemeenten in de gewijzigde Drank- en Horecawet krijgen. De wijzigingen 16

evenementen (zie ook hoofdstuk 3 ); • Bepalen van sluitingstijden voor horecagelegenheden (en terrassen); • Voorwaarden voor algehele sluiting van

van de Drank en Horecawet zullen op regionaal

horecagelegenheden.

niveau bekeken worden en ook worden via de

• Drank- en Horecaverordening

RDOG voorstellen gedaan voor het goed uitvoeren van deze wet. Deze beleidsvisie, waarin een

ACTIE 13: Gemeenten geven in hun beleid aan

aantal wijzigingen van de wet al is verwerkt, is

welke regelgeving en beleidsinstrumenten zij inzetten om vorm te geven aan de pijler ‘regelgeving en handhaving’, waarbij zij kijken naar de mogelijkheden in het Integraal Veiligheidsplan, het handhavingsbeleid, de APV en de Drank- en Horecaverordening en de invoering van de Halt-leeropdracht.

hier een voorbeeld van. ACTIE 12: De RDOG bekijkt de mogelijkheden om in regionaal verband de nieuwe toezichtstaak die gemeenten krijgen in het kader van de gewijzigde Drank- en Horecawet uit te voeren.

9.4 Handreikingen uit het BOA 9.3 Uitvoering op lokaal niveau

Op het gebied van regelgeving en handhaving

In hoofdstuk 3 is al aangegeven wat gemeenten

wordt op het moment van schrijven gewerkt

met regelgeving kunnen doen om de beschik-

aan de volgende handreikingen:

baarheid van alcohol te verminderen (Nota

• Harmonisatie regelgeving gemeenten

Paracommercie, bestemmingsplannen, subsidie-

(incl. wijzigingen Drank en Horecawet)

overeenkomsten, reclamebeleid etc.).

• Halt maatregel alcohol

Op gemeentelijk niveau is vaak ook veel

• Versterking handhaving

aandacht voor het voorkomen van overlast,

In paragrafen 8.4 is al aandacht besteed aan

met vaak als oorzaak overmatig alcoholgebruik.

het thema harmonisatie regelgeving. Actie 13 geeft richting aan de invoering van de Halt-leer-

Dat dit kan is nog niet zeker, omdat Gemeentelijke Opsporings ambtenaren (GOA’s), de voor de hand liggende uitvoerder van het toezicht, vooralsnog alleen binnen de eigen gemeentelijke grenzen mag opereren.

16

opdracht. Voor 2012 en 2013 zijn hier regionale middelen beschikbaar. Na die tijd bekostigen de


33


34

individuele gemeenten de Halt-leeropdracht uit

gewerkt aan een handreiking handhaving.

eigen middelen voor de jongeren uit de eigen

Hierin worden de gevolgen van de wijziging

gemeente die deelnemen aan een Halt-leer

van de Drank- en Horecawet meegenomen.

opdracht voor alcoholmisbruik.

De vaststelling van de wijzigingen door

Er wordt op het moment van schrijven nog

de Tweede Kamer laat nog op zich wachten.

10. U itvoeringsagenda bij de pijler ‘Signalering, advies en ondersteuning’ Het aandachtsgebied ‘signalering, advies en

problematiek de basis is, zal de professional

ondersteuning’ richt zich met name op die

door moeten kunnen verwijzen naar gespeciali-

jongeren en gezinnen waarin al meer alcohol

seerde zorg waarin de alcoholproblematiek ver-

gedronken wordt en waarin zich gemakkelijk

minderd wordt. Hiervoor bestaan effectieve

een alcoholproblematiek ontwikkelt. Ouders in

programma’s, zowel voor jongeren als voor vol-

deze gezinnen hebben vaak extra onder

wassenen.

steuning nodig om goede grenzen aan het

Op regionaal niveau wordt met Zorg & Zeker-

alcoholgebruik van hun kinderen te stellen.

heid (de verzekeraar met het grootste aantal

Signalering en een adequate doorverwijzing

verzekerden in de regio Zuid-Holland Noord)

zijn dan van belang, ook om de ontwikkeling

gesproken over een betere aansluiting van

van gerelateerde problematiek (ziekteverzuim,

(gezins)ondersteuning vanuit bijv. maatschappe-

schulden) voor te zijn.

lijk werk op het zorgaanbod. De gemeentelijke

Tot slot is het ook van belang om alcohol

verantwoordelijkheid beperkt zich tot het

problematiek bij andere volwassenen (zonder

ondersteunen van het gezin en het tijdig

kinderen) of ouderen te signaleren en hier

signaleren en doorverwijzen. Onderdeel daar-

adequaat mee om te gaan. Ook voor hen is een

van is ook dat professionals weten naar wie

optimale deelname aan de samenleving van

ze het beste kunnen doorverwijzen en dat ze

belang. Activiteiten op het gebied van signa

kennis hebben van de signalen die duiden op

lering, advies en ondersteuning zijn niet allen

alcoholproblematiek. Hier is ook een verband

voorbehouden aan volwassenen met kinderen,

met de Halt-leeropdracht waarin ook ouders

maar ook inzetbaar voor volwassenen zonder

betrokken worden en alcoholproblematiek

kinderen. Dit is zeker het geval als er sprake is

bij hen gesignaleerd kan worden.

van een hoog risico op een verslaving. 10.1 Activiteiten op regionaal niveau In het algemeen geldt dat goede hulp aan een gezin begint met goede signalering en

ACTIE 14: De RDOG maakt afspraken met verzekeraar Zorg & Zekerheid over het aanbod aan eerstelijnsgezondheidszorg die zich richt op het voorkomen van een verslaving (geïndiceerde preventie).

een goede analyse van de situaties, gevolgd door goed advies (of verwijzing) en/of goede professionele ondersteuning van het huis houden of gezin. Dit is ook zo waar er sprake is van een alcoholproblematiek en/of alcoholverslaving. Professionals die in een gezin actief zijn moeten in staat worden gesteld om

ACTIE 15: In de uitvoering wordt een relatief groot deel van de inzet besteed aan de uitvoering van deze pijler door middel van het ondersteunen van instellingen bij signalering, advies en ondersteuning (bijv. trainingen van professionals over wat signalen zijn van alcoholproblematiek).

een goede analyse van de situatie te maken, en naast andere signalen, ook de signalen

10.2 Uitvoering op lokaal niveau

van overmatig alcoholgebruik oppikken.

Aansluiten op de gesprekken die op regionaal

Belangrijke vraag daarbij is of de alcoholproble-

niveau gevoerd worden, zou het nuttig zijn op

matiek het gevolg is van andere oorzaken of

lokaal niveau aandacht te besteden aan des

dat de alcoholproblematiek juist leidt tot andere

kundigheidsbevordering van professionals die

problemen. Zeker in het geval dat de alcohol-

bij gezinnen thuis komen. In verschillende


35


gemeenten kunnen dit verschillende organi

Ook van de zorgverzekeraar wordt dus inzet

saties zijn, variërend van thuiszorg medewer-

verwacht om zorgverleners voldoende middelen

kers, jongerenwerk en maatschappelijk werkers,

(kennis, vaardigheden) te geven om goed te

tot medewerkers van jeugdzorg of consulenten

acteren bij alcoholproblematiek.

van MEE. Met de instellingen (en professionals) waarmee de gemeente uitvoeringsafspraken

ACTIE 16: Gemeenten brengen in kaart waar

heeft kunnen wellicht afspraken gemaakt

professionals in contact komen met jongeren

worden over welke deskundigheidsbevordering

en hun ouders en onderstrepen daar het belang

professionals kunnen krijgen. Deze richt

van een goede signalering van alcoholproble-

zich dan op kennis van signalen van alcohol

matiek incl. de daarvoor benodigde kennis.

problematiek en van zorgaanbod waarnaar

Waar mogelijk nemen zij dit onderwerp ook

doorverwezen kan worden.

op in subsidieafspraken.

Eerstelijnszorgverleners, zoals huisartsen en

36

eerstelijnspsychologen, kunnen overigens ook


alcoholproblematiek signaleren in contact met

Er zijn momenteel geen thema’s benoemd

hun cliënten. Echter eerstelijnszorgverleners

door het BOA die betrekking hebben op

worden niet door de gemeente gefinancierd.

dit aandachtsgebied.

11.Overkoepelende onderwerpen In bovenstaande paragrafen is aandacht

is bezig met het opzetten van communicatie-

besteed aan wat er op de verschillende inhou-

instrumenten om dit vorm te geven. Daarbij

delijke gebieden (pijlers) moet gebeuren om

wordt gekeken naar goede voorbeelden in den

verslavingspreventiebeleid zo integraal mogelijk,

lande, bijvoorbeeld de campagne ‘Laat je niet

en dus zo effectief mogelijk te laten zijn. Van

flessen’, een initiatief van 21 gemeenten in Zuid-

belang is ook om nog kort aandacht te beste-

Oost Brabant (www.ljnf.nl). Of ‘Drinkt het tot je

den aan meer algemene onderwerpen die van

door’ van de GGD West-Brabant

belang zijn om de effectiviteit van beleid te ver-

(www.wineenschoolfeest.nl).

hogen. Dit zijn: 1. Communicatie & rol van het BOA

Hier wordt verwezen naar Actie 1 die aan het

2. Jongerenparticipatie

begin van dit document is verwoord.

Deze twee onderwerpen worden hieronder 11.2 Jongerenparticipatie

uitgewerkt.

Omdat dit beleid met name gericht is op jongeren, 11.1 Communicatie

is het van belang dat activiteiten en beleid

Het feit dat bestuurders uit diverse gremia (Veilig-

aansluiten bij hun leefwereld en omgeving.

heidsregio, Sociale Agenda Holland Rijnland,

Dit geldt bijvoorbeeld voor gerichte communi-

RDOG) hebben aangegeven gezamenlijk de

catie over de algemene regionale aanpak van

schouders te willen zetten onder een integraal

alcoholpreventie, maar ook voor het opstellen

alcoholmatigingsbeleid geeft aan dat er bestuur-

van regelgeving voor drankgebruik in de open-

lijk draagvlak is voor een aanpak van de alcohol-

bare ruimte. Van belang is dat die regelgeving

problematiek in de regio Zuid-Holland Noord.

ook daadwerkelijk leidt tot geen/minder

Dit is een sterke boodschap. Van belang is dan

alcoholgebruik door jongeren. Jongeren kunnen

om deze boodschap uit te dragen naar andere

dus een belangrijke bijdrage leveren in beleids-

bestuurders, gemeenten en organisaties in de

ontwikkeling op lokaal niveau. Ook voor de

regio. Zij kunnen zich dan aansluiten bij de alge-

uitvoering van beleid kunnen jongeren ingezet

mene boodschap van het BOA en hiernaar ver-

worden, bijvoorbeeld in gesprekken met

wijzen, mocht dat nodig zijn. Ook presenteert de

horecaondernemers om overlast te beperken,

regio zich met deze boodschap als een eenheid

of om zelf voorlichting te geven. Op deze

richting provincie, rijk (Ministerie van VWS).

manier wordt ook de aansluiting bij jongeren

17

van beleidsuitvoering gewaarborgd. Dezelfde boodschap, in een iets gewijzigde

Elke gemeente kan individueel kijken op welke

vorm, namelijk dat de regio hard werkt aan

manieren en wanneer jongeren het best betrok-

het terugdringen van alcoholgebruik onder

ken kunnen worden. Dit is afhankelijk van

jongeren, is een sterke boodschap voor jongeren

de lokale situatie: een aantal gemeenten in

zelf, hun ouders, scholen etc. Aandacht voor

de regio heeft immers al vaste methoden

communicatie door het BOA is daarom van

voor jongerenparticipatie.

belang. Op het moment van schrijven is het BOA

Aan het Bestuurlijk Overleg Alcoholmatiging nemen overigens ook gemeenten uit de regio Midden Holland deel. Deze beleidsvisie gaat echter alleen over beleid in de regio Zuid-Holland Noord.

17

ACTIE 17: Alle partners en gemeenten maken bij beleidsontwikkeling en/of –uitvoering gebruik van de ervaringsdeskundigheid van jongeren zelf.


37


12. Effectmeting en evaluatie

Effectmeting

regionaal beleid beïnvloed kunnen worden. Dit

Het meten van de effecten van het beleid

zijn bijvoorbeeld de fysieke en psychosociale

gebeurt via de Jongerenpeiling van de GGD.

ontwikkeling van jongeren zelf, de ruimte die

Deze is in 2008 voor het laatst gehouden. De

scholen bieden om aandacht aan gezondheid

Jongerenpeiling is een vragenlijst aan jongeren

te besteden, drinkgedrag buiten de regio etc.

uit de gehele regio Zuid-Holland Noord over verschillende onderwerpen, waaronder alcohol-

Daarnaast zijn er indicatoren die de uitvoering

gebruik. Andere onderwerpen zijn seksueel

van beleid monitoren. Deze indicatoren geven

gedrag, (soft)drugsgebruik, gewicht etc. De

dan niet het alcoholgebruik van jongeren weer,

cijfers die uit de Jongerenpeiling komen, zijn

maar wel aspecten die leiden tot een verminde-

gebruikt voor de ambities die in de uitgangs-

ring van het gebruik door jongeren. Indicatoren

puntennotitie zijn geformuleerd. Deze cijfers

die gebruikt zullen worden voor het monitoren

zullen ook gebruikt worden om de effecten

van deze beleidsvisie zijn:

van het beleid te meten. Echter, het is niet

• Aantal scholen met een actief

mogelijk om het directe verband tussen het

alcoholmatigingsbeleid (bijvoorbeeld)

beleid en de percentages alcoholgebruik te

• Aantallen gegeven cursussen en andere

leggen. Ook andere factoren die niet door

38

voorlichtingsactiviteiten

• Aantal partijen waar afspraken mee is

Evaluatie

gemaakt (supermarkten, slijterijen,

In 2015 wordt door de werkgroep BOA een

sportverenigingen, andere (para)commerciële

tussenstand opgemaakt. Daarbij wordt gekeken

organisaties, politie etc.)

naar het uitgevoerde regionale beleid en naar

• Aantal gebruikte leeftijdscontrolesystemen

de stand van zaken bij individuele gemeenten.

• Aantal doorverwijzingen naar Bureau Halt

Waar gemeenten nog weinig tot geen actie

op basis van alcohol (dit wordt tweejaarlijks

hebben ondernomen, worden zij hierop aange-

bekeken. Deze cijfers dienen ook om

sproken. In 2015 wordt bekeken in hoeverre

de instroom in volgende jaren te

bijsturing van het beleid noodzakelijk is, ook

kunnen inschatten).

gelet op eventuele gewijzigde omstandigheden

• Aantallen gemeenten met een integraal en

of andere (landelijke) ontwikkelingen.

vastgesteld alcoholmatigingsbeleid De indicatoren worden jaarlijks bijgehouden vanaf 2012. Dit omdat een aantal indicatoren op dit moment nog niet gemeten wordt. Continuïteit van beleid is belangrijk. In 2012 en

ACTIE 18: De RDOG monitort de uitvoering van deze beleidsvisie via de genoemde indicatoren, door een inventarisatie bij gemeenten om inzicht te krijgen in de begin situatie en door middel van een evaluatie van het beleid in 2015.

2013 wordt gestart met de uitvoering van het regionale beleid dat in deze uitvoeringsagenda is opgenomen. Van individuele gemeenten vergt het inzet en tijd te werken aan een eigen lokale en integrale aanpak van alcoholmatigingsbeleid, voornamelijk door de vele beleidsterreinen die erbij betrokken zijn. Het is dus van belang om gemeenten voldoende tijd te geven om aan hun beleid te werken. Doelstelling is dat eind 2013 alle gemeenten in hun beleid aandacht aan alcoholmatiging besteden. Het jaar 2013 sluit goed aan bij het feit dat alle gemeenten eind 2013 een lokale nota gezondheidsbeleid opgesteld dienen te hebben. Om het effect van beleid goed zichtbaar te laten zijn is het van belang dat inzichtelijk is wat de beginsituatie van de individuele gemeenten is. Dit is een actie die uitgevoerd wordt door de werkgroep BOA (zie actie 17).


39


13. Financiën In deze beleidsvisie is aangegeven wat het BOA

en 2013. Daarbij is bestuurlijk draagvlak voor de

en haar regionale partners in Zuid-Holland

uitvoering van deze acties nodig, alsook betrok-

Noord willen doen om problematiek door

kenheid van de uitvoerende instellingen. Bij-

(overmatig) alcoholgebruik bij jongeren te voor-

voorbeeld voor het maken van afspraken met

komen. Dit voorkomt zowel fysieke als sociale

middelbare scholen in de regio wordt de GGD

schade bij jongeren, met alle gevolgen van dien

betrokken en voor het maken van afspraken

(zie hoofdstuk 3). Door middel van het uniforme

met ROC’s wordt Brijder betrokken. Er is een

en integrale beleid dat in voorgaande hoofd-

duidelijk verband tussen de acties 3 en 5.

stukken is geformuleerd wordt dergelijke schade en problematiek voorkomen.

Voor het financieren van activiteiten zijn finan

Er zijn verschillende beleidsinstrumenten die

ciële middelen nodig. In de regio Zuid-Holland

ingezet worden om de beleidsdoelstellingen te

Noord is jaarlijks een budget van € 429.000,-

halen. Voorbeelden hiervan zijn:

(prijspeil 2012) beschikbaar. Dit budget maakt

• het aanpassen van regelgeving,

onderdeel uit van de Decentralisatie Uitkering

zoals de Drank- en Horecaverordening

Maatschappelijke Opvang. Van belang is een

of bestemmingsplannen

weloverwogen verdeling van deze middelen.

• het maken van afspraken, bijvoorbeeld

Deze middelen zijn nodig voor de uitvoering

met horecaondernemers en evenementen

van de regionale acties 3, 11, 15, 17, 18 en 19.

organisatoren

Deze richten zich respectievelijk op: voorlich-

• het inzetten van financiële middelen

ting, educatie en bewustwording op scholen

bijv. op handhaving of op voorlichting etc.

voor jongeren en hun ouders, voorkomen van

• monitoring, evaluatie en bijsturen van beleid

recidieven door jongeren die overlast veroorzaken door overmatig alcoholgebruik, signalering

Van belang is om op dit punt aan te geven hoe

& doorverwijzing, deskundigheidsbevordering,

de acties die op regionaal niveau uitgevoerd gaan

beleidscoördinatie en jongerenparticipatie.

worden vorm krijgen. Individuele gemeenten zijn

Daarnaast is het van belang gemeenten goed te

zelf verantwoordelijk voor het organiseren van

ondersteunen bij het ontwikkelen van het eigen

de benodigde middelen om het eigen beleid op

beleid (bijv. advisering); dit geldt met name in

te stellen en uit te voeren.

de eerste periode waarin gemeenten zelf beleid

Op regionaal niveau is gebruik van het instru-

ontwikkelen (actie 2).

ment ‘regelgeving ‘ niet aan de orde. Dit is een

Door al deze activiteiten te financieren wordt

actie die gemeenten zelf uitvoeren, daarnaast

regionaal bijgedragen aan de doelstellingen van

stelt de werkgroep ‘regelgeving’ van het BOA

het beleid uit deze beleidsvisie. Het beschikbare

een handreiking over dit onderwerp op.

bedrag van € 429.000,- is beperkt maar in principe voldoende om deze activiteiten te kunnen

40

Inzet instrumenten

financieren. Meer middelen zullen hoogstwaar-

Voor het maken van afspraken is bestuurlijke en

schijnlijk, als zij weloverwogen ingezet worden

ambtelijke capaciteit benodigd. Dit geldt voor

(bijv. waar draagvlak is voor deze inzet), leiden

de acties 1, 5, 11, 12, 14 en 18. Dit zijn acties

tot betere resultaten. Om deze reden wordt hier

die opgenomen moeten worden in de plannen

hiervoor een actie opgenomen, in aanvulling op

voor de werkgroep BOA voor in elk geval 2012

de andere reeds geformuleerde acties. Er wordt

dan gezocht naar aanvullende financiering,

Algemeen: beleidsadvisering en -ondersteuning

bijv. via landelijke subsidiestromen of andere

voor gemeenten en voor het BOA, monitoring,

beleidsterreinen. Tot slot is van groot belang

jongerenparticipatie & communicatie van de

dat de middelen niet minder worden.

uniforme boodschap.

Hieronder wordt beschreven hoe de middelen

Ten opzichte van 2011 verschilt deze inzet en

de komende jaren verdeeld zullen worden.

verdeling van middelen weinig. Grotere verschuivingen zullen vanaf 2013 plaatsvinden.

ACTIE 19: Er wordt regionaal gezocht naar aanvullende middelen voor de financiering van de regionale activiteiten uit deze beleidsvisie. Er wordt dan gekeken naar bijv. landelijke subsidies en naar financieringsstromen van gerelateerde beleidsvelden.

In 2013 zal de Halt-leeropdracht grotendeels worden ingevoerd in de regio. De verwachting is dat, omdat de middelen voor voorbereiding niet meer nodig zijn, deze middelen direct ingezet worden voor de uitvoering van de Halt-leer-

Verdeling middelen

opdracht zelf. De rest van de verdeling van de

In 2012 en verder zullen de volgende grote

middelen blijft hetzelfde als in 2012.

clusters activiteiten met de regionale middelen gefinancierd worden:

In 2014 hebben gemeenten een start gemaakt

Voorlichting, bewustwording en educatie,

met de uitvoering van hun eigen alcohol

gericht op jongeren én hun ouders. Deze activi-

matigingsbeleid dat zij in 2013 hebben vast

teiten vinden plaats op zowel het basisonder-

gesteld. Daarin wordt ook gekeken naar

wijs, als het middelbaar onderwijs en op de

de financiering van de Halt-leeropdracht.

ROC’s. Daarnaast is er een open spreekuur voor

Meerdere gemeenten hebben aangegeven

mensen met vragen over alcohol en andere

middelen te willen vrijmaken voor de

genotmiddelen. Dit zijn activiteiten zoals die

bekostiging van deze leeropdracht.

benoemd zijn in hoofdstuk 7 over de pijler

Financiering uit de regionale middelen wordt

‘Voorlichting, bewustwording en educatie’.

dan gezien als overgangsfinanciering.

Voorbereiding invoering Halt-leeropdracht

Belangrijker is dat door het effect van

(uitvoeringsafspraken maken met oa. politie)

het beleid en de inzet op de voorkant (voor

en bekostiging Halt-leeropdracht zelf. Er is niet

lichting, educatie etc.) minder jongeren in

meer geld beschikbaar dan de 11% van de

aanmerking zullen komen voor een Halt-leer

totale middelen zoals die in de tabel hieronder

opdracht omdat er überhaupt minder alcohol

aangegeven is. De Halt-leeropdracht is een

gedronken wordt. Om die reden worden vanaf

activiteit die onderdeel uitmaakt van de uit

2014 middelen verschoven naar de voorkant.

voeringsagenda van pijler 3 ‘Regelgeving en

Door meer in te zetten op de voorkant (met

handhaving’ in hoofdstuk 9.

name via pijler 1), wordt verwacht dat er uit

Deskundigheidsbevordering van professionals

eindelijk ook minder jongeren overmatig

die in contact komen met jongeren en hun

alcohol drinken, waardoor ook minder Halt-

ouders. Dit is het grote cluster in de uitvoering

afdoeningen en Halt-leeropdrachten gevolgd

van regionale activiteiten rond de vierde pijler

zullen worden. Dit betekent dat de middelen die

‘Signalering, advies en ondersteuning’ in

nodig zijn voor Halt minder zullen zijn. Het ont-

hoofdstuk 10.

staan van het probleem (alcohol drinken of over-


41


matig alcohol drinken) wordt door een grotere

Aangezien gemeenten hun eigen beleid in 2013

inzet op de voorkant überhaupt voorkomen.

vaststellen, is er op termijn minder geld nodig

Meer inzet op de voorkant richt zich op het

voor beleidsadvisering aan gemeenten. Door

bereiken van alle leerlingen, zowel op het basis-

het BOA zijn en worden er tevens handreikin-

onderwijs, als op het middelbaar onderwijs en

gen geschreven die gemeenten kunnen gebrui-

het beroepsonderwijs. Ook is er aandacht voor

ken. Ook is er in 2011 een regionale

het vergroten van de weerbaarheid van jongeren

Volksgezondheid Toekomst Verkenning (rVTV)

in het algemeen (als basis voor het ‘nee’ kunnen

verschenen, en verschijnt er in 2012 ook nog

zeggen tegen alcohol).

een regionale nota volksgezondheid. Landelijk

Daarnaast stijgen ook de middelen voor des-

is er via de diverse instituten (Centrum voor

kundigheidsbevordering. Het gaat hierbij om

Gezond Leven, Trimbos etc.) kennis beschikbaar.

een vermeerdering van de activiteiten die inge-

In principe bieden deze stukken gezamenlijk

zet worden bij instellingen alcohol als onder-

(incl. deze beleidsvisie) een goede basis voor het

werp op de agenda te houden, hier aandacht

maken van eigen gemeentelijk beleid. Gemeen-

aan te besteden, bijvoorbeeld door professio-

ten kunnen ten slotte gebruik maken van

nals te trainen in het herkennen van alcohol.

elkaars ervaringen. Wel is er uit de algemene

Hier kan dan ook goed een snelle doorverwij-

middelen nog inzet nodig voor jongerenpartici-

zing naar de huisarts en zorgverzekeraar in

patie, communicatie en monitoring. Deze wordt

ingebed worden. Uiteindelijk leidt een goede

dan ook gecontinueerd. Voorstel is om dit uit

deskundigheid en (vroeg)signalering tot een

de regionale middelen te blijven bekostigen.

adequate en zo vroeg mogelijke behandeling van alcoholproblematiek, waardoor ergere pro-

In 2015 wordt de situatie van 2014 gecontinu-

blematiek (waaronder bijv. overlast) voorkomen

eerd en verder versterkt. In 2015 vindt tevens

wordt. Deze middelen ondersteunen actie 16

een evaluatie plaats.

van gemeenten en bieden zo een basis voor het

In de tabel hieronder worden deze keuzes

maken van goede afspraken met instellingen.

schematisch weergegeven. De percentages

Het is zinvol als alcohol bij die instellingen al op

zijn gebaseerd op de door de instellingen

de agenda staat en er al mee gewerkt wordt.

ingediende subsidieaanvragen voor 2012.

Verdeling regionale middelen tbv verslavingspreventie 2012-2015 Cluster

Actie

2012

2013

2014

2015

Voorlichting, preventie, educatie (pijler 1)

3

42 %

44%

49%

50%

Handhaving/Halt leeropdracht (pijler 3)

11

11%*

11%*

0%

0%

Deskundigheidsbevordering (pijler 4)

15, 17

31 %

33%

41%

42%

Algemeen

Overhead, 18, 19

16%

12 %**

10 %**

8 %**

100 %

100%

100%

100%

Totaal***

* In 2012 valt deze 11% uiteen in een deel ‘voorbereiding invoering Halt-leeropdracht’ en de uitvoering van de Halt-leeropdracht zelf. In 2013 wordt het gehele bedrag besteed aan de uitvoering van de Halt-leeropdracht. ** M iddelen worden in mindering gebracht op de werkzaamheden voor beleidsondersteuning aan individuele gemeenten. Gemeenten kunnen altijd zelf deze ondersteuning inkopen bij de GGD. *** Bij het totaal wordt in 2012 uitgegaan van de beschikbare € 429.000,-.

Subsidiëring vindt plaats door de Gemeente Leiden vanuit haar rol als centrumgemeente.

42

14. Actieoverzicht In bovenstaande hoofdstukken zijn acties

alcoholmatigingsbeleid te voeren. Hieronder

beschreven die zowel op regionaal als op

worden deze acties nog eens schematisch

lokaal niveau ingezet worden om een effectief

samengevat.

Beschrijving

Pijler

Trekker

Andere betrokkenen

Wanneer?

ACTIE 1

Alle partners op regionaal niveau dragen de uniforme regionale boodschap van een gezamenlijk alcoholmatigingsbeleid actief uit en stimuleren gemeenten en instellingen om zich bij deze uniforme boodschap aan te sluiten.

Algemeen

RDOG-werkgroep BOA Alle instellingen die Continu te maken hebben met jongeren & alcohol; individuele gemeenten

ACTIE 2

Gemeenten in Zuid-Holland Noord leggen hun beleid op het gebied van alcoholmatiging uiterlijk in 2013 in beleid vast. Basis voor dit beleid is deze regionale beleidsvisie waarin aangegeven wordt welke uniforme lokale acties ondernomen dienen te worden om het alcoholmatigingsbeleid effectief te laten zijn, waarbij ook rekening gehouden wordt met lokaal maatwerk. De RDOG (met ondersteuning van de werkgroep BOA) monitort de voortgang in gemeenten.

Algemeen

Gemeenten

Instellingen in de gemeenten die te maken hebben met jongeren & alcohol

Uiterlijk in 2013

ACTIE 3

Op alle basisscholen, middelbare scholen en ROC’s in de regio Zuid-Holland Noord worden voorlichtingsactiviteiten gehouden waarbij niet alleen de jongeren betrokken wordt maar ook de ouders en waarbij aandacht is voor de gevaren van alcoholgebruik (en andere verslavende zaken) en er steeds meer aandacht is voor weerbaarheid in het algemeen.

Pijler 1

GGD: basisonderwijs & middelbare scholen Brijder: ROC’s

Basisonderwijs Middelbare scholen ROC’s

Uiterlijk in 2013

ACTIE 4

wGemeenten brengen in kaart waar professionals in contact komen met jongeren en hun ouders waar ook voorlichting, bewustwording en educatie rond alcohol en genotmiddelen plaats kan vinden en leggen de aandacht voor voorlichting, bewustwording en educatie rond dit onderwerp zoveel mogelijk via subsidiëring vast.

Pijler 1

Gemeenten

Instellingen in de gemeenten die te maken hebben met jongeren & alcohol

In 2013 in beleid opgenomen

ACTIE 5

RDOG/GGD en Brijder maken, voor zover dit nog niet is gebeurd, afspraken met scholen in de regio Zuid-Holland Noord over hoe zij omgaan met alcohol en andere verslavende middelen en de aandacht die ze daaraan besteden (bijv. in voorlichting, in de kantine, op schoolfeesten), met als doel de verkrijgbaarheid van alcohol en andere verslavende middelen zoveel mogelijk te beperken. De werkgroep BOA heeft hierbij een ondersteunende rol.

Pijler 2

RDOG/GGD (met medewerking van de werkgroep BOA)

Middelbare scholen ROC’s

Afspraken in 2013 gemaakt

ACTIE 6

Gemeenten zetten een combinatie van instrumenten (Nota Paracommercie, bestuurs reglement, subsidievoorwaarden, convenant) in om de beschikbaarheid van alcohol op (sport) verenigingen voor jongeren te beperken. Overleg met sportverenigingen is hierbij essentieel om tot goede resultaten te komen.

Pijler 2

Gemeenten

(Sport)verenigingen in de gemeente


ACTIE 7

In het gemeentelijke evenementenbeleid is aandacht voor het onderwerp alcohol & jongeren en wordt aangegeven hoe de gemeente hiermee om wil gaan. Zo mogelijk worden instrumenten (aantal tappunten en openingstijden) door gemeenten in overleg met organisatoren van evenementen ingezet (bijv. opnemen in evenementenvergunning).

Pijler 2

Gemeenten

Evenementenorganisatoren, Politie



43


44

ACTIE 8

Gemeenten maken afspraken met horecaondernemers, supermarkten en slijterijen over de manier waarop zij omgaan met de verkoop van alcohol en met leeftijdscontroles met het doel ook deze partners hun verantwoordelijkheid op dit onderwerp te laten nemen.

Pijler 2

Gemeenten

Horecaonder nemers (bijv. via ondernemers vereniging)

Uiterlijk in 2013 in beleid opgenomen welke afspraken gemaakt gaan worden

ACTIE 8

Gemeenten waarin sprake is van hokken en keten geven in hun beleid aan hoe zij omgaan met die hokken en keten in de gemeente. Hierbij worden de belanghebbende partijen (zoals brandweer, politie etc.) betrokken.

Pijler 2

Gemeenten

Jongerenwerk, Politie, Brandweer

In 2013 in beleid opgenomen hoe men met hokken en keten om wil gaan.

ACTIE 10

Gemeenten geven in beleid aan welke keuzes zij maken ten aanzien van de ruimtelijke ordening en de vestiging van horecaondernemingen, waaronder snackbars, coffeeshops etc. en welke keuzes zij maken ten aanzien van het eigen reclamebeleid.

Pijler 2

Gemeenten

-

In 2013 keuzes in beleid opgenomen

ACTIE 11

De RDOG in samenwerking met Brijder (als uitvoerder van de leeropdracht) afspraken met de Politie en de Veiligheidsregio over de manier waarop in de regio Zuid-Holland Noord omgegaan wordt met alcoholproblematiek en –overlast door jongeren, waaronder het doorverwijzen naar het regionale Bureau Halt.

Pijler 3

RDOG (voorbereid door de werkgroep BOA) ism Brijder

Politie, Veiligheidsregio, Bureau Halt

Voorbereiding invoering Halt-afdoeningalcohol + leeropdracht in 2012, uitvoering in alle gemeente in 2013 ev.

ACTIE 12

De RDOG bekijkt de mogelijkheden om in regionaal verband de nieuwe toezichtstaak die gemeenten krijgen in het kader van de gewijzigde Drank- en Horecawet uit te voeren.

Pijler 3

RDOG (voorbereid door de werkgroep BOA)

Gemeenten

Voor medio 2012

ACTIE 13

Gemeenten geven in hun beleid aan welke regelgeving en beleidsinstrumenten zij inzetten om vorm te geven aan de pijler ‘regelgeving en handhaving’, waarbij zij kijken naar de mogelijkheden in het Integraal Veiligheidsplan, het handhavingsbeleid, de APV en de Drank- en Horecaverordening en de invoering van de Halt-leeropdracht.

Pijler 3

Gemeenten

Horecaonder nemers, detaillisten, Veiligheidshuis


ACTIE 14

De RDOG maakt afspraken met verzekeraar Zorg & Zekerheid over het aanbod aan eerstelijnsgezondheidszorg die zich richt op het voorkomen van een verslaving (geïndiceerde preventie).

Pijler 4

RDOG (voorbereid door de werkgroep BOA) ism GGD en/of Brijder

Zorg & Zekerheid

Afspraken in 2013 gemaakt

ACTIE 15

In de uitvoering wordt een relatief groot deel van de inzet besteed aan de uitvoering van deze pijler door middel van het ondersteunen van instellingen bij signalering, advies en ondersteuning (bijv. trainingen van professionals over wat signalen zijn van alcoholproblematiek).

Pijler 4

Uitvoerende instellingen

Instellingen die te maken hebben met jongeren en hun ouders

ACTIE 16

Gemeenten brengen in kaart waar professionals Pijler 4 in contact komen met jongeren en hun ouders en onderstrepen daar het belang van een goede signalering van alcoholproblematiek incl. de daarvoor benodigde kennis. Waar mogelijk nemen zij dit onderwerp ook op in subsidieafspraken.

Gemeenten

Instellingen die te maken hebben met jongeren en hun ouders


ACTIE 17

Alle partners en gemeenten en maken bij beleidsontwikkeling en/of –uitvoering gebruik van de ervaringsdeskundigheid van jongeren zelf.

Gemeenten, GGD, werkgroep BOA en Brijder hebben een adviserende rol, GGD heeft ook een ondersteunende rol.

Jongerenorganisaties (bijv. JongerenPanels)

Continu

Algemeen

ACTIE 18

De RDOG monitort de uitvoering van deze beleidsvisie via de genoemde indicatoren, door een inventarisatie bij gemeenten om inzicht te krijgen in de begin situatie en door middel van een evaluatie van het beleid in 2015.

Algemeen

RDOG

Gemeente Leiden, GGD, Holland Rijnland

Beginsituatie: 2012-2013 Evaluatie: 2015

ACTIE 19

Er wordt regionaal gezocht naar aanvullende middelen voor de financiering van de regionale activiteiten uit deze beleidsvisie. Er wordt dan gekeken naar bijv. landelijke subsidies en naar financieringsstromen van gerelateerde beleidsvelden

Algemeen

RDOG

GGD, Gemeente Leiden, Holland Rijnland

Uiterlijk inzicht in mogelijkheden in 2013


45

Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord. Uitgangspunten & uitvoeringsagenda Definitief concept - april 2012

Recommend Documents