Regionaal Ambulance Plan. Regionale Ambulance Voorziening Kennemerland

Regionaal Ambulance Plan Regionale Ambulance Voorziening Kennemerland 2012 - 2016

Voorwoord In het voor u liggende Regionaal Ambulance Plan (RAP) Kennemerland 2012-2016 beschrijven wij u hoe verantwoorde ambulancezorg binnen Kennemerland wordt geleverd en wat we willen doen om deze zorg de komende jaren te verbeteren. Een RAV is een instelling voor gezondheidszorg die in een bepaalde regio ambulancezorg levert, zowel in de dagelijkse routinematige situatie, als bij rampen en zware ongevallen. Deze zorg omvat zowel de ambulancehulpverlening als de meldkamerfunctie, die is ondergebracht bij de Veiligheidsregio Kennemerland (VRK). In Kennemerland wordt vanaf 1 januari 2012 de ambulancezorg uitgevoerd door de Coöperatie Regionale Ambulancevoorziening (RAV) Kennemerland. De RAV Kennemerland wordt gevormd door Ambulance Amsterdam-Kennemerland (voorheen: VZA Ambulancedienst), Connexxion Ambulancezorg en GGD Kennemerland. Er zijn de afgelopen jaren veel ontwikkelingen geweest in de ambulancesector. De sector heeft zich ontwikkeld van een ‘vervoersvoorziening’ tot een ‘gezondheidszorgvoorziening’, en terecht, we leveren belangrijke diensten op momenten die er toe doen. De wetgever en de financiers hebben steeds meer eisen gesteld. We hebben nu één CAO voor alle ambulancezorgverleners, de Tijdelijke Wet Ambulancezorg (TWAZ) wordt ingevoerd met ingang van 1 januari 2013 en er is tussen de minister van VWS en de ambulancesector in een convenant overeengekomen dat de komende jaren een efficiëntiekorting van bijna 10% in de budgetten wordt doorgevoerd. Actueel is de discussie over de toekomst van de meldkamers in Nederland. De meldkamer ambulancezorg maakt deel uit van de gemeenschappelijke meldkamer Kennemerland. Het is belangrijk deze ontwikkeling te monitoren. Deze ontwikkelingen zijn vanzelfsprekend van invloed op het leveren van verantwoorde ambulancezorg. Voorop staat echter dat ongeacht de situatie burgers en bestuurders in Kennemerland er zeker van kunnen zijn dat na melding van een incident goed geïndiceerde en adequate hulp geleverd zal worden. Dit Regionaal Ambulanceplan van RAV Kennemerland schept een beleidskader voor de komende vijf jaar. De beleidspunten zijn geformuleerd vanuit de missie en visie van RAV Kennemerland die als een rode draad door het RAP lopen. Kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg verlenen door bekwame en gemotiveerde medewerkers, in goede samenwerking met ketenpartners en het geheel tegen een betaalbare prijs, dat is waar we voor staan.

Mevrouw Dr. I. van der Zande Raad van Bestuur RAV Kennemerland

1

Inhoudsopgave Inleiding................................................................................................................................. 5

2

1.

Wettelijke en bestuurlijke omgeving......................................................................... 6



1.1 1.2

2.

Verantwoorde zorg.................................................................................................... 11



2.1 2.2

3.

RAV Kennemerland.................................................................................................... 14



3.1 3.2 3.3

4.

Ontwikkelingen......................................................................................................... 19



4.1 4.2

5.

Medewerkers............................................................................................................. 25



5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7

6.

Middelen.................................................................................................................... 33



6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

7.

Kwaliteit..................................................................................................................... 37



7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

Wettelijk kader.............................................................................................................................................. 6 Bestuurlijke omgeving................................................................................................................................ 8

Acute zorg.................................................................................................................................................... 11 Positionering zorgaanbieders................................................................................................................ 12

Totstandkoming en verantwoordelijkheidsverdeling...................................................................... 14 Missie en visie............................................................................................................................................ 15 Werkomgeving........................................................................................................................................... 17

Landelijke ontwikkelingen...................................................................................................................... 19 Regionale ontwikkelingen....................................................................................................................... 21

Opleiding en scholing............................................................................................................................... Deskundigheid en Bekwaamheid......................................................................................................... Veiligheid..................................................................................................................................................... Medewerkertevredenheid en verzuimbeleid..................................................................................... Opvang psychosociale arbeidsbelasting............................................................................................. Loopbaanbeleid......................................................................................................................................... CAO...............................................................................................................................................................

Capaciteit.................................................................................................................................................... Huisvesting................................................................................................................................................. Wagenpark.................................................................................................................................................. Inkoopbeleid............................................................................................................................................... ICT..................................................................................................................................................................

Intern kwaliteitsbeleid............................................................................................................................. Klachtenprocedures.................................................................................................................................. MMA............................................................................................................................................................. Patiëntveiligheid........................................................................................................................................ Innovaties....................................................................................................................................................

25 27 28 28 29 31 31

33 33 33 33 33

37 38 38 40 41

8.

Meldkamer ambulancezorg...................................................................................... 46



8.1 8.2 8.3

9.

Spreiding en beschikbaarheid................................................................................... 50

9.1 9.2

Meld Informatie en Coördinatiecentrum Kennemerland (MICK)................................................. 46 Kwaliteitseisen meldkamer ambulancezorg...................................................................................... 47 Ontwikkelingen......................................................................................................................................... 47

Spreiding...................................................................................................................................................... 50 Beschikbaarheid........................................................................................................................................ 50 9.2.1 Differentiaties................................................................................................................................ 51

10. Samenwerking en omgeving.................................................................................... 52

10.1 Acute zorgketen......................................................................................................................................... 52 10.2 Interregionale samenwerking................................................................................................................ 53 10.3 Overige ketenpartners............................................................................................................................. 53

11. GHOR.......................................................................................................................... 55

11.1 11.2 11.3 11.4 11.5

Onder GHOR omstandigheden.............................................................................................................. 55 Samenwerking ambulancezorg en GHOR............................................................................................ 55 Samenwerking meldkamer ambulancezorg en GHOR..................................................................... 56 Ontwikkeling en modelconvenant........................................................................................................ 56 OTO stimuleringsgelden........................................................................................................................... 56

12. Communicatie en overleg......................................................................................... 58

12.1 Interne communicatie............................................................................................................................... 58 12.2 Externe communicatie.............................................................................................................................. 59

13. Financiering en budget.............................................................................................. 61

3



13.1 Huidige financieringsstructuur.............................................................................................................. 61 13.2 Toekomstige financieringsstructuur..................................................................................................... 61 13.3 budgettering................................................................................................................................................ 62



Bronvermelding......................................................................................................... 63



Bijlagen....................................................................................................................... 64



Beleidspuntenoverzicht........................................................................................................................................ 64 Paraatheidsroosters............................................................................................................................................... 69 Overzicht gebruikte afkortingen........................................................................................................................ 71

3

4

Inleiding Gelet op de aanhoudende ontwikkelingen binnen de sector en de steeds veranderende eisen die worden gesteld aan verantwoorde ambulancezorg is RAV Kennemerland zich er sterk van bewust, dat er continu gestreefd dient te worden naar organisatorische en procesmatige oplossingen om de kwaliteit te waarborgen. Met de komst van de Tijdelijke Wet Ambulancezorg (TWAZ), waarin mogelijkheden zijn opgenomen om nog meer zorg op maat te bieden, ziet de RAV Kennemerland de toekomst met vertrouwen tegemoet. Middels dit Regionale Ambulance Plan 2012-2016 beoogt RAV Kennemerland een stevige basis te bieden voor een goede borging van de kwaliteit van de ambulancezorg en de meldkamer in de keten van spoedmedische hulpverlening, grootschalige incidenten en rampen binnen haar regio. Er wordt ruim aandacht besteed aan de bedrijfsvoering en aan overige aspecten waar gezocht kan worden naar verbeteringen. Uitgangspunt hierbij is het centraal stellen van de patiënt door het aanbieden van verantwoorde ambulancezorg. De doelstelling van dit RAP is tweeledig: • Financiers, ketenpartners, bestuurders en medewerkers inzicht verschaffen in toekomstige ontwikkelingen met betrekking tot de ambulancezorg en de meldkamer, door middel van het formuleren van een duidelijke toekomstvisie; • Concrete acties om meldkamer- en ambulancezorg te verbeteren waarvoor draagvlak nodig is van medewerkers, bestuurders, zorgverzekeraars en ketenpartners. Het RAP is een aanzet om te komen tot productie- en kwaliteitsafspraken en schept voor de komende 5 jaar een kader voor onderwerpen als besturing en organisatie, scholing en opleiding, kwalitatief hoogstaande zorg, spreiding en beschikbaarheid, interne communicatie, samenwerking met externe partijen en het noodzakelijke financiële kader. Er wordt antwoord gegeven op de volgende drie vragen: • • •

Wat doet de RAV? Hoe wordt deze zorg georganiseerd? Hoe ziet onze omgeving eruit?

Per hoofdstuk wordt een onderwerp en de daarbij behorende subonderwerpen besproken. Aan het eind van ieder hoofdstuk, mits relevant voor dat hoofdstuk, worden beleidspunten geformuleerd die de RAV gedurende de looptijd van dit RAP bewerkstelligt. Het RAP vormt de basis voor de jaarplannen 2012 2016 van RAV Kennemerland. In de jaarplannen die aan het begin van elk jaar worden opgesteld wordt aan de hand van de SMART criteria (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden), en rekeninghoudend met de TWAZ, nader uitgewerkt op welke wijze en binnen welk tijdspad de beleidspunten verwezenlijkt zullen worden.

5

1. Wettelijke en bestuurlijke omgeving Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft het wetsvoorstel Tijdelijke Wet Ambulancezorg (TWAZ) aangeboden aan de Tweede Kamer. De TWAZ, die met ingang van januari 2013 in werking treedt, vervangt de in 1971 opgestelde Wet Ambulancevervoer (WAV). De nieuwe wet markeert de ontwikkeling van een vooral op vervoer gerichte ambulancedienst naar een volwaardige zorginstelling in de keten van acute zorg. De ambulancesector heeft de laatste jaren laten zien haar zorg- en vervoerstaken professioneel in te kunnen vullen. Ook draagt de sector effectief bij aan het verbeteren van de prestaties in de acute zorgketen en daarmee direct aan het redden van levens. Dat proces is ook in de regio Kennemerland volop gaande en de wet vergemakkelijkt dit proces en biedt daarbij meer mogelijkheden voor innovaties in de ambulancesector. De noodzaak van de accentverschuiving van vervoer naar zorg- en hulpverlening kwam voort uit de door de wetenschap bewezen relatie tussen het onmiddellijk behandelen van patiënten en gezondheidswinst. In de spoedeisende hulpverlening geldt immers dat het eerste uur vaak beslissend is over leven en dood en bepalend voor de omvang van de restverschijnselen (het zogenaamde ‘golden hour’). Hoofddoel van de ambulancezorg is het behalen van individuele gezondheidswinst op basis van de zorgbehoefte van de patiënt. Om een vermindering van overlijden en onomkeerbare gezondheidsschade tot stand te brengen dient zorg dient direct ter plaatse verleend te worden. Dit vraagt om kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg, waarbij er hoge eisen worden gesteld aan de organisatie in haar geheel. De belangstelling voor kwaliteit en kwaliteitsbewaking is de afgelopen jaren in de dienstverlenende organisaties binnen de non-profitsector in hoog tempo toegenomen. Ook in de zorgsector groeit het besef dat oriëntatie op de cliënt tot betere resultaten leidt. Kwaliteit in de gezondheidszorg heeft alles te maken met een cliëntgerichte organisatie. Optimale kwaliteit is meer dan medische perfectie met een glimlach. Inmiddels zijn er binnen de gezondheidssector tal van initiatieven ondernomen om het kwaliteitsdenken te bevorderen. Een van deze initiatieven is de vorming van een regionale ambulancevoorziening (RAV). Via de vorming van een RAV is optimalisatie van de bestuurlijke, inhoudelijke en financiële randvoorwaarden beoogd voor het faciliteren van dagelijkse en grootschalige hulpverleningstaken. Ten behoeve van de continue waarborging van kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg spelen verschillende wetten een belangrijke rol, zowel richtinggevend als eisend. Tevens oefenen een divers aantal instanties en overheidsorganen hun invloed uit op de ambulancezorg. In dit hoofdstuk worden de verschillende wetten en instanties die van invloed zijn op de ambulancezorg kort uitgelicht.

1.1 Wettelijk kader RAV Kennemerland heeft te maken met specifieke eisen, vastgelegd in wet- en regelgeving: Wet Ambulancevervoer (WAV) / Tijdelijk Wet Ambulancezorg (TWAZ) In deze wet ligt op dit moment vast hoe het ambulancevervoer in Nederland geregeld is. Deze wet wordt met ingang van januari 2013 vervangen door de Tijdelijke Wet Ambulancezorg. Op grond van de TWAZ is gekozen om binnen elke regio alleen de bestaande vervoerder, of als er in zo’n regio meerdere bestaande vervoerders zijn, een samenwerkingsverband van deze bestaande vervoerders, de mogelijkheid te bieden een vergunning aan te vragen. De RAV-en worden in de toekomst onderling vergeleken door middel van een door VWS op te stellen benchmark, waardoor er een continue prikkel tot het verbeteren van de kwaliteit en de doelmatigheid ontstaat.

6

Wet Veiligheidsregio’s (WVR) De Wet Veiligheidsregio’s verankert nu wettelijk de begrippen ‘crisis’ en ‘crisisbeheersing’. Het regelt de instelling van 25 veiligheidsregio’s. De gemeenten werken hierdoor in hetzelfde gebied, met dezelfde grenzen, samen met de politie, brandweer en de ambulancezorg. De wet waarborgt een centrale aansturing van hulpdiensten bij rampen en crises. Door deze wet wordt de RAV verplicht mee te werken aan de Gemeenschappelijke Meldkamer (GMK). De veiligheidsregio is verantwoordelijk voor het instellen van een GMK en de RAV is verplicht om de MKA binnen de GMK in stand te houden. Binnen de regionale en landelijk gestelde eisen maakt het bestuur van de veiligheidsregio afspraken met de RAV over beheer en gebruik van de GMK. Wet Publieke Gezondheid (WPG) 2e tranche De Eerste Kamer heeft op 18 mei 2011 ingestemd met de wetswijziging Wet publieke gezondheid tweede tranche, de wetswijziging trad op 1 januari 2012 in werking. De Wet publieke gezondheid is gewijzigd om aan te sluiten op de Wet veiligheidsregio’s (WVR). Het aantal GGD’en wordt teruggebracht tot 25, waarbij de werkgebieden van de GGD’en hetzelfde zijn als de 25 veiligheidsregio’s. Met deze wetswijziging wordt het bestuur van de veiligheidsregio verantwoordelijk voor de voorbereiding op eventuele grootschalige infectieziektecrises. Daarbij maakt grootschalige infectiebestrijding integraal onderdeel uit van de regionale crisisplannen. De WPG 2e tranche regelt ook de aanstelling van een directeur publieke gezondheid die zowel leiding geeft aan de GGD-organisatie als de GHOR-organisatie. Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi) Zorginstellingen hebben een toelating nodig wanneer zij zorg willen aanbieden die op grond van de Zorgverzekeringswet of Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten voor vergoeding in aanmerking komt. De WTZi regelt de toelatingen, bevat regels over goed bestuur en bepaalt daarnaast in welke gevallen winst uitgekeerd mag worden. Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg (WBIG) De Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg bevat regels voor de kwaliteit van de zorgverlening door beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg. Wet Marktverordening Gezondheidszorg (WMG) Deze wet bevat regels voor een doelmatig en doeltreffend stelsel van zorg en helpt de ontwikkeling van de kosten van de zorg in de greep te houden. Ook bevat de WMG regels voor de bescherming en bevordering van de positie van patiënten en verzekerden. Kwaliteitswet Zorginstellingen Deze wet stelt globale kwaliteitseisen aan zorginstellingen. Er worden vier eisen gesteld waaraan zorginstellingen moeten voldoen; het leveren van verantwoorde zorg, het ontwikkelen van beleid gericht op kwaliteit, het beschikken over een kwaliteitssysteem en het afleggen van verantwoording door middel van een kwaliteitsjaarverslag. Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) Patiënten en hulpverleners hebben rechten en plichten. Deze zijn vastgelegd in de WGBO. De WGBO beoogt het waarborgen van een betere rechtsbescherming van de patiënt en verplicht de beroepsbeoefenaar tot het verlenen van de “zorg van een goed hulpverlener”. Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) Het doel van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector is het bieden van een laagdrempelige klachtmogelijkheid en het gebruiken van klachten om de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren. Zorgaanbieders zijn verplicht een klachtenregeling in het leven te roepen.

7

Medisch- en verpleegkundig tuchtrecht Als een cliënt een klacht heeft over een bepaalde zorgverlener, dan kan deze een klacht indienen bij een van de Regionale Colleges voor de Gezondheidszorg. Dit college beoordeelt vervolgens of er een fout is gemaakt. Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) De Wet Bescherming Persoonsgegevens geeft regels voor een zorgvuldige omgang met de persoonsgegevens. Wet op de Medische Hulpmiddelen De Wet op de Medische hulpmiddelen (1995) stelt eisen aan de veiligheid van de te gebruiken medische apparatuur in de gezondheidszorg om schade voor de cliënt zoveel mogelijk te voorkomen. Binnen de RAV Kennemerland is een functionaris verantwoordelijk voor de aanwezigheid van kwalitatief verantwoorde apparatuur en ander materiaal. Het sterilisatiebesluit valt ook onder deze wet. Dit betekent dat de RAV ook een deskundige heeft die toezicht houdt op de omgang met, opslag en hersterilisatie e.d. van steriele producten. Wet bijzondere opneming in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) De wet BOPZ (1994) regelt binnen de ambulancezorg zaken van gedwongen opnames. Het betreft hier de opname via voorlopige machtiging, via inbewaringstelling, via de indicatiecommissie of via rechterlijke machtiging op eigen verzoek. Wegenverkeerswet (WvW) en het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV) In de Wegenverkeerswet (WvW) en het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV) worden de algemene regels voor het verkeer beschreven. De wet bevat specifieke regels voor voorrangsvoertuigen, evenals voor het gebruik van optische- en geluidssignalen. Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector (WMCZ) De Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector zorgt ervoor dat cliënten via de cliëntenraad inspraak hebben in het beleid van de zorginstelling waar ze verblijven. Arbeidstijdenwet De arbeidstijdenwet schept kaders voor het inroosteren van personeel, iets wat essentieel is om verantwoorde ambulancezorg te leveren. De wet geeft onder meer aan onder welke voorwaarden personeel ingeroosterd mag worden, de maximale tijdsduur van de diensten, de minimale rustperiodes tussen de diensten en de mededelingstermijn.

1.2 Bestuurlijke omgeving Bovengenoemde wetten geven de kaders aan waarbinnen RAV Kennemerland haar verantwoorde zorg en daaraan gerelateerde werkwijze levert. De hieronder genoemde (landelijke) instanties zijn vanuit een meer overkoepelend perspectief betrokken en oefenen invloed uit op de eisen die gesteld worden aan de ambulancezorg. De regionale samenwerking met de ketenpartners is in hoofdstuk tien uiteengezet. Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) De Nederlandse Zorgautoriteit heeft als taak een goedwerkende zorgmarkt te creëren en deze te bewaken. Dit betekent dat zij toezicht houdt op de zorgverzekeraars en de zorgaanbieders. De NZa stelt regels, budgetten en tarieven vast voor dat deel van de zorg dat is gereguleerd en stelt condities voor marktwerking vast, die geheel of gedeeltelijk geliberaliseerd kunnen worden.

8

Ambulancezorg Nederland (AZN) Ambulancezorg Nederland is de sectororganisatie voor de ambulancezorg. Het doel van de AZN is verschillende vormen van ondersteuning te bieden aan de Regionale Ambulancevoorzieningen en de mensen die bij hen werken. Tevens behartigt de AZN de collectieve belangen van de sector. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Het Ministerie van VWS formuleert het overheidsbeleid rond gezondheidszorg, maatschappelijke zorg en sport. Samen met ziektekostenverzekeraars, aanbieders van zorg en patiëntenorganisaties, zorgt het ministerie van VWS dat er genoeg voorzieningen zijn en dat mensen voldoende keuzemogelijkheid hebben. Ministerie van Veiligheid en Justitie (V&J) Dit ministerie draagt zorg voor een goed functionerend openbaar bestuur, een veilige samenleving en een overheid waar burgers op kunnen vertrouwen. Hierbij ziet zij er onder meer op toe dat bij een ramp de hulpverlening goed georganiseerd is. Rijksinstituut voor Veiligheid en Milieu (RIVM) Het Rijksinstituut voor Veiligheid en Milieu verricht onderzoek, adviseert en ondersteunt de overheid bij het vraagstuk: “hoe houden we onszelf en onze leefomgeving gezond?”. CNV en FNV Vakbonden die de arbeidsvoorwaarden belangen behartigen van het ambulancepersoneel via Caoafspraken. Per 1 januari 2011 gelden Cao-afspraken voor de gehele ambulancezorg sector. In 2012 zullen de onderhandelingen starten voor de CAO Ambulancezorg 2013-2014. GGZ Nederland Dit is de brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg in Nederland. IGZ De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) bevordert de volksgezondheid door effectieve handhaving van de kwaliteit van de zorg, preventie en medische producten. De inspectie adviseert de bewindspersonen en maakt ten opzichte van de zorgaanbieders gebruik van advies, stimulans, drang en dwang als bijdrage aan verantwoorde zorg. Provincies Tot eind 2011 hebben provincies de verantwoordelijkheid om de randvoorwaarden bij het aanbod van ambulancezorg te realiseren. In de TWAZ is deze verantwoordelijkheid bij de minister van VWS gelegd. Dit betekent dat er met de intrede van de TWAZ geen rol meer is voor de provincies. Gemeenten Gemeenten hebben, net als de provincies, de verantwoordelijkheid om de randvoorwaarden bij het aanbod van ambulancezorg te realiseren. Ook hun rol zal verdwijnen met het in werking treden van de TWAZ. Zorgverzekeraars Zorgverzekeraars hebben de taak om afspraken met de aanbieders van ambulancezorg te maken over het daadwerkelijk functioneren van de ambulancezorg. Hun zorgplicht vereist dat zij aansturen op tijdige en kwalitatief goede ambulancezorg. Ook spreken zorgverzekeraars de MKA’s en ambulancediensten aan op de verantwoording over de inzet van middelen.

9

10

2. Verantwoorde zorg Binnen de steeds veranderende kaders en eisen die worden gesteld aan de verantwoorde ambulancezorg1, wordt voortdurend gezocht naar vernieuwende kwalitatieve oplossingen om het gestelde doel van hoogwaardige zorgverlening te bereiken. De risico’s die dit met zich meebrengt worden nauwkeurig afgewogen, waarbij kwaliteit, verantwoorde (ambulance)zorg en doelmatigheid de belangrijkste criteria zijn. Onder verantwoorde zorg wordt verstaan: “Zorg van een inhoudelijk goed niveau”. Doelmatigheid, doeltreffendheid, patiëntgerichtheid, veiligheid en zorg op maat zijn de begrippen waaruit verantwoorde zorg bestaat. Bij de invulling van de begrippen ‘verantwoorde ambulancezorg’ worden zowel op koepel-, als op regionaal niveau kwaliteitseisen vanuit het patiëntenperspectief nadrukkelijk betrokken. De cliënt neemt hierbij dus een centrale plaats in. Het sleutelbegrip is ‘Zorg op maat’, oftewel het op adequate wijze voldoen aan de behoefte naar zorg. Het accent van de dienstverlening verschuift daarbij van vervoer naar zorg- en hulpverlening. In het verleden ging het alleen om het vervoer van de patiënt, terwijl tegenwoordig het begrip verantwoorde zorg van toepassing is op het gehele integrale proces van ambulancezorg, vanaf de melding bij de meldkamer ambulancezorg tot aan de daadwerkelijke levering van zorg en de overdracht van patiënten aan andere zorgverleners binnen de zorgketen. In een relatief korte tijd heeft de ambulancezorg zich ontwikkeld van een vervoersvoorziening tot een volwaardig onderdeel van de keten van acute zorg.

2.1 Acute zorg Onder het begrip ‘acute zorg’ wordt verstaan: Wanneer zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen enkele minuten tot enkele uren, zorg verleend moet worden om overlijden of onomkeerbare gezondheidsschade als gevolg van een acute levensbedreigende aandoening of een ongeval te voorkomen2. De acute zorg kenmerkt zich door drie factoren: 1. Acute zorg dient altijd - dus 7 x 24 uur - beschikbaar te zijn; 2. Acute zorg dient snel beschikbaar te zijn; 3. Acute zorg is niet planbaar, waardoor structurele overcapaciteit nodig is voor het opvangen van pieken (VWS, oktober 2003) De acute zorg wordt beschouwd als een keten. De belangrijkste schakels zijn de huisartsen, de huisartsenposten, regionale ambulancevoorzieningen (RAV-en), de spoedeisende eerste hulpafdelingen (SEH’s) van ziekenhuizen en traumacentra met hun mobiele medische teams. Ook de verloskundige hulpverlening en de geestelijke gezondheidszorg kennen vormen van acute zorg. Tot slot speelt de overheid een belangrijke rol bij het functioneren van de keten. Een kwalitatief goede acute zorgverlening vereist het goed functioneren van de afzonderlijke schakels, maar vooral ook een goede samenwerking en afstemming tussen de schakels binnen de acute zorg en tussen de acute zorg en de rest van de zorg. Samenwerking is essentieel om de juiste zorg, op de juiste tijd, op de juiste plaats, door de juiste zorgverlener, aan de patiënt die deze zorg nodig heeft, te leveren. Kortom: zinnige en efficiënte zorg.3

1 2 3

“Nota Verantwoorde Ambulancezorg,” Ambulancezorg Nederland, augustus 2009 “Acute Zorg,” Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, december 2003

“Goed op Tijd,” Discussienota acute zorg 2015, Ministerie van VWS, december 2010

11

2.2 Positionering zorgaanbieders In deze paragraaf volgt een korte positionering van de verschillende zorgaanbieders binnen de keten van acute zorg en de wijze waarop zij op dit moment werken aan de aspecten kwaliteit, bereikbaarheid en doelmatigheid. Daarbij wordt ook een aantal belangrijke knelpunten genoemd waar de verschillende partners bij de realisatie van deze doelstellingen mee te maken hebben. De huisarts als poortwachter van de acute zorgketen ‘Vooraan’ in de keten fungeert de huisarts als poortwachter voor de toegang tot de eerste- en tweedelijns gezondheidszorg, door middel van verwijzing. De poortwachterfunctie is een belangrijk onderdeel van het gezondheidszorgsysteem, omdat het doelmatigheid bewerkstelligt en onnodige medische zorg voorkomt. De huisarts neemt het overgrote deel van de eerstelijnsgezondheidszorg voor zijn rekening. Het verlenen van acute medische zorg wordt als integraal onderdeel van het takenpakket van de huisarts beschouwd. Wat betreft de doorverwijzing kampt de huisarts met logistieke problemen, dat wil zeggen dat het moeilijk en tijdrovend is om voor acute patiënten opnames in een ziekenhuis te regelen. Het ontbreken van een coördinatiestructuur voor de patiëntenlogistiek belemmert de overgang van acute huisartsenzorg naar de spoedeisende ziekenhuiszorg. De ambulancezorg als ‘mobiele’ schakel in de keten De ambulancezorg beweegt zich letterlijk tussen de schakels van de acute zorgketen. Daar waar het gaat om de optimale doorgeleiding van de patiënten binnen de keten van de acute zorg, in al zijn facetten, heeft de ambulancezorg een sleutelfunctie. Het begrip ambulancezorg heeft betrekking op het totale zorgproces: van melding van een zorgvraag, de zorgindicatie, zorgtoewijzing en coördinatie en registratie door de meldkamer ambulancezorg, de begeleiding en behandeling van patiënten tijdens het vervoer in de ambulance, tot en met de overdracht van de patiënt aan een volgende schakel binnen de keten. Het ziekenhuis als ‘behandelcentrum’ binnen de keten De ziekenhuizen, algemeen en academisch, kunnen worden beschouwd als ‘behandelcentra’ binnen de keten acute zorg. Hier vindt de uiteindelijke behandeling van de patiënten plaats, al dan niet als vervolg op prehospitale zorg in de ambulance. In het geval van de acute zorg zijn binnen de ziekenhuizen twee functies van belang: de spoedeisende eerste hulp (SEH) en de traumazorg. Over het algemeen zijn SEH-afdelingen goed bereikbaar en toegankelijk voor zorgvragers. Echter, dit levert in toenemende mate ook een probleem op. Zorgvragers kunnen op verschillende manieren bij een SEH terechtkomen: via een verwijzing door de huisarts, met een ambulance, vanuit een andere instelling of op eigen initiatief, de zogenoemde ‘zelfverwijzers’. Dit aantal neemt jaarlijks toe en vormt een probleem, omdat driekwart van deze zorgvragers zorg ontvangen die geleverd zou kunnen worden door de huisarts. Dit legt een enorme druk op de capaciteit van de SEH’s. Een tweede functie die in het kader van de acute zorg van belang is, is de traumazorg. In Nederland zijn elf ziekenhuizen aangewezen als traumacentrum. Naast de klinische verlening van traumazorg hebben alle traumacentra beschikking over een grondgebonden, Mobiel Medisch Team (MMT) en hebben vier centra een paraat MMT dat zich per helikopter kan verplaatsen. Ten slotte vervullen de traumacentra een coördinerende rol met betrekking tot triage en patiëntenlogistiek. Acute geestelijke gezondheidszorg De acute geestelijke gezondheidszorg is bedoeld voor cliënten voor wie acute opvang en/of behandeling nodig is. De 7x24-uurs crisisdienst voor psychiatrische zorg is direct toegankelijk in geval van gevaar, maar loopt vooral via verwijzing door huisarts of door politie. Indien er sprake is van crisisopname op grond van de Wet BOPZ is de GGZ-instelling of Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis (PAAZ) verplicht de cliënt op te nemen. Voor de GGZ is vooral afstemming met het ziekenhuis en de

12

huisarts van groot belang. Belangrijke knelpunten voor de GGZ zijn het tekort aan crisisbedden, het ontbreken van eenduidige verwijsafspraken en de doorstroommogelijkheden van crisisbedden naar behandelafdelingen. Aan oplossing van deze knelpunten wordt onder meer gewerkt door uitbreiding van het aantal crisisbedden en door adequate afspraken over doorstroming. Tevens ontwikkelt het Ministerie van VWS momenteel een nieuwe wet die de huidige BOPZ gaat vervangen. Acute verloskundige hulpverlening Ook de verloskundige zorg kent een ‘acute tak’, op moment dat er sprake is van complicaties tijdens de zwangerschap en/of bij de thuis - of poliklinische bevalling. Er is een ‘achterwachtfunctie’ van gynaecologen en kinderartsen, in een nabijgelegen ziekenhuis. Bij complicaties wordt de verloskundige zorg overgedragen aan de tweede lijn. Deze overdracht wordt in bepaalde gebieden steeds lastiger, ten gevolge van sluiting van verloskundige maatschappen in ziekenhuizen door onderbezetting. Rol van de overheid De overheid blijft verantwoordelijkheid voor het inrichten van het systeem van de gezondheidszorg en dus ook voor de acute zorg. Het bewaken van de criteria toegankelijkheid, kwaliteit en financierbaarheid van de acute zorg valt onder de verantwoordelijkheid van de overheid. Ook is de overheid verantwoordelijk voor het borgen van het publieke belang. De instrumenten die de overheid hiervoor inzet zijn o.a. wet- en regelgeving, en toezichthouders. Ambulancezorg is onderdeel van de acute zorg en deze dient 7x24 uur beschikbaar te zijn. De continuïteit en kwaliteit van de ambulancezorg staan voorop. In de discussienota ‘Goed op Tijd’4 heeft de Minister van VWS een toekomstbeeld ten aanzien van de medische acute zorg geformuleerd. De huidige beleidsvisie5 is verouderd en past niet meer binnen de nieuwe ontwikkelingen. Daarnaast zit de huidige acute zorg gevangen in een structuur van eigenstandige voorzieningen/instituties, die onvoldoende inspeelt op snelle, toegankelijke en betaalbare acute zorg. Iedere voorziening doet vanuit het eigen perspectief wat het beste is voor de patiënt met acute zorgvragen zonder oog voor de samenhang of de som der delen. De verwachting is dat het zorglandschap er in 2015/2020 anders uit zal zien dan in 2010. Ontwikkelingen als concentratie van topzorg, de vermindering van het aantal SEH’s en de substitutie van de tweede lijn kunnen ingrijpende gevolgen hebben voor de vormgeving van het zorglandschap. Ook binnen de ambulancezorg, als poortwachter tot de acute zorg, zullen deze ontwikkelingen haar uitwerking hebben. De minister heeft met Ambulancezorg Nederland (AZN) een convenant gesloten met het doel prikkels in te bouwen om constant te werken aan verbetering van kwaliteit en doelmatigheid van de ambulancezorg. Elementen van dit convenant zijn invoering van het benchmarkinstrument, invoering van prestatiebekostiging en een efficiencytaakstelling vanaf 1 januari 2011.

4 5

“Goed op Tijd,” Discussienota acute zorg 2015, Ministerie van VWS, december 2010 “Beleidsvisie acute zorg,” Ministerie van VWS, oktober 2003

13

3. RAV Kennemerland In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de organisatie van de RAV Kennemerland. De totstandkoming, verantwoordelijkheidsverdeling en de werkomgeving worden besproken. Daarnaast worden de missie en visie van de RAV Kennemerland toegelicht.

3.1 Totstandkoming en verantwoordelijkheidsverdeling

De RAV Kennemerland is een coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid (u.a.), die wordt bestuurd door een bestuur onder toezicht van een Raad van Commissarissen. Het bestuur van de RAV Kennemerland wordt gevormd door de bestuurders van Ambulance Amsterdam, Connexxion Ambulancezorg en GGD Kennemerland. De besluitvorming van dit bestuur vindt plaats op basis van het unanimiteitsbeginsel. Omwille van spoedeisendheid/acute noodzaak kan de voorzitter hiervan afwijken.



Binnen het bestuur zijn afspraken gemaakt omtrent een portefeuilleverdeling. Uitgaande van collegiale besluitvorming houdt het portefeuillehouderschap in dat de portefeuillehouder de eerst aanspreekbare is. Daarmee is het echter geen autonoom onderwerp voor de portefeuillehouder. De verdeling ziet er als volgt uit: Portefeuilleverdeling bestuur RAV KENNEMERLAND Portefeuille Voorzitter, communicatie in- en extern, met de betrokken portefeuillehouder Beheer/Financiën Inclusief de daaruit volgende contacten met zorgverzekeraars en NZa Paraatheid inclusief MKA MICK/MKA Ketenzorg - GHOR - ROAZ Kwaliteitszorg Bekwaamheid en opleidingen

GGD Kennemerland Connexxion Ambulancezorg Ambulance Amsterdam GGD Kennemerland GGD Kennemerland Connexxion Ambulancezorg Ambulance Amsterdam



Het RAV-bestuur geeft leiding aan het RAV-management, bestaande uit 3 managers van Ambulance Amsterdam, Connexxion Ambulancezorg en GGD Kennemerland. Ieder van hen heeft teammanagers ter beschikking voor de operationele leiding aan de ambulancemedewerkers. De meldkamer ambulancezorg (MKA) maakt onderdeel uit van de gemeenschappelijke meldkamer (Meld Informatie en Coördinatiecentrum Kennemerland, MICK).  Er is een service level agreement (SLA) opgesteld met het MICK voor de uitvoering van MKA-taak. De teammanager MKA wordt hiërarchisch aangestuurd door het hoofd MICK, de functionele aansturing vindt plaats door de drie RAV-managers, afhankelijk van onderwerp en portefeuilleverdeling.



Ten behoeve van de ondersteuning van de ambulancezorg heeft het RAV-management de beschikking over een stafbureau RAV Kennemerland, waarbinnen ondersteuning plaatsvindt op het gebied van beleid, opleidingen, secretariaat en medisch management. De hiërarchische leiding over het RAV-stafbureau heeft het RAV-bestuur gemandateerd aan de manager ambulancezorg van de GGD Kennemerland, de functionele aansturing wordt door de drie RAV-managers gedaan, afhankelijk van het onderwerp en passend bij de portefeuilleverdeling onder de managers. De portefeuilleverdeling volgt die van het bestuur.



14

Eigenaar

De structuur van de organisatie is te zien in figuur 1.

Figuur 1: Organisatiestructuur RAV Kennemerland 1 dec 2012

 

3.2 Missie en visie Missie De RAV Kennemerland heeft de volgende missie: Het leveren van kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg. Visie De bijbehorende visie luidt als volgt: “De RAV Kennemerland levert kwalitatief hoogwaardige en verantwoorde ambulancezorg1 aan alle aan haar toevertrouwde patiënten. De ambulancezorg wordt geleverd door bekwame en gemotiveerde medewerkers, die niet alleen de patiënt centraal stellen, maar daarbij ook oog hebben voor innovaties en verbeteringen. De RAV Kennemerland investeert in een positief werkklimaat en vakbekwaamheid. Door adequate opleidingen, goede loopbaanmogelijkheden en realistische en uitdagende ambities is de RAV Kennemerland in staat medewerkers te motiveren en te binden. De RAV Kennemerland is niet alleen een toonaangevende aanbieder van ambulancezorg, ook is zij een actieve en betrouwbare partner in de keten met andere leveranciers van acute zorg en met partners bij rampenbestrijding en crisisbeheersing. Zij is zich bewust dat het leveren van verantwoorde zorg aan de patiënt alleen maar kan plaatsvinden in goede samenwerking en afstemming met ketenpartners, zowel bij de dagelijkse als bij de grootschalige hulpverlening.

1

“ Nota Verantwoorde Ambulancezorg”, Ambulancezorg Nederland, augustus 2009

15

De partners binnen de RAV Kennemerland werken nauw samen en maken, in overleg met de zorgverzekeraars, bindende afspraken met elkaar. Daarnaast werkt de RAV Kennemerland samen met andere partners in de zorgsector, de openbare orde en veiligheid, en het openbaar bestuur. De RAV Kennemerland voert haar taken op een transparante wijze uit en zet de beschikbare middelen zo efficiënt en effectief mogelijk in.” Doelstellingen Deze visie wordt echter alleen bereikt door te beschikken over de juiste cultuur en het stellen van ambitieuze doelen. RAV Kennemerland tracht haar ambities te verwezenlijken door: • • • •

Te allen tijde de patiënt centraal te stellen binnen het geheel van bedrijfsprocessen; Het zijn van een toonaangevende partner in de totale zorg- en veiligheidsketen; Transparantie te bieden in geleverde prestaties; Een continue focus op innovatie met als doel het, in samenwerking met de ketenpartners, bieden van vooruitstrevende zorg aan de patiënt.

Voor de komende jaren heeft RAV Kennemerland de volgende specifieke doelstellingen: 1.



2.



3.

Een voortdurende verbetering van de ambulancezorg en alle processen die daarin een rol spelen. Innovatie, ondernemerschap en grenzen verleggen zijn vanzelfsprekende begrippen. Bij verbeteringen en innovaties wordt niet alleen gedacht aan gebruikte middelen in de ambulancehulpverlening of te volgen opleidingen en bijscholingen (zoals e-learning), maar ook aan het meldkamerproces waarbij beschikbare ambulances zo efficiënt en effectief mogelijk worden ingezet. Sleutelwoorden daarbij zijn standaardisering en digitalisering, waarbij digitalisering het middel moet zijn om de efficiency en effectiviteit van het ambulance- en meldkamerproces te verbeteren. Te denken valt aan een gedigitaliseerd triagesysteem, een digitale planmodule voor besteld vervoer en het digitale ritformulier met digitale vooraankondiging in ziekenhuizen. Het stafbureau RAV Kennemerland (beleid, opleidingen en medisch management) wordt organisatorisch en inhoudelijk zodanig ingericht dat het optimaal invulling kan geven aan de aan haar toevertrouwde taken. Van de drie partners zijn twee partners, Connexxion Ambulancezorg en Ambulance Amsterdam, ook actief in andere RAV-en. Zij hebben stafmedewerkers in dienst voor beleid, opleidingen en medisch management. Het stafbureau van RAV Kennemerland, ziet het als een uitdaging om een uniek en eigenstandig beleid te voeren voor opleidingen, beleid en medisch management, waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van de ter beschikking staande kennis, kunde en ontwikkelcapaciteit van stafmedewerkers van Connexxion Ambulancezorg, Ambulance Amsterdam en GGD Kennemerland. Het investeren in de relatie tussen RAV Kennemerland en alle partners in de acute zorgketen. Een kwalitatief goede acute zorgverlening vereist het goed functioneren van de afzonderlijke schakels, maar vooral een goede samenwerking en afstemming tussen de schakels binnen de acute zorg en tussen de acute zorg en de overige zorgpartners. Samenwerking is essentieel om de juiste zorg, op de juiste tijd, op de juiste plaats door de juiste zorgverlener, aan de patiënt die deze zorg nodig heeft, te leveren. Kortom: zinnige en efficiënte zorg.2

2

16

“Goed op Tijd,” Discussienota acute zorg 2015, Ministerie van VWS, december 2010

Belangrijke thema’s voor de komende jaren zijn: •

Structureel overleg op bestuurlijk en operationeel niveau. De traumaregio’s zijn verantwoordelijk voor het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ), waar de Directeur Publieke



Gezondheid (DPG) namens het Openbaar Bestuur verantwoordelijk is voor de coördinatie en regie bij de voorbereiding op crises en rampen. De DPG organiseert het Bestuurlijk Overleg Acute Zorg (BOAZ) en op operationeel niveau is er een ketenpartneroverleg. Rollen en samenwerking tussen GHOR en de RAV vastleggen in een nieuw convenant om het operationeel optreden van de ambulancezorg bij grootschalige inzet in de regio te garanderen en te borgen. De Meldkamer Ambulancezorg (MKA) maakt deel uit van het Meld- Informatie- en Coördinatiecentrum Kennemerland (MICK), een Gemeenschappelijke Meldkamer van Politie, Brandweer en Ambulancezorg. De uitdaging voor de komende jaren is om te onderzoeken of en in welke vorm de MKA is uit te breiden tot een zorgmeldkamer en hoe een en ander zich verhoudt tot de landelijke discussie over de schaalgrootte van de meldkamers In Nederland. De partners maken eind 2012 gebruik van het Digitaal Ritformulier (DRF). Het DRF geeft de mogelijkheid tot een digitale vooraankondiging aan SEH’s van ziekenhuizen. Eveneens is het mogelijk dat SEH’s van ziekenhuizen een digitale terugkoppeling geven aan ambulancediensten over de diagnose.

•

•

•

3.3 Werkomgeving De regio Kennemerland behoort tot de kleinere RAV-en. Het gebied is zo’n 420 km2 groot en loopt van Uitgeest tot Haarlemmermeer. Met meer dan 513.000 mensen is het een relatief dichtbevolkte streek. Onder het werkgebied van de RAV Kennemerland vallen 10 gemeenten; Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmermeer, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. In figuur 2 op de volgende pagina wordt een geografisch overzicht van de regio gegeven. De regio kent naast luchthaven Schiphol ook zware industrie bij het Noordzeekanaalgebied, waaronder Tata Steel. Met Tata Steel en Schiphol is de Veiligheidsregio Kennemerland één van de meest risicovolle veiligheidsregio’s in Nederland. De regio huisvest tevens één van de drie Brandenwondencentra in Nederland, welke zich bevindt in Beverwijk. Infrastructuur • De regio heeft voor de beperkte oppervlakte vier drukke snelwegen: De A4, A5, A9, A22. • De regio kent drie tunnels onder het Noordzeekanaal: De Velsertunnel, de Wijkertunnel en de Wijkerspoortunnel. • Vervoer van industriële producten over spoor en (snel)weg van en naar het industriegebied aan de IJmond. • Vervoer van gevaarlijke stoffen over het Noordzeekanaal van en naar Amsterdam. De kaart toont bovendien de ‘vaargeul’ voor zeeschepen richting het Noordzeekanaal, met ‘wachtplaats’. • Op het luchthaventerrein van Schiphol bevinden zich 3 tunnels: De Schipholtunnel voor wegverkeer (autosnelweg A4, Secundaire wegen), Schipholspoortunnel voor treinverkeer en de bustunnel voor de buslijn Zuidtangent.

17

Figuur 2: overzicht werkgebied RAV Kennemerland en bijbehorende gemeente

18

4. Ontwikkelingen In de politieke en maatschappelijke omgeving vinden verschillende landelijke ontwikkelingen plaats, die van invloed zijn op de ambulancezorg in Nederland. Daarnaast hebben regionale ontwikkelingen hun uitwerking op de ambulancezorg in de regio Kennemerland. Deze ontwikkelingen leiden bijvoorbeeld tot een grotere vraag naar ambulancezorg of zorgen ervoor dat het moeilijker wordt om geschikte ambulancemedewerkers te vinden. Vaak staan de ontwikkelingen niet op zichzelf, maar versterken elkaar. In deze paragraaf worden de meest relevante landelijke en regionale ontwikkelingen kort uiteen gezet.

4.1 Landelijke ontwikkelingen Tijdelijke wet ambulancezorg (TWAZ) De ambulancezorg heeft zich in de afgelopen decennia ontwikkeld van vervoersvoorziening tot gezondheidszorg­voorziening. De TWAZ markeert deze ontwikkeling en maakt van een RAV een zorginstelling. Het doel van de TWAZ is het vergroten van de kwaliteit en doelmatigheid van de ambulancezorg. Zittende aanbieders zullen een aanwijzing voor vijf jaar krijgen. Om in aanmerking te komen voor een aanwijzing moet de aanbieder aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. De RAV-en kunnen zich binnen de nieuwe wet onderscheiden van elkaar met product­differentiatie, deskundigheids­ bevorderende activiteiten en prestatieverbeteringen. Een landelijke benchmark zorgt voor een transparant vergelijk tussen de verschillende RAV-en. Ambulancezorg is acute zorg én cruciale zorg, in de TWAZ wordt ambulancezorg aangeduid als Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB). Dit brengt met zich mee dat de ambulancezorg zich niet leent voor marktwerking. De ambulancesector gaat er ook vanuit dat zelfs wanneer de TWAZ vervangen wordt door structurele wetgeving, er nog steeds geen sprake zal zijn van marktwerking. Ontwikkeling vraaggestuurde ambulancezorg Het aantal vragen om ambulancezorg maar ook de aard van de vragen verandert. De ambulancesector wil graag op deze ontwikkeling inspelen en is daar ook al volop mee bezig. Dit doet zij bijvoorbeeld door het vergroten van de operationele capaciteit en het ontwikkelen van een gedifferenti­eerd zorgaanbod; van hoogcomplexe- tot laagcomplexe zorg. Voorbeelden hiervan zijn de Rapid Responder en de hulpambulance. Door de ontwikkeling richting een vraaggestuurd zorgaanbod, ontstaat ook binnen de ambulancezorg ruimte voor gedifferentieerde inzet van zorgprofessionals met specifieke kennis en competenties voor het verlenen van deze zorg. Hier geldt een passende afstemming tussen de functies en benodigde competenties voor hoog- en laagcomplexe zorg. Overheid verlangt transparantie over geleverde prestaties Het Ministerie van VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg begeleiden en sturen het proces dat zorginstellingen hun gegevens openbaar maken. Steeds meer zorginstellingen zijn verplicht de kwaliteit van zorg met kwaliteitsindicatoren te meten en de resultaten hiervan openbaar te maken. De overheid wil daarnaast dat cliënten meer invloed kunnen uitoefenen op het zorgaanbod. Dit realiseert de overheid door het aanbieden van toegankelijke informatie, het verbeteren van de rechtspositie van cliënten en het beschikbaar stellen van extra geld voor belangenorganisaties. Kwaliteitsverbetering en veiligheid in de zorg Er is de laatste jaren een aanzienlijke kwaliteitsverbeteringslag gemaakt in de ambulancezorg. Het gebruik van computers is niet meer weg te denken. De afgelopen jaren heeft een stormachtige ontwikkeling in de toepassing van informatietechnologie plaatsgevonden. Managementinformatie is nu sneller en beter toegankelijk, waardoor er beter gestuurd kan worden op de uitkomsten van ambulancezorgactiviteiten. Ook HKZ-certificering betekent dat organisaties continu bezig zijn met kwaliteit en kwaliteitsverbetering. Zorginstellingen worden verplicht de kwaliteit van de zorg met een

19

toenemend aantal kwaliteitsindicatoren te meten en de resultaten hiervan openbaar te maken. De veiligheid in de zorg staat hoog op de agenda en heeft de laatste jaren een centrale rol gekregen. Dit is bijvoorbeeld te zien aan de invoering van een veiligheid-management-systeem (VMS). Zowel de veiligheid van de patiënt, als die van de professionals zelf is belangrijk. Vragen als: “hoe kunnen we onze zorgverleners voorbereiden op reële risico’s in de omgeving en deze zoveel mogelijk wegnemen?” hebben de laatste jaren een steeds prominentere rol gekregen. Voor de komende jaren zal patiëntveiligheid zowel nationaal als binnen RAV Kennemerland een strategische prioriteit krijgen. Dit zal leiden tot een integraal systeem dat zowel de kwaliteit als de veiligheid voor patiënten bewaakt en de mogelijkheden voor verbeteringen signaleert. Daarbij zal niet alleen worden uitgegaan van het borgen van het VMS maar tevens een integratie van het VMS met het kwaliteitssysteem (HKZ/INK). De Plan-Do-Check-Actcyclus is daarbij een belangrijk principe, waarbij er continu wordt gezocht naar mogelijkheden voor verbeteringen om kwalitatieve groei en excellence te bereiken. Kwaliteit en veiligheid, hoewel verschillend qua uitgangspunt, hangen nauw met elkaar samen. Agressie en geweld tegen ambulancepersoneel Ambulancemedewerkers merken steeds meer dat mensen hulp eisen en claimen in plaats van dat zij deze vragen. Dit heeft enerzijds te maken met het mondiger worden van mensen, maar ook met de onbekendheid met hoe het systeem van ambulancezorg werkt. Daarnaast heeft het ambulancepersoneel in toenemende mate te maken met agressie en geweld tijdens het werk. Omstanders, maar ook lastige patiënten en familieleden, weten zich soms niet te beheersen. Ze handelen vaak uit paniek en emotie. Ambulancepersoneel heeft verder te maken met agressie bij psychiatrische patiënten, personen onder invloed van drugs en alcohol en bij uitgaansgelegenheden. Centralisten ervaren toenemend verbale agressie bij meldingen. Door scholing, het ontwikkelen van een beleidskader en actieve deelname aan het programma Veiligheid Publieke Taak (VPT) leert RAV Kennemerland haar medewerkers hoe om te gaan met agressie en geweld en dit waar mogelijk tegen te gaan. Arbeidsmarktontwikkelingen De ambulancesector zal effecten gaan ondervinden van de veranderende arbeidsmarkt. Door uitstroom, vergrijzing, concurrentie op de arbeidsmarkt en krimpende beroepsbevolking, dreigt krapte. Door de hoge gemiddelde leeftijd kan de sector de komende decennia veel uitstroom van personeel verwachten. Deze uitstroom begint in 2010 en zal doorlopen tot medio 2030. De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in combinatie met de hoge gemiddelde leeftijd binnen de sector, maken een goed in-, door- en uitstroombeleid noodzakelijk. De introductie van de Bachelor Opleiding Medisch Hulpverlener en de aandacht voor duurzame inzetbaarheid met het gebruik van Persoonlijk Levensfasebudget, zijn voorbeelden van nieuwe ontwikkelingen die de krapte op de arbeidsmarkt moeten inperken. Verpleegkundige beroepsuitoefening en onderwijs Er heeft een nieuwe inrichting in de beroepenstructuur van verpleegkundigen plaatsgevonden. Hierdoor is er alleen nog onderscheid tussen de beroepsniveaus verpleegkundige en verpleegkundig specialist. Verder is er nog een horizontale functiegerichte indeling in de deelgebieden preventieve zorg, acute zorg, intensieve zorg en chronische zorg. De nieuwe structuur vergroot de inzetbaarheid en flexibiliteit van verpleegkundigen binnen een deelgebied en stimuleert ketendenken. Binnen de ambulancezorg vindt daarnaast een herschikking plaats van medische taken door het inzetten van een verpleegkundig specialist, de nurse practitioner. Dat is een verpleegkundige met een zelfstandige bevoegdheid voor een beperkt aantal medische taken. De nurse practitioner vervult taken op het gebied van cure en care; medische en verpleegkundige taken worden gecombineerd. Daarnaast is er de ontwikkeling van de Bacheloropleiding Medische Hulpverle­ning (BMH). Kern van het opleidingsprofiel is een stevige medische basis, gekoppeld aan praktijkgerichte specialisaties. De opleiding is als aanvulling bedoeld op het huidige in-service-opleidingenstelsel. In 2010 zijn de eerste studenten gestart, en vanaf 2014 stromen zij ook de organisatie in.

20

Samenwerking binnen de zorgketen Samenwerking binnen de keten krijgt onder meer vorm in de ontwikkeling van een triagemethodiek voor de acute zorgketen. Tevens is een belangrijke ontwikkeling het gezamenlijk initiëren en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Door middel van onderzoeksprogramma’s wordt dit de komende jaren ook vanuit de overheid gestimuleerd. Binnen het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) wordt door de verschillende ketenpartners gewerkt aan de samenhang ten aanzien van de traumaopvang en alles wat daarmee verband heeft voor onder andere RAV Kennemerland. De regio Kennemerland participeert in het Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) regio Amsterdam. Hervorming politieregio’s en ontwikkeling meldkamers Er zijn politieke ambities om het aantal politieregio’s te verminderen. De omvang per regio zal daarmee vergroot worden en dat heeft rechtstreekse gevolgen voor veiligheidsregio’s en RAV regio’s. In de TWAZ en in de Wet Veiligheids Regio’s (WVR) is vastgelegd dat politieregio’s leidend zijn. Anderen moeten volgen. De overheid beoogt het reduceren van het aantal meldkamers. Discussies over de inrichting van de meldkamers zijn nog gaande1, RAV Kennemerland houdt deze nauwlettend in de gaten.

4.2 Regionale ontwikkelingen Binnen RAV Kennemerland zijn er naast landelijke ontwikkelingen tevens regionale tendensen die van invloed zijn op de ambulancezorg. In deze paragraaf worden deze kort uiteengezet. Bevolkingsgroei en toenemende ambulancezorgvraag In de regio Kennemerland verwacht het RIVM een geleidelijke toename van de bevolking. Dit gegeven wordt ondersteund door data van de afdeling Advies en Onderzoek Publieke Gezondheid van de GGD Kennemerland. De regionale bevolkingsprognose voor de tien gemeenten in de regio Kennemerland laat zien dat met name in de gemeenten Haarlem, Haarlemmermeer en Beverwijk een forse groei waarneembaar zal zijn. Afgezet tegen het algemeen landelijk beeld van een toenemende ambulancezorgvraag, zal naar verwachting vooral vanuit die gemeenten druk op de bestaande capaciteit komen te liggen. Daarnaast laat de prognose van het RIVM een toename in de vergrijzing2 zien. Verwacht wordt dat ten opzichte van 2011 de bevolkingsgroep 65 jaar en ouder in 2025 met 40% zal zijn toegenomen. In de gemeenten Uitgeest, Zandvoort en Velsen zal de vergrijzing het sterkst toenemen. Daarbij wordt verwacht dat zieke ouderen langer leven. Door deze ontwikkelingen zal het aantal ouderen met een ziekte of beperking de komende jaren sterk toenemen. Ook in regio Kennemerland is deze verwachting weergegeven in regioplannen van gemeentes. Tevens zullen vanuit ziekenhuizen meer verplaatsingen van patiënten komen door het concentreren van gecompliceerde behandelingen in een beperkt aantal centra3. Na behandeling gaan patiënten voor herstel weer naar ziekenhuizen in hun eigen woonomgeving. Aantal vervoersongevallen De regio Kennemerland is één van de twee regio’s waar de meeste verkeersslachtoffers in Nederland vallen, zie figuur 3. Ook het aantal ziekenhuisopnamen na een vervoersongeval is hoog, zoals blijkt uit figuur 4.

1 2 3

“Witte Kolom – Position Paper: Visie op de Meldkamer”, Ambulancezorg Nederland, 2011 “Regionale prognose 2009-2040: vergrijzing en omslag van groei naar krimp”, Centraal Bureau voor de Statistiek, 2009 “Goed op Tijd,” Discussienota acute zorg 2015, Ministerie van VWS, december 2010

21

 

Figuur 3, Totaal aantal verkeersslachtoffers 2008 (www.zorgatlas.nl)

 

Figuur 4, Totaal aantal ziekenhuisopnamen na een vervoersongeval, 2008 (www.zorgatlas.nl)

Luchthaven Schiphol De luchthaven Schiphol is gelegen in de hulpverleningsregio Kennemerland. Dit zorgt voor hoge veiligheidsrisico’s in deze regio. Naast het vliegverkeer, brengt dit ook extra treinverkeer, extra tunnels en de aanwezigheid van grote hoeveelheden mensen in de gebouwen van Schiphol met zich mee. Hoofdzakelijk in het geval van opgeschaalde hulpsituaties en rampen drukt dit op de beschikbare ambulancezorg capaciteit. Tata Steel IJmuiden en het Noordzeekanaalgebied Er gebeuren regelmatig bedrijfsongevallen op het uitgestrekte bedrijventerrein van Tata Steel. Daarnaast brengt dit omvangrijke industriegebied verhoogde veiligheidsrisico’s met zich mee door de mogelijke uitstoot van schadelijke stoffen. Bij een ongeval met giftige gassen met name met ammoniakgas kan de straal waarbinnen zich slachtoffers kunnen ontstaan, oplopen tot 5000 m. Toerisme Nederlanders verplaatsen zich in het land voor korte of langere vakanties en verblijven dan enige tijd in een andere regio. Bij circa 11% van de 17,5 miljoen korte en langere vakanties kiest men voor een verblijf aan de Noordzee badplaatsen. Zandvoort, Bloemendaal en Wijk aan Zee trekken veel vakantiegangers. Ook buitenlandse vakantiegangers komen graag naar deze badplaatsen. De zomerperiode is het populairst voor een wat langer verblijf. Verzoeken om ambulancezorg komen dan vaker uit deze buitenstedelijke gebieden, wat de bezettingstijd van ambulances nadelig beïnvloed door langere rijtijden. Uit de regioplannen van de gemeentes in de regio Kennemerland komt naar voren dat de regio, met name het gebied rondom Velsen, een sterke groei laat zien op toeristisch gebied. De belangrijkste pijlers van toeristisch Velsen zijn de kust, het duingebied en recreatiegebied Spaarnwoude. De verwachting is daarom dat het aantal ritten zal toenemen. Evenementen Jaarlijks wordt er een omvangrijk aantal grootschalige evenementen (meer dan 5.000 bezoekers) georganiseerd in de regio Kennemerland. Enkele bekende voorbeelden zijn Dance Valley, Sail In, DTM races, en de A1 Grand Prix. Daarnaast trekt de Beverwijkse bazaar wekelijks veel bezoekers. Deze evenementen brengen verhoogde veiligheidsrisico’s met zich mee, met name paniek in de menigte kan leiden tot ernstige ongevallen.

22

Ziekenhuizen Ziekenhuizen concentreren toenemend, uit kwaliteitsoverweging vinden moeilijke behandelingen die minder vaak voorkomen enkel in een beperkt aantal centra plaats. Na een dergelijke behandeling gaat een patiënt voor herstel vaak weer terug naar een ziekenhuis in de regio waarin deze woonachtig is. Hierdoor gaat het aantal inter-klinische transporten de komende jaren toenemen. Burgernet AED / Hartveilig wonen In de burgerhulpverlening zijn belangrijke ontwikkelingen gaande. Aan de politiekant wordt er in Kennemerland al gewerkt met Burgernet, een alarmeringssysteem waarbij burgers de politie kunnen helpen bij, bijvoorbeeld, de opsporing van vermiste personen. Een andere vorm van burgerhulpverlening is de hulp bij reanimaties in de buurt. Geïnitieerd door de Meldkamer Kennemerland vindt er, samen met openbaar bestuur van de 10 gemeenten en de ambulancediensten, onderzoek plaats naar een goed toepasbaar systeem. Beschikbare systemen zijn Burgernet AED en Hartveilig wonen, waarbij Hartveilig wonen het meest geschikte systeem lijkt. Hartveilig wonen stuurt aan geregistreerde burgers een melding als er rondom hun verblijfplaats gereanimeerd moet worden. Figuur 5 laat zien hoe het alarmeringssysteem werkt. Hartveilig wonen is een vrijwilligersafhankelijk systeem dat o.a. door een gemeente wordt gefaciliteerd. Hoe meer personen zich aanmelden, hoe groter de kans dat de reanimatie binnen zo kort mogelijke tijd wordt gestart en een AED wordt ingezet. Burgers starten de reanimatie in afwachting van het ambulanceteam dat de zorg voor de patiënt overneemt als ze bij de patiënt arriveert. Een slachtoffer van een circulatiestilstand heeft hierdoor een grotere overlevingskans’.

 Figuur 5: Simulatievoorbeeld alarmeringssysteem AED-alert

Beleidspunten: • RAV Kennemerland streeft naar verdere borging en ontwikkeling van het VMS en integratie van het VMS met het kwaliteitssysteem (HKZ/INK). • Het ontwikkelen van een gedifferenti­eerd zorgaanbod; van hoogcomplexe- tot laagcomplexe zorg. • Samen met andere partners met een publieke taak gaat RAV Kennemerland actief beleid voeren tegen agressie en geweld. • RAV Kennemerland beoogt professionalisering van het HRM beleid, met name het verder ontwikkelen van een goed in-, door- en uitstroombeleid. • Herijking van het risicoprofiel, met mogelijke invloed op de spreiding van de ambulances.

23

24

5. Medewerkers RAV Kennemerland is zich ervan bewust dat het personeel op de auto en in de meldkamer haar belangrijkste kapitaal is. 24 uur per dag, 365 dagen per jaar zijn de ambulancehulpverleners en meldkamercentralisten beschikbaar om in de regio hulp te verlenen. Voor het leveren van kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg is de organisatie in brede zin een belangrijk aspect, maar de medewerkers geven de organisatie daadwerkelijk vorm. De prestatie van werknemers bepaalt in grote mate of een organisatie haar doelen en verwachte resultaten behaalt. In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de kwaliteit van de ambulancezorg geborgd wordt in de bezetting. Hierbij wordt belicht op welke wijze de RAV middels opleiding en scholing er voor zorgt dat haar werknemers over de juiste kennis en ervaring beschikken om de best mogelijke acute zorg te realiseren. Tevens wordt ingegaan op de evaluatie van bekwaamheid, de medewerkertevredenheid, het verzuimbeleid, de psychosociale arbeidsbelasting, het loopbaanbeleid en de CAO.

5.1 Opleiding en scholing Het kunnen leveren van verantwoorde zorg, ofwel zorg van een kwalitatief hoog niveau, hangt in grote mate af van de deskundigheid van de betrokken zorgverleners. Scholing, training en ‘support on the job’ zijn belangrijke middelen om de kwaliteit van de ambulanceverpleegkundigen, ambulancechauffeurs en centralisten te waarborgen. Belangrijk aspect hierbij is dat de ambulancezorgverlener zelf verantwoordelijk is voor zijn leer- en ontwikkelingsproces en samen met de organisatie voor zijn vakbekwaamheid. De opleidingsadministratie is centraal ondergebracht bij het RAV bureau en voor de medewerkers toegankelijk via de opleidingsmodule in Ambuweb. De Regionaal Opleidings Coördinator (ROC) is verantwoordelijk voor de bewaking van de opleidingsactiviteiten en de actualiteit van de behaalde kwalificaties. Elke vijf jaar ontwikkelt hij namens de RAV een Regionaal Opleidingsplan (ROP). In dit vijfjarenplan wordt naast de visie op opleiden het globale programma beschreven. Op basis van het ROP maakt hij een jaarplan waarin de scholingsactiviteiten voor het komende jaar omschreven worden. De totstandkoming van het ROP is een proces waarbij meerdere disciplines betrokken zijn. Er is input vanuit de medewerkers, de MMA en het management via jaargesprekken en enquêtes. Nieuwe medewerkers Op het moment dat een nieuwe ambulancemedewerker in dienst komt wordt een inwerk/ scholingstraject aangeboden door de ambulancedienst. Binnen RAV Kennemerland wordt gebruik gemaakt van modulair competentiegericht onderwijs. De beginsituatie van de medewerkers wordt bepaald en vervolgens wordt er vraaggestuurd onderwijs op maat geboden. Om vraaggestuurd onderwijs te kunnen bieden wordt het initiële onderwijs modulair ingericht. De eindtermen van de verschillen primaire functies binnen de ambulancesector bieden de uitgangspunten waartoe binnen de modules wordt opgeleid. Voor het initiële onderwijs betekent dit dat gewerkt gaat worden met persoonlijke leertrajecten. Een nieuwe ambulanceprofessional zal moeten laten zien wat zijn relevante eerder verworven competenties zijn, op basis waarvan een persoonlijk leertraject wordt uitgestippeld. De uitvoering van competentiegericht onderwijs wordt opgezet vanuit drie leeromgevingen, waarmee een ‘blended learning plus’ onderwijsomgeving wordt gerealiseerd: • • •

Learning on the job; competentiegericht onderwijs op de werkvloer, waarbij er een directe terugkoppeling is tussen de opleiding en de praktijk. De elektronische leeromgeving; kennis wordt digitaal vergaard en op een spelenderwijs eigen gemaakt. Docentgebonden onderwijs; vaardigheden worden getraind en er wordt gewerkt aan de beroepshouding binnen een simulatieomgeving.

25

Doel van het gehele scholingstraject is om de kennis en vaardigheden van de nieuwe medewerker uit te bouwen naar het niveau van een volledig gediplomeerde beroepsoefenaar. Aan het eind van het leertraject wordt op basis van vastgestelde eindtermen een landelijk examen afgelegd. Bij een positief oordeel is de ambulanceverpleegkundige of ambulancechauffeur startcompetent, ofwel bevoegd en bekwaam. Bij- en nascholing Het goed bijhouden van kennis en het trainen van vaardigheden is van groot belang in de zorgsector. Het is dan ook belangrijk dat de deskundigheidsbevorderende activiteiten die door het ambulancepersoneel gevolgd worden kwalitatief sterk zijn. RAV Kennemerland streeft er naar competentiegerichte modulaire scholing aan te bieden en de medewerker bewust te maken van zijn eigen verantwoordelijkheid voor zijn persoonlijke ontwikkeling, opleidingen en bij- en nascholing. Dit vertaalt zich in vraaggestuurde manier van opleiden en opleidingen. Scholing, bedoeld voor volwassen medewerkers, moet uitgaan van het bestaande kennisen vaardigheidsniveau en moet aansluiten bij de behoefte van de medewerkers. Wil scholing effectief zijn, dan zal deze afgestemd moeten worden op een reële individuele scholingsbehoefte die tot uiting komt in de totstandkoming en de uitvoering van een Persoonlijk Opleidings-/Ontwikkelplan (POP). Competentiegericht onderwijs houdt derhalve in dat bij scholing rekening wordt gehouden met eerder verworven (dus al aanwezige) kennis en vaardigheden en dat alleen die competenties worden aangeleerd die wel nodig zijn om de functie uit te oefenen maar nog niet (voldoende) aanwezig zijn. Deze methode van competentie gerichte scholing gaat gepaard met een verhoging van professionaliteit en kwaliteit van de zorg wat het belang van de cliënt dient. In een periode van vijf jaar dient elke werknemer 184 accreditatiepunten te behalen, waarbij in principe de regel geldt dat elk studieuur één accreditatiepunt oplevert. Het aantal behaalde accreditatiepunten in een jaar dient als onderwerp bij het POP-gesprek. In het kader van deze onderwijsvisie heeft RAV Kennemerland de ambitie om alle activiteiten rondom opleidingen samen met het medisch management te integreren in een organisatorisch geheel met kwaliteitszorg en educatie als hoofdtaak. Onderstaand model laat een schematische weergave van dit proces zien.

 

Figuur 6: PDCA-cyclus vakbekwaamheid medewerkers

26

Opleidingsdoelen In het opleidingsbeleid van RAV Kennemerland staan de volgende doelen centraal: • Het opsporen van tekorten in kennis en vaardigheden bij ambulanceverpleegkundigen, ambulance­ chauffeurs en MKA-centralisten, door middel van een inventarisatie van de scholingsbehoefte (POP); • Het behouden, eventueel verwerven en uitbreiden van benodigde kennis en vaardigheden; • Het bevorderen van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van het leer- en ontwikkelingsproces van de individuele medewerker; • Het realiseren dat alle ambulanceverpleegkundigen, ambulancechauffeurs en MKA-centralisten in het bezit zijn van een relevant erkend beroepscertificaat, dan wel hiervoor in opleiding zijn. • Registratie van de gevolgde opleidingen en scholingen in het regionaal systeem; de opleidingsmodule, en voor de ambulanceverpleegkundigen en MKA-centralisten in een kwaliteitsregister. • Zorgen dat ambulancezorgverleners kunnen werken vanuit de methodiek van het geldend Landelijk Protocol Ambulancezorg (LPA) en met de daarin opgenomen nieuwe technieken en materialen; • Het verzorgen van vaardigheidstrainingen waarin alle beroepsgroepen werken volgens de landelijke standaard; • Het leren samenwerken en onderling motiveren door het geven van feedback op het professioneel handelen via intercollegiale toetsing. E-learning De RAV ziet een grotere rol weggelegd voor e-learning en definieert deze als volgt: iedere vorm van leren welke wordt ondersteund door informatie- en communicatietechnologie. E-learning brengt verscheidene voordelen met zich mee; zo is het een efficiënte vorm van leren en biedt het een grote flexibiliteit in deelname aan leersituaties. Tevens zijn er legio mogelijkheden om vorm te geven aan e-learning op zowel individuele als groepsbasis met ieder een eigen mate van interactie. In paragraaf 7.5 innovaties wordt dit onderwerp nader uitgewerkt.

5.2 Deskundigheid en Bekwaamheid De Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) stelt eisen aan de individuele beroeps­ beoefenaren. Eén van de kenmerken van de wet BIG is dat de wet een kwaliteitswet is met als doelstelling het handhaven van een kwalitatief goede gezondheidszorg door bekwame beroeps­ beoefenaren, die kunnen worden aangesproken als zij hun deskundigheid overschrijden en/of schade toebrengen aan de patiënt. Alle verpleegkundigen en alle centralisten binnen de RAV zijn BIGgeregistreerd. Het BIG-register stelt aan de herregistratie alleen een kwantitatieve eis: verpleegkundigen moeten in vijf jaar tijd 2080 uren werken om voor herregistratie in het BIG-register in aanmerking te komen. Maar werkervaring alleen is niet genoeg om patiënten en cliënten deskundig te kunnen helpen en kwaliteit te kunnen garanderen. Verpleegkundigen en verzorgenden moeten actief werken aan deskundigheidsbevordering om op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen binnen hun eigen vakgebied. De RAV, de MMA en ook de individuele professional hebben hun verantwoordelijkheid in het verkrijgen en behouden van de bekwaamheid. De feitelijke bekwaamheid van ambulanceverpleeg­ kundigen, -chauffeurs en MKA-centralisten wordt jaarlijks geverifieerd. Tevens wordt door de MMA om het jaar aan de ambulanceverpleegkundigen een autorisatie toegekend. De RAV oefent op verschillende fronten voor opgeschaalde situaties. Zij doet dit in overleg met de GHOR. In samenspraak met de GHOR, ambulancediensten, de MKA, brandweer en politie oefent de RAV jaarlijks multidisciplinaire oefeningen (oefenjaarplan). Daarnaast kan er worden geoefend met andere ketenpartners zoals de KNRM. Dit geldt voor OVDG’s, ambulancechauffeurs en -verpleegkundigen. Zo nemen de OVDG’s deel aan specifieke mono- en multidisciplinaire OVDG trainingen, de COPI trainingen. Het ambulancepersoneel neemt deel aan de training eerste ambulance. Er is een registratie binnen de opleidingsmodule waarmee de operationeel hoofden controleren of de medewerkers naar behoren getraind zijn voor opgeschaalde situaties.

27

5.3 Veiligheid De veiligheid van het personeel wordt geborgd in het Arbobeleid, waarbij de Arbowet, het Arbobesluit en Arboregelingen leidend zijn. De leden van de RAV Kennemerland houden zich aan de wettelijke bepalingen met betrekking tot de Arbozaken. Zij kiezen ervoor aan de hand van de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) te bepalen welke investeringen op het gebied van Arbozorg moeten worden gedaan. Het gaat hierbij niet alleen om repressieve maatregelen, maar ook om preventieve maatregelen, scholing en voorlichting. Arbozorg wordt gerealiseerd met inachtneming van de redelijkheid van maatregelen en financiële en budgettaire grenzen. De te nemen maatregelen zijn in een plan van aanpak vastgelegd.

5.4 Medewerkertevredenheid en verzuimbeleid Medewerkertevredenheidsonderzoek De RAV Kennemerland wil een aantrekkelijke werkgever zijn en de medewerkers een werkomgeving bieden waar een goede sfeer heerst en waar medewerkers plezier hebben in hun werk. Tot op heden voerden de samenwerkende partners binnen de RAV voor hun bedrijfsonderdelen een eigen Medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO) uit. Uit de verschillende MTO’s van 2010 kan worden geconcludeerd dat de RAV tevreden werknemers heeft. Algemene tevredenheid wordt gewaardeerd met een zeven. RAV Kennemerland heeft in haar acties ter verbetering naar aanleiding van het MTO 2010, de nadruk gelegd op de interne communicatie en vooral een ‘bottum-up approach’ bij het maken van beleid. Het doel is een structuur te ontwikkelen waarin de medewerkers met bepaalde regelmaat op de hoogte worden gehouden door het managementteam van ontwikkelingen binnen de organisatie. In het volgende MTO, dat gepland staat voor 2012-2013 en RAV breed zal plaatsvinden, dient het resultaat over het onderwerp communicatie en informatie voldoende te scoren en te zijn verbeterd ten opzichte van het vorige MTO. Gesprekken, werkoverleg De RAV Kennemerland staat in resultaat- en ontwikkelgesprekken stil bij de werkbeleving van de medewerkers. Vanzelfsprekend is personeel tijdens werkoverleggen in de gelegenheid zich uit te spreken over de organisatie of onderdelen hiervan. Exitgesprekken RAV Kennemerland vindt het belangrijk te weten waarom medewerkers de organisatie verlaten. Vanuit dit oogpunt worden gestructureerde exitgesprekken gehouden met de vertrekkende medewerkers. Het gaat dan zowel om medewerkers die zelf ontslag nemen, als om medewerkers van wie RAV Kennemerland het contract heeft opgezegd. Er worden geen exitgesprekken gehouden met stagiaires, uitzendkrachten en doorstromers. De exitgesprekken zijn een middel om inzicht te krijgen in de punten waar de RAV minder goed op scoort. Dit inzicht geeft de RAV de mogelijkheid deze aspecten te verbeteren en (ongewenste) uitstroom van medewerkers tegen te gaan. Fysieke belasting en ergonomie De aanpak van de fysieke belasting is en blijft een belangrijk aandachtspunt voor ambulancemedewerkers. Fysieke klachten aan rug en ledematen kunnen leiden tot ziekteverzuim dat veelal langdurig is. Binnen de RAV dragen ergocoaches zorg voor vermindering van de fysieke belasting van de medewerkers als gevolg van duwen, trekken, tillen en vaak herhaalde bewegingen. Tilinstructies, hulpmiddelen en het stimuleren van fitnessactiviteiten (RAV Kennemerland subsidieert fitness bij een aantal fitnesscentra) dragen bij aan vermindering van de fysieke belasting. Voorkomen ziekteverzuim RAV Kennemerland keurt nieuwe medewerkers aan de hand van vastgestelde functie- en gezondheids­ eisen (Bijlage E in de CAO). De partners hebben hiertoe afzonderlijk een contract afgesloten met een gecertificeerde Arbodienst. De aangesloten Arbodiensten ondersteunen de partners binnen RAV

28

Kennemerland op het gebied van verzuimbegeleiding, preventie en keuringen met als doel te komen tot een organisatie die zich niet alleen focust op medewerkers die verzuimen maar die ook aandacht heeft voor het vitaal houden van medewerkers. In de notitie ‘Vaccinatie- en prik/snij/spat accidentenbeleid’, die is opgenomen in het Handboek Kwaliteitszorg, is vastgelegd op welke wijze RAV Kennemerland vaccinaties en de controle daarop uitvoert. Ook is RAV Kennemerland aangesloten bij Prikpunt. Deze zijn 24 uur per dag 7 dagen per week bereikbaar voor ondersteuning bij prik/snij/spat accidenten. Door goede aandacht voor arbeidsomstandigheden, een prettige werkomgeving en goede contacten tussen leidinggevenden en medewerkers, wordt ziekteverzuim en verloop zoveel mogelijk voorkomen. Ter voorkoming van verzuim zijn verschillende zaken geregeld. Een greep uit de maatregelen: • Aanstellingskeuring aan de hand van vastgestelde functie- en gezondheidseisen. • Een Periodieke Arbeidsgezondheidskundige Monitor (PAM) waarbij medewerkers worden getest op de verhouding belasting en belastbaarheid. Deze maatregel zal in 2012 zijn beslag krijgen. • Een strak verzuimprotocol. RAV Kennemerland laat medewerkers binnen twee weken verzuim oproepen op het spreekuur bij de Arbo-arts. Daarvoor heeft de leidinggevende reeds diverse contactmomenten. • Een agressie- en geweldsaanpak. • Een vertrouwenspersoon. • Opvang psychosociale arbeidsbelasting (zie hoofdstuk 5.5). Verloop Op basis van de in- en uitstroomcijfers van RAV Kennemerland over de afgelopen vijf jaar kan geconcludeerd worden dat het verloop minimaal is. Gezien de arbeidsmarktontwikkelingen, zoals besproken in hoofdstuk vier, zal de komende jaren de uitstroom/het verloop ten opzichte van de instroom toenemen. De toepassing van het Persoonlijk Levensfasebudget (PLB), dat er op gericht is de duurzame inzetbaarheid van de werknemer te bevorderen, en de nieuwe Bachelor Opleiding Medisch Hulpverlener zijn voorbeelden van ontwikkelingen die de krapte in de arbeidsmarkt moeten opvangen.

5.5 Opvang psychosociale arbeidsbelasting In de Arbowet is vastgelegd dat een werkgever beleid dient te hebben om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen en haar werknemers hier tegen te beschermen. Onder psychosociale arbeidsbelasting worden factoren verstaan die stress teweegbrengen, zoals: seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk in de arbeidssituatie. RAV Kennemerland beschikt preventief over een aantal faciliteiten die beogen personeel op te vangen indien zij geconfronteerd worden met situaties op psychosociaal gebied, waaronder: • • • • •

Bedrijfsopvangteam (BOT). Procedure time out en code rood. Bedrijfsmaatschappelijk werk. Veilig Incident Melden (VIM). Vitaliteit- en verzuimmanagement, waarbij duurzame inzetbaarheid, snelle werkhervatting en vroegtijdig onderscheiden van risico’s een belangrijke rol spelen.

Psychosociale belasting door externe omstandigheden Agressie en geweld tegen hulpverleners komt helaas steeds vaker voor. Elke ambulancedienst is verplicht om incidenten met betrekking tot agressie en/of geweld te registreren. Binnen RAV Kennemerland is een protocol ontwikkeld dat richtlijnen biedt voor het uniform handelen van ambulance- en meldkamermedewerkers, mochten zij onverhoopt betrokken zijn bij een agressie- of geweldsincident tijdens de uitvoering van hun werkzaamheden. Dit protocol is opgenomen in het Kwaliteitshandboek.

29

In een prestatiecontract vanuit het landelijk programma Veiligheid Publieke Taak, gesubsidieerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), heeft de RAV zich verbonden om, samen met andere partners met een publieke taak, actief beleid te voeren tegen agressie en geweld. Daarnaast is beperking van agressie en geweld één van de speerpunten van het innovatieprogramma iCarus waaraan de RAV deelneemt. In paragraaf 7.5 wordt nader uitgewerkt op welke wijze iCarus bijdraagt aan het vergroten van veiligheid en toezicht. Bedreigingen/verbaal geweld, discriminatie, seksuele intimidatie en lichamelijk geweld vallen onder de definitie van agressie en/of geweld. Indien een medewerker van de ambulancedienst betrokken is geweest bij een voorval, vallend onder de noemer agressie en geweld, wordt de leidinggevende meteen op de hoogte gesteld. Afhankelijk van de aard van de agressie en/of het geweld wordt aangifte overwogen. Van de volgende strafbare feiten wordt onder andere aangifte gedaan bij de politie: • Fysiek of verbaal geweld tegen personen en/of bedreiging hiermee. • Verkrachting of aanranding en/of bedreiging hiermee. • Dwang (de medewerker dwingen om een handeling te doen of juist na te laten). • Vernieling door agressief gedrag van patiënten of omstanders. Vanuit de organisatie wordt de dader bij een agressie-incident aangeschreven dat zijn gedrag niet wordt geaccepteerd en dat waar nodig formele stappen worden ondernomen. Het BOT-team De medewerkers van het BOT-team (bedrijfsopvangteam) zijn ervaren ambulancehulpverleners die het vertrouwen van de collega’s hebben en discreet kunnen werken. Het BOT-team wordt volgens inzetcriteria ingeschakeld en wanneer een collega/leidinggevende waarneemt dat een medewerker iets op zijn/haar hart heeft naar aanleiding van een incident. Psychosociale belasting door interne omstandigheden RAV Kennemerland heeft een regeling ongewenste omgangsvormen. Een medewerker kan bij een confrontatie met zaken als seksuele intimidatie, pesten e.d., eerst contact opnemen met een vertrouwenspersoon. Bedrijfsmaatschappelijk werk RAV Kennemerland hecht veel belang aan het welzijn van haar werknemers. Voor een goed functioneren is het belangrijk dat werknemers tevreden zijn en goed in hun vel zitten. Voor medewerkers met wie het door omstandigheden minder goed gaat, biedt de organisatie bedrijfsmaatschappelijk werk aan. Als een medewerker niet met plezier naar het werk gaat, kan een bedrijfsmaatschappelijk werker helpen helder te krijgen waardoor dit wordt veroorzaakt en wat eraan gedaan kan worden. Soms is één gesprek voldoende om de zaken weer op een rijtje te zetten, in andere gevallen zijn meerdere gesprekken nodig om anders en met meer plezier te kunnen werken. Veilig Incident Melden (VIM) Eén van de speerpunten van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) is dat de gezondheidszorg ‘patiënt veiliger’ wordt. RAV Kennemerland is voornemens de VIM-procedure in te voeren die vanwege haar brede karakter de Melding Incidenten Patiëntenzorg (MIP) procedure vervangt. De VIM-procedure is een belangrijke stap in de ontwikkeling van een veiligheid-management-systeem (VMS). Afhankelijk van de ernst van de melding behandelt een decentrale of centrale VIM-commissie ingediende meldingen. RAV Kennemerland analyseert deze meldingen systematisch aan de hand van de methode ‘Prevention and Recovery Information system for Monitoring and Analysis’ (PRISMA). In paragraaf 7.4 patiëntveiligheid staat de VIM-procedure nader beschreven.

30

5.6 Loopbaanbeleid Uit de notitie ‘In-, door- en uitstroombeleid1’, opgesteld door Ambulancezorg Nederland, blijkt het belang van het formuleren van loopbaanbeleid. Met name de door- en uitstroommogelijkheden voor medewerkers uit de ambulancezorg zijn beperkt en het aantal dienstjaren is hoog. Daarom zijn in de CAO afspraken gemaakt die het noodzakelijk maken aandacht te besteden aan het loopbaanbeleid. Passende loopbaaninstrumenten en goede begeleiding zijn daarvoor belangrijk. Binnen RAV Kennemerland voeren de werkgever en de werknemer naar eigen invulling, maar minimaal conform CAO (eens per drie jaar) een loopbaangesprek. In het loopbaangesprek komt de ontwikkeling van de werknemer aan de orde aan de hand van zaken als type, loopbaanwaarden en -competenties, werkbelasting en gezondheid. De afspraken die hieruit voortkomen worden neergelegd in een persoonlijk loopbaanplan.

5.7 CAO Sinds 1 januari 2011 is er nog maar één CAO voor de ambulancezorg. Dit betekent dat er één arbeidsvoorwaardenpakket is voor alle medewerkers in de ambulancezorg. De totstandkoming van deze CAO wordt gezien als een belangrijke stap in de verdere verbetering van het personeelsbeleid en de verdere professionalisering van de sector. In 2012 zullen de onder handelingen starten voor de CAOAmbulancezorg 2013-2014. Beleidspunten: • RAV Kennemerland gaat meer aandacht besteden aan het preventief gezondheidsbeleid om een stevigere basis te leggen voor het voorkomen van uitval binnen de organisatie. • RAV Kennemerland bevordert zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid t.a.v. het leer- en ontwikkelingsproces van de individuele medewerker. • RAV Kennemerland omarmt competentie gericht onderwijs. Het opsporen van tekorten in kennis en vaardigheiden bij ambulance-verpleegkundigen en ambulancechauffeurs en MKA-centralisten, door middel van een inventarisatie van de scholingsbehoefte (POP). • RAV Kennemerland gaat meer aandacht besteden aan het mogelijk maken van e-learning en opleidingen voor de medewerkers om zo een effectievere en efficiëntere manier van opleiden te bewerkstelligen. • RAV Kennemerland wil de veiligheid van hulpverleners vergroten, o.a. door actieve deelname in Veiligheid Publieke Taak en iCarus, om zo de psychosociale arbeidsbelasting te verminderen en de kwaliteit van de hulp te vergroten. • RAV Kennemerland wil ter bevordering van de patiëntveiligheid de VIM-procedure invoeren als onderdeel van het VMS-systeem. • RAV Kennemerland ontwikkelt het loopbaanbeleid verder, mede op basis van de nieuwe CAO ambulancezorg, om de inzetbaarheid en het loopbaanperspectief van de medewerkers binnen de organisatie te vergroten. • RAV Kennemerland gaat meer aandacht besteden aan de werving van verpleegkundigen om de verwachte uitstroom tegen te gaan.

1

“Personeelsbeleid in de sector ambulancezorg: In-, door- en uitstroombeleid,” AZN, oktober 2005

31

32

6. Middelen Verantwoorde ambulancezorg hangt voor een groot deel af van de medewerkers, die de zorg daadwerkelijk verstrekken. Echter, om snel, goed en professioneel hulp te verlenen zijn de middelen die ter beschikking staan een belangrijke voorwaarde. In deze paragraaf wordt ingegaan op de capaciteit, huisvesting, het wagenpark, inkoopbeleid en het gebruik van ICT als voorwaarde scheppende factoren voor verantwoorde zorg.

6.1 Capaciteit De capaciteit van de ambulancezorg wordt mede bepaald aan de hand van de in het referentiekader Spreiding en Beschikbaarheid Ambulancezorg 2008 van het RIVM geformuleerde eis dat minstens 97% van de bevolking van elke RAV-regio binnen 15 minuten kan worden bereikt. In hoofdstuk negen ‘spreiding en beschikbaarheid’ wordt nader in gegaan op dit onderwerp.

6.2 Huisvesting De huisvesting van de ambulanceposten is conform het in opdracht van de Minister uitgevoerde Spreiding en Beschikbaarheidplan 2008. Er zijn 6 standplaatsen verdeeld over de Regio Kennemerland. De hoofdposten zijn de locaties voor de stalling van alle parate ambulances en tevens zijn dit de locaties waar de diensten van start gaan. Locatie

Functie

Status

Heemskerk

Hoofdpost

Bestaand

Velsen-Zuid

Hoofdpost

Bestaand

Haarlem

Hoofdpost

Bestaand

Zandvoort

Uitrukpost

Bestaand

Heemstede

Uitrukpost

Bestaand

Hoofddorp

Hoofdpost

Bestaand

6.3 Wagenpark Om aan de paraatheid te kunnen voldoen, beschikken de samenwerkende ambulancediensten binnen RAV Kennemerland over 24 ambulancevoertuigen. Het wagenpark wordt aangevuld met twee OvDG- en piketvoertuigen. Tot het wagenpark behoren ook drie motorambulances die worden ingezet als Rapid Responder. Een ambulance wordt ongeveer om de vijf jaar afgeschreven.

6.4 Inkoopbeleid Conform het vervangingsbeleid dat binnen de organisatie wordt gehanteerd, dient alle apparatuur na een vastgestelde gebruiksperiode vervangen te worden. In de continue zoektocht naar verbetering wordt met het vervangingsbeleid beoogd dat elke ambulance is voorzien van apparatuur waarmee kwalitatief hoogwaardige zorg kan worden geleverd. Voor de aanschaf van goederen, het selecteren van leveranciers en de leveranciersbeoordeling zijn binnen de RAV verschillende criteria opgesteld, waar wettelijke regelingen, het landelijk protocol, regionale afspraken en ontwikkelingen op medisch gebied een rol spelen. Het streven is om dit beleid binnen de RAV -daar waar mogelijk- op elkaar af te stemmen om zo bij te dragen aan de onderlinge uitwisselbaarheid van middelen en materialen, de kostenbeheersing, een efficiënte besteding van het zorgbudget en het optimaliseren van verantwoorde zorg.

6.5 ICT Binnen RAV Kennemerland worden verschillende ICT-toepassingen gebruikt om zodanig de zorg en veiligheid die in de regio aan de burgers worden verleend te optimaliseren. Tevens heeft ICT een belangrijke ondersteunende en adviserende functie binnen de dagelijkse bedrijfsvoering. RAV

33

Kennemerland is van mening dat door de inzet van brede integrale ICT-oplossingen kwaliteitsverhoging kan worden gerealiseerd. Binnen de regio worden de volgende ICT-toepassingen gebruikt: Geografisch Informatiesysteem (GIS) Dit systeem is ingevoerd op de meldkamer ambulancezorg (MKA). Het toont het werkgebied (of delen ervan) van de RAV Kennemerland op het beeldscherm van de MKA-centralist. Auto Voertuig Locatie Systeem (AVLS) In combinatie met het GIS wordt het voor een MKA-centralist op een beeldscherm inzichtelijk wat de status van de ambulances is (bezet versus inzetbaar). Het systeem heeft een belangrijke bijdrage aan de efficiëntere inzet van beschikbare ambulances geleverd. Het maakt namelijk in één oogopslag inzichtelijk welke vrije ambulance zich het dichtst bij het incident bevindt. Vervolgens kan de MKA-centralist de opdracht aan deze ambulance geven. Hiermee wordt onnodige vertraging in de behandeling van de patiënt voorkomen. Citygis RAV Kennemerland heeft al haar hulpverleningsvoertuigen van routeplanners voorzien. Citygis heeft het navigatie/routeplanningsysteem speciaal voor de diensten in de Openbare Orde en Veiligheid ontwikkeld. Hierdoor worden medewerkers in crisissituaties veilig, eenvoudig en snel in de auto naar de juiste plaats begeleid. Digitaal Ritformulier Voor de medische dossiervorming wordt, vóór eind 2012, door alle partners binnen de RAV Kennemer­ land gebruik gemaakt van een digitaal ritformulier. In een digitaal ritformulier worden alle ritgerelateerde gegevens ingevoerd. Naast het notebook is in het achtercompartiment van de ambulances ook een printer ingebouwd. Veel ziekenhuizen kunnen het ritformulier nog niet digitaal ontvangen, hierdoor moet het formulier alsnog worden geprint. In de nabije toekomst zullen alle ziekenhuizen het ritformulier digitaal moeten kunnen ontvangen. Momenteel wordt vanuit Ambulancezorg Nederland een landelijk systeem voor digitale vooraankondiging ontwikkeld. Verwacht wordt dat dit systeem medio 2012 operationeel zal zijn. Binnen RAV Kennemerland wordt vervolgens gekeken naar de mogelijkheden om dit systeem te integreren. Ambuweb In Nederland maakt 50% van alle ambulancechauffeurs- en verpleegkundigen dagelijks gebruik van Ambuweb. Hieruit halen zij hun dagelijkse informatie, zoals bedrijfsnieuws maar ook toegang tot e-mail, gegevens uit het kwaliteitshandboek, roosterzaken, verslagen van werkoverleggen en informatie over wagenparkbeheer en bestellingen. Bijzonder zijn ook de ritdatamodule en de module voor statistieken. C2000 Dit is het digitale radionetwerk voor de onderlinge communicatie tussen de Politie, Brandweer, Ambulancezorg en de Koninklijke Marechaussee in Nederland. Het is een landelijk netwerk voor hulpverleners en de meldkamer. Corvu Corvu is een database die gebruik maakt van gegevens uit Opencare/Ambu, het maakt ritteninformatie inzichtelijk. Octopus Octopus is een landelijk systeem voor ambulancebijstand, gewondenspreiding en registratie wat op de

34

MKA gebruikt wordt. Octupus is niet meer geactualiseerd, het komend jaar wordt dan ook naar een opvolger voor dit systeem gezocht. Dundas Met Dundas kunnen alle mogelijke soorten managementinformatie van zowel medewerkers; logistiek en inhoudelijk, als ritprestaties geanalyseerd worden. iCarus RAV Kennemerland werkt met een aantal partijen samen aan een project onder de naam iCarus. Doel is de doelmatigheid en doeltreffendheid van de ambulancezorg te vergroten. RAV Kennemerland wil op onderstaande punten met behulp van iCarus een technologische doorbraak realiseren: • • • • • •

Efficiëntere triage in de meldkamer en integratie met de andere kolommen; Nauwere samenwerking en informatiedeling tussen de kolommen; Waarborgen van de veiligheid van de hulpverleners en een goede werkomgeving; Reductie van de aanrijdtijden; Realtime optimaliseren van de ambulancecapaciteit; Speciaal voor opgeschaalde situaties: het beïnvloeden van het verkeer, een optimale spreiding en de tracking en tracing van slachtoffers (een combinatie van logistieke integratie en zorgketen integratie door middel van data-integratie).

In hoofdstuk 7.5 Innovaties is het iCarus project nader uitgewerkt. Burgernet AED/ Hartveilig wonen Zoals reeds in hoofdstuk vier beschreven is de MKA momenteel in onderhandeling met betrokkenen om te komen tot een alarmeringssysteem voor burgerhulpverlening: BLS met AED. Het alarmeringssysteem stuurt aan geregistreerde burgers een sms als rondom hun woon- of werkplaats gereanimeerd moet worden. Beleidspunten: • RAV Kennemerland streeft ernaar daar waar mogelijk, doch met recht voor eigen organisatie, het inkoopbeleid voor het aanschaffen van goederen, selecteren van leveranciers en de leveranciersbeoordeling van de partners op elkaar af te stemmen om zo onder meer voordeel te behalen bij het inkopen van goederen en onderlinge uitwisselbaarheid van middelen en materialen. •

RAV Kennemerland gaat aansturen op een efficiëntere manier van medische informatieoverdracht, ondermeer door het beschikbaar maken van een koppeling tussen het DRF en de monitor (defibrillator).

•

RAV Kennemerland wil de interne informatisering en logistieke processen beter laten aansluiten op de medische processen in ziekenhuizen om zo een betere doorstroming en overdracht te bewerkstelligen.

•

RAV Kennemerland gaat zorgen dat alle relevante informatie voor spoedeisende hulpverlening, zoals inwendige plattegronden van gebouwen en telefoonnummers, alsmede realtime informatie van wegbeheerders (iCarus), in de navigatiesystemen van de ambulance beschikbaar zijn om de informatie voornamelijk kwalitatief te verbeteren.

•

RAV Kennemerland is voornemens een AED-alarmeringssysteem ter bevordering van de overlevingskansen van slachtoffers met een circulatiestilstand te implementeren.

35

36

7. Kwaliteit RAV Kennemerland is als geheel (MKA en ambulancediensten) verantwoordelijk voor het aantoonbaar maken en borgen van alle processen ten behoeve van het leveren van verantwoorde zorg. In dit hoofdstuk worden het kwaliteitssysteem en de processen met betrekking tot het kwaliteitssysteem uiteengezet.

7.1 Intern kwaliteitsbeleid HKZ-certificering De samenwerkende ambulancediensten binnen RAV Kennemerland zijn afzonderlijk conform de HKZeisen ingericht en gecertificeerd. In 2012 wordt tevens de RAV als gehele coöperatie HKZ-gecertificeerd. Solide en verantwoorde zorgverlening aan patiënten is gewaarborgd in op feiten gebaseerde, gestandaardiseerde en pragmatische procedures en werkinstructies. Het onderhouden en actualiseren van deze procedures en het overkoepelende kwaliteitssysteem is een continu en dynamisch proces dat is vervlochten met de dagelijkse processen van de ambulancediensten. RAV streeft er naar het INK-model (een managementmodel voor kwaliteitsbewaking) met de PDCA-cyclus als onderdeel van het kwaliteitssysteem te implementeren met als doel de voortdurende zoektocht naar verbetermogelijkheden te faciliteren. Onderdeel van de HKZ-certificering zijn onder andere: (interne en externe) audits, medewerkers- en patiënttevredenheidsonderzoeken, leveranciersbeoordeling en een audit door de toezichthoudende apotheker. •

Externe audits De partners binnen RAV Kennemerland zijn volledig HKZ-gecertificeerd. De zorg voor het behoud van deze certificaten ligt bij verschillende bedrijfsonderdelen. Jaarlijks wordt er een opvolgingsaudit uitgevoerd. Eens in de drie jaar vindt er een uitgebreide externe audit plaats. Na goedkeuring wordt het HKZ-certificaat met 3 jaar verlengd.

•

Interne audits Binnen RAV Kennemerland voeren de samenwerkende partners afzonderlijk interne audits uit over hun bedrijfsonderdelen. In de toekomst wordt gekeken naar mogelijkheden om deze audits te uniformeren en auditteams uit te wisselen. Dit houdt in dat teams van de drie partners binnen de RAV bij elkaar de audits zullen uitvoeren.

•

Leveranciersbeoordeling Alle organisatieonderdelen van de RAV Kennemerland realiseren afzonderlijk een leveranciersbeoordeling die voldoet aan de in de HKZ geformuleerde eisen.

•

Directiebeoordeling Dit document beschrijft de belangrijkste managementinformatie en geldt als afsluiting van ieder kwaliteitsjaar. Het vormt het handvat voor het management om terug te kunnen blikken op de prestaties van het afgeronde jaar. De resultaten van de regio worden in de regionale managementteamoverleggen (MT’s) besproken.

•

Visitatie toezichthoudend apotheker (TZA) De TZA controleert onder andere de opslag en administratie met betrekking tot medicatie. RAV Kennemerland stelt een checklist of vaste agenda op om de visitaties gestructureerd te laten verlopen.

37

•

Kwaliteitsjaarverslag De Kwaliteitswet Zorginstellingen schrijft voor dat elke zorginstelling jaarlijks een verslag moet uitbrengen over het afgelopen kalenderjaar. De samenwerkende ambulancediensten binnen de RAV Kennemerland brengen elk afzonderlijk een jaarverslag uit. Naar verwachting wordt er vanaf 2012 per RAV één jaarverslag uitgebracht.

•

Klanttevredenheidsonderzoek (KTO) RAV Kennemerland streeft ernaar kwalitatief hoogstaande zorg te leveren. Het is daarbij van belang te onderzoeken hoe klanten tegen de RAV en haar diensten aankijken. Hiervoor wordt door een extern bureau een Klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Het grote KTO vindt één keer per twee jaar plaats.

•

Medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO) In het kader van de HKZ-certificering doet RAV Kennemerland minimaal eens in de drie jaar een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO). De uit dit onderzoek voortvloeiende verbeterpunten worden binnen vastgestelde tijdskaders geïmplementeerd.

•

Verbetervoorstellen Medewerkers hebben de mogelijkheid om een verbetervoorstel in te dienen bij de kwaliteitsfunctionaris. Dit verbetervoorstel kan betrekking hebben op elk onderdeel van de organisatie. Het verbetervoorstel wordt door de kwaliteitsfunctionaris ingebracht in het regionale managementteamoverleg. Het managementteam besluit vervolgens of en welke acties er zullen voortkomen uit het verbetervoorstel. De indiener van het verbetervoorstel wordt hierop volgend door de kwaliteitsmanager over het besluit op de hoogte gesteld.

7.2 Klachtenprocedures Interne klachtenprocedure RAV Kennemerland beschikt over een wettelijk geborgde en vastgestelde interne klachtenprocedure. Het doel van de interne klachtenprocedure is het bewerkstelligen van een eenduidige behandeling c.q. bemiddeling van klachten die optimale resultaten biedt voor klager en beklaagde en tevens kwaliteitsverbetering van de organisatie mogelijk maakt. In 2012 wordt nader gekeken naar de digitalisering van het klachtenregistratiesysteem. Externe klachtenprocedure De samenwerkende partners binnen RAV Kennemerland zijn aangesloten bij de externe klachtencommissie GGD Kennemerland. Deze commissie bestaat uit drie onafhankelijke functionarissen met een juridische achtergrond. De procedure is in 2010 in gezamenlijkheid van alle aangesloten organisaties, waaronder de RAV, opnieuw vastgesteld. Hierin wordt reeds een uniform beleid gevoerd. Wanneer een patiënt ontevreden is over de afhandeling of conclusies van de interne klachtenprocedure, dan kan deze de klacht indienen bij de onafhankelijke externe klachtencommissie. Tijdens een hoorzitting voor klagende en beklaagde partij wordt de klacht door de leden van deze klachtencommissie volledig onderzocht. De bevindingen hiervan en de daaruit voortgekomen acties worden schriftelijk kenbaar gemaakt.

7.3 MMA

38

Binnen de RAV draagt de medisch manager ambulancezorg (MMA) de verantwoordelijkheid op het gebied van medisch management. Het medisch management ambulancezorg bestaat uit drie hoofdgebieden:

1. 2. 3.

Patiëntenzorg Onderwijs Onderzoek

Patiëntenzorg De MMA is verantwoordelijk voor het medische beleid, de medische zorg en geeft opdracht tot het verrichten van ambulancezorgverlening. De medisch manager toetst en bewaakt op verschillende manieren de kwaliteit van (medisch) voorbehouden handelingen van ambulanceverpleegkundigen en speelt op grond van zijn/haar specifieke medische deskundigheid en bevoegdheid een hoofdrol in het beantwoorden van de vraag of een ambulanceverpleegkundige bekwaam, en dus bevoegd, is om de nader omschreven handelingen uit te voeren. Dit is tot op zekere hoogte ook van toepassing op de assisterende rol van de ambulancechauffeurs. De MMA is binnen de RAV dusdanig gepositioneerd en van bevoegdheden voorzien dat de manager zijn verantwoordelijkheid als zodanig waar kan maken. De MMA levert een inhoudelijke bijdrage aan het te voeren beleid en stuurt op inhoud, met de uiteindelijke kwaliteit van het primaire (zorg)proces voor ogen. Met name de komende periode zal de MMA een belangrijke bijdrage leveren aan de (beleids) ontwikkeling en de implementatie ten aanzien van de medische aspecten voor het goed functioneren van de meldkamer ambulancezorg. Doorlopend bewaakt de MMA, binnen de kaders van zijn bevoegdheid en verantwoordelijkheid, de geschiktheid en benodigde kwalificaties van de medewerkers van de ambulanceorganisatie en de meldkamer ambulancezorg. Onderwijs Zorg is mensenwerk. De kwaliteit van de geleverde zorg hangt in grote mate af van de deskundigheid van de betrokken zorgverleners. Dit geldt vanzelfsprekend ook voor de ambulancezorgverlening. De kwaliteit van de ambulancezorg wordt in de eerste plaats bepaald door een juiste diagnosestelling en de daarop gebaseerde behandeling, alsmede de snelheid waarmee dit plaatsvindt. Dit stelt hoge eisen aan de kwaliteiten van het ambulancepersoneel. Om aan deze eisen te kunnen voldoen is er sprake van een hoogwaardig landelijk uniform opleidingsstelsel en een gestructureerde landelijke bij- en nascholingscyclus. De Regionale Opleidingscoördinator (ROC) stelt in samenspraak met de MMA het Regionale Opleidingsplan (ROP) op dat wordt geaccordeerd door het lijnmanagement. In het ROP worden, voor een periode van vijf jaar, de grote lijnen geschetst ten aanzien van de benodigde scholing. Op basis van het ROP wordt vervolgens het jaaractiviteitenplan samengesteld. De MMA ziet erop toe dat binnen RAV Kennemerland het jaaractiviteitenplan uniform wordt afgenomen door de verschillende ambulancediensten binnen de RAV. De landelijke scholingen worden door de ambulancediensten binnen RAV Kennemerland op verschillende wijze afgenomen. Onderzoek Kennisontwikkeling, tevens in relatie met de wetenschap is een belangrijk focusgebied van de MMA. Immers, wil de RAV in staat zijn ook in de toekomst verantwoorde en kwalitatief hoogwaardige zorg te kunnen leveren, dient zij op de hoogte te zijn van de nieuwste ontwikkelingen en technieken op medisch gebied. De MMA is verantwoordelijk voor het bevorderen en verbreden van wetenschappelijke vakkennis. Dit betekent dat de MMA een bijdrage levert aan de ontwikkeling van het wetenschappelijk domein van de prehospitale geneeskunde door zelf onderzoeks- of kwaliteitsprojecten op te zetten, dan wel deel te nemen aan projecten opgezet vanuit andere disciplines. De wens van de MMA is meer participatie bij prehospitale studies die door de ketenpartners worden uitgevoerd. Binnen RAV Kennemerland wordt deelgenomen aan diverse ARREST-studies uitgevoerd door het AMC.

39

7.4 Patiëntveiligheid Het speerpunt van het kwaliteitsbeleid van de RAV is de veiligheid van de patiënt. Immers zonder veiligheid is er geen kwaliteit. Het gaat hierbij om het voorkomen van onveilige situaties en onnodige gezondheidsrisico’s gedurende het gehele ambulancezorgproces, vanaf de triage; tijdens zorgverlening ter plaatse; tijdens het vervoer en bij de overdracht van patiënten door of aan een andere zorgverlener. In hoofdstuk 7.5 staat het systeem iCarus beschreven. Onder dit systeem vallen een aantal projecten die zullen bijdragen aan het vergroten van de patiëntveiligheid. Daarnaast wordt in de RAV het Veilig Incident Melden systeem geïmplementeerd dat vanwege haar brede karakter de Melding Incidenten Patiëntenzorg (MIP) procedure vervangt. Op landelijk niveau is er door de AZN een toolkit ‘Patiëntveiligheid’ uitgereikt. De RAV neemt hier actief aan deel door de ervaringen met het VIM-systeem te delen. Het opsporen van risico’s, het analyseren daarvan en het bedenken van oplossingen staat daarbij centraal. Veilig Incident Melden (VIM) Een Veilig Incident Meldingssysteem wordt getypeerd als een systeem waarbinnen medewerkers van de ambulancezorg gestimuleerd worden om onvoorziene en mogelijk schadelijke gebeurtenissen zoals fouten, bijna-fouten, complicaties en incidenten te melden en te bespreken op afdelingsniveau zonder te hoeven vrezen voor disciplinaire maatregelen of juridische procedures. Het Veilig Incident Meldingssysteem binnen de RAV is bedoeld om zicht te krijgen op het hoe en waarom van ongewenste gebeurtenissen in het zorgproces. Hierbij staat niet de verwijtbaarheid centraal, maar de condities waaronder mensen werken en de wijze waarop de zorg is georganiseerd en wordt verleend aan de patiënt. Bij het analyseren van incidenten wordt dan ook gekeken hoe het komt dat de veiligheidsmechanismen niet hebben gewerkt. Vanaf medio 2012 zal het VIM-systeem actief zijn binnen de gehele RAV Kennemerland. Door middel van plenaire bijeenkomsten van alle VIM-commissies zal het systeem elke kwartaal geëvalueerd worden en daar nodig bijgesteld. Om grip op de patiëntveiligheid te houden is RAV Kennemerland voornemens een Veiligheid Management Systeem (VMS) te introduceren. De huidige VIM-procedure zal ingebed zijn in het toekomstige VMS. Hierbij wordt de cliëntveiligheid vanuit twee invalshoeken benaderd: 1.

2.

Prospectief, waarbij scenario’s worden bedacht die zich kunnen voordoen en de veiligheidsrisico’s die hieruit naar voren komen verder worden geanalyseerd. Op grond van deze analyses worden processen en protocollen aangepast, werkinstructies afgegeven en opleidingen en trainingen verzorgd. Retrospectief, waarbij op grond van veiligheidsincidenten continu lering wordt getrokken en verbeteringen worden doorgevoerd. Informatie over incidenten die de cliëntveiligheid bedreigden worden vanuit meerdere invalshoeken (systeemdenken) verzameld. Bronnen zijn: • VIM-melding door een zorgverlener. • In- en externe klachtenbehandelingen. • Interne en externe audits voor HKZ en ISO-kwaliteitsnormeringen. • Terugkoppelingen van bevindingen door ketenpartners, zoals huisartsen, spoedeisende hulp, GGZ crisisdienst, GHOR, politie, brandweer en gemeente. • Feedback uit het structurele overleg met het cliëntenberaad/zorgbelang, waarbij ook prospectief scenario’s worden besproken.

Daarnaast hebben gemelde waarnemingen door burgers of media ook een signaalwerking.

40

De resultaten van beide benaderingen leveren de input voor verbeteracties: de zogenaamde plan-docheck-act (PDCA) cyclus.

Figuur 7: Veiligheidsmanagement (Bron: presentatie R. Laport, Rivierduinen1)

 

7.5 Innovaties In deze paragraaf worden de belangrijkste innovaties besproken, die door de RAV ontwikkeld worden om te voldoen aan de eisen van een veranderende omgeving en van een kwalitatief hoogwaardige ambulancezorgverlening. E-learning RAV Kennemerland streeft ernaar de medewerker bewust te maken van zijn eigen verantwoordelijkheid voor zijn persoonlijke ontwikkeling, opleidingen en bij- en nascholing. Dit vertaalt zich in vraaggestuurde manier van opleiden en opleidingen, die gepaard gaat met een verhoging van professionaliteit en kwaliteit van de zorg wat het belang van de cliënt dient. De RAV ziet hierbij een grote rol weggelegd voor e-learning met name als zijnde een complementaire vorm van lesgeven. Dit vergroot de effectiviteit van lesgeven en daarmee de kwaliteit van de medewerkers en de ambulancezorg. Door middel van e-learning vindt het kennisaanbod plaats op basis van het individu en zo vult de RAV leemtes op die het personeel zelf signaleert maar ook die de RAV signaleert bij haar medewerkers. De RAV investeert in het kader van de landelijke en regionale opleidingsdagen in nieuwe geaccrediteerde web-based opleidingsmodules waarvoor de medewerkers een certificaat verkrijgen als deze met goed gevolg is afgelegd. Deze opleidingsmodules zijn een vorm van interactieve multimedia e-learning en zijn altijd beschikbaar voor de medewerkers. Hierdoor kunnen de medewerkers de opleidingsmodules (ver-) volgen als het hun uitkomt. In aanvulling op de opleidingsmodules is er een forum beschikbaar waar medewerkers feedback en suggesties kunnen geven met betrekking tot de opleidingsmodules. Na het volgen van de opleidingsmodules toetst de RAV deze theorie in relevante gesimuleerde praktijksituaties. Deze combinatie van e-learning en klassiek lesgeven wordt ook wel ‘blended learning’ genoemd. Verder oriënteert de RAV zich op het benutten van andere mogelijkheden van e-learning, zoals de toepassing van virtual classrooms.

1

“Beschouwingen op risico management in relatie tot veiligheidsmanagement,” GGZ, januari 2011

41

iCarus iCarus is een groot innovatieprogramma waaraan RAV Kennemerland deelneemt. Het programma heeft betrekking op de gehele keten van ambulancezorg: van triage op de meldkamer, spreiding, en inzet van onder meer ambulances tot informatie-integratie in zorg- en hulpverleningsketen. Dit programma is geïntegreerd in de jaarplannen van de GHOR NL. In figuur 8 staat een overzicht van de verbetermogelijkheden in de verschillende fases van de acute zorgketen die door de RAV geïdentificeerd zijn:

Figuur 8: Problemen in de acute zorgketen

Het doel van iCarus is om enerzijds een belangrijke verbetering van de kwaliteit en zorgintegratie te kunnen boeken en anderzijds een doelmatigheid te kunnen realiseren. Het innovatieprogramma bestaat uit zeven werkpakketten (voor een schematische weergave zie figuur 9).

 

Figuur 9: Het iCarus project

42

 

•

Werkpakket 1: Efficiëntere en effectievere triage Om efficiëntere en effectievere triage te realiseren, zal er met behulp van een uniform triagesysteem op een meer eenduidige manier worden getrieerd. Hierdoor kan een nog hoogwaardiger kwaliteit van zorg geborgd worden voor onze patiënten en worden de centralisten beter ondersteund bij hun werkzaamheden. Vanuit iCarus zal RAV Kennemerland starten met een nieuwe triagesystematiek. Dit systeem zal hieronder nader worden toelicht.

•

Werkpakket 2 en 3: Realtime capaciteitsplanning en optimalisatie besteld vervoer Doel van dit werkpakket is slimmer om te gaan met de beschikbare middelen voor zowel besteld vervoer als acute zorg. Om dit te realiseren wordt gebruik gemaakt van de beschikbare ‘realtime’ informatie om spreiding en de inzet van vervoerscapaciteit zo doelmatig mogelijk te maken. Hierbij wordt tegelijkertijd rekening gehouden met onder meer de diensttijden en dienstsoorten.

•

Werkpakket 4 en 5: Fijnmazige logistieke informatie en actieve navigatie Er wordt een systeem ontwikkeld dat navigatiesystemen kan verrijken en updaten met beschikbare en nieuwe‘realtime’ informatie. Te denken valt aan de ingang van gebouwen, gevaarlijke stoffen, plattegronden en navigatiefunctie op vakantiepark- en bedrijfsterreinen, telefoonnummers van beheerders en beelden van de bestemming.

•

Werkpakket 6: Veiligheid en toezicht Onder dit werkpakket wordt beperking van agressie en geweld beoogd. Dit sluit ook goed aan op het landelijke project ‘Veiligheid Publieke Taak’ in de regio Kennemerland. Daarnaast wordt gekeken naar het uitwisselen van beeldmateriaal om hiermee de SEH en de Meldkamer Ambulancezorg (MKA) een beter inzicht te geven in de impact.

•

Werkpakket 7: Uitwisseling van (medische) informatie Zie toelichting onder ‘digitale vooraankondiging’ verderop in dit hoofdstuk.

Het afgelopen half jaar heeft er op verschillende terreinen overleg plaats gevonden, zowel met ministeries, zorgverzekeraars en onze partners in de regio’s. Dit is nodig omdat een ambulance­ organisatie slechts een klein onderdeel uitmaakt van een grote keten van organisaties die allen het beste voor de patiënt willen. Mede hierdoor is de voortgang niet voor alle werkpakketten gelijk en zijn er voor sommige pakketten kleine stapjes gemaakt, terwijl andere werkpakketten al bijna in de afrondende fase zijn. Doel is om in 2013 alle werkpakketten operationeel te hebben. •

Geautomatiseerd triagesysteem Het Nederlandse systeem van uitvragen -gebaseerd op individuele inhoudelijke kennis van de centralist, aangevuld met protocollen- zorgt voor een wisselende, niet-constante kwaliteit van zorgverlening. Recent is er binnen de sector erkend dat een geautomatiseerd protocollair systeem noodzakelijk is om hoogstaande meldkamerzorg te leveren. Ook binnen RAV Kennemerland wordt een geautomatiseerd triagesysteem ingevoerd. Dit systeem zorgt voor een adequate en inmiddels wereldwijd geaccepteerde vorm van triage en kan multidisciplinair worden ingezet ten behoeve van het aannameproces. Momenteel wordt geëvalueerd welk systeem hiertoe het meest geschikt is. Daarbij wordt gekeken naar ontwikkelingen in de buurregio’s.

•

Digitale vooraankondiging De digitale vooraankondiging ambulance bij ziekenhuizen houdt in dat de patiëntregistratie in de status al digitaal verzonden kan worden naar de Eerste Hulpafdeling van het ziekenhuis terwijl de ambulance nog onderweg is. Op een speciaal beveiligd beeldscherm kunnen de Eerste Hulpmedewerkers inloggen en de ritgegevens en patiëntstatus op voorhand bekijken. Deze

43

informatie wordt ‘realtime’ voor het ziekenhuis zichtbaar. De digitale vooraankondiging zorgt ervoor dat de patiënt sneller overdragen kan worden aan het ziekenhuis. Bovendien kan de Eerste Hulpafdeling zich beter voorbereiden op de komst van de patiënt. Enkele regio’s hebben reeds een pilot gedraaid met dit systeem. Tot nu toe zijn de ervaringen erg positief. Het gebruik van het scherm en de getoonde informatie op de SEH is praktisch. Bovendien geeft de SEH aan baat te hebben bij de informatie. Ook de ambulancemedewerkers zijn van mening dat deze aankondiging van toegevoegde waarde voor hun werk is. In de loop van 2012 zal ook de pilot digitale vooraankondiging ambulance van start gaan in de regio Kennemerland. Op basis van de ervaringen zal de digitale vooraankondiging verder uitgebreid c.q. ontwikkeld worden. Zodra landelijke koppelingen beschikbaar zijn, zal RAV Kennemerland daar op aan gaan sluiten. Het doel is dat daarmee de (medische) gegevens direct beschikbaar worden in het ziekenhuisinformatiesysteem. Dit wordt onder meer in samenwerking uitgevoerd met NICTIZ en AZN. Daarnaast wordt de digitale vooraankondiging uitgebreid met de mogelijkheid om foto’s mee te sturen. Het delen van beeldmateriaal met de SEH kan bijdragen aan een efficiëntere aansturing van het zorgproces en heeft als doel om inzicht te verschaffen in de impact van het ongeval. •



•

Burgernet AED / Hartveilig wonen Zoals reeds besproken in hoofdstuk vier vinden er momenteel onderhandelingen plaats omtrent het alarmeringssysteem voor burgerhulpverlening. Georganiseerde burenhulp, waarmee het aantal sterfgevallen door een acute circulatiestilstand kan verminderen, is aanvullend op ambulancezorg. Wanneer iemand onwel wordt en mogelijk een acute circulatiestilstand heeft, is snelle hulp van levensbelang. Het AED alarmeringssysteem is een hulpsysteem waarbij vrijwilligers snel ter plaatse

2

“Mechanical versus manual chest compressions for cardiac arrest,” Brooks SC, Bigham BL, Morrison LJ (2010), Beschikbaar op internet http://www.hulpverleningsforum.nl/index.php?topic=16525.80 (laatst bezocht op 11 november 2011) “Ambulances uitgerust met apparatuur voor mechanische hartmassage”. Beschikbaar op internet: http://www.gezondheid.nl/nieuwsartikel.php?nieuwsartikelID=2942 (laatst bezocht op 11 november 2011)

3

44

Mechanische thorax compressie De meest voorkomende overlijdensoorzaak in westerse landen zijn hart- en vaataandoeningen, ofwel als enige factor ofwel als bijkomende factor. Nadat het hart stopt, is het slechts gedurende korte tijd mogelijk om de situatie om te keren en de spontane circulatie te herstellen. Uit recent onderzoek bij reanimaties blijkt dat een constante en onafgebroken hartmassage essentieel is voor de zuurstofvoorziening van hart en hersenen. Een hartmassage kan manueel of mechanisch uitgevoerd worden. De theorie achter de mechanische hartmassageapparatuur is dat deze apparaten een effectievere hartmassage kunnen geven dan de manuele hartmassage omdat de apparatuur een constante druk en tijdsframe hanteert en niet, zoals bij een hartmassage door mensen, vermoeid raakt. 2 Uit onderzoek blijkt ook dat mechanische hartmassage de bloedsomloop zeer goed ondersteunt.3 Voor het ambulancepersoneel heeft een mechanisch hartmassageapparaat nog meer voordelen. Ambulancehulpverleners kunnen nu compressies laten uitvoeren terwijl ze tegelijkertijd defibrillaties kunnen doen. Ook kan het slachtoffer intussen via een trap naar beneden worden getransporteerd of in een ambulance naar het ziekenhuis worden vervoerd. Op deze manier worden de onderbrekingen voorkomen die een daling in de coronaire perfusiedruk kunnen veroorzaken. Bovendien is de veiligheid van medewerkers beter gegarandeerd tijdens vervoer (bij een manuele hartmassage staan de medewerkers ‘los’ achter in de ambulance). Mechanische hartmassage apparaten zijn ontwikkeld met een op batterij aangedreven zuigerstang (LUCAS 2) of een band (‘lifeband’) (AutoPulse). Binnen RAV Kennemerland wordt momenteel onderzocht welk apparaat de meeste voordelen biedt waarna over wordt gegaan tot aanschaf.



kunnen zijn om iemand te reanimeren, in afwachting van de ambulance. Om dit systeem succesvol te laten zijn, is een uitgebreid netwerk van vrijwilligers en beschikbare AED’s nodig. Het doel is om uiteindelijk in de regio Kennemerland 300 AED’s te registreren en 3000 burgerhulpverleners te hebben. Op dit moment wordt geïnventariseerd of het zinvol is of de Huisartsenpost ook mee wordt gealarmeerd. Ook wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit van het systeem. Tot slot wordt er gekeken naar de mogelijkheden om de mensen via sms te alarmeren in combinatie met het GPS-systeem, zodat te allen tijde is geborgd dat er mensen worden gealarmeerd die daadwerkelijk in de buurt van de reanimatie aanwezig zijn.

Beleidspunten: • RAV Kennemerland uniformeert de protocollen en convergeert de werkinstructies ten aanzien van het kwaliteitshandboek om het kwaliteitsniveau verder te waarborgen binnen de RAV. • De samenwerkende partijen binnen RAV Kennemerland zijn en blijven HKZ-gecertificeerd. Streven is om de kwaliteitssystemen van de partners daar waar mogelijk op elkaar af te stemmen. Daarnaast wordt in 2012 de gehele coöperatie afzonderlijk HKZ-gecertificeerd. • RAV Kennemerland wil het INK-model met de PDCA-cyclus implementeren als onderdeel van het kwaliteitssysteem met als doel het faciliteren van de continue zoektocht naar kwaliteitsverbeteringen. • RAV Kennemerland streeft naar uniformering van de interne audits en uitwisseling van de auditteams, om zo het kwaliteitsniveau verder te borgen binnen de RAV. • RAV Kennemerland wil de interne klachtenprocedures van de afzonderlijke partners op elkaar af stemmen en streeft naar een gezamenlijk beleid. • RAV Kennemerland wil de effectiviteit van lesgeven en de kwaliteit van de medewerkers en de ambulancezorg vergroten door gebruik te maken van e-learning. • RAV Kennemerland zet zich in (o.a. aan de hand van werkpakketten binnen het iCarus project) om de patiëntveiligheid te vergroten. • RAV Kennemerland wil zowel de ambulance- als ook de meldkameractiviteiten certificeren voor patiëntveiligheid. • RAV Kennemerland streeft naar uniforme en voorspelbare triage door een geautomatiseerd triagesysteem te implementeren. • RAV Kennemerland wil middels de digitale vooraankondiging de uitwisseling van medische informatie tussen ketenpartners intensiveren. • RAV Kennemerland streeft naar kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg door de aanschaf van innovatieve apparatuur, waaronder de mechanische thorax compressie. • RAV Kennemerland wil de overlevingskans van slachtoffers van een circulatiestilstand vergroten middels participatie aan het AED alarmeringssysteem.

45

8. Meldkamer ambulancezorg De meldkamer ambulancezorg is verantwoordelijk voor het proces van intake, indicatiestelling, zorgtoewijzing, en –coördinatie en zorginstructie, 7 dagen in de week, 24 uur per dag. Hierdoor is zij de toegangspoort tot de (ambulance)zorg. De meldkamer ambulancezorg zorgt ervoor dat de juiste (ambulance) zorg op het juiste moment en de juiste plaats wordt ingezet en/of dat de overdracht van de patiënt aan andere hulpverleners zo soepel mogelijk verloopt. De poortwachterfunctie vervult zij ook voor andere hulpverleners.1 De MKA is zodanig ingericht, dat zij zowel voor de reguliere zorg als voor het optreden in ramp- en crisissituaties is toegerust. Voor beide processen hanteert zij de volgende uitgangspunten2: • Het maakt niet uit waar de burger/patiënt in de keten binnenkomt, hij krijgt die zorg die hij nodig heeft. • Die zorg is zo georganiseerd, dat die via de kortste weg en kwalitatief hoogstaand wordt geleverd. • Optimale samenwerking in de (acute zorg)keten is geborgd. • Voor standaardproblemen is een standaardoplossing direct beschikbaar. • De meldkamerprocessen zijn 24 uur per dag/365 dagen per jaar beschikbaar. • De zorg wordt geleverd tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke wijze de MKA is ingebed in de gemeenschappelijke meldkamer. Ook wordt er ingegaan op de kwaliteitseisen die aan de MKA worden gesteld. Tot slot worden de ontwikkelingen geschetst die hun uitwerking hebben op de wijze waarop de MKA uiting geeft aan haar activiteiten.

8.1 Meld Informatie en Coördinatiecentrum Kennemerland (MICK) Het instellen van de meldkamer ambulancezorg (MKA) als onderdeel van de gemeenschappelijke meldkamer (GMK) ambulance, politie en brandweer behoort volgens de Wet Veiligheidsregio’s en TWAZ tot de taak van het bestuur van de veiligheidsregio. Het in stand houden van de MKA behoort tot de verantwoordelijkheid van de RAV. In Kennemerland is de meldkamer ambulancezorg een onderdeel van het Meld Informatie en Coördinatiecentrum Kennemerland (MICK) van de Veiligheidsregio en de Politie Kennemerland. Om deze samenwerking goed te borgen hebben het MICK en de RAV een service level agreement (SLA) gesloten. In deze SLA is vastgelegd dat het MICK ondermeer de volgende diensten levert: • De beschikbaarheid van een accountmanager, in de vorm van een teammanager met als specialisatie ambulanceprocessen, ten behoeve van de RAV Kennemerland; • De fysieke aanwezigheid van een multidisciplinaire operationele leidinggevende, de MPC van dienst, gedurende 24/7 uur. die bij grote incidenten onmiddellijk en automatisch de rol van calamiteitencoördinator vervult; • De intake wordt -volgens de eis van de TWAZ- gedaan door een BIG-geregistreerde verpleegkundige; • Werken conform het principe van gescheiden aanname en uitgifte van de melding; • Te handelen volgens de uitgangspunten van de in de regio Kennemerland gehanteerde, en door de RAV Kennemerland geaccepteerde, geprotocolleerde uitvraagmethodiek; • Het juist registreren van gegevens conform de mogelijkheden van het uitvraagprotocol en GMS.

46

1 2

“Uniform Begrippenkader Ambulancezorg,” AZN, 2009 “Visiedocument voor de meldkamer,” eindversie 2.01, Begeleidingscommissie GMS, juni 2005

Niet alleen vanuit bestuurlijk en wettelijk perspectief maakt de meldkamer ambulancezorg deel uit van het MICK. Deze koppeling stelt de meldkamer ambulancezorg tevens in staat om: • bij grootschalig optreden adequaat en direct te functioneren; • minder meerkosten te realiseren op het gebied van ICT en beheer; • een betere kwaliteit van dienstverlening aan de burger te leveren; • bij uitval een fallbackregeling geborgd te hebben met de meldkamer Noord Holland Noord. Met de politie en de brandweer is er een adequate crisisorganisatie opgezet. Binnen deze crisisorganisatie heeft de meldkamer ambulancezorg voldoende capaciteit bij opschaling geborgd en levert hij calamiteitencoördinatoren en de coördinator gewondenvervoer. Ook is de meldkamer in staat netcentrisch te werken, zodat een optimale informatievoorziening bij rampen en crisis geleverd wordt.

8.2 Kwaliteitseisen meldkamer ambulancezorg De meldkamer ambulancezorg is HKZ-gecertificeerd. Belangrijke kwaliteitseisen zijn: • Voor het indiceren en toewijzen van meldingen zijn BIG-geregistreerde verpleegkundigen als centralisten aanwezig: - triage is een risicovolle handeling vergelijkbaar met de voorbehouden handeling uit de wet BIG; - de centralist moet kennis van zaken hebben om melders te instrueren om zo de gezondheidsrisico’s te beperken of te voorkomen; - bij aanname van de melding op de meldkamer ambulancezorg is de wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) van toepassing. • De centralist is vakbekwaam conform de normen van de brancheorganisatie en door de Medisch Manager Ambulancezorg (MMA) geautoriseerd. • De melding wordt binnen de vastgestelde normen verwerkt, maar voorop staat dat de burger/ patiënt de juiste zorg met de juiste urgentie krijgt. De RAV bereikt dat de inzet van de juiste hulp of zorg door de centralisten uniform en voorspelbaar is door: • Eén keer uitvragen van de informatie die voor alle disciplines van belang is; • Constante hoogstaande kwaliteit van hulpverlening; • In één keer de essentiële informatie voor alle disciplines te realiseren.

8.3 Ontwikkelingen Meldkamer zorg Momenteel worden door de MKA alle meldingen voor ambulance(spoed)zorg aangenomen. Voor spoedzorg bepaalt de centralist met het uitvraagsysteem of het noodzakelijk is om zo snel mogelijk zorg te bieden. Vanuit het perspectief van de burger/patiënt is het wenselijk dat er één meldkamer wordt gevormd, waar alle meldingen voor (acute) zorg, bijvoorbeeld ook acute thuiszorg worden aangenomen. De hulpvrager hoeft dan niet zelf te bepalen waar hij moet binnenkomen in de zorgketen. Hij komt op één plek met zijn vraag terecht en de centralist zorgt dat hij de juiste zorg op de juiste plaats krijgt. De RAV spreekt dan liever over de meldkamer zorg dan de meldkamer ambulancezorg. Er wordt immers meer dan alleen ambulancezorg geleverd. De RAV staat open voor deze ontwikkeling en wil dit samen met de partners in de (acute) zorg onderzoeken.

47

Triage Triage kan worden omschreven als het dynamische proces van urgentie bepalen en het vervolgtraject indiceren. Melders moeten er op kunnen rekenen dat degene die aan de telefoon zit ook daadwerkelijk deskundig is. De triage dient eenduidig te zijn en afgestemd op de behoefte van de cliënt. Ter ondersteuning van het triageproces wordt door de MKA gebruik gemaakt van een door de sector in de Landelijke Standaard Meldkamer Ambulancezorg (LSMA) vastgestelde triagemethodiek. Bij de triage wordt gewerkt volgens de ABCDE-methodiek, aangepast aan het werk op de meldkamer. Deze is er op gericht zo snel mogelijk vast te stellen of er een bedreiging is van de vitale functies. De centralisten dienen competent te zijn deze methodiek toe te passen. Het Nederlandse systeem van uitvragen gebaseerd op individuele inhoudelijke kennis van de centralist, aangevuld met protocollen zorgt voor een wisselende, niet-constante kwaliteit van zorgverlening. Recent is er binnen de sector erkend dat een geautomatiseerd protocollair systeem noodzakelijk is om hoogstaande meldkamerzorg te leveren. De RAV kiest ervoor om in 2012 een dergelijk systeem in te voeren. Haar voorkeur ligt bij een systeem wat tevens een multidisciplinaire koppeling heeft met politie en brandweer en de koppeling met bestaande systemen, zoals het GMS. Zorgdifferentiatie De RAV gaat haar beschikbare capaciteit optimaal inzetten door ook de juiste zorg te leveren voor de juiste zorgvraag. Op dit moment wordt hoog gekwalificeerde ambulancezorg ingezet voor laagcomplexe zorg. Deze zorg is veelal planbare zorg. Om de zorg optimaal te leveren gaat de RAV haar aanbod meer differentiëren. Naast de hoogcomplexe zorg (ALS) worden ook laagcomplexe ambulances, zorg / BLSambulances, ingezet. Ook met buurregio’s worden afspraken gemaakt om de ambulances optimaal in te zetten. De RAV heeft als speerpunt het logistiek systeem van het aanvragen en plannen van ambulancezorg nog efficiënter uit te voeren. In het ICT-project iCarus en het landelijke ICT-traject vanuit Ambulancezorg Nederland wordt hiervoor een aantal producten ontwikkeld. Schaarste personeel Recente gegevens van de overheid wijzen op toenemende personeelstekorten in de zorg. Het percentage van de beroepsbevolking dat in de zorg werkzaam is zou moeten verdubbelen, wil men de toenemende vraag bij gelijkblijvende arbeidsproductiviteit aankunnen. De schaarste aan personeel vormt een nog groter dilemma binnen de Meldkamer. Specialistische ziekenhuisafdelingen, ambulancediensten en meldkamers vissen in dezelfde vijver van goed opgeleid personeel. Er is een absoluut tekort. Dit heeft tot gevolg dat men andere eisen aan het personeel is gaan stellen, men heeft concessies moeten doen. Niet alleen HBO-verpleegkundigen, maar ook MBO-niveau verpleegkundigen zijn momenteel werkzaam als centralist. Nieuwe centralisten zijn daarnaast niet meer verplicht regiokennis te hebben, een dag meerijden om regiokennis op te doen volstaat. De afspraken over de te leveren diensten, zoals gespecificeerd in de SLA, waarborgen de deskundigheid van het MICK en daarmee de kwaliteit van de ambulancezorg. Op deze wijze zorgt RAV Kennemerland er voor dat de concessies die er gedaan zijn ten aanzien van het vereiste opleidingsniveau en competenties van een centralist geen invloed hebben op de uitvoering van het triageproces. Tevens kan een gedigitaliseerd multidisciplinair uitvraagsysteem een oplossing zijn op personeelsgebied. Dit soort systemen zorgt voor een adequate en ondertussen wereldwijd geaccepteerde vorm van triage en kan multidisciplinair worden ingezet ten behoeve van het aannameproces. Centralisten van alle drie de disciplines kunnen met dit systeem alle soorten meldingen aannemen en hoeven daardoor niet kolomspecifiek te zijn opgeleid. Door het volgen van een eenduidige triagesystematiek maakt men gebruik van een systeem waarmee in vele landen ter wereld gewerkt wordt. Dichterbij huis hebben omliggende regio’s zoals de Veiligheidsregio Hollands Midden, Noord Holland Noord en de MKA

48

Amsterdam Amstelland gekozen voor het uitvraagsysteem ProQA™.

Beleidspunten: • RAV Kennemerland houdt de meldkamer ambulancezorg in stand conform de SLA met de Veiligheidsregio Kennemerland. •

RAV Kennemerland bereikt uniforme en voorspelbare kwaliteit van zorg door de centralisten van de meldkamer ambulancezorg en implementeert hiervoor een gedigitaliseerd uitvraagsysteem.

•

RAV Kennemerland streeft samen met haar ketenpartners naar één loket voor vragen door burgers over (acute) zorg.

•

RAV Kennemerland implementeert een logistiek systeem om de aanvragen en planning van planbare zorg te optimaliseren.

49

9. Spreiding en beschikbaarheid Om ervoor te zorgen dat op de meest optimale manier voldaan kan worden aan de zorgvragen die bij de meldkamer ambulancezorg binnenkomen, is de RAV continu bezig de spreiding en beschikbaarheid van haar ambulances te optimaliseren. Basis daarvoor is het referentiekader Spreiding en Beschikbaarheid Ambulancezorg 2008 van het RIVM. De spreiding binnen de RAV Kennemerland is zodanig dat 100% van de bevolking in haar verzorgingsgebied binnen 15 minuten bereikt kan worden (wettelijk 97%). De beschikbaarheid van parate ambulances is zodanig dat 96% van de bevolking bij levensbedreigende situaties (A1) ook daadwerkelijk bereikt wordt, landelijk ligt dit niveau op 95%. Om deze situatie te bereiken is een aantal maatregelen genomen die in deze paragraaf besproken worden.

9.1 Spreiding Er is binnen de RAV een onderzoek uitgevoerd om te kijken of de standplaatsenspreiding binnen de RAV verder geoptimaliseerd moet worden. Allereerst is de huidige situatie geanalyseerd. Vervolgens is onderzocht of er een verbetering is te realiseren door de positie van de huidige standplaatsen enigszins te wijzigen. In dit onderzoek is ervoor gekozen de ritten te optimaliseren op de gemiddelde aanrijtijden van zowel de postcodes als de spoedritten. Hierbij telt het gemiddelde van de postcodes even zwaar mee als het gemiddelde van de spoedritten. Het onderzoek laat zien dat de huidige situatie zeer goed is, gebaseerd op de volgende kengetallen1: Postcodes

Huidig

Dekkingspercentage

99,6%

Gemiddelde aanrijtijd

03:53

Maximale aanrijtijd

13:58

Historische spoedritten Dekkingspercentage

100%

Gemiddelde aanrijtijd

03:32

Maximale aanrijtijd

13:58

Er wordt ruimschoots voldaan aan de wettelijke eis om binnen 15 minuten 97% van de bevolking te bereiken. De bereikbaarheid van de standplaatsen is dusdanig dat 100% van de inwoners in de regio bereikt kan worden.

9.2 Beschikbaarheid De beschikbaarheid c.q. de paraatheid van ambulances bepaalt voor een groot deel de prestaties als het er om gaat de patiënt ook daadwerkelijk een passende hulpverlening te bieden. Enerzijds wordt dit bepaald door het beschikbare budget. Anderzijds heeft de RAV de inzet van dit budget geoptimaliseerd door differentiatie in de zorg toe te passen. In combinatie met slimme ICT-toepassingen in het logistieke proces levert dit per saldo meer zorg voor een gelijk budget.

1

50

Informatie Connexxion Ambulancezorg

9.2.1 Differentiaties Naast de al bekende en dus reguliere Advanced Life Support (ALS) ambulances, geeft de RAV Kennemerland als volgt invulling aan zorgdifferentiatie: •

Rapid Responders Een Rapid Responder is een ambulanceverpleegkundige die ter plaatse geheel zelfstandig handelt, al dan niet in afwachting van een ambulance of andere zorgverlener. Een Rapid Responder levert reguliere ambulancezorg op ALS-niveau. Het belangrijkste verschil met de reguliere ambulance is dat de Rapid Responder als solo-eenheid optreedt en niet kan vervoeren. De Rapid Responder verplaatst zich per motor of auto.

*

Zorg-/BLS-ambulance De zorg-/BLS-ambulance wordt ingezet voor ritten die naar de mening van de centralist van de MKA tijdens het vervoer geen voorbehouden of risicovolle handelingen vereisen. Het vervoer van patiënten in de zorgambulance betreft dus besteld vervoer en is per definitie zonder urgentie. Indien nodig kan de zorgambulance Basic Life Supporthandelingen verrichten met eventueel gebruikmaking van een AED.

In de bijlage zijn de paraatheidroosters opgenomen. Uitgangspunt bij deze roosters is het bieden van verantwoorde en doelmatige ambulancezorg waarbij de medewerkers optimaal worden ingezet zonder ze bovenmatig te belasten Beleidspunten: • RAV Kennemerland evalueert jaarlijks de spreiding en paraatheid, anticipeert en handelt naar gewenste aanpassingen dan wel verbeterpunten om zo continu aan de vraag naar ambulancezorg te voldoen. • RAV Kennemerland ontwikkelt een systeem dat ambulances ‘realtime’ plant en spreidt om gaten in de dekking tegen te gaan. • RAV Kennemerland gebruikt een geautomatiseerd systeem om het besteld vervoer te plannen en zo de spoedeisende hulp zo min mogelijk te interveniëren.

51

10. Samenwerking en omgeving Kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg kan de RAV Kennemerland niet leveren zonder intensief samen te werken met partners. In dit verband zijn de volgende partners van belang: partners uit de acute zorgketen, GHOR, RAV-en uit buurregio’s en overige ketenpartners. Behalve de GHOR, waarvan de samenwerking in het hierna volgende hoofdstuk apart wordt behandeld, wordt de samenwerking met partners hieronder beschreven

10.1 Acute zorgketen Acute zorg wordt gedefinieerd als curatief-medische zorg die niet uitstelbaar is, reden waarom acute zorg altijd snel en beschikbaar moet zijn. Acute zorg wordt geleverd door huisartsen, huisartsenposten (HAP’s), verloskundigen, ambulancediensten, spoedeisende eerste hulp afdelingen van ziekenhuizen, GGZ-instellingen, acute thuiszorg en traumacentra (ondermeer via het MMT). Samenwerking binnen de acute zorg, maar ook tussen de acute zorg en de rest van de zorg is essentieel om de juiste zorg, op de juiste tijd, op de juiste plaats door de juiste zorgverlener, aan de patiënt die deze zorg nodig heeft, te leveren. Kortom: zinnige en efficiënte zorg1. De RAV bereikt optimale aansluiting van acute zorg en reguliere zorg door vraag en aanbod op elkaar af te stemmen en de logistieke samenwerking te verbeteren door slim gebruik te maken van ICTtoepassingen (iCarus). Met goede toegankelijke dagzorg wordt voorkomen dat zorgvragers in de acute zorgketen terechtkomen; andersom moet vanuit de acute zorg ook een goede aansluiting zijn op de vervolgzorg in de dagsituatie. RAV Kennemerland geeft in afstemming met de GHOR invulling aan de samenwerking met acute zorgpartners door:

52

•

Participatie in het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ), georganiseerd vanuit de traumacentra AMC en VUmc. In het ROAZ worden op bestuurlijk niveau bovenregionale afspraken gemaakt betreffende de acute zorgketen. Thema’s zijn onder andere de inzet van het Mobiel Medisch Team, levelindeling ziekenhuizen, afspraken ten aanzien van opvang en behandeling specifieke patiëntencategorieën (zoals traumapatiënt, CVA’s, acuut aneurysma, hartinfarct etc).

•

Binnen het ROAZ, maar ook regionaal, wordt de komende jaren vorm en inhoud gegeven aan de discussienota “Goed op Tijd” van het ministerie van VWS. Belangrijk onderwerp daarbij is de concentratie van spoedeisende hulpafdelingen buiten kantooruren en wat dat tot gevolg heeft voor de opvang van acute zorgpatiënten in de drie ziekenhuizen in Kennemerland (Kennemer Gasthuis, Spaarne Ziekenhuis en Rode Kruis Ziekenhuis)

•

Afgeleid van het ROAZ, maar wel in intensieve samenwerking daarmee, vindt regionaal vier keer per jaar het ketenpartneroverleg acute zorg plaats. De RAV Kennemerland zit dit overleg voor waarbij, op operationeel niveau, samenwerking wordt besproken en afspraken worden gemaakt met vertegenwoordigers van spoedeisende eerste hulpafdelingen van de drie ziekenhuizen, de vijf huisartsenposten (HAP Midden-Kennemerland, HAP Zuid-Kennemerland Noord, HAP ZuidKennemerland Zuid, HAP Haarlemmermeer en HAP IJmuiden/Velsen) , verloskundigen, GHOR, RAV Kennemerland en GGZ-instellingen.

1

“Goed op Tijd,” Discussienota acute zorg 2015, Ministerie van VWS, december 2010

10.2 Interregionale samenwerking De samenwerking van de RAV Kennemerland met omringende RAV-en vindt plaats door structureel en constructief overleg en door het maken van afspraken. Omringende RAV-en zijn de RAV-en die aangesloten zijn bij de traumacentra AMC en VUmc (Noord Holland Noord, Amsterdam Amstelland, Hollands Midden, Zaanstreek-Waterland, Gooi & Vecht en Flevoland). Met een aantal RAV-en (Noord Holland Noord, Amsterdam-Amstelland, Zaanstreek-Waterland en Hollands Midden) zijn al convenanten afgesloten, met de andere worden deze gesloten. Onderwerpen waarover afspraken worden gemaakt zijn onder meer burenhulp, interregionaal besteld vervoer en waarneming Medisch Management buiten kantooruren. Daarnaast kan de samenwerking leiden tot gezamenlijke innovatie op het gebied van ICT-projecten.

10.3 Overige ketenpartners Voor RAV Kennemerland zijn bij de overige ketenpartners vooral die partijen van belang die een rol spelen in de samenwerking tijdens crises en rampenopvang. Met de volgende partners wordt samengewerkt: Politie Bij ongevallen, maar ook bij crises en rampen, wordt er samengewerkt met de politie waarbij de nadruk voor de politie ligt op de veiligheid van de slachtoffers en hulpverleners. De politie kan ook assisteren bij de hulpverlening, zoals bij een reanimatie. Tevens wordt de politie ingeschakeld bij het vermoeden van een ernstig misdrijf of een (verdenking van) onnatuurlijke dood. Brandweer De ambulancezorg en de brandweer werken op een aantal terreinen samen; • Bij tilassistentie of het hijsen van patiënten uit een woning. Dit is vastgelegd in een procedure en werkinstructies. • Bij ongevallen waar de brandweer de technische hulpverlening uitvoert, de indicaties hiervoor staan in het Landelijk Protocol Ambulancezorg (LPA). • Bij crises en rampen wordt intensief samengewerkt. In dat verband wordt regelmatig multidisciplinair geoefend. De brandweer laat zich door RAV Kennemerland trainen voor reanimatie met gebruik van AED. Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst (GGD) In het verzorgingsgebied van de RAV Kennemerland heeft de GGD Kennemerland een taak in de publieke gezondheid voor de inwoners van Kennemerland. De ketenverbinding met RAV Kennemerland ligt op de werkgebieden van infectieziektebestrijding en forensische zorg, maar ook op het gebied van de processen van de GGD bij crises en rampen (preventieve openbare gezondheidszorg en psychosociale hulpverlening). RAV Kennemerland heeft met de GGD Kennemerland samenwerkingsafspraken.

53

Beleidspunten:

54

•

RAV Kennemerland werkt intensief samen en houdt contact met de diverse ketenpartners, en daar waar nodig worden afspraken schriftelijk vastgelegd.

•

RAV Kennemerland is een actieve partner binnen het ROAZ en draagt daarin, mede op basis van de discussienota “Goed op Tijd” (VWS, 2010), op bestuurlijk vlak bij aan het optimaliseren van de keten van acute zorg binnen de regio van Traumacentrum Noordwest Nederland/VUmc en Traumanet AMC.

•

RAV Kennemerland gaat de afspraken met de ketenpartners, voor zover nog niet van toepassing, toetsbaar maken om hier gerichter op te kunnen aansturen.

•

RAV Kennemerland gaat door middel van innovatieve ICT-projecten (ICarus) de samenwerking met de ketenpartners verder intensiveren, met name op het gebied van uitwisseling van medische informatie.

•

RAV Kennemerland gaat met de ketenpartners een kwaliteitshandboek voor de acute zorg ontwikkelen.

•

RAV Kennemerland onderhoudt de goede samenwerking met buurregio’s op basis van bestaande convenanten en sluit deze met RAV-en waar nog geen convenant mee is.

•

RAV Kennemerland gaat prestatie-indicatoren ontwikkelingen voor de afspraken met haar buurregio’s om hier gerichter op te kunnen sturen.

•

RAV Kennemerland gaat door middel van innovatieve ICT-projecten (iCarus) de samenwerking met haar buurregio’s verder intensiveren en verbeteren.

•

RAV Kennemerland actualiseert bestaande convenanten met multidisciplinaire partners in het kader van crisis en crisisbeheersing (politie, brandweer, MICK, veiligheidsbureau, GHOR, GGD).

•

RAV Kennemerland gaat de ambulancezorg gerelateerde ontwikkelingen, wensen van haar buurregio’s en een RAV-beoordeling als samenwerkingspartner, jaarlijks inventariseren om hier planmatig veranderingen dan wel verbeteringen op door te voeren.

11. GHOR De Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) is de overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de coördinatie van geneeskundige hulpverlening bij zware ongevallen en rampen. Naast brandweer, politie en gemeente is de GHOR een van de ‘kolommen’ van de rampenbestrijding. De RAV heeft volgens de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi) een eigen verantwoordelijkheid in het maken van afspraken binnen het ROAZ over de spreiding en beschikbaarheid van de acute zorg. Deze zorginhoudelijke verantwoordelijkheid geldt ook bij crises. De sturing, coördinatie en regie van de GHOR zijn in ons land geregeld via de Wet Veiligheidsregio’s (oktober 2010). Nieuw in deze wet is dat de GHOR moet toetsen in hoeverre zorginstellingen, zoals de RAV, zich voorbereiden op hun rol bij grootschalige incidenten. In dit hoofdstuk staat beschreven op welke wijze de GHOR functioneert. Daarnaast komt de samenwerking met de ambulancezorg en de meldkamer ambulancezorg aan de orde en worden ontwikkelingen en totstandkoming van het modelconvenant beschreven. Tot slot wordt kort ingegaan op de OTO stimuleringsgelden.

11.1 Onder GHOR omstandigheden Het openbaar bestuur is, zowel in de dagelijkse praktijk als onder bijzondere omstandigheden, verantwoordelijk voor het bevorderen van de samenhang en het gezamenlijk functioneren van alle organisaties binnen de hulpverleningsketen. Hierbij gaat het niet alleen om de zorgorganisaties onderling, maar ook om het gezamenlijk functioneren van de overige pijlers. De directeur Publieke gezondheid zorgt namens het Openbaar Bestuur voor een doelmatige en gecoördineerde geneeskundige hulpverlening in zowel de preparatie als de respons op rampen en zware ongevallen. De directeur Publieke Gezondheid draagt in deze dus zorg voor een naadloze schakeling tussen de dagelijkse zorgverlening en het grootschalig optreden. De acute zorg in opgeschaalde omstandigheden wordt in belangrijke mate ingevuld door de reguliere ketenpartners, waarbij de RAV primair de prehospitale invulling verzorgt. Alle partijen komen in het Bestuurlijk Overleg Acute Zorg (BOAZ) bijeen om de acute zorgverlening te versterken. Insteek voor de GHOR is dat grootschalig optreden het sterkst is wanneer ook de reguliere zorgverlening adequaat is vormgegeven. In dit bestuurlijk overleg worden hierover jaarlijks afspraken gemaakt en zullen ook de resultaten over de afgesproken prestatie-indicatoren worden voorgelegd. Naast de RAV zijn hierbij de GGD Kennemerland, de regionale Ziekenhuizen en de Huisartsen op bestuurlijk niveau vertegenwoordigd. Met de wetswijziging van de Wet Publieke Gezondheid (WPG) tweede tranche per 1 januari 2012 wordt het bestuur van de veiligheidsregio verantwoordelijk voor de voorbereiding op eventuele grootschalige infectieziektecrises. Daarbij maakt grootschalige infectiebestrijding integraal onderdeel uit van de regionale crisisplannen. In de WPG 2e tranche is tevens de aanstelling van een directeur publiek gezondheid geregeld, welke zowel leiding geeft aan de GGD-organisatie alsmede aan de GHOR-organisatie.

11.2 Samenwerking ambulancezorg en GHOR De RAV Kennemerland heeft in 2011 een convenant gesloten met de GHOR. Dit verving het convenant en de samenwerkingsafspraken uit 2008. Het algemeen doel van de samenwerking is het regelen van ambulancezorg onder opgeschaalde omstandigheden en deze optimaal te laten aansluiten bij andere onderdelen van de hulpverleningsketen. In toenemende mate dienen afspraken te worden gemaakt over de prestaties onder grootschalige omstandigheden. In het convenant zijn afspraken opgenomen over inzet van ambulance ten behoeve van Opleiden, Trainen en Oefenen (OTO), alsmede van ambulance-inzet bij grootschalige evenementen met een verhoogde veiligheidsaandacht. Voorheen lag de verantwoordelijkheid voor het adequaat opleiden, trainen en oefenen van acute zorghulpverlening in het geval van grootschalige inzet bij de GHOR.

55

Vanaf 2012 komt deze verantwoordelijkheid bij de afzonderlijke RAV-en te liggen. De RAV zal zich voorbereiden op grootschalige inzet door middel van oefenen, trainen en opleiden van medewerkers en het in kaart brengen van de ziekenhuiscapaciteit in verband met het spreiden van eventuele slachtoffers over de regio, het zogeheten gewonden spreidingplan. Ook wordt er een ‘slachtoffer informatie systematiek’ (SIS) ontwikkeld, zodat de registratie op een gecoördineerde wijze kan plaatsvinden. Onderdeel van de in dit convenant opgenomen afspraken is tevens het zo snel en efficiënt mogelijk over te kunnen schakelen van reguliere ambulancezorgverlening naar inzet onder coördinatie van de GHOR. De landelijk vastgestelde inzetcriteria van 2011 worden ook in de regio Kennemerland in 2012 beoordeeld en desgewenst worden daarover nieuwe afspraken gemaakt. Tot die tijd worden de afspraken gevolgd zoals die opgenomen staan in het convenant van 2011.

11.3 Samenwerking meldkamer ambulancezorg en GHOR De meldkamer ambulancezorg is een onderdeel van het totale ambulancezorgproces. In een opgeschaalde situatie is de MKA verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering van het ambulancebijstandsplan en het gewondenspreidingsplan. Om dit vorm te geven hebben de MKA en de GHOR in september 2008 een SLA afgesloten. De SLA met de MKA zal vervangen worden door een nog op te stellen convenant met de RAV. In 2011 is de samenwerking tussen de GHOR en de meldkamer tegen het licht gehouden en is een nieuw set van afspraken overeengekomen. Daarbij gaat het naast invulling van de coördinator gewondenvervoer ook over de verantwoordelijkheid inzake het gewondenspreidingsplan. Dit plan is eind 2011 met inbreng van het MOTAC (Medisch Onderzoek Turkisch Airline Crash) door zowel GHOR als MKA vastgesteld en valt met ingang van 2012 volledig onder verantwoordelijkheid van de meldkamer.

11.4 Ontwikkeling en modelconvenant De nieuwe Tijdelijke Wet ambulancezorg (TWAZ) en de Wet Veiligheidsregio’s (WVR) gaan het wettelijk kader waarbinnen de RAV en de GHOR zich verhouden aanscherpen. In de Wet Veiligheidsregio’s wordt gesteld dat binnen de regio een Beleidsplan Veiligheidsregio, Risicoprofiel en Regionaal Crisisplan door de verschillende partijen worden opgesteld. Deze documenten vormen de toekomstige basis voor de GHOR en de RAV om het operationeel optreden van de ambulancezorg in de regio te garanderen en te borgen. Dit teneinde de mate van voorbereiding en de benodigde inzet optimaal te laten aansluiten bij de binnen de regio bekende risico’s. Daarmee wordt ook verwacht dat alle zorgpartijen rekenschap nemen van deze ‘couleur locale’ en daarin hun verantwoordelijkheid nemen. Conform het landelijk modelconvenant AZN wordt in 2012 een nieuw convenant tussen de GHOR en de RAV afgesloten, waar zowel ambulancezorg als de meldkamer zijn opgenomen. Afspraken tussen GHOR en alle partijen in de RAV worden daarmee ineen geschoven.

11.5 OTO stimuleringsgelden Vanuit het ministerie VWS is een structureel bedrag beschikbaar gesteld voor opleiden, trainen en oefenen (OTO) ter voorbereiding op rampen en crises. Dit bedrag wordt via het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) verder ingezet. Traumacentrum Noordwest Nederland/VUmc en Traumanet AMC maken met partners in het ROAZ een risicoanalyse, een meerjaren OTO beleidsplan en een OTO jaarplan. De RAV maakt gebruik van OTO stimuleringsgelden. Beleidspunten • RAV Kennemerland gaat samen met de GHOR op basis van het landelijk modelconvenant RAVGHOR prestatie-indicatoren ontwikkelen waar veiligheidsregio’s aan moeten voldoen om zowel de voorbereiding als de respons op rampen en zware ongevallen van de ambulancezorg te

56

• • • •

1

garanderen en legt deze vast in een overeenkomst. De prestatie-indicatoren hebben betrekking op de kwaliteitseisen die worden gesteld aan de te leveren producten van zowel de GHOR als de RAV1. RAV Kennemerland levert desgevraagd een bijdrage aan het Regionaal Crisisplan en het Beleidsplan Veiligheidsregio Kennemerland. RAV Kennemerland laat zich periodiek toetsen door de GHOR of zij voldoet aan de gemaakte afspraken ter voorbereiding op grootschalige inzetten. RAV Kennemerland conformeert zich aan het landelijk traject voor een ‘slachtoffer informatie systematiek’ (SIS). RAV Kennemerland en de GHOR sluiten conform het landelijk modelconvenant AZN een nieuw convenant af.

“Modelconvenant Ambulancezorg en GHOR”, GHOR Nederland en AZN, november 2010

57

12. Communicatie en overleg Een kwalitatief goede ambulancezorg wordt door de gemiddelde burger hoog gewaardeerd. Een organisatie als RAV Kennemerland dient dan ook rekenschap te geven aan verwachtingen die daaromtrent in de samenleving bestaan. Dit betekent aandacht voor de beeldvorming van de RAV bij belangrijke publieksgroepen en zorg voor een duurzame relatie in de toekomst. Communicatie voor een organisatie als de RAV richt zich op de bevordering van een duurzame interactie tussen de RAV en publieksgroepen in de interne en externe omgeving. Daarmee levert communicatie een belangrijke bijdrage aan de continuïteit en effectiviteit van de RAV-organisatie. In zijn algemeenheid wordt communicatie steeds meer gezien als een kritische succesfactor voor het functioneren van een organisatie. Dit vereist een systematische ontwikkeling en uitvoering van communicatiebeleid. Aangezien meerdere partijen verenigd zijn binnen RAV Kennemerland is afstemming van communicatieacties in en over RAV-aangelegenheden noodzakelijk. Hiervoor is overzicht, ordening en samenhang in communicatieacties gewenst. Dat maakt de RAV herkenbaar en voorkomt dat een woud aan communicatieacties ontstaat vanuit de verschillende RAV-onderdelen. Om dit te bereiken is RAV Kennemerland voornemens een integraal communicatieplan op te stellen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de verschillende aspecten van het communicatiebeleid binnen RAV Kennemerland. Hierbij zullen zowel de interne, als de externe communicatie en overlegstructuren aan bod komen.

12.1 Interne communicatie Het communicatiebeleid is erop gericht om eerst intern en daarna extern informatie te verspreiden. Transparantie staat hierbij voorop. RAV Kennemerland heeft een gezamenlijke internetomgeving via Ambuweb van Comprise®. Via dit intranet wordt werkgerelateerde informatie verspreid en is er maandelijks informatie vanuit het management te vinden. Dit zogeheten maandbericht informeert de medewerkers over de ontwikkelingen in de branche en de RAV. Daarnaast heeft ieder van de 3 partners binnen de RAV Kennemerland hun eigen intranetomgeving. Zaken die daarin aan de orde komen dienen vooral over het eigen ‘moederbedrijf’ gaan. Naast de digitale werkomgeving worden ook andere kanalen ingezet voor informatie; het prikbord, informele gesprekken en werkoverleggen zijn daar voorbeelden van. De RAV streeft naar een balans in mondelinge en schriftelijke communicatie. Daarom sluiten leden van het management zich met regelmaat ook aan bij commissievergaderingen. Interne overlegstructuren: • Het directieoverleg: Het RAV-bestuur wordt gevormd door de directeuren van de 3 partners binnen de RAV. Periodiek vindt er overleg plaats, waarbij de 3 managers van de partners en de beleidsmedewerker van de RAV aanwezig zijn. Doelstelling hierbij is afstemming van (strategische) beleidsbepaling, langetermijnplanning, kwaliteitsbewaking en beoordeling externe ontwikkelingen.

58

•

MRAV: In het MRAV (Management RAV) overleggen de 3 managers, de teammanagers en de leden van het RAV-stafbureau. Dit overleg is vooral tactisch/operationeel van aard. Doelstelling is uitwisseling van informatie en zorg dragen voor uniformiteit tussen de drie partners.

•

Operationeel overleg: Ieder van de 3 partners binnen RAV Kennemerland heeft tevens een eigen operationeel overleg.

•

Het ROC-instructeurs/werkbegeleiders overleg: deelnemers van dit overleg zijn de ROC van RAV Kennemerland, de MMA, werkbegeleider/instructeurs, management. Doelstelling is de coördinatie ten behoeve van de uitvoering van de opleidingsactiviteiten (ROP).

•

Het werkoverleg: Het werkoverleg is een voortgangsbespreking waarin de medewerkers plenair worden ingelicht over de stand van zaken van de ambulancedienst. Het hele team van de betreffende locatie is uitgenodigd om de laatste ontwikkelingen van de ambulancedienst te horen. Hierbij komt niet alleen het management aan het woord, maar ook de verschillende commissies van de ambulancedienst. Daarnaast kunnen medewerkers zelf agendapunten inbrengen voor elk overleg. Zodoende is de insteek van een werkoverleg niet alleen topdown, maar ook bottum-up. Vaste agendaonderwerpen zijn onder andere operationele zaken, kwaliteitsonderwerpen, opleidingen, commissieactiviteiten en personeelszaken.

12.2 Externe communicatie Verantwoorde ambulancezorg is alleen mogelijk indien de samenwerking binnen de RAV en de afstemming met andere zorg- en hulpverleners optimaal is. Verantwoorde ambulancezorg betekent ook verantwoording afleggen aan partners binnen de zorg- en hulpverlening, verantwoording afleggen aan cliënten en verantwoording afleggen aan het openbaar bestuur dat verantwoordelijk is voor het creëren van de randvoorwaarden waarbinnen de RAV moet opereren. Om het bovenstaande te bereiken is het belangrijk dat zowel schriftelijk, als mondeling gecommuniceerd wordt. Dit houdt ondermeer in dat niet alleen binnen de RAV, maar ook met externe partijen die een rol spelen binnen de keten van zorg, en met overheden regelmatig overleg plaatsvindt en dat er duurzame afspraken worden gemaakt die schriftelijk worden vastgelegd. Daarnaast speelt de voorlichting aan het publiek een belangrijke rol. Met cliënten en publieksgroepen moet helder en open gecommuniceerd worden over de inzet, inrichting en de kwaliteit van de ambulancezorg. Publieksvoorlichting over de procedure rond de inzet van ambulancezorg werkt verhelderend, waardoor meldingen beter worden doorgegeven. Externe overlegstructuren: • Het Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ): Dit overleg heeft als taak om het acute zorgaanbod in de regio Kennemerland in kaart te brengen en oplossingen te bedenken voor eventuele gaten in de bereikbaarheid. Het doel van deze overlegketen is ervoor te zorgen dat een patiënt zo snel mogelijk op de juiste plaats terechtkomt wanneer hij acute zorg nodig heeft. Deelnemers van het overleg zijn ziekenhuizen, regionale ambulancevoorzieningen, geestelijke gezondheidszorginstellingen, verloskundigen, huisartsenposten, huisartsen en GHOR. De initiatiefnemers van het ROAZ zijn de ziekenhuizen met een erkenning voor de traumazorg, voor RAV Kennemerland gaat het daarbij om het AMC en het VUmc. •

Operationeel overleg met Ketenpartners: - De MMA en operationeel managers voeren een aantal keer per jaar overleg met SEHafdelingen, centrale huisartsenposten en de GGZ-crisisafdeling. In deze overleggen worden met name zaken op het tactisch en uitvoerend niveau besproken. - Met politie en brandweer worden bijzondere operationele inzetten geëvalueerd en wordt lering getrokken uit ervaringen. - Met directies van ziekenhuizen en GGZ-instellingen wordt eens per jaar op strategisch en tactisch niveau gesproken om de samenwerking ook op dit niveau te borgen. - Het Lokaal Overleg, ofwel het overleg met de zorgverzekeraars, wordt gevoerd door de leden van het RAV-bestuur, de managers en de beleidsmedewerker RAV. - Met de GHOR vindt voor Opleiden, Trainen en Oefenen (OTO), opschalingsfuncties en meldkamerprocessen frequent zowel bestuurlijk als operationeel overleg plaats.

59

Beleidspunten: • De RAV Kennemerland wil een communicatieplan opstellen om aan de communicatie integraal vanuit de RAV vorm en inhoud te geven. • De RAV Kennemerland streeft er naar het communicatiebeleid van de samenwerkende partners daar waar mogelijk op elkaar af te stemmen. • De RAV Kennemerland zet in op het structureel beter informeren van medewerkers met gebruikmaking van moderne media. Ze checkt bij medewerkervertegenwoordigers steeds of beoogde effecten ook gehaald worden. • De RAV Kennemerland wil de overleggen met haar ketenpartners intensiveren om zo de samenwerking binnen de acute zorg verder te optimaliseren.

60

13. Financiering en budget In dit hoofdstuk wordt de huidige en toekomstige financieringsstructuur van de ambulancezorg en RAV Kennemerland besproken. Daarnaast wordt de budgettering binnen de RAV belicht. Hierbij wordt ingegaan op de wijze hoe het toegekende budget wordt verdeeld over de samenwerkende partners binnen de RAV en welke prestatie daarvoor geleverd dient te worden.

13.1 Huidige financieringsstructuur De sector ambulancezorg wordt gefinancierd uit de ziektekostenpremies op basis van beleidsregels die door de Nederlandse Zorgautoriteit (het voormalige College Tarieven Gezondheidszorg) worden vastgesteld. Vanaf 1 januari 1998 is de ambulancesector in Nederland vrijwel volledig gebudgetteerd. Binnen de budgettering wordt gewerkt met de Reserves Aanvaardbare Kosten (RAK). Overschotten en tekorten, mits dit door de zorgverzekeraars geaccepteerd wordt, kunnen binnen deze RAK worden opgenomen. Eventuele toekomstige overschotten of tekorten kunnen gecompenseerd worden binnen dit RAK. Daardoor kunnen voordelen binnen een bepaalde budgetpost gebruikt worden om nadelen bij andere budgetposten te compenseren. De Nederlands Zorgautoriteit (NZa) is belast met de controle van de ingediende budgetten. Op basis van de ingediende budgetten, de productieafspraken met de regionale zorgverzekeraars en door de NZa opgestelde richtlijnen worden de tarieven voor ritopdrachten vastgesteld. Deze tarieven dienen in principe kostendekkend te zijn. Overeenstemming in het overleg tussen regionale zorgverzekeraars en ambulancezorgorganisaties (ook wel het Lokaal Overleg genoemd) is nodig voor budgetaanpassing. In dit overleg worden de ontwikkelingen binnen de ambulancezorg in de desbetreffende regio besproken en worden de financiële gevolgen van deze ontwikkelingen in kaart gebracht.

13.2 Toekomstige financieringsstructuur Onder Tijdelijke Wet Ambulancezorg (TWAZ) liggen sturing en financiering in één hand en is de minister degene die de vergunning afgeeft aan de RAV-en. Tevens wordt in de TWAZ bepaald dat de RAV budgethouder voor de gehele RAV, inclusief de meldkamer ambulancezorg, zal zijn. De RAV is weliswaar budgethouder, maar de daadwerkelijke uitvoering van de zorg vindt plaats door de samenwerkende partners. Zij declareren hiervoor een overeengekomen bedrag. Om verantwoorde, kwalitatief goede en doelmatige ambulancezorg te kunnen blijven leveren koppelt RAV Kennemerland vanaf komend jaar een meerjarenbegroting aan haar Regionale Ambulance Plan. Hiermee kunnen de financiën en het beleid op de lange termijn worden overzien en tijdig bijgestuurd. Voor de periode tot en met 2014 wordt in het bedrijfsplan vastgelegd hoe groot de verwachte geldstroom is. Met de diensten wordt vervolgens overeengekomen welke prestatie voor het betreffende geldbedrag wordt geleverd. Daarnaast wordt door de RAV jaarlijks een jaarplan opgesteld. Hierin worden inhoud en financiën gekoppeld. In de aan het jaarplan gekoppelde begroting zijn uitgaven en ontvangsten ten behoeve van ambulancezorg duidelijk traceerbaar naar bron en bestemming en te onderscheiden van eventuele andere bedrijfsmatige activiteiten. Afgeleid van het jaarplan zullen drie-, vier- of zesmaandelijkse rapportages worden opgesteld. Ook hierin worden inhoud en financiën aan elkaar gekoppeld. De RAV en de samenwerkende partijen afzonderlijk beschikken over een aansluitende planning en controlcyclus die is goedgekeurd door de accountant. Beleidspunt voor 2012 is het beschrijven van de planning en controlcyclus van de RAV en de aansluiting van de deelnemers. Hierbij zal informatiebehoefte van bestuur, raad van toezicht en ledenraad leidend zijn. De NZa heeft in juni 2009 het ‘Prikkelen tot presteren’ advies uitgebracht over het toekomstige marktmodel van de ambulancezorg. Op het moment van schrijven is het nog onduidelijk wat dit advies voor de financiering van de ambulancezorg gaat betekenen. De (NZa) adviseert de minister van VWS om per 2013 in de ambulancezorg te kiezen voor prestatiebekostiging. De vergunningverlener stelt op basis van benchmarking een vaste vergoeding

61

(lumpsum) vast voor de te leveren zorg. De ambulancezorg werkt dan met gesimuleerde concurrentie. Binnen de RAV zal de verwachte prestatiebekostiging ook de nodige gevolgen hebben, met name in het kader van de doelmatigheid. De RAV verwacht met dit RAP een goede basis te hebben dan wel te leggen om goed op de verwachte prestatiebekostiging in te spelen en zo verantwoorde, kwalitatief goede en doelmatige ambulancezorg te kunnen blijven leveren.

13.3 budgettering De RAV is als vergunninghouder verantwoordelijk voor de uitvoering van kwalitatief hoogstaande ambulancezorg. Zoals eerder genoemd geschiedt de daadwerkelijke uitvoering echter door de drie partners binnen de RAV. Zij delen het toegekende zorguitvoeringsbudget van zorgverzekeraars. Dit budget wordt op basis van de productieverdeling verdeeld tussen de drie partners. Voor 2011 zijn de partners binnen de RAV de volgende productieverdeling van de ritten overeengekomen1:

Totaal

Ambulance Amsterdam

GGD Kennemerland

Connexxion Ambulancezorg

Jaar 2011

Absoluut Absoluut Percentage Absoluut Percentage Absoluut Percentage

Declarabel

28676

5940

19,5

13480

47,1

9.626

33,65

EHBO

8542

1280

19,4

3868

43,1

3.024

35,5

7220

19,5

17348

46,5

12.650

34

Ongewogen ritten 37218

Ondanks dat de drie partijen een eigen begroting voeren, bestaat er wel een gemeenschappelijk bedrijfsniveau waar de volgende aspecten worden belegd: • • • • • • •

Opleiden, trainen en oefenen van ambulancechauffeurs- en verpleegkundigen Ontwikkelen van beleid waaronder protocollen voor de RAV Medisch Management Management informatie Kennemerland Kwaliteitsmanagement Secretariële ondersteuning Voorbereiden van productieverdeling tussen de deelnemers

In onderlinge afspraak ligt de hiërarchische aansturing van dit bedrijfsbureau in handen van de GGD Kennemerland, waar de medewerkers in dienst zijn. Functioneel vindt de aansturing plaats op basis van de portefeuilleverdeling. Beleidspunten • RAV Kennemerland koppelt een meerjarenbegroting aan haar Regionale Ambulance Plan • RAV Kennemerland en de samenwerkende partijen afzonderlijk stellen een aansluitende planning en controlcyclus op. • RAV Kennemerland streeft er naar een goede basis te leggen om op de verwachte prestatiebekostiging in te spelen en zo verantwoorde, kwalitatief goede en doelmatige ambulancezorg te kunnen blijven leveren. • RAV Kennemerland zal in 2012 een onderzoek uit laten voeren naar de werkelijke verhoudingen in de productie en capaciteitsverdeling. Daarbij zijn de huidige vergunningen per gemeente, op basis van de WAV, uitgangspunt. De resultaten van dit onderzoek worden -indien daar aanleiding voor is- vertaald in nieuwe afspraken over verdeling van capaciteit en productie.

1

62

Informatie uit de deelnemersovereenkomst behorend bij de Coöperatie Ambulancezorg Regio Kennemerland U.A.

Bronvermelding Partijen • • •

Ambulance Amsterdam Connexxion Ambulancezorg GGD Kennemerland

Documentatie Ambulancezorg Nederland (2005), ‘Personeelsbeleid in de sector ambulancezorg: In-, door- en uitstroombeleid’ Ambulancezorg Nederland (2009), ‘Nota Verantwoorde Ambulancezorg’ Ambulancezorg Nederland (2011), ‘Witte Kolom – Position Paper: Visie op de Meldkamer’ Begeleidingscommissie GMS (2005), ‘Visiedocument voor de meldkamer,’ eindversie 2.01 Centraal Bureau voor de Statistiek (2009), ‘Regionale prognose 2009-2040: vergrijzing en omslag van groei naar krimp’ Deelnemersovereenkomst behorend bij de Coöperatie Ambulancezorg Regio Kennemerland U.A. GGZ (2011), ‘Beschouwingen op risico management in relatie tot veiligheidsmanagement’ GHOR Nederland en AZN (2010), ‘Modelconvenant Ambulancezorg en GHOR’ Ministerie van VWS (2003), ‘Beleidsvisie acute zorg’ Ministerie van VWS (2010), ‘Goed op Tijd,’ Discussienota acute zorg 2015 Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (2009), ‘Toerisme en recreatie in cijfers’ Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (2003), ‘Acute Zorg’ RIVM (2008), ‘Referentiekader Spreiding en Beschikbaarheid 2008’

Digitale bronnen ‘Ambulances uitgerust met apparatuur voor mechanische hartmassage’, Beschikbaar op http://www.gezondheid.nl/ nieuwsartikel.php?nieuwsartikelID=2942 (laatst bezocht op 11 nov 2011) Brooks SC, Bigham BL, Morrison LJ (2010), ‘Mechanical versus manual chest compressions for cardiac arrest,’ Beschikbaar op http://www.hulpverleningsforum.nl/index.php?topic=16525.80 (laatst bezocht op 11 nov 2011) ‘Hoe werkt hartveilig wonen’, Beschikbaar op www.hartveiligwonen.nl (laatst bezocht op 12 dec 2011) RIVM, ‘Verkeersveiligheid’, Beschikbaar op www.zorgatlas.nl (laatst bezocht op 12 december 2011)

63

Bijlagen Beleidspuntenoverzicht Beleidspunten RAV Kennemerland streeft naar verdere borging en ontwikkeling van het VMS en integratie van het VMS met het kwaliteitssysteem (HKZ/INK). Het ontwikkelen van een gedifferenti­eerd zorgaanbod; van hoogcomplexe- tot laagcomplexe zorg. Ontwikkelingen

Samen met andere partners met een publieke taak gaat RAV Kennemerland actief beleid voeren tegen agressie en geweld. RAV Kennemerland beoogd professionalisering van het HRM beleid, met name het verder ontwikkelen van een goed in-, door- en uitstroombeleid. Herijking van het risicoprofiel, met mogelijke invloed op de spreiding van de ambulances. RAV Kennemerland gaat meer aandacht besteden aan het preventief gezondheidsbeleid om voor het voorkomen van uitval een stevigere basis te leggen binnen de organisatie. RAV Kennemerland bevordert zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid t.a.v. het leer- en ontwikkelingsproces van de individuele medewerker. RAV Kennemerland omarmt competentie gericht onderwijs. Het opsporen van tekorten in kennis en vaardigheden bij ambulance-verpleegkundigen en -chauffeurs en MKA-centralisten, door middel van een inventarisatie van de scholingsbehoefte (POP).

Medewerkers

RAV Kennemerland gaat meer aandacht besteden aan het mogelijk maken van e-learning en opleidingen voor de medewerkers om zo een effectievere en efficiëntere manier van opleiden te bewerkstelligen. RAV Kennemerland wil de veiligheid van hulpverleners vergroten, o.a. door actieve deelname in Veiligheid Publieke Taak en iCarus, om zo de psychosociale arbeidsbelasting te verminderen en de kwaliteit van de hulp te vergroten. RAV Kennemerland wil ter bevordering van de patiëntveiligheid de VIM-procedure invoeren als onderdeel van het VMS-systeem. RAV Kennemerland ontwikkelt het loopbaanbeleid, mede o.b.v. nieuwe CAO, om de inzetbaarheid en het loopbaanperspectief van de medewerkers in de organisatie te vergroten. RAV Kennemerland gaat meer aandacht besteden aan de werving van verpleegkundigen om de verwachte uitstroom tegen te gaan.

64

De RAV streeft ernaar daar waar mogelijk, doch met recht voor eigen organisatie, het inkoopbeleid voor het aanschaffen van goederen, selecteren van leveranciers en de leveranciersbeoordeling van de partners op elkaar af te stemmen om zo onder meer voordeel te behalen bij het inkopen van goederen en onderlinge uitwisselbaarheid van middelen en materialen. RAV Kennemerland gaat aansturen op een efficiëntere manier van medische informatieoverdracht, ondermeer door het beschikbaar maken van een koppeling tussen het DRF en de monitor (defibrillator). Middelen

RAV Kennemerland wil de interne informatisering en logistieke processen beter laten aansluiten op de medische processen in ziekenhuizen om zo een betere doorstroming en overdracht te bewerkstelligen. RAV Kennemerland gaat zorgen dat alle relevante informatie voor spoedeisende hulpverlening, zoals inwendige plattegronden van gebouwen en telefoonnummers, alsmede ‘realtime’ informatie van wegbeheerders (iCarus), in de navigatiesystemen van de ambulance beschikbaar zijn om de informatie voornamelijk kwalitatief te verbeteren. RAV Kennemerland is voornemens een AED-alarmeringssysteem ter bevordering van de overlevingskansen van slachtoffers met een circulatiestilstand te implementeren.

65

RAV Kennemerland uniformeert de protocollen en convergeert de werkinstructies ten aanzien van het kwaliteitshandboek om het kwaliteitsniveau verder te waarborgen binnen de RAV. De samenwerkende partijen binnen RAV Kennemerland zijn en blijven HKZgecertificeerd. Streven is om de kwaliteitssystemen van de partners daar waar mogelijk op elkaar af te stemmen. Daarnaast wordt in 2012 de gehele coöperatie afzonderlijk HKZ-gecertificeerd. RAV Kennemerland wil het INK-model met de PDCA-cyclus implementeren als onderdeel van het kwaliteitssysteem met als doel het faciliteren van de continue zoektocht naar kwaliteitsverbeteringen. RAV Kennemerland streeft naar uniformering van de interne audits en uitwisseling van de audit-teams, om zo het kwaliteitsniveau verder te borgen binnen de RAV. RAV Kennemerland wil de interne klachtenprocedures van de afzonderlijke partners op elkaar af stemmen en streeft naar een gezamenlijk beleid. Kwaliteitszorg

RAV Kennemerland wil de effectiviteit van lesgeven en de kwaliteit van de medewerkers en de ambulancezorg vergroten door gebruik te maken van e-learning. RAV Kennemerland zet zich in (o.a. aan de hand van werkpakketten binnen het iCarus project) om de patiëntveiligheid te vergroten. RAV Kennemerland wil zowel de ambulance- als ook de meldkameractiviteiten certificeren voor patiëntveiligheid. RAV Kennemerland streeft naar uniforme en voorspelbare triage door een geautomatiseerd triagesysteem te implementeren. RAV Kennemerland wil middels de digitale vooraankondiging de uitwisseling van medische informatie tussen ketenpartners intensiveren. RAV Kennemerland streeft naar kwalitatief hoogwaardige ambulancezorg door de aanschaf van innovatieve apparatuur, waaronder de mechanische thorax compressie. RAV Kennemerland wil de overlevingskans van slachtoffers van een circulatiestilstand vergroten middels participatie aan het AED alarmeringssysteem. RAV Kennemerland houdt de meldkamer ambulancezorg in stand conform de SLA met de Veiligheidsregio Kennemerland.

Meldkamer

RAV Kennemerland bereikt uniforme en voorspelbare kwaliteit van zorg door de centralisten van de meldkamer ambulancezorg en implementeert hiervoor een gedigitaliseerd uitvraagsysteem. RAV Kennemerland streeft samen met haar ketenpartners naar één loket voor vragen door burgers over (acute) zorg. RAV Kennemerland implementeert een logistiek systeem om de aanvragen en planning van planbare zorg te optimaliseren. RAV Kennemerland evalueert jaarlijks de spreiding en paraatheid, anticipeert en handelt naar gewenste aanpassingen dan wel verbeterpunten om zo continu aan de vraag naar ambulancezorg te voldoen.

Spreiding & Beschikbaarheid

RAV Kennemerland ontwikkelt een systeem dat ambulances ‘realtime’ plant en spreidt om gaten in de dekking tegen te gaan. RAV Kennemerland gebruikt een geautomatiseerd systeem om het besteld vervoer te plannen en zo de spoedeisende hulp zo min mogelijk te interveniëren.

66

RAV Kennemerland werkt intensief samen en houdt contact met de diverse ketenpartners, en daar waar nodig worden afspraken schriftelijk vastgelegd. RAV Kennemerland is een actieve partner binnen het ROAZ en draagt daarin, mede op basis van de discussie nota “ Goed op Tijd” (VWS, 2010), op bestuurlijk vlak bij aan het optimaliseren van de keten van Acute Zorg binnen de regio van Traumacentrum Noordwest Nederland/VUmc en Traumanet AMC. RAV Kennemerland gaat de afspraken met de ketenpartners, voor zover nog niet van toepassing, toetsbaar maken om hier gerichter op te kunnen aansturen. RAV Kennemerland gaat door middel van innovatieve ICT projecten (ICarus) de samenwerking met de ketenpartners verder intensiveren, met name op het gebied van uitwisseling van medische informatie, om deze kwaliteit te verbeteren. Samenwerking & Omgeving

RAV Kennemerland gaat met de ketenpartners een kwaliteitshandboek voor de acute zorg ontwikkelen. RAV Kennemerland onderhoudt de goede samenwerking met buurregio’s op basis van bestaande convenanten en sluit deze met RAV-en waar nog geen convenant mee is. RAV Kennemerland gaat prestatie-indicatoren ontwikkelingen voor de afspraken met haar buurregio’s om hier gerichter op te kunnen sturen. RAV Kennemerland gaat door middel van innovatieve ICT projecten (iCarus) de samenwerking met haar buurregio’s verder intensiveren en verbeteren. RAV Kennemerland actualiseert bestaande convenanten met multidisciplinaire partners in het kader van crisis en crisisbeheersing (politie, brandweer, MICK, veiligheidsbureau, GHOR, GGD). RAV Kennemerland gaat de ambulancezorg gerelateerde ontwikkelingen, wensen van haar buurregio’s en een RAV-beoordeling als samenwerkingspartner, jaarlijks inventariseren om hier planmatig veranderingen dan wel verbeteringen op door te voeren. RAV Kennemerland gaat samen met de GHOR op basis van het landelijk modelconvenant RAV-GHOR prestatie-indicatoren ontwikkelen waar veiligheidsregio’s aan moeten voldoen om zowel de voorbereiding, als de respons op rampen en zware ongevallen van de ambulancezorg te garanderen en legt deze vast in een overeenkomst.

GHOR

RAV Kennemerland levert desgevraagd een bijdrage aan het Regionaal Crisisplan en het Beleidsplan Veiligheidsregio Kennemerland. RAV Kennemerland laat zich periodiek toetsen door de GHOR of zij voldoet aan de gemaakte afspraken ter voorbereiding op grootschalige inzetten. RAV Kennemerland conformeert zich aan het landelijk traject voor een ‘slachtoffer informatie systematiek’ (SIS). RAV Kennemerland en de GHOR sluiten conform het landelijk modelconvenant AZN een nieuw convenant af.

67

RAV Kennemerland wil een communicatieplan opstellen om aan de communicatie integraal vanuit de RAV vorm en inhoud te geven. RAV Kennemerland wil het communicatiebeleid van de samen-werkende partners daar waar mogelijk op elkaar afstemmen. Communicatie & Overleg

RAV Kennemerland zet in op het structureel beter informeren van medewerkers met gebruikmaking van moderne media. Ze checkt bij medewerkervertegenwoordigers steeds of beoogde effecten ook gehaald worden. RAV Kennemerland wil de overleggen met haar ketenpartners intensiveren om zo de samenwerking binnen de acute zorg verdere te optimaliseren. RAV Kennemerland koppelt een meerjarenbegroting aan haar Regionale Ambulance Plan. RAV Kennemerland en de samenwerkende partijen afzonderlijk stellen een aansluitende planning en controlcyclus op.

Financiering

RAV Kennemerland streeft er naar een goede basis te leggen om op de verwachte prestatiebekostiging in te spelen en zo verantwoorde, kwalitatief goede en doelmatige ambulancezorg te kunnen blijven leveren. RAV Kennemerland laat in 2012 een onderzoek uitvoeren naar de werkelijke verhoudingen in de productie en capaciteitsverdeling verdeling. Daarbij zijn de huidige vergunningen per gemeente, op basis van de WAV, uitgangspunt. De resultaten van dit onderzoek zullen indien daar aanleiding voor is vertaald worden in nieuwe afspraken over verdeling van capaciteit en productie.

68

Paraatheidsroosters Dienstrooster RAV Kennemerland per 1 januari 2011

69

70

Overzicht gebruikte afkortingen AA

Ambulance Amsterdam

ACH

Ambulance chauffeurs

AED

Automatische Externe Defibrillator

ALS

Advanced Life Support

AMC

Academisch Medisch Centrum

AVLS

Auto Voertuig Locatie Systeem

AVP

Ambulance verpleegkundigen

AZN

Ambulance Zorg Nederland

BLS

Basic Life Support

BMH

Bachelor Medische Hulpverlening

BOAZ

Bestuurlijk Overleg Acute Zorg

BOPZ

Wet bijzondere opneming in psychiatrische ziekenhuizen

BOT

Bedrijfsopvang Team

BZK

(Ministerie) van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

CAZ

Connexxion Ambulancezorg

CHP

Centrale Huisartsenpost

DAEB

Dienst van Algemeen Economisch Belang

DRF

Digitaal Ritformulier

EHBO

Eerste Hulp Bij Ongelukken

GGD

Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst

GGZ

Geestelijke Gezondheidszorg

GHOR

Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio

GIS

Geografisch Informatie Systeem

GMK

Gemeenschappelijke Meldkamer

GMS

Geïntegreerd Meldkamer Systeem

HAP

Huisartsenpost

HKZ

Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector

ICT

Informatie- en Communicatie Technologie

IGZ

Inspectie voor de Gezondheidszorg

ISO

Internationale Standaard Organisatie

KTO

Klanttevredenheidsonderzoek

LMAZ

Landelijke Meldkamer Ambulancezorg

LPA

Landelijk Protocol Ambulancezorg

MIP

Melding Incidenten Patiëntenzorg

MICK

Meld Informatie en Coördinatiecentrum Kennemerland

MKA

Meldkamer Ambulancezorg

MMA

Medisch Manager Ambulancezorg

MMT

Mobiel Medisch Team

MOTAC

Medisch Onderzoek Turkisch Airline Crash

MTO

Medewerkerstevredenheidsonderzoek

NHN

Noord-Holland Noord

NZa

Nederlandse Zorgautoriteit

71

72

OTO

Opleiden, Trainen en Oefenen

OVDG

Officier van Dienst Geneeskundig

PAAZ

Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis

PAM

Periodieke Arbeidsgezondheidskundige Monitor

PLB

Persoonlijk Levensfase Budget

PRISMA

Prevention and Recovery Information system for Monitoring and Analysis

RAK

Reserve Aanvaardbare Kosten

RAP

Regionaal Ambulanceplan

RAV

Regionale Ambulancevoorziening

RIE

Risico-Inventarisatie en Evaluatie

RIVM

Rijksinstituut voor Veiligheid en Milieu

ROAZ

Regionaal Overleg Acute Zorgketen

ROC

Regionaal Opleidingscoördinator

ROP

Regionaal Opleidingsplan

SEH

Spoed Eisende Hulp

SIS

Slachtoffer Informatie Systematiek

SLA

Service Level Agreement

SMH

Spoedeisende Medische Hulpverlening

SOSA

Stichting Opleiding en Scholing Ambulancehulpverlening

TWAZ

Tijdelijke Wet Ambulancezorg

TZA

Visitatie Toezichthoudend Apotheker

VBH

Voorbehouden Handelingen

VIM

Veilig Incident Melden

VMS

Veiligheidsmanagement Systeem

VPT

Veiligheid Publieke Taak

VWS

(Ministerie) van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

VR

Veiligheidsregio

VUmc

VU Medisch Centrum

WAV

Wet Ambulancevervoer

WAZ

Wet Ambulancezorg

WBIG

Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg

WBP

Wet Bescherming Persoonsgegevens

WGBO

Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst

WGHOR

Wet Geneeskundige Hulpverlening bij Rampen

WKCZ

Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector

WMCZ

Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector

WMG

Wet Marktverordening Gezondheidszorg

WPG

Wet Publieke Gezondheidszorg

WTZi

Wet Toelating Zorginstellingen

WVR

Wet Veiligheids Regio’s

WvW

Wegenverkeerswet

Mei 2012