Waarnemingen in
regenwoud Rob+G.
roofvogels
van
de
op
Bijlsma
zit
dor,
de berg
op
is
er
geen
Nescio.
kijk
en
en
zie
hond in de
een
zin had in
den Brink
van
zwaluwtrip
een
hier
gaat
immers
boerenzwaluwen Hirundo bedekte
Pennisetum
Wespendieven al.
et
in West-Aifika.
rustica
de
aan
Ghana
rand
gedocumenteerde
Botswana had
en
is
er
van
in de
roofvogels langs
in
plekken
open
representatief
Tijd
voor
het
is dat.
bos
vooral
levert
over
zijn
(groots in
en
De
Hoe leeft dat wat
gebeurt
wordt
zijn,
er
als
als
een
primair
paal
Takkeling 9(3),
boven
2001
van
en
Want dat
geholpen?
staat
De
mengelmoesje
denken.
na te
met
van
olifantsgras Kortom:
regenwoud.
het
aan
1997,
(Bijlsma
overwinteringsgebied
komt omdat de
Wespendieven
te
grote
wel
of
kijken
telling
niet
überhaupt
En
zwevers.
auto
vogelen
op,
in
zien,
te
vanuit de
Wespendieven
eens
aan
maar
soorten
op
te
steken op
maar
onder
één
hartje overwinterings-gebied.
waarnemingen
secundair er
observaties
wat
waren
uitzicht), langdurig
de bric-a-brac
Afrikaanse,
laag
met een
en
licht
dit
over
7.
wel
rond hoe
daar uit?
ze
terrein
Wespendieven.
Overwegend
op
om
langer
je
paalzitters
dat ik besloot die elders
verhaal gaat
pag.
slaapplaats
een
gezien
in
zijn
beter of
dusdanig spectaculair
waarnam.
andere verhalen,
lang
niet beschikbaar. Dat
waarschijnlijk
spoken
bergachtig
en
zwak uit. Meer dan anekdotische, vaak
Zo zie
soorten.
geringe bevolkingsdichtheid
dit stuk niet
me
wat
nemen
van
maar
En wat
ik
Amsterdam.
tropische
ik kans
ongeschikt
wespendief-aficionado
een
omstandigheden: maand),
biologie
wegen,
wel
Wespendieven
waarnemingen zijn
zelden de moeite
geïnteresseerd
en
forma!
observatiemethodes
zijnde
zwang
waarnemers
mezelf zitten, daar boven,
is
en
nacht.
bekende-
het dat de aantallen daar erg
Nu
Dat
zonder bloemen
of ik de komende winter
vroeg
En
het
van
dal der plichten.
dal is
hoefde ik niet
-althans
grootste
sowieso niet veel bekend. En dan druk ik slecht
2000
de
doen, zij
1994).
van
om
helling
naar
te
zomer
Zuidoost-Nigeria,
wespendieven-country optima Bij zwaluwtrips
in de
mij
naar
het
1961. Boven het dal
Van Oorschot Uitgever,
Toen Bennie
in
het
water,
bomen... En ik kijk
jank als
Bijlsma
primair
Zuidoost-Nigeria
Ik
Het
van
grens
te
die ik daar deed,
publiceren (Bijlsma
roofvogels
die ik
naast
de
Toch gaat
waren
in
namelijk
druk). Nee,
Wespendieven
ook overwinterende Palearctische
naast
en
door elkaar in hetzelfde
regenwoud,
dramatische
hun
leefgebied,
ontwikkelingen
ideale
plek (een
naar
soorten.
gebied? de
En
knoppen
in West-Afrika
gaande
water.
235
Boji-Ebok
Om in
de voet
het zuidoosten
vanaf de
moeten
zijn.
nog
Als
recente-
Afrika is:
100
ongeveer
meer). Het overgrote deel dus mclusief de
kust,
sprinkhanenplaag
van
voetspoor
akkertjes.
overheen is
van
plant
en
Figuur
1.
Nigeria.
236
het
Geen prettig
lokale bevolking dier
al
er
pal
zou
de
helemaal
door
een
onkruid,
van
ook
geen
geen
hier
en
daar
een
zo
veel
(inmiddels natuurlijk paar
honderd km
kaalgevreten,
en
plezierige
benijdenswaardig
vliegen.
het dichtstbevolkte land
bommentapijt.
struiken
je
moet
of
het regenwoud. Niet
destructie, afVal, branden
een van
vast
akkertjes
in de
Die hele strook is
komen,
rijden
traject tropisch regenwoud
van
1990
te
oosten
verreweg
woont
mensenmassa
geraasd, gevolgd
gezicht,
de
destructie
omdat Nigeria
opruimen
het
dat hele
tussen
miljoen inwoners in die
Kameroen,
naar
en
alsof
Over
de
van
er een
700
km
rookgordijnen (in
bomen)
en
armoedige
woonomgeving
voor
toekomstperspectief
de
voor
(inclusief mens).
Locatie
View
en
van
regenwoud-zone.
is het overheersende beeld het
bewijs
met
grens
700 km
zie je inderdaad
het bos,
van
de
op
vegetatiekaarten
als
staan
die verdwijning
gek,
Afi-Mountain
Nigeria,
je goed oplet
woudreus
eenzame
van
van
hoofdstad Lagos
voormalige -zelfs
Volgens
van
aan
van ons
of Nigeria,
studiegebied,
with location
het
dorpje
of study
site
Ebbaken
(A
aan
Ebhaken
de voet
village,
van
near
De
Afi Mountain
(�),
Aft Mountain).
Takkeling 9(3),
2001
in
plaats
Onze
Vanaf dit
dorpje
dus
Nigeria
dat in de
de
splinter
Ebbaken
Amerika.
boom
tot
nodig
hebben
de hoge bomen Amerika.
Wij
het
van
de
voet van
akkertjes
dicht
het
gebergte
cacaobomen
gerooid
en
die
Nigeria,
en
niet al
“Je
waren
de branden
kunt
in
nergens
weggekapte
en
bosbranden
die
alleen al in deze
dag
nachts
soms
nacht
de
vallei
onafzienbare
stortten
het
joekels
uit.
die
gepriegel
illusies
De
over
van
mensen
de toekomst
Takkeling 9(3),
2001
leek
van
dit
intacte
tijd
van
de ontelbare
het
jaar
brandjes
omringende
noch
bos
van
een
kamp
en
akkertje naar
het
opslokten;
woedde zo’n brullen. de
Met
helling
vlammen lekten
de
zich
over
Harmattan van
‘s
uitzicht
met
regenwoud
door
rechtstreeks
uit,
te
de
om
enorme
het
weg
berghelling
de
(de
Sahara
branden. Indrukwekkende exotische
in deze entourage opeens futiel
regenwoud,
ook
van
heuvels
hoge
de
van
Hillenius
gezet
gang
regenbos
ons
meters
verneveld
lichtelijk
Dick
aarde, in hun val
zittend op
te
aardige-
erg
maar
boeren
de
en
bananen,
steppebrand
en
Vaak in
Vlakbij
ter
Tientallen
toch,
Zoals
bos-
achter
gekapt
wel hèt kenmerk
hellingen
het
met
Aan
hier overal
-overigens
in de rug leek het alsof het
in die
van
draak bomen
van
voortzette,
de rook
van
begroeid
regenwoud.
jaren successievelijk
verbranden,
te
enkele km
in het bos
woedden.
176).
Midden-
en
oliepalmen,
en
plaatselijke
happen
deze
En
woudreuzen bloemkoolden boven het Het
de
van
genererend.
regenwoud
schroeiwind en
je
deels met
van
en
zonder
lOOen ha per seizoen.
bergkammen
en
aanwaaien)
reizen
begroeiing
enorme
hoorde
oppervlakten
droge, stoffige komt
ze
nieuwe branden
en
boven
de
over
waar
regio
en
donderende knallen afrollend
paadjes
in Azië
meer
onder
vegetatie
mensen was
loop
Opvallend ook,
een
meters
plankwortels,
regenwoud,
en
van
Deze bosbranden baanden zich via de
regenwoud
monster;
gesleepte
als
plekken
in de
planten
met
wortelende bomen
het
sago-
nieuwsgierigheid:
door onachtzaamheid
ontsnapt.
primaire
hopen
op
waren
die overal
Afrika
van
kleine
yams,
De invloed
landjes.
brandjes
en
ontmoeten...” (in Het principe
waren
van
grote bomen
hun
van
Midden-
van
lOOen
weliswaar
ondiep
berghellingen,
verdwenen, overal
op
zelfs
en
gehulde bergketens
dorpelingen
verbouw
te
door branden
bezig
waren
schreef:
de
de
ons
in nevelen
hadden de
voor
tientallen
op de rand
daarbij
regenwoud en
bosstructuur
opener
eveneens
Het
diversiteit
moeilijk doordringbaar
zo
Bedenk
Zuidoost-Azië
verpletterende
over
dat betreft in
maar
voorkomende orkanen. De
plantains (een bakbanaan).
en
merken. Struiken
mensen
geregeld
Vóór
achtergrond
aangelegd
de
kamp precies
verwijderd.
op de
een
(6°38'N,
State
Obudu Plateau,
meer over.
van
woudreuzen hadden
waar
niet
maar
zaten met ons
dorpje
olifantsgras,
de
vanwege
was
De
dan in Azië
het
regenwoud zijn verdwenen;
niets
vrijwel
herinnerde
lianen die zich
van
River
van
redelijk intact,
nog
verhoudingsgewijs
een
uitstrekten.
imposant
minder
steun
maar
Cross
uitgestrekte regenwoud.
zelfs
me
hoge bomen,
enorm
aanwezigheid
boom
van
maar
Ghana is
en
in
de rand
aan
oppervlakten
enorme
heel anders dan ik
was
Natuurlijk,
dominante
regenwoud
West-Afrika ook
van
boomsoorten,
en
Kameroen
het voorheen
van
in landen als Benin, Togo
bij
is het
Ebbaken
dorpje
met
grens
oostwaarts
een
rest
het
bestemming,
van
9°05'O), ligt vlakbij
dat elders
(al ter
geluiden
maak ik
alom.
me
geen
wereld).
237
De
plek
ik observaties
waar
Ebbaken, het laatste
deed, kent
het
gedeelte
het
oorspronkelijke regenwoud.
ervaringen klonk
kapmes
met
mahonie werden
wel
bleven
omgezaagd
Ook alle
tot
de
-gegeven
200
plaats
kort
km alles
gebeurde
als
boomsoorten,
Triplochiton scleroxylon het
je gerust
groter dan formaat rietrat
zoogdieren
(een
voor
obeche
en
was
in
van
uit gaat draaien. Zo
op
Waardevolle
staan.
dit kun
het
Calabar
opruimde;
bomen
afgevoerd;
en
waar
het
maar
enorm,
duidelijk
bomen
dikke
was
Zelfs
genomen, resteerde nog veel
was
iemand uit
van
betaling lastige
en
gebruik
De diversiteit
Nigeria-
lage bevolkingsdruk.
telde ongeveer 200 inwoners.
ivorensis, iroko Milicia excelsa
Khaya
selectief
noemen.
in
motorzaag
een
die tegen
in
dorpelingen
westelijk
dagelijks
er
verderop), nog
dat door de
meer
verhoudingsgewijs
een
dorp richting Kameroen,
begin
inmiddels in
waren
,
het einde
van
de pot
verdwenen.
Wij
zaten er
vooral
was
wordt
overdag).
wij
waar
De
op grotere afstand
afgezien
van een
schaduw
tussen
m
(begin
rivieren
de
van
Ebakken
sinds
1995
van
leiding
John Ash
Boje-Enyi De
winterseizoen opgave
van
bijeenkomst logistiek
is
slaapplaats rekening
geval door
een
bij
238
hun
dat
het
van
en
kamp, lag
water
viel
Regen
met
warm,
het
en
niet,
er
temperaturen in de rook
tot
800-1500
versa)
belangrijke
van
vertrek
met
bron
gevangen
valt dat wel van
en
eiwit
(ruim
lijkt
me
mee.
rond
wel
schitterend
een
1995, Loske nul.
eens
tijdens
een
schromelijk maar
In
1996).
Voor de
dorpelingen
inkomsten.
Vanaf
slaapplaats.
de zwaluwen
zonsopkomst)
en
hun
alleen
overdreven;
veel
meer
op
het in
1995 is
er
weg ieder
jaarlijks
Onze komst vormde met
mistnetten
komst
De
naar
al
dat de
wanneer
Afrika
was
(de
EURING-
recente
zuidelijk
Per
compleet
een
het totale aantal
op
passanten uit
op deze
Wij vingen
voor
onder
berghellingen
hadden
en
(Ash
waarschijnlijk
en
van
en van
geringd
op
reusachtige
expeditie
100.000-200.000 boerenzwaluwen
lijkt dramatisch,
miljoenen,
dit programma. van
langer
Maar ook
doorstroom
Een
doortrekkende boerenzwaluwen.
boren
te
van
462,000
Dat
(ettelijke
gehouden
vangst
veel
aan
olifantsgras
en
de
vanwege
Swallows).
Pierfrancesco Micheloni
van
onmogelijk).
vice
al
zwaluwen.
de
om
geworden the
dat velden
toen
natuurlijk
7000
Nederland
westerlingen
continuering
worden.
te
door stof
beperkt
( Capitol of
deze eiwitbron
om
gebruikt
en
m
B,
enige plek
bruikbaar. Al het andere
benauwd
was
overwinterende
bij
waren
soms
ging
in
weer
500
op
De
een
3-4
km).
Reuven Yosef
wordt
Europa
naar
ze
dat
Het
internationaal bekend
wisten
dorpelingen
vingen
kwelplekje
meer
het zicht veelal
‘ontdekte’
in trek
zeer
systeem ontwikkeld avond
40°C,
boerenzwaluwen
slaapplaats van
miniem
een
voor
(windkracht
zichtbaar op.
droogden
die
droge tijd
Harmattan
onderzoek
van
is
halen,
paar spetters. en
stroompjes
en
hete
de
niet drinkbaar zonder ziek
februari nog tót 5
Methode
door
periode nauwelijks
en was
31
24 februari 2001, de
tot en met
gedomineerd
konden
water
ons
het eind
aan
januari
31
van
deel
belangrijk
en
een
geluid
(ruim
Takkeling 9(3),
2001
na
de
zonsondergang) rest
de
van
hellingopwaarts, de
over
vallei
ongeveer
2x3
slaapplaats. hadden
tijd
waar
Daarmee
ik in het
omliggende
en
ofwel
km,
vrij
we
600
waren
olifantsgras
een
In
bergketens. ha
(Foto
het
olifantsgras
1
we
In
had
plek
open
2).
en
betekende
mij
totaal
vallei hadden
tocht
een
zicht
met
gebied
een
we
de
bezig,
uur
dat
gecreëerd ik
overzag
de
1-5
vangsessie
per
Voor
spel.
een
van
kamp
ingericht (Foto 3).
Foto
1. Overzicht
ikzelf,
richting, grass)
1
februari
with
southeastern
uren,
Kamp van
2001.
Francesco
tot
(Bennie van
Tijdens
a
de hitte
minuut
aantekeningen
en
bij
aanwezigheid,
Als
Nederlandse
uit del Hoyo
De
namen
al.
Takketing 9(3),
View
author,
berghelling
of the study km
4
met
Francesco
Zuidoost-Nigeria, gekeken area
(bush
camp
Cross
from Ehbaken,
Francioni
en
in
noordelijke
I,
in
River
elephant State
in
direction.
omgeving systematisch
dag (al
was
afwezigheid onderwijl
late
en
schaduw).
van
aantekeningen
gedurende
1-
middag nauwelijks
te
non-stop
het in de vroege
middaguren,
het
over
gedrag
van
Roofvogels makend
van
werden
leeftijd
van
en
gedrag prooi
als
van
en
de
zwaluwvangst
gevleugelde
centraal stond,
predatoren
predator, jachtwijze
en
rond
de
jachtsucces.
gepubliceerd.
heb
ik
eigen
vertaling uit het Engels. et
de
op
State in
vliegpatronen.
en
Deze gegevens worden apart
rechtstreekse
de
de
de
en
Brink).
the
northerly
bijgehouden,
de vroege ochtend-
slaapplaats:
den
and
over
geslacht, kleden, rui, gedrag
hield ik
Cross River
stek scande ik
vaste
harden vanwege
in
Francioni
redelijk gespreid
minuut
I
Ebbaken,
Nigeria, looking in
Vanaf deze 5
van
4 km afstand
op
vindingen De
Engelse
gebruikt, en
veelal
Latijnse
gebaseerd
namen
op
een
zijn afkomstig
(1994).
2001
239
Overzicht vanuit
Foto 2.
richting,
met
berghelling
bosbrand
van
the
met
study
invisible
slopes
because
Vanuit
zijn
auto
aanmerkelijk
levende
meer
aan
dan
Slechts en
een
roofvogels twee
-in het
van
de
de
kans
het
Toch
zeggen
zagen in soorten
een
240
(Bennie
activiteiten
van
van
‘veel’
mensen,
oplaaiden,
insecten
te
een
1977).
met
Brink).
in rook View
of
in
background,
standaard rond wouwen
Hetzelfde
roofvogels lopen meer
dikke
wel Onze
aan
de
de
voet
iets,
telling
het
afVal
Beide dat
veldbranden
rond,
zagen
af
we
van
heimelijk
vinger
in
de
zeker
als
ze
is echter niets
op
met
wat
we
Aft Mountain.
inheemse Geelsnavelwouw
Oorgier (Tabel 1). van
Grote
kleine,
aardige vergelijking
landschap
vooral
zweefden
vangen.
de
den
van
rainforest
een
wegen
gezien, namelijk
Nigeria-
and
dan
heeft
langs
levert
intact
regenwoud),
gebergte
2001.
beperkt.
dag
(monitoring; Thiollay
werden deel
de
op
maar
noordoostelijke
het
yam-field in foreground,
with
sections)
opgemerkt
tellingen
redelijk
en
van
auto
worden
te
tijdstip
momentopname,
vlammen
burnt
waarnemingsmogelijkheden
westelijke
vluchtende
2001
northeasterly direction,
a
(dark spots show
Geelsnavelwouwen werden ook waar
in
half februari
in
gekeken relict
een
(donkere plekken zijn afgebrand)
telling vanuit de
worden herhaald
regelmatig
(nabij Kamp II), katoenboom,
grote
achtergrond,
in centre
Ook
waarnemmgspap.
in
looking
grotere
soorten.
Ebbaken
van
of smoke of large hushftres, mid-February
een
een
centrum
Ebbaken,
Lagos-Ogoja,
een
in
gehulde regenbos
Pennisetum-covered
partly
km
voorgrond (zie
op
olifantsgras
area near
3
de vallei
yam-akkertje
en
in
ze
soorten
profiteren
achterlaten.
waargenomen. toe
1997
De
neerduikend in
Ghana,
Takkeling 9(3),
De
Overal om
waar
2001
in
Geelsnavelwouwen buizerds
Butaster
bevolkingsdruk
Atunrase
als
grote plaatsen
zoals
in
Benin
en
Maar
Lagos.
de randen
aan
Sprinkhaan-
de
waar
verbleven telkens
City
door
vergezeld
ontbraken
Oorgieren
rufipennis.
hoog opliep,
te
habitats werden
savanne-achtige
menselijke (middel-
van
kleine
rond
groepen
vuilstorten.
Tabel januari
1.
Waargenomen roofvogels tijdens
2001..Raptors observed
Transect Transect Transect Transect
autotrip van Lagos
een
during a road
Lagos
countfrom
to
naar
Ogoja, Zuid-Nigeria,
Ogoja
on
29-30
January
29-30
2001.
Lagos-Benin
Benin-Onitsha
Onitsha-Awka
Datum Date
29.1.2001
29.1.2001 29.1.2001
29.1.2001 29.1.2001
30.1.2001
Lokale
8.00-13.30
14.30-17.00
17.00-17.45 17.00-17.45
11.30-13.30
300 300
130 130
90 90
150 150
14 14
tijd
Afstand Afstand
Local time time
(km)
Distance Distance
Geelsnavelwouw
(km)
Milvus
Oorgier Oorgier Necrosyrtes
parasitus
migrans mtgrans
124 124
90
5
12 12
12 12
0 0
0
0
0 0
monachus monachus
Circaetus Slangenarend Circaetus
110 0
sp. sp.
0
Hagedisbuizerd Hagedisbuizerd Kaupifalco monogrammicus monogrammicus Buteo Buteo
Roodnekbuizerd
auguralis auguralis
Torenvalk orenvalk Falco tinnunculus T Lannervalk Falco biarmicus biarmicus
De
overige
soorten
Uiteraard
het
was
broedseizoen uit
niet
mijn waamemingspunt waar
het
op
de
betrof die
soorten
waren
registreren zo’n
de
waren
met
en
kunnen snel als
Van
deze
roepen
bedelende
sporadische
De
paren
schaarser,
rug
een
na
verloop
van
wel het
oppervlak die
een
tegemoet
die
te
achter
nestvondsten (Tabel
Takkeling 9(3),
2001
studiegebied
het
van
er was
en
ander
600 ha
van
vanzelf
een
om
er
Het het
vanaf
constateren, zeker
te
om
gebruik
te
thermieken.
2x3
km).
maakten
van
patronen het
In
In dat
goed
te
In
hoog punt (Tabel 2).
bepaalde
afwijkingen
doen.
tijd
geen
(ongeveer
thermiek
te
Toch viel
enzovoort.
uitkwamen
van
sommige uitgesproken
Wahlbergsarend). jongen
en
door
zichtbaar,
normale
beeld
worden benoemd.
waren
dreigend
tijd
van
dat het
bieden had.
(eind droge tijd),
niet beschikbaar,
gezicht
een
te
teken
duidelijk
een
hun dichtheid
en
kartering
roofvogelsoorten
krijgen
zodanig
soorten
en
2
berghelling
territoriaal, hetzij
dan wel door
(Afrikaanse Koekoeksvalk),
buurparen buizerd
0
0
enkele weken intensief observeren
worden
periode
individuen
meeste
0
0 0
graag boven het bos
totaal bestreek ik op die manier
gebied
0 0
0
achter de
kammen, kaarten
te
0 0
110 0
landschap weinig
een
1 10 0
0 110
roofvogels
mogelijk
grotendeels
was
0
aanmerkelijk
aangetaste
en
Mountain: lokale
Voet Afi
gebied
abyssinicus abyssinicus
waren
gedomineerde
mensen
Ikom-Ogoja
vliegen
(Gymnogene,
Succesvolle ouders
reproductie
aanvlogen
door luidkeels
intensief boven het bos baltsen
(het
Hagedisbuizerd, was
zichtbaar
merendeel),
dan
te
en
Roodnekaan
wel
de aan
2).
241
Tabel
2.
Roofvogels
regenwoud territorial
and
met
kleine
met
in
behaviour
nesting
rainforest with
territorium-
akkers
small fields
de in
en
broedaanwijzingen in
nabijheid
van
2001
February
near Ebbaken
in
Ebbaken, on
patch of
a
2001
februari
op
600 ha
secundair
Zuidoost-Nigeria. Raptors showing 600
ha
of secondary tropical
SE-Nigeria.
Legenda;/Legend P
J
paar/; pair
=
=
F
=
uitgevlogen)/ \Jjuvenile (>
vliegvlug jong (nog gevoerd,
=
month
fledged<1 N
maand
juveniel (>1
<1
maand
I month
ago)
nestjong/;nestling.
Soort
Aantal territoria
Afrikaanse Afrikaanse Koekoeksvalk Aviceda Vleermuisvalk Vleermuisvalk
cuculoides cuculoides
Milvus
6 6
Shikra AA. badius
Buteo
Waargenomen
soort
Sparrowhawk gevonden),
niet
coronatus
tussen
volgt
een
IP+IN 1P+1N
2
IP+IJ 1P+1J
2 2
1P+1F IP+IF
Hawk
(Elgood
primair
korte
en
van
1994).
reden
beschrijving
regenwoud
van
de
uit
anders
castanilius,
macrourus
vaak
of
eerdere
om
de
een
Cross
omdat
zijn
moeilijk
gedragingen
Crowned
allemaal als
van
de
Afncan
zwaluwtrips
en
Nigeria tegenwoordig aangeduid secundair
soorten
de
Serpent-Eagle Dryotriorchis
de
Dit
volstaat niet
kijken,
aantal
Accipiter
één
al.
Een
Congo
Urotriorchis et
heen
deze
om
de
om
Sparrowhawk (tijdens
je
om
krijgen.
meer
is. Het gaat
erythropus
Long-tailed
plek te
onder
gezien,
bos voorkomen, in
het verschil
vanaf één
roofvogelfauna
erg schaars
A.
Stephanoaetus
Hierna
de
Chestnut-flanked
spectabilis,
opgaand
van
werd
regio
betreffende
IP+IJ, 1P+1J,
soorten
van waarnemen,
beeld
7 ?
3
Afrikaanse Boomvalk Falco cuvieri
compleet
7 ?
IP+2J 1P+2J
11
auguralis auguraüs
Wahlbergsarend Wahlbergsarend Aquila wahlhergi
Onze manier
? 7
2 2
Hagedisbuizerd Hagedisbuizerd Kaupifalco monogrammicus
IP+IF 1P+1F
IP+IJ, 1P+IJ,
2:1 al
Havik A. melanoleucus Zwarte Havik Zwarte melanoleucus
Roodnekbuizerd Roodnekbuizerd
IP+IJ 1P+U
al1 2r
toussenelii toussenelü
IP+IJ 1P+1J
IP+3J, 1P+3J,
1 1
Gymnogene Polyboroides typus GymnogenePolyhoroides typus
Roodborstsperwer. Roodborstsperwer Accipiter Accipiler
7 ?
2
Palmgier Gypohierax Gypohieraxangolensis angolensis Afrikaanse Afrikaanse
7 ?
1
migrans migrans parasitus parasitus
paren
Successful pairs
3
alcinus Machaeramphus Machaeramphus alcims
Geelsnavelwouw
Succesvolle
territories of territories
Number
Species
River
fledged)
fledgling (still being fed. begging, uitgevlogen))
te
dood
Eagle die
soorten
'high forest’ is
Little
zien.
soorten
die
we
wél
waarnamen.
242
De
in
omdat
TakkeUng 9(3),
2001
Foto 3.
Overzicht
van
Kamp II,
zwaluwringers bijeen, begin afstand,
stond
auguralis. swallow with
a
een
View
grote
of hush
aan
februari
katoenboom
camp
single nestling was
30
situated in
de
een
zwaluwhelling, den
van
nest
foot of the
a
1
nest
jong
roost
met
Vlak
Brink).
met
swallow
of this site,
m
a
van
(Bennie
met
II at the
Within
ringers together.
de voet 2001
van
near
dorpelingen uit achter dit de
op
Roodnekbuizerd
Ebbaken,
of Red-necked
Ebbaken
kamp,
with
Buzzard
m
Buteo
villagers
Buteo
en
30
and
auguralis
cotton tree.
Wespendief Pernis apivorus In
totaal werden
in het
observatiegebied
nog
(richting
waaronder
individuen,
vrouwtje
iris,
(gele
beschrijving
7
op
adulte
belang
waarnemingen gedaan,
januari
2001
op
kleedkenmerken 4
mannetjes,
geelgroene
het
van
30
op
Gebaseerd
Ikom).
34
studiegebied
eentje
washuid)
van
deze
10 km het
ging
adulte 14
en
met
afstand
1
te
Ebbaken 20-30
tweedejaars
Een
juvenielen. is
van
tenminste
om
vrouwtjes,
waarnemingen
buiten het
net
uitgebreide
vinden
in
Bijlsma
(submitted).
Afrikaanse KoekoeksvalkAviceda cuculoides In
het
gebied
kenmerkende
broedvogel
van
roep.
600
ha
Ik
heb
die in deze hoek
werden ze
van
drie
niet
territoria
boven
Nigeria
het
gelokaliseerd
bos
zien
op
grond
uitkomen.
van
Een
de
lokale
nog veel voorkomt.
Vleermuisvalk Machaeramphus alcinus
Tijdens
één
van
zwaluwsessie.
februari,
De
om
de eerdere
Zelf
6.22
Takkeling 9(3).
zagen
uur
expedities we
lokale
2001
één
werd
een
exemplaar
tijd (schemerig).
Vleermuisvalk gevangen
hoog
Op
dat
boven moment
de
tijdens
slaapplaats
was
de
lucht
op nog
een
12 vol
243
zowel
vleermuizen,
hoog
vloog gericht
en
Geelsnavelwouw
Veelal 7
op
van
die
Milvus
Niet
plekke
ander
Het
waar
einde
wild
grootscheepse
delijk
volgen
Hoewel Milvus
de
als
3
vogel
zat
roestplaats.
tot
de
dan
om
dagen
met
iets sneller
maar net
wouwen waren
bij
gewervelde
en
daaropvolgende
gunstige jachtmogelijkheden de kippen
Geelsnavelwouwen
7)
vluchtende insecten
naar
De
onachtzaamheid
opging (door
(later
vogel die in
verschalken. De
te
en
de inwoners
ter
van
vluchtende stekelvarkens, rietratten
wouwen
werden ook
vaak
van
19
en
rond
gezien
merkbaar
februari,
wijziging in windrichting,
een
boerenzwaluwen,
van
aan
gierzwaluwen Apus
nomadisch,
de
waarbij
insectenexplosie
hebben
gelet
hebben we die niet
de
op
uit
migrans (afkomstig
4
ook Geelsnavelwouwen, waaronder
en
de
na
insectenetende
aanwezigheid
Palearctis
de
van
passage
op
Vermoe-
vogels
Zwarte
van
apus, ex.
regen-
regenbuien.
mogelijk
en
een
ging gepaard
hoog rechtlijnig afzakten richting ONO.
zeer
verplaatsingen
18
en
parvus
die
uur
profiteren
migrans
overwinteraar),
rond
verplaatsingen
nadrukkelijk
we
de
Cypsiurus
11.25
om
deze
zijn
de
naar
weg
krachtige,
De
bosbrandjes woedden. Toen
waar
in vlammen
zoek
op
wolkvorming
met
palmgierzwaluwen
fronten
er
plekken
op
onmiddellijk
er
Harmattan
de
van
18 februari
opmerkelijk.
afval werd verbrand. Ze meden echter het regenwoud.
weersverandering met
en
olifantsgras
getuige
van
waren
potentieel
akkertjes
risico,
profiteren
te
om
Ebbaken zelf; deze en
het
van
staartvlaggen werd gezien.
afgeschroeide
Het
vegetatie.
migransparasitus
boer), verschenen
zonder
de
waren
het zuidwesten, vermoedelijk op
de vlammen zweefden
tussen
dieren.
boven
laag
snelle vlucht
staart en
rond het dorp
deel
een
lokale
een
lange
naar
geconcentreerd
februari
als
knetterhoog de
valkachtige uiterlijk,
Wouwen als
aanwezig
gezien.
Palmgier Gypohierax angolensis één
Op van
de
van
deze
oliepalm).
Het
Vermoedelijk daarvoor.
omdat
ging
die
van
de
de
vogels in
om
slaapplaats
met
de
in richtingen actieve
tussen
vlucht
kwamen
waarnemingen
van
bleven
al
vogels
gebergte met
van
‘s avonds
mogelijk
Palmgieren
aan
op was
jong
aanzienlijke gelegen.
(Tabel
hoogte,
In
kalme
de
Ze deden
stijgwind
opnieuw in
geen
pogingen
gebruik
aanzetten.
de buurt
te
rondhangen,
het
jaar
voor
een
3), Bij
het
vermoedelijk vlucht,
deels
passeerden
hoger
te
maken.
Getuige
de
van
vogel(s).
van
vroeg
trage gelijkmatige vleugelslagen,
en west.
door
ze
een
de
zuid
ze
en
juveniele
buitengewoon
boven actieve vlucht
deels
noch
uitgevlogen jong was
één
en
slaapplaats
een
de vruchten
van
prefereren
in het
en
bevond zich
kampen
onvolwassen
slaapplaats
zaten
hoog
vleugels
waarnemingen overdag
244
broedpaar
van
vangplek
wegvliegrichtingen
geen
één
immers thermiek
de
de beide
gierensoort (afhankelijk
adulte,
twee
een
vertrek
zwevend op bolle
niet
vlakbij
vegetarische
betrof het
Het
gierensoort, passeren
berghellingen
overwegend
de
maar
komen, Uit
we
deden
grond (Tabel 4).
De
de
spaarzame
Takkeling 9(3),
2001
3.
Tabel
Vertrek
jv=juveniel) and
arrival
of
Mountain in
terugkeer
van en
de voet
aan
van
Palm-nut
Afi
naar
Vultures
SE-Nigeriain February
2001
Circaetus
al.
gallicus al.
Vertrek
(im)
?
7.16
(ad)
?
Februari
13
6.53
(ad)
(jv),
6.55
Aft
near
? 9
Februari
16
Februari
17
Februari
18
6.39
(im)
Februari
19
6.30
(jv)
9
Februari
20
6.40
(jv)
?
6.38
(im)
?
17.50
(ad
17.59
im)
+
(jv)
Circaetus sp.
beaudouini
broedvogel Het
zodat in
er
en
Nigeria
1
Slangenarenden
de
de
met
gewoonlijk
praktische
2
en
gaan,
ondersoort
voorkeur heeft
een
onderscheid
toegeschreven,
Een
wij
roost
Terugkeer Arrival
Departure
6,58
worden
kwamen
the
at
11
(gallicus)
1994).
(lokale tijd). Departure
10
1982).
moeilijk,
2001
februari
Februari
voorkomt als et
Palmgieren (ad-adult, im=onvolwassen,
van
ZO-Nigeria in
(local time).
20 februari werden resp.
en
in
Februari
Slangenarend 16
slaapplaats
(ad=adult, im=immature, juv=juvenile)
Datum Date
Op
de
Mountain
de
natte
dit
deel
C.
in het aan
droge
om
Afrika
van
beboste streken
Slangenarend
seizoen
zonder
maar
in
meer
Slangenarenden
die in het
en
oplossing,
de
voor
Palearctische
Het kan hier
gezien.
die
(Brown is
gallicus seizoen
aan
beaudouini (Elgood betekenis.
biologische
et
Helaas
ook niet uit.
Gymnogene/Kaalwangvalk Polyboroides typus Deze
soort
prominent
was
voorkomende
typus.
In
de door
elkaar,
met
een
terrein
met
bos,
ons
onderzochte vallei
in combinatie
belangrijke voedselbron),
en
bakkeleien
hun
tegenstelling
(Tabel
tot
de
weinig spectaculair
De
4).
zou
zijn,
unduleringen,
waarbij
complete half
kop-
oppervlakkige
aangelegde
vleugels,
Takkeling 9(3),
heb Het
ik
De
2001
juist
met
beweging
gevolgd
door
snelheid werd
alvorens
al.
te
open
op
dan P.t.
een
afwisseling
en
10.30
dat
de
trekken
vogels
uur
met
In
relatief
te
steil
op-en-neer-gaande
kijken
gespreide
vleugels
met
over
en
open
staan
uit
door
uit
ervan
luchtdansen.
de baltsvlucht
neerwaartse
ging
11.00
en
te
m
van
zeilen, baltsen
weer
paar
mond
half
met
Dit te
een
bestond
opgevoerd
maken
opnieuw
heen
(1982),
bovenaan werden
vleugelslagen
De
tussen
dan
er
basispatroon
opgaande
rol,
meestal
et
Brown
West-Afrika
de ideale habitat. De
blijkbaar
hing
in
donkerder is
oliepalmen (vruchten
van
schroeven,
aan
de
om
en
activiteitsgebieden.
begonnen
in
moment
zijwaartse
gespreide vleugels.
snelle
De
of
de
dode
tijd
kilometer
constatering
baltspatronen.
het
veel
paren
de
om
kleiner
de paren ongeveer 800-1000
zaten
vertegenwoordigde
ingewikkelde
uitgevoerd. Op
in
hier
gaat iets
het voorkomen
met
middaguur
vliegcapriolen;
die
pectoralis
aanzienlijke overlap
besteedden rond het
liet
aanwezig;
ondersoort P.t.
in een
naar
vleugels
de
werd
gesloten,
soms
duik
wederom
de een
met
handvleugel steile
herhaling
duik van
met
4-6 met
het
245
vertoonde plaatsvond. Varianten de
waarbij ook
dit
op
hand
snelle
met
(althans,
leek
zo
dat).
Soms
was
tweetonig,
eveneens
vogels:
Tabel
een
kelig ‘gjuuu’, gevolgd
Aantal
4.
volstrekt
maar
Het
waarnemingen
door
in
(ZO-Nigeria) double roost
near
Lokale
januari tot
31
van
counts),
based
Local time time
apivorus apivoms
Milvus
migrans migrans
-7 -7
per
190
31
vanaf
de
van
de
vergezeld
van
vliegvlugge jongen
in het
de adulte
van
Engels).
zwaluwslaapplaats nabij distribution time in
(observation
-9
-10 -10
-11 -11
-12
-13
-14
310 310
630
630
375
405 405
of raptors
-15
(including
2001.
-16 -16
250
285
-17 -17
-18 -18
-19 -19
265 265
455
575
1 7 13 7 2 1 0 1 17137210110 1
0004 0 0 0 4
7 187 18
17
11
I
0
0003 0 0 0 3
Gypohierax angolensis
9 9101150130020 1 0 1 1 5 0 1 3 0 0 2
0
Circaetus
0000102000000 0 0 0 0 1 0 2 0 0 0 0 0
0
sp. sp
Polyboroides typus Circus
aeruginosus aeruginosus
Accipiter A.
toussenelii toussenelii
1
3
1100000000000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
8 8
24
45
16 1644 4 4
1
322 3 2 2
0 0 0 0 5 3 000053
A. badius A.
1 0 0 0 0 0 0 0 1000000000000 0 0 0 0
auguralis
3
003 0 0 3
9
16 16
16
0 0000 0 0 0
401 4 0 1
1200 1 2 0 0
0 0 0 1 3 1 0 0 0 0 0 0 0001310000000
Falco cuvieri
159
biarmicus
18 18
laag
februari 2001
vogel
Deze
branden.
Het
slaapplaats waren
slapen
gras
Mogelijk
wevers.
er
is
had.
de
0 0
1
aasde
deze
vogel dat de
Hoewel
gras
op
werden
het
ook
een
van
voldoende open de
omgeving.
overigens
fraai
ochtenduur
op
vogel
0 0
0
0
1 1
32 32
tussen
het
de
geen
op
adult
3-6
de
van
opvliegende
die
homogeen
plekken
olifantsgras,
met
uitgekleurd
0
waren
m
en
als
hij
zwaluwen
achtergebleven
hoge olifantsgras ondoordringbaar
rotsachtige deze
werd
mannetje.
(6.20-7.10 uur) gezien,
naar
kadavers
afstand
Op
bedekt
berghelling
door
vroege
aannemelijk
zicht
gecontroleerd-
246
11
schommelend uitvallen deed
ruimschoots
met
gezegd
gefrequenteerd
werd uitsluitend in het
het
over
6
aeruginosus
of beter
zwaluwslaapplaats, 4-18
4
2
0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0000000001000
Bruine Kiekendief Circus
van
0
0
5
00003 0 0 0 0 3
pennatus
12
3
Hieraaetus
De
0
1 0 0 0 0 0 0 1000000
Aquila wahlbergi wahlbergi
F.
0
0100000001000 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0
melanoleucus
Buleo Buteo
4 4
1
op
Ebbaken
the swallow
minutes) from
January through 21 February
75
001 0 0 1
van
baltsgeluid
(fonetisch
2001. Diurnal
observations
Nigeria,
ie’
het
lucht.
de
(inclusief dubbeltellingen), gebaseerd
uur
minuten)
met 21 februari
-8
505
Minuten Minuten Minutes
Pernis Pernis
en
systematic
southeastern
Ebbaken,
tijd
on
hoog ijl
een
roofvogels
van
systematische tellingen (waamemingstijd
bedelgeluid van
in
unduleringen,
vleugelslagen
de baltsvlucht
ging
afwijkend
zonder
bewegingen maakte, of
neerwaartse
oppervlakkige
hoog ‘he-heeeee—he-heeeeeee’-geluid.
een
lusvormig patroon
een
zeilvluchten
lusvormige flappende,
traag
draaien
rondjes
stijfgehouden
betroffen
juist
handvleugel
wel
unduleringen volgden
Deze
patroon
hellingen
plekken
-voor
na
zijn leek,
om
Takkeling 9(3),
te
zover
braakballen aangetroffen.
De
en
2001
Roodborstspenwer Accipiter toussenelii Op 11 februari 2001 hing de
m
hoogte werd
5.
and
mass
captured near
Gewicht
8
(mm)
Tarsus
+
hiel
(mm)
vanaf
Wat grootte
5). Hij
en
tijdens
in bosranden
dekkingrijke zitposten gewicht
en
betreft is
van
op 3-6
deze
2nd
weke
van
calender-year 11
on
delen
van
nabij
2001
male
February
tweede
een
Ebbaken
in
soort
kalenderjaars mannetje
ZO-Nigeria. Measurements,
Red-chested Goshawk
Accipiler toussenelii,
2001.
171.0
Maximum
8
(mm)
+
heel
wing
chord
185.0
(mm)
123.0 60.0
(mm)
Tarsus
Achtemagel (mm) Length hind Snavellengte (washuid-punt Snavelhoogte (mm)
vogel hing rond
De
m;
4
werd
(g)
mass
Tarsus
vrouwtje (gezien formaat)
uur.
5-15
februari
11
SE-Nigeria
(ram) Primary
Tarsus
15.15
over
gespeurd.
op
soft parts of a
vleugellengte (mm)
Handpen
adult
Een
om
kleuren
en
gevangen
Ehbaken in
(g) Body
Maximale
kalenderjaars mannetje (Foto
tweede
havikachtig (Tabel 5).
gewicht
Maten,
Roodborstsperwer, body
prooi
naar
dan
meer sperwer-
Tabel
een
net.
zich telkens
verplaatste
en
we
februari op 17
zitjacht gezien
akkers
vingen
de zwaluwen in het
tussen
Bill
in
(mm)
claw
mm)
Bilt
heightfrom
68.4 17.3
(mm)
length (Up
distal end
to
cere
cere
in
14.6
mm)
10.4
(mm)
Iris Iris
Helder
geel Bright yellow
Oogring Eye-ring
Helder
geel Bright yellow
Washuid
Cere
Lichtgroen Light
Tong Tongue Poten
De
Geel
Legs
vogel
in actieve rui
was
vier
handpennen
was
eveneens
niet
begonnen.
en
vernieuwd De
6.
Synchrone
Ebbaken
buiten),
in
maar
staart
captured
aangegroeid,
grown,
moult
near
descendantly,
van
op
eerste-
nog niet
kleed
tweedejaars
naar
tussen
een
de
(Tabel 6);
vernieuwd,
waren
volledig uitgegroeid.
liet mooi het verschil
of
Ebbaken
2nd
in
grown,
De
de 5-de
armpenrui
eerste-
eerste
handpen was
nog
tweedejaars
en
2001,
buiten
helft
Slag-
naar
on
II
Moult
van
eerste-
staartpennen
male
score:
2001.
O=old,
tweedejaars kleed,
descendent
tweederde
4=voor
Red-chested
February
naar
Ruiscore:
binnen) geteld.
aangegroeid,
calender-year
SE-Nigeria
en
0=oud,
Primaries
binnen
l=pin,
aangegroeid,
Goshawk
I -pin,
(van
Accipiter
naar
2=voor
5=nieuw.
toussenelii,
and rectrices
2 -onethtrd
nabij
grown,
counted
3=half-
5=new.
Primaries
Armpennen Secondaries Staartpennen Reclrices
Takkeling 9(3),
(van
ascendantly.
Nummer Number
Handpennen
februari
3=voor a
secondaries
4=twothird
mannetje Roodborstsperwer 11
ascendent
armpermen
eenderde
rui
ZO-Nigeria
Synchronous
De
van
beide middelste staartpennen
Yellow
zien. De vernieuwde middelste staartpennen hadden drie brede, helderwitte
vogel
Tabel
green
Zwartgrijs Black-grey
2001
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
5
5
5
5
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
247
banden waren
en
een
echter bruin
Foto
4
februari
en
5.
2001
met
en
afgesleten
Boven-
nabij
male Red-chested
248
witte eindzoom,
(Foto 4, 5). Kop
en
Ebbaken
terwijl de lichtere
mantel
waren
lichtbruine
onderaanzicht in
zomen
van
near
van
de
oude de
pennen
grijs
vleugeldekveren
(juveniel).
een
ZO-Nigeria (Bennie
Goshawk, captured
delen
grotendeels grijs (adult),
mannetje Roodborstsperwer, van
Ebbaken in
den
Brink). ,Dorsal
SE-Nigeria
on
11
February
De
gevangen
and ventral
op
view
2001.
Takkeling 9(3),
11
of a
2001
Zwarte Havik
Hoewel
in
Accipiter melanoleucus
Brown
sperwerachtigs sterk op
hij
kamp II) was
mislukte
waaruit
van
1994. Okoka's
Op
ook
maar
in het midden
Shikra
Eén
gevangen
Het
geen
Tabel
7.
februari male
wat
Beide
(mm)
Nigeria
voor
het
van
vangen
een
met
jongen
jongen
waren
direct
dorp (dus 31
(op
januari
kleine stap, niet alleen in
Een adult
vrouwtje
vertoonde rui
genoeg bleef dit de
in
Brown
vogel
soorten
op
zijn
7.00
uur
een
mannetje
Gezien de
staartpennen ging het vermoedelijk Foto’s 6
(zie
et
om
enige waarneming.
al.
De
(1982).
7),
en
al kon
vogel
ik
verder
was
om
dit niet als
geheel
veren.
de
zwaluwen
kenmerkende een
gedekte
was
afgekomen,
jagers
van
kleine
tafel betekent
net
als
de
zangvogels,
voor
althans
en
kleuren
Ebbaken
in
van
mass
weke
Tad
Tarsus
delen
van een
adult
mannetje Shikra,
ZO-Nigeria. Measurements, body in
SE-Nigeria
on
18
February
mass
and
gevangen
soft parts of an
een
chord
(mm)
173.0 125.0
(mm)
length (mm)
131.0
44.9
(mm)
Hind claw
klauwwijdte (mm)
Iris Iris
18
adult
132.0
(g)
8
op
2001.
(mm) Maximum claw
12.0 span
60.0
(mm)
Oranje Orange
Oogring Eye-ring
Geel
Yellow
Washuid
Geel
Yellow
Geel
Yellow
Cere
Poten Legs
De
een
van een
literaire variant: Gerrit Krol.
een
zwaluwvangerij
concentratie zwaluwen
(mm) Primary
Achternagei (mm) Maximale
de
vleugellengte(mm) Maximum wing
Staartlengte (mm) Tarsus
de
(19 februari).
betreft de kleine
dat de
twijfel
nabij
(g) Body
8
(zie
tweedejaar
naar
Shikra, captured near Ebbaken
Handpen
zien. Het paar
zelf;
paren
dag.
2001
Gewicht
te
twee
jongen (rond
verdween op 7 februari in de pot
buitenste, ongeruide
eerste-
Maten, gewicht
Maximale
te
Ebbaken
de bosrand
is in
prooi
tijdens Gek
terugvinden
enorme
deel van de
werd
op de
Roodborstsperwer. zodat de
naar
mensenwereld
(Tabel 7).
de rui, ook
lijdt
in
op
jongen
de linker armpennen
van
leeftijdsverschil met
van
zonder
paar
niets
er
prooikeuze lijkt
en
badius
Accipiter
overgang
klaar
cirkelend
de rand
Wonderpark. Querido, Amsterdam),
van
fijnere bandering een
jager
Het
probeerden kippen
ze
deze
van
in de
18 februari 2001
Shikra
aan
is
Sparrowhawk
vlieggedrag
activiteitsgebied.
zelfstandig. Ze hielden zich
vangpoging).
vogel-
in
overdag veelvuldig gezamenlijk
huizen),
Black
rond Ebbaken kwamen tenminste
gebied
overlap
familie in Ebbaken. Van de
als
aangeduid
In silhouet, formaat,
opvallend aanwezig
en
achter de
(1982)
vogel. In het
zichtbare
was
minder
vliegvlug
Havik.
een
zonder
voor,
al.
et
deze
aan
TakkeUng 9(3),
2001
249
Foto 6
en
Ebbaken near
250
7.
in
Boven-
en
onderaanzicht
ZO-Nigeria (Bennie van
Ebbaken in
SE-Nigeria
on
18
van een
den
mannetje Shikra,
Brink).
February
Dorsal
gevangen
and ventral view
op
ofa
18
februari 2001
male
nabij
Shikra, captured
2001.
De
TakkeUng 9(3),
2001
Hagedisbuizerd Kaupifalco monogrammicus Uitsluitend
in
regenwoud 600
omgeving
directe
de
aan
De
ha).
de
bedekt
berghellingen
voet
vogels
Ebbaken
van
dus
Pemisetum
met
niet
in
in
de
de Afï Mountain (slechts
van
territoriaal
waren
en
lieten zich
bosranden
1
in het
paar
grenzend
intacte
meer
,
delen
aan
het
van
studiegebied
van
horen vanuit de
overdag geregeld
bosrand.
Buteo
Roodnekbuizerd Eén
de
van
In
zichtbaarste!
katoenboom; dit Francisco
16-17
Het
vonden
aangevoerde
werd
dagen
februari
uur)
16 februari
uur),
Twee andere
vlogen
uur:
met
reusachtige (mededeling
een
uur;
uur:
prooien
elk
1
het
nest
eenmaal
namelijk
De
800-1000
op 6
13.49
en
uur).
afstanden
meter.
een
drie
12.08
10.45,
10.10, 11.41
11.22 en 13.08
Gymnogenes of Geelsnavelwouwen vonden alleen plaats van
en
8.59,
om
rond.
jong
ongeveer
eerste
Onder
gedetermineerd. Op
9.32,
om
De
zonsopkomst.
hagedis
van
op 16 februari
bijgehouden,
11.12,
om
bedelend
bedroegen
forse
prooiaanbreng
prooien
Uitgaande
bloedspoelen). voor
kunnen worden
langer tijdvak
zien.
te
zijn leeftijd
uit
een
de
van
opzichte
ten
een
ruim
plaats,
in
jong
1
berghelling
maal
twee om te
(8.00-15.00
kamppaar
uur
8.00-16.00
(10.00-14.00
paren
het
tot
paren
over
één
Geelsnavelwouw
met
een
voorschijn
te
6.30
klein
te
door
vanaf de
bevond zich
waren
prooiaanbreng
19 februari
en
om
althans
kamp,
de Buizerd schatte ik
nét
(slagpennen
prooien
de
bij
nest
een
gebruik
was
als
(waamemingsperiode
14.47
en
jong
gewoonlijk
rietrat; andere prooien
zat
in 2000 in
was
oud
dagen
op
het
Buizerd, inclusief intolerantie
onze
kamp
ons
jongenontwikkeling
voederingen de
nest
Francioni).
eenzelfde op
naast
Pal
rond
roofvogelsoorten
gedrag gelijkend
buurparen.
van
auguralis
talrijkste
van
deze
Conflicten
met
indien die binnen 200
m
kwamen.
Wahlbergsarend Aquila wahlbergi Een grote verrassing maal
twee
twee
die
bedelde)
was
vooral
vreemder hielden. van
een
en
Duogewijs
akkers
ik
zien
waren
open
habitats,
vogels
vogels
berghelling.
van
gedocumenteerd
er
op
De
waar
1
wij
onderzoek
februari
Takkeling 9(3),
balts
2001
van
niet
van
werd
Zaria in het noorden aan
wel zeker
tweetal.
Beide
de rand
gezien vogels
waar
soort
van
het paar
Er
deze
was
soort
(Elgood
het Obudu met
na
noordelijker
van
dansten in
Nog op
olifantsgras
het land
van
deze
de vallei
van
gemeden.
de Guinea-zone; het broeden
voor
territoria
‘hun’ deel
deze
naar
ik
omgevingen.
bijzonder
verblijft
kende
toe
nu
sporadisch
regenwoud
exclusieve
over
het bos, in het
Normaliter
dat nog
van
bosrijke
primaire regenwoud van
deden, lijkt een
Wahlbergsarend, althans
jong
Tot
ogenschijnlijk
1994). Dat deze kleine arendsoort ook broedt
plek
een
op de overgang
op grote hoogte
Het
plekken zorgden. savanne
paren
door
secundair regenwoud.
en
deze
twee
vergezeld
de aangetaste delen
bosrijke
is alleen
Nigeria
de
voor
dat
zeilden de
naar
voor
in de
Nigeria,
al.
zien
te
berghelling
akkers
te
van
duo
savanne-achtige
van
was
voorkeur
aanwezigheid
vrijwel dagelijks
Pennisetum-hellingen, soort
de
exemplaren (één
jong. een
in in et
Plateau,
Ook zag
krachtige
251
undulerende vlucht op grote werd
vleugels
pomarina).
uitgevoerd
kwam
Wahlberg
hoorde
Tegelijk
rechtsomkeert.
dit
op
gelijkend
ik
spektakel
met
balts
op
schor
hoog,
een
afgezeild, is deze
Volgens Steyn (1982)
dan gemeen heeft
de steile duik
hoogte rond, waarbij (sterk
‘cheee-cheeeeee’. maakte
maar
de Schreeuwarend in het
Aquila
Een
derde
de
halverwege
vocaal, iets
buitengewoon
soort
half-aangelegde
met
Schreeuwarend
van
vallei
hij
wat
broedgebied (baltsperiode).
Dwergarend Hieraaetuspennatus In het
verbleven
gebied
Beide vertoonden rui. 9
handpen
3/4
(voor deze
linker-
aan
individueel
goed
8,
handpen
en
(13
18
rechts
20
en
lichte
(17,
8
handpen
en
had
februari)
donkere fase.
een
20
en
februari)
een
Aan
actie-radius
het
ruipatroon
vleugels de
waren
groot, hoewel
was
van
4
warrig uit; bij
er
zag
ontbrak
ruiscore
enkele armpennen in beide
staartpen.
een
een
de lichte fase
donkere fase
herkennen. Hun
te
Dwergarenden,
van
rechtervleugel,
links
plekken)
de valleien werden
vogel
De
ontbraken
vogel
de
en
aangegroeid).
verschillende
adulte
twee
Bij
(op
vogels
uitsluitend in
ze
gezien.
Afrikaanse Boomvalk Falco cuvieri De
zwaluwslaapplaats
voedselbron (Foto 8). en
30
vertrek
in
slaapplaats
het
groot aanbod
Pennisetum-veIden Boomvalken. Een
slaapplaats lokaal
hoogte, gezien
paar
maar
werden
duo).
zwaluw
het
op
Succes
als
aantrekkelijke aankomst
met
te
boven op
in razende de
wisselende iets
laag
en
laag
vaart
slaapplaats,
verzekerd,
was
Afrikaanse
gebruikt: rustig
pakken,
en
de
van
hoogtepunt
minimaal 7
werden
achtervolgingen
steile
hoogtes
wat
en
zo’n
met
is.
gevolg
grasbranden,
van
successievelijk
deel
een
bleef echter
vliegvlug jong
één
met
en
achtervolgden
verbazingwekkend
verdween
enkele
100-en zwaluwen telde. Dit
dat
net
Op
Boomvalken
20 februari werd
boven de bosrand in vier minuten
voor
van
Afrikaanse
ook
aanwezig,
betrof
intacte
naar
de
de
toen
waarschijnlijk
een
van
rui:
een
insectenvangend
midden
hand
tijd
11.13
2x
(4
19
een
dan adult
pakte.
Verschillende
februari)
vrouwtje,
zaten
uur
insect
een
exemplaar.
rechts
driekwart vernieuwd (adult
Ze
gezien. om
mannetje
Dit
op
trek
De
passeert
(en
dan ook
overwinteringsgebieden
profiteert van
de
van
de
was
exemplaren
symmetrisch
en
grote
op
eerste
februari).
Boomvalk, Falco subbuteo, werd niet gezien. Het is waarschijnlijk
Europese soort
Afrikaanse
zwevend.
waarneming
zwaluwen?).
252
tijdsbestek,
zwaluwslaapplaats,
weinig
eindeloos
armpennen
deze
pijlsnelle
een
samen
fenomeen dat gemiddeld resp. 20
aanwachtend
hoog
als
(altijd
bij Enyi
vertoonden actieve
De
opvliegende
exact
broedpaar.
Overdag
enige
nog
de
van
Boomvalken
Verschillende tactieken
ook niet
prooi
van
een
zwaluwen,
miljoen
een
aanvallen
leegloop
dit korte
hoogte,
grote
van
gezamenlijke
Afrikaanse
hun activiteiten viel
slaapplaats,
scheren,
olifantsgras
stootduiken
Met de
hoop
van
de
In
de zwaluwen. in de
rondvliegen
van
nam.
1.0-1.5
met
Boomvalken
over
beslag
voor
timing
zwaluwen
van
minuten
was
De
de massale
Europese
aanwezigheid
Boomvalken
De
liggen
Takkeling 9(3),
dat van
in
2001
de
helft
zuidelijke nihil
en
locatie
Afrika,
van
specificatie
van
van
het aantal
maar
regionale
variatie in
is derhalve
broedgebieden
bezuiden
ringmeldingen overwintering
ónmogelijk (Chapman
de Sahara
is
gelang geografische
naar
1999).
Lannervalk Falco biarmicus 21
Op
februari 2001
enkele km van
het
afstand
werd
olifantsgras bij
verplaatst richting
de
naar
Enyi.
Mogelijk
Tijdens
adulte Lannervalk
bij Enyi,
dorpje
een
Ebbaken
bij
de andere kant
aan
we
zagen
op
Door het afbranden
gezien.
7 februari hadden de zwaluwen zich
op
Pennisetum-veIden
verblijf
ons
omgeving
in de vallei
namiddag
een
kamp
ons
uitgestrekte
deze
was
in de
er
Ebbaken,
van
geen
geleidelijk de heuvels,
van
Lannervalken.
dicht bebost.
te
Discussie
Afrika is
een
(Moreau
1972, Newton 1995, Gatter 2000). Dat bleek ook Rond de
Nigeria. deel
cruciaal
van
vangplek
overal
het vertrek
in de
van
de
probeerden
aanwezige
boerenzwaluwen
knorden andere
hoog
zo
komen
predatoren
in
ook
schemering
Grote Karekieten ‘s
ochtends
geruis
4-5
scirpaceus (4
een
gevangen).
borin
Sylvia
Paapjes
Saxicola
(lOOen
riparia
(1
en
vogel zingend bij Kamp II),
territoriale
vogel bij Kamp
ex.,
gevangen), wevers,
van
je
waande
waren
een
en
en
II),
Gele
gevangen)
Grauwe
en
24
daurica
weliswaar
witkeelbijeneters Merops broedvogels
Dwergarend.
exotische,
maar
Ziedaar
herkenbare
fauna
dat
immer Bruine in de
overkwetterde
26
en
2
A.
gevangen), Oever-
en
gevangen
),
Hippolais polyglotta (1 striata
flava (slaapplaats
Anthus
de
verre
Karekieten
gevangen).
trivialis de
vanwege
van
Het
25 ha bekeken;
(c.
Kleine
albicollis in
een
voor
Voeg bij dit alles de
(resp.l
vertegenwoordigd,
te
Vlak
de
Vliegenvangers Muscicapa
Boompiepers
diepe uur
moment
met
wevers
Kwikstaarten Motacilla
je -kortstondig
Europese
Kiekendief
Afrika:
3
waarvan
mannakins
roofvogels Bruine
en
door
in
een
vielen direct stil
(>lOO aanwezig,
aanwezig,
Hirundo
In de 6.17
Boomvalken,
olifantsgras
dat
het
met
Roodborstsperwers,
en
gevangen).
rubetra
op
verband
gevangen), Orpheusspotvogels
territoriale
150-400
in
om
kwetteren.
vogels
Senegalcoucals).
diverse
olifantsgras;
Ripara
en
gewaarwording
trochilus
Phylloscopus
uilen
arundinaceus in het
rare
hoog
m
Roodstuitzwaluwen Tuinfluiters
soorten
Acrocephalus
zingend,
van
Fitissen
diverse
nog
te
(Afrikaanse
Kiekendief, Geelsnavelwouwen, Gymnogenes, Shikra’s
8
gevangen).
geluid
van
vertrekkende
te
al
verblijf
ons
Foto
vogels.
megarhynchos
Nachtegalen (1
De
(zie
de Palearctische
branding
mogelijk
gevleugelde
van
tijdens
Ebbaken
bij
de boerenzwaluwen
aanzwellende
tegelijk opvlogen,
snel
zo
dreiging
van
Luscinia
slaapplaats begonnen een
die in de Palearctis broeden
trekvogels
van
wemelde het
vegetatie
tienduizenden zwaluwen en
tal
voor
Nachtegalen
zaten
culmineerde in
gedruis
van
ochtendvangst)
een
ochtendschemering zingen;
continent
(tientallen,
Europa.
gebed
2
alomtegenwoordige Ook onder de
waaronder
vele
(1
van
Wespendief,
aantrekkelijke in
een
kanten
aangename
temperatuur.
De
Takkeling 9(3),
2001
253
Foto van
8.
Mistnetten vol
de Afi
Mountain
Morning catch of Barn
Helaas
boerenzwaluwen in
bevolking
inzien nog
gaat.
verarmd
aanzienlijk
vrijwel ongeschonden
buiten het
Het is
desastreus
verband is het
zijn gebleven
effect
een
soortspecifieke
een
kan
dat
de
de
van
de
Nigeria
de
de
op
wat
van
dan
de
nog
voet
Brink). 2001.
vogels
groeiende
in de delta of nader
lagere hellingen er
grote
net
nagenoeg alle
gering
een
en
dwerggorilla
aantal
vogels.
jagers dit
In
enkele tientallen
over
Kameroen, niet in de laatste plaats Recent DNA-onderzoek heeft
zich onderscheidt de
den
River Forest Reserve
ontbreken
maar
jaren negentig.
voor
Afi
zoogdieren
en
de
aan
van
gebieden blijken bij
van
olifantsgras
grote
op
er
vallei
gebiedsgebruikers
intacte
vegetatie
teken),
veeg
gorilla
daarom
op
(Bennie
regenwoud, mangrovebossen
is
van
sinds
2001
SE-Nigeria, early February
meer
ogenschijnlijk
hebben
dat deze
ligt
zijn
er
in
werkelijk verbazingwekkend
grensgebied
status
Ebbaken
de velden
(al zijn
bescherming
aannemelijk gemaakt
om
Zo
zijn.
te
godswonder
in het
door intensieve
nu
Zelfs
natuurlijk
reservaat
grotere zoogdieren. voor
of het
fenomenaal,
is
acaciabossen in de Sabel
februari
De habitatdestructie onder druk
Nigeria.
voor
met zicht
olifantsgras,
near
Arcadië. En
bepaald
ook
geldt
in Pennisetum
Swallows
is Afrika niet
alleen. Dat
het
tussen
ZO-Nigeria, ochtendvangst begin
hand.
van
Voor
de
meer
laaglandgorilla’s.
Een
informatie hierover
zij
verwezen naar:
www: anthro. ucdavi s. edu/features/gen/
g 12nig. htm
www:berggorilla.com/expo/evers/gjoumal/uesicht.html Er is
geen
twijfel
Mandrillus
hangt.
De
chimpansee
254
dat het voortbestaan
leocophaeus vraag
naar
en
van
chimpansee
bushmeat,
vooral
deze Pan
soort,
en
vele andere waaronder drill
troglodyles,
vanuit Kameroen
door Bert Wagendorp in De Voorkant
van
De
aan
een
(zie
ook
Volkskrant,
De
zijden
draadje
Stamppot 10
van
april 2001:
TakkeUng 9(3),
2001
IV) is
enorm
tijdens
gemaakt daarna
en
kan in korte
verblijf
ons
van
het
eten
nog
goedkope
een
het
van
je
je
natuurlijk
onontwarbare al
voor
kluwen
en
in
vormen,
dan
van
worden
roofvogel die
ze
De
afschot
omgeving
De
kant
en
de komende
regenwoud
goed
Palmgier
kaalslag
kunnen
van
beslag.
Voor
wat
hebben het
(zie
Soms
reservaten
in
betreft de
grijsnekpicathartes in de
van
gebruik
motorzagen
Takkeling 9(3),
de
op
een
merken.
te
is
afhankelijk
Boomvalk
openbreking
Bij
profiteren
van
te
een
uiteindelijk
voor
soorten
grote
in
maar
en
oliepalmen),
afwezig zijn
-althans
zijn
en
in
de
zich
vorming
zoals
uiteindelijk krijgt hij het
en
een
enigszins
gedomineerde
mensen
uitgesteld,
specialisten
of
eerste
nadeel indien de
soorten
door
een
ook
Gymnogene,
hoge bevolkingsdruk
worden
lang
was
Hagedisbuizerd,
regenwoud
weinig
roofvogels
vaststelde,
van
Lannervalk
en
soorten
dan
Dat
er
van
Ware het in deze
Roodnekbuizerd,
deze
van wat
verrijking
Geelsnavelwouw,
de
en
dat
ik
er
denk dat
binnen
wij precies
dit gebied
eerst,
Thiollay toch
zijn
de kleine
het
oreas
voorkomen, zal
regio (wat
zonder
hebben
tractoren
waardevolle
we
(tot
er
voor
boomsoorten,
kort
er
niettemin
twijfel zijn
talloze
begin
van
het einde
(enige) bescherming
Aft Mountain vanwege het feit dat
Daarvan
2001
als
en
teloorgang
Ivoorkust
Picathartes
van
1
deze
Ondanks
gebied).
De
Tabel
Boji-Ebok-regio:
rest
Ebbaken
soorten
voortzet.
zullen
de Kameroenese
ingebruikneming
van
eerder
helaas
habitatvemietiging.
aan
voorbeeld
een
in
we
vertelden
Wespendief ging.
habitatffagmentatie.
van
Shikra,
de
is
die
het laatst.
beschermde
kap
van
dan
Maar dit stadium verkeert snel in zich
verdwijnen
generalisten
van
van
zouden
Afrikaanse
mate-
kan
primaire regenwoud
selectieve
dat een
hebben
dragen;
te
een
regenwoud
niet-ingevoerde
Havik
dorpsbewoners
om
stadia
eerste
profiteren
Kiekendief,
landschap
meegemaakt.
optreden
De
galerijbossen
habitatdestructie
Daarbij
soorten en
in
in het bos.
handhaven
in
dat zou
en
verdichtsel
ring bleek
hier
richting delta,
omgeving
dan
Dwergarend,
het
landschappen). (2000)
zijn,
waar
en
Zwarte
De
bedreiging
onaangetast
dichtheden voorkomen. Al
plekken
voortgaande
de
van
in de
in wisselende
en
open
minder grote
vrijwel
soorten
ontbreekt Bruine
lagere
instantie
de ogen
roofvogels
Wahlbergsarend,
van
Het
gevolgen kunnen
de
en een
groot dat het
gebeuren.
te
primair regenbos, (die
geschoten
is
een
met
staat
Talloze
zijn.
hadden kans
bleek uit
hij de pot inging.
verdwenen bossen
en
in
lijken
Slangenarend,
in veel
Ebbaken,
decennia
de
nog
waarheid
waar
dat ongehoorde
zou
voor
roofvogels
van
van
te
aan
streek
geraakt.
onttakelde
verarming
land
werd
zonder
leidde.
Mocht dit
goedkoop zijn.
een
gebruik
had
gevolge
ten
Dit werd
populaties.
van
dat sinds kort
gezondheidsproblemen
gegeten, zoals
eveneens
zoek
een
de ring
Toch is
dood
acute
tot
zeer
afvragen
Ebbaken geplukt aantroffen vlak
was
wild
gedode
uitroeiing
gerucht
leeft in het betreffende gebied.
wat
Roofvogels
ook
die
gifsoort
vanuit Kameroen binnenkomen kun
resulteren in de
tijd
benadrukt door het
extra
is
voor
dwerggorilla’s
en
spoedig kaalslag
effect zal hebben op het
tekenen beide
gezien:
afwezig
olievleksgewijze
wegenaanleg, in het
gebied),
uitbreiding
van
255
akkers
in
ironisch
het
regenwoud, bosbranden
allerlei inspanningen
(Loske 1996), velden ze
plaats
af
regelmatig
verricht
zijn
exponent zijn
een
in de
zijn
branden.
te
bewijst
de snelheid
dorpen
uiteenvalt,
waarmee
Pennisetum-velden zijn branden
zijn
resterende ook
dit verband
gedaan, et
massaal
al.
worden
te
na
lopen
en
Ghana
worden gepredeerd door
mensen
dorpelingen
dan
Zo
steeds
nog
dat
eens
de
is.
De
Juist die uit
het
hebben
jaren 1987,
(Gatter
van
kleinere kans
een
de
de zwaluwen
duizenden
doen
van
hoewel
happen
grotere
te
Het
was
regenwoud.)
van
dat al
ze
verteller,
bedenken
te
waren.
waarschijnlijke
meest
steeds
bovendien ook nog
ze
de
de sociale cohesie
de
gelang
dat
zoals
slapen,
jaren
Penmsetum-
de
geschiedschrijving.
vernietiging
voor
enigszins
beschermen
te
mensenheugenis
platteland
1960- de
weggevreten. En
kunnen
olifantsgras
interessant
sinds
naar
rond
ontstaan
in Liberia
Daar
al
van
variabel
-dorp gesticht
plekken
1998).
tradities
verantwoordelijk
bijvoorbeeld
en
het
was
er
is
de laatste
waarvoor
worden in stand gehouden door
en
in Afrika ook op het
overigens
weer
regenwoud
andere
op
Brink
er
in
slaapplaatsen
olifantsgras
orale
Het
bevolkingsgroei.
die habitatvemietiging. Immers,
Ebbaken
van
Chief Francis
de
om
van
(In
inclusief
ontstaansgeschiedenis van
sterke
regenwoud gekomen
van
horen vertellen dat deze velden
versie
en
vaststellen dat juist de boerenzwaluwen,
te moeten
den
lopen
omdat vangst immers niet lonend is
op
kleine, erratische bezette slaapplaatsen.
En
om
was
dan al.
dan toch
dat
met
De
1982).
hoger
regenwoud
dichtheid
veel
als
savanne
dan
zijn
te
daarbij
was
er
voor
Thiollay (1985),
Het
toch niet de
van
apivorus)
and Golden
wijd verspreid. Affika
‘In West
primair regenwoud:
inside unbroken primary
moet
Oriole
(Oriolus oriolus)
Het kan haast niet anders of de
nadelige
overlevingskansen
van
hebben
gevolgen ‘onze’
Republiek
Congo
oppervlak
geschikt
geval
zeer
veel
in
de
Palearctis.
bovendien in
256
zou
rap
(voorheen
dit
het in
bijvoorbeeld
oppervlak
werkelijkheid
voor
het
voor
Congo,
het
van
nauwelijks
tempo in oppervlak af (Bijlsma
in
aan
kennis
(Pemis
misvatting
Deze
30%
druk).
is
regenwoud in West-
het en
de
de
en
in
regenwoud
Democratische de vraag.
in Afrika
aanneemt;
het
van
not winter
Buzzard
compenseren, is
(1995)
de
dan in
populatieniveau
Gabon
van
bosrijke
doordat
om
et
nauwelijks gebruik
Honey
Wespendieven
Newton
en
migrants do
hoeverre
In
vrijwel gelijk zijn is
het gaat
canopy.'
verdwijning
verlies kan
overwinteringsgebied
kleiner dan
In
Zaïre)
the
in
bos
gunstiger zijn
Wespendieven
occasional
Wespendieven.
Kameroen, de Centraal Afrikaanse Republiek,
berekeningen
an
trip
Nigeria
van
aanwezigheid
overschat
Africa, palaearctic
rainforest except for
de
waarnemer
de beste als
eerste
onze
1980, Brown
deel
versnipperd
decennialang
de West-Affikaanse avifauna, suggereert zelfs dat maken
van
van
tropisch regenwoud
in dit
geregistreerd;
belang
gemiddelde
een
van
Wespendieven
Afrika
is
overwinteringshabitat
observatiemogelijkheden regenwoud.
in
doorslaggevend.
de resultaten
& Simmons
(Brown 1971, Cramp
ook
waar
van
afhankelijker zijn
overwinterende
van
Eén
Wespendieven...
werd aangenomen
toe
tot nu
bleek
eindigen
te
Wespendieven waarschijnlijk
is
Het
in ieder
volgens
zijn
oppervlak broedgebied
zo
groot,
Eenzelfde
De
en
neemt
het
ontwikkeling
Takkeling 9(3),
2001
baart
Amerikaanse
geruime tijd
blijken
geneigd
zijn
te
dacht zelfs dat het
hij gelijk
zeggen dat
te
gevrijwaard
deze
van
mooie plannen
voor
sowieso
om
in
heeft
stellen
richting
2000 wel
jaar
laat
te
eens
zou
West-Afrika ben
naar
ik
En denk niet dat Centraal-Afrika is
gekregen.
verbetering
ter
trekvogels
Johnston 1992, DeGraaf &
Kijkend
grijpen.
Want het is één
ontwikkeling.
te
te
het
waar
zorgen
1980, Hagan III &
& Morton
1995). Terborgh (1989)
Rappole kunnen
al
biologen
Neotropen aangaat (Keast
de noodklok
ding
de situatie
van
luiden
te
&
(Diamond
en
Lovejoy
1985, Thiollay 1994), iets geheel anders is de uitvoering daarvan...
Acknowledgements Simon and Boniface of Ebbaken
Chiefs Francis, and
village The
welcome
friendly
bush
and
camps
Francioni
2001
January in
Liza
with the
Society
and
Bennie
van
Karafa
easier
Peter
den Brink
and
the
took
Mkpe
Szasz
Ghiurghi
Andrea
Hall
River
and
his
helpers.The
Our
International, the
Nigerian
Commission
Forestry
commented
stay
Frias).
Oscar
Natura
Calabar),
myself,
Our
swallows in
catching
and
State
and
photos
hospitality.
be remembered! The
(Hungary).
(Pro
(Pandrillus,
Cross
stay in their
to
for their
den Brink and
van
Erika
by Philip
all
to
that had been
team
Jenkins
and
(Lagos)
Brian
apart from Bennie
Micheloni,
made
permission
grateful
are
something
by
prepared
were
Italian-Spanish
also
was
granted
We
ways.
of Ebbaken is
Balazs
(Italy),
Gadsby
Conservation
(Calabar).
sites
(Pierfrancesco
Nigeria
Lagos),
people
group consisted of,
overlapped partly
work
the
by
ringing
swallow-catching Francesco
in many other
helpful
were
earlier
an
upon
version of this article.
Summary:
Observations
of
raptors
in
the
border
zone
of
rainforest in
primary
southeastern Nigeria
From 31
January through
24
February 2001, Cross
Boji-Ebok village complex. trap and study Barn in
birds)
and
plantations
populated, selective
(steady
although
reduced
with
visibility
to
fields
in
the
impact
fires). During
force
3-4
800-1500
of Ebbaken
vicinity
southeastern
rustica
the
at
huge
foothills of Afi
B), m
nearby is
much of the
which
in
and
valleys
increasing
roost
period,
February,
hills.
high
It
is
smoke
Temperatures
to
million area
is
forest with
fairly
hunting,
the Harmattan
with
visited
was
(1.0-1.5
Mountain. The
(farming,
-together
(6°38’N, 9°05’E,
Nigeria)
rainforest of Aft Mountain and the
primary
human
bush
logging,
winds
Hirundo
Pennisetum in the
grass
in between the
wedged small
elephant
Swallows
the
River State,
thinly
dear-cuts,
was
from
blowing
bush
fires-
during daytime ranged
between 31 and 40°C in the shade.
Raptors Ebbaken
were
day, species, were
some
a
high
vantage
82 hours between 31 and age,
sex
recorded.
measuring
De
observed from
during
The 2x3
Takkeling 9(3),
area
point
in the foothills about 3
and 21
February (Table 4);
moult, individual plumage
covered
km of
2001
January
from
mainly
high
this vantage
characteristics and
point encompassed
forest backed
by
the
primary
km from
time of the behaviour c.
600
ha,
rainforest of
257
Afi
Mountain.
each
of
success
At
least 12 raptor
of the
(end
were
Buzzard
Buteo
observations, females, a
1
also
regarding
moulting
m
least
at
of this
with
hours of 4-18
seen
involved
Western
green-yellow
in
The Pennisetum-fields other
Palearctic
and
calls
in
early
of
morning
600
ha
breeding
begging juveniles. Highest Red-necked
cuculoides,
but
birds,
(nearest
typus
site
(adult
adult males, 4
in
given
male present
14
in prep
swallow
at
18 and
17,
seen
February,
13 and 20
on
). in
roost
probably (light
dark
phase
February;
both
valleys).
to
surveyed intensively) Luscinia 1
of individuals, several
(>5 singing,
20
(34 adult
juveniles;
Bijlsma
swallows and
departing
on
Palearctic
apivorus
iris and
yellow
is
several
Pernis
which 7
and
cere
seen
Nightingales
tens
arundinaceus
Acrocephalus A.
like
hunting
Booted Eagle Hieraaetus pennatus
primaries
25 ha
(c.
migrants
finished
Polyboroides
local
secondaries and rectrices
primaries,
or
among
February, predating
showing large home ranges and restricted
daylight
behaviour in the
Honey-buzzard
important wintering
fields)
of
latter).
20 individuals
outermost
nesting
fledglings
hours
cuvieri).
apparently recently
Harrier-hawk
in the
i.e.
local Pennisetum
with moult in
phase
Falco
Hobby
Marsh-harrier Circus aeruginosus
in
1-5
activities and
Cuckoo-falcon Aviceda
African
female with
description
early morning roosting
seen
species
present,
2nd-year
detailed
Western
were
and
auguralis
were
and last
predator
had
pairs
African
by
of raptor
majority
migrants
Many
distances of 800-1000
neighbour The
reached
African
the first of avian
showed territorial and/or
2). and
dry period)
densities
kept
were
(mainly
species (Table
area
i.e.
trapping,
observations
involved
species
observation
swallow
During
day, systematic
also
were
much favoured
megarhynchos
(full
Great
trapped),
song
Reed
by
and
Warblers
Reed Warblers
trapped), European
scirpaceus (4 trapped), Whinchats Saxicola rubetra (>100, of which 26 trapped).
Willow
Warblers
trapped).
Sand Martins
Red-rumped
striata
For
Swallows the
bordering
3
trochilus
Yellow
trapped).
Tree
Riparia Hirundo
daurica
Pennisetum-fields,
reasons
of are
presented
commensal with
in
Table
human activities
few
trapped,
territorial
1.
a
road
During
count
this
dominated the
very
from
(thinly populated),
African
raptor
shown
Cuckoo-falcon
persistent calling
258
as
the
by
fauna
the
Aviceda
from each in
ditto).
near
following
Afi
Near
Swallows)
Camp
to
the
Ogoja (densely
generalist
survey,
especially
Necrosyrtes
Mountain
in
Muscicapa
present.
from Lagos
scenery,
II
2
and
in
raptors
Yellow-billed
monachus. This is
southeastern
Nigeria
overview of raptors observed there.
cuculoides: 3
early morning
were
(150-400
(tens present,
among Bam
road
Kites Milvus migrans parasitus and Hooded Vultures different
trivialis
flava
Spotted Flycatcher
Hippolais polyglotta
the results of
comparison,
(2 a
Motacilla
Anthus
Pipits
Garden
trapped),
24
present,
Wagtails
trapped,
riparia (1
and ditto Melodious Warbler
populated)
(100s
trapped).
(1
in Pennisetum,
roosting
bushes
Phylloscopus borin
Sylvia
Warblers
territories located
on
600
ha, with
and late afternoon.
De
Takkeling 9(3),
2001
Bat Hawk when bats
high
in
a
alcinus:
Machaeramphus
still abundant both
were
observation
single
a
low and
at
southwesterly direction, probably heading
Yellow-billed Kite Milvus
migrans parasitus:
for its
on
12
February, flying
was
roost.
of the
one
dawn
at
altitudes. The bird
high
species (Table
commoner
2, 4), typically associated with human activities (village) and bush fires. The first show
when the Pennisetum fields up
insects and small mammals. On later
fire
caught
days,
one
bird
At the end of the Harmattan, when the weather some movements
several
the birds
(Table 3),
and
The
gliding.
observations
4
heading
NNE
of
in
bird. Two
breeding
nearby. Departure
returned
birds
recorded.
were not
local
at
passing already
birds
made of
were
and cloud formation started,
February (for example,
roosted in the hills
juvenile
1
well before sunrise
flapping flight
19
to
fleeing
on
numbers of Swifts Apus and Palm Swifts apus
large
Gypohierax angolensis : probably
Palm-nut Vulture immature and
18 and
on
with
feeding
with scorched rectrices.
seen
was
changed
Palearctic Black Kites M.m. migrans
Cypsirius parvus.
1
noticed
were
February), together
18
on
February,
7
on
from the
considerable
a
late afternoon.
unknown
identity
adults,
roost
was
height using
During
(same
daytime, roosting
as
birds?) (Table 4). Snake
Circaetus
Eagle
seen
sp.:
and
16
on
but
February,
20
specific
identity
commonest
species
unknown. African
Polyboroides
Harrier-hawk with
observed,
at
least
6
pairs
cultivated fields. Two pairs Between
respectively.
elaborate
showing Wings
by
fast and shallow
long
at
eye
distance.
but with
Red-chested like.
A
5.
clearly
The
was
seen
soaring
the
De
in late on
of the
Takkeling 9(3),
juvenile
were
were
of the
a
male mass
accompanied
more
and
by
see
cover
a
repeated high,
swallow
first- and
also moult
bordering
also
was
second part:
colouration of soft
between
a
bi-
two-
‘gjuuu-le’.
than Goshawk-
trapping
parts
are
on
11
detailed in
second-year
scores
4-6
with the naked
even
Sparrowhawk-
during
(sometimes
performing
fled youngster
recently
displayed,
great heights.
swoops
with the hand
highly visible,
caught
was
and 5;
from
upward
small
begging juvenile,
a
medium and
high, short-pitched
tail-banding 4
at
and
and
pairs intensively
most
zenith),
with
interspersed
bird
can
in Table 6. An adult
cultivated
fields, using
perch
February. Accipiter not
melanoleucus:
Sparrowhawk-like.
morning (Table 4), chickens
village.
2001
dives
its
at
toussenelii :
Accipiter
behaviour,
focused
edge
first part and
Photographs
17
call
begging
a
time,
Display flights
still-hunting
m, on
local
by
the
forest
high
meandering flights
looping
calender-year
from
hrs
during steep
or
Measurements,
Sparrowhawk
juvenile at
throaty
seen
appearance and
13
Sometimes, displays
differences in
seen
of 3-6
Black
a
2001.
be
female
heights
beats.
Goshawk
second
February Table
wing
‘he-heeee’. The
syllabic toned,
roll
ha of
accompanied
and
contracted
sideways
a
and
undulating
partly
were
followed
11
were
pectoralis :
typus
600
on
during
the
hunts
Presumably
at
Two
distinctly pairs
pairs displaying
and
exclusive
Ebbaken, making
this
juvenile
was
Goshawk-like
solitary
birds
in
were
territories. A
dashes from the forest
captured
and
eaten
by
259
villagers
7
on
secondaries
An
February. 19
on
Shikra
Accipiter
almost
having completed
Measurements, Lizard
ha. Most
sites. One
and
16 00
hrs)
times
other
to
the
of her left
centre
to
trapping
auguralis:
shafts)
on
6
single pair
restricted
in the
9.32,
10.10,
11.12,
11.22
items
7).
of
edges
to
of 600
study plot
16-17
old
an
old
days
200
11.41 and
Yellow-billed Kite
and
13.49 hr
13.08 hr lizards
were
in
nest
and
nest
cane
between
between 8.00
10.00 Other
(lx).
rat
cotton
huge
a
between 8.00 and
(16 February,
(19 February,
(2x)
from
m
(16 February: primaries just
8.59, 10.45, 12.08 and 14.47 hr (6 February:
and
old
and
in Table 7.
territorial within
highly
of
nestling
a
a
February,
(compare
Photographs
given
are
18
on
individuals.
calling
Buteo
were
prey
swallow
second-year plumage
tail-feathers;
Ebbaken, with only
hrs),
Identified
hrs).
moult in
monogrammicus: almost entirely
tending
was
Feeding
15.00
refer
from blood
emerging
fresh
near
Buzzard
pair
caught during
its moult from first-
Kaupifalco
recordings
Red-necked
showed
and colouration of soft parts
hill sides
on
male was
a
with
mass
Buzzard
high forest
wood.
badius:
rectrices
outermost
adult female
February.
and
14.00
pairs
were
present with begging fledged juveniles.
Wahlberg’s Eagle Aquila wahlbergi: above
tree-level
flights
of both 1
seen on
with
confined
being
pairs
frequently
were
few hours
around
undulations
at
heights
great
noun
exclusive
indicating
seen,
is reminiscent of that of Lesser
February,
steep
resided in the 600 ha
pairs
two
the
to
activities
plot,
(Table
Parallel
4).
home ranges.
Display,
Spotted Eagle Aquila pomarina,
accompanied
by
hoarse
high-pitched,
a
‘cheee-cheeeeee’. African to
7
Falco cuvieri: the swallow
Hobby
seen
sections of Pennisetum site
Enyi.
near
In
late
7
on
the
hunting and
of African
strategies:
diving,
an
low
African
had
at
were
Hobby
was
catches
in
careful observations,
less
roost
close
to
or
rainforest
from
Ebbaken, with
were
near
not
involving
an
adult
to
extensive
recorded
secondary
catching
was
was
settled. The
cruising
birds
recorded
Pennisetum
on
areas
at
several
medium
heights
at
successful
(2
vertebrate diet.
February
raptor
which
recorded.
near
of
a
swallow
Ebbaken.
high
species
Enyi,
near
the
of
because of biased method of
De
heights.
great
were not
sections of the roost
Typical
till
used
hunting. During
mainly
to
using
in attendance.
birds
soaring
21
still
departure/arrival
distinct characteristics
forest.
(probably partly
still
another
to
were
insects in mid-air a
(up
destroyed large
switch
cooperative
suggesting
important
to
Swallows
Hobbies Falco subbuteo
Aft Mountain shows
primary
African Hobbies
before swallow
speeding,
hr),
started
juvenile
had
or
low
11.13
European
had switched after fires had raked
transition
many
Bam
in mid-air, and
frequent,
minutes, 20 February,
The raptor fauna
260
very
one
just
roost
observed while
Lanner Falcon Falco biarmicus:
village
with
from
the
low level
Despite
4
left
100 s of
only
pair
peaked
quartering,
pursuits
observations
daytime, Once
hot
when
breeding
Hobbies
of swallows
majority
attracted
and the swallows
February
February,
the Ebbaken-site, the local Activities
roost
but numbers declined after bush fires had
simultaneously),
forest in
primary
recording.
Takkeling 9(3),
2001
insufficient attention
with
whereas
increasing
pressure
frequency
and
continue
from
its
populations Chimpansee
The
shown
the
by
diverse
associated
apivorus
raptor fauna. The
of its habitat
conception
Gorilla
forest
high
destruction on its winter survival and
the
by
Mandrillus
of
density has
and the
Africa,
of
presence
and many
is also
clearly
Buzzards
Honey
serious
will
fauna
leucophaeus,
oreas
Corythaeola cristata),
high also
in
requirements
Drill
fauna
raptor
an
farms,
River Forest Reserve
shown
as
gorilla,
With
4).
of the raptor
Picathartes Picathartes
the Great Blue Turaco
with
of the Afi
area,
2 and
the
hunting,
composition
protection
of this
troglodytes, Grey-necked
Pan
and
species
primary rainforest),
(Tables
increase in number of
including
logging and
importance Gorilla
Mountain
species (including
turaco
fires,
the need of active
to
surroundings. of
bush
methods for
census
rainforest abounded
high density
The
lend further support and
inadequate
secondary
human settlement,
of
extent
change.
to
and
of
species typical
consequences
possible impact
Pernis for
our
of rainforest
population dynamics.
Literatuur
Ash J.
1995.
An immense
R.G
Bijlsma
African
1997.
in
Nigeria.
Ghana:
BTO News
age,
200: 8-9
behaviour
sex,
and habitat
choice.
Journal
of
12: 9-13.
of
Ecology
in
roost
Buzzards
Raptor Biology
R G.
Bijlsma
Swallow
Honey
Buzzards
Honey
Pernis
wintering
apivorus
in
Africa.Vogelwarte
submitted.
Bijlsma R.G., moult van
den
den Brink
van
raptors
Brink B
R.G.
Swallows
, Bijlsma
Brown L.
Cramp
1999. The
&
Simmons
University Press, DeGraaf R.M.
&
van
der a
1998.
Constant
WIWO,
K.
1982.
1980.
(eds.)
A.W.
Publication
&
4.
Gatter
Nigeria.
W.
1987.
(Westaffika). Gatter W. am
Hagan
2000.
J H.
1995.
J B
Hoyo J.,
and
and Barn
Swallow
Society,
roosts
in
Accra.
Boston Vol.
I, Academie
London
Press,
Chelmsford
The
birds
of the Western Palearctic.
Neotropical migratory
(eds.)
Moore
Zugverhalten
Vogelzug
Elliott A. &
und
No. 4
und
Bayern
Vol.
2.
Oxford
birds:
natural
history,
distribution
and
Ithaca.
Conservation
Nason
of
tropical
forest birds.
ICBP Technical
D .W.
1992.
A.M.,
Überwinterung 24:
Sharland
R E.
& Skinner
N.J.
1994.
The
(Second edition). BTO, Tring. von
palaarktischen
Vögeln
in
Liberia
479-508.
Vogelbestande
in
Mitteleuropa:
30 Jahre
Beobachtung
des
Tagzugs
Wiebelsheim.
Ecology
and conservation
of Neotropical
migrant
landbirds
Press, Washington. Sargatal
to Guineafowl.
Takkeling 9(3),
1985.
A.M.,
AULA-Verlag,
& Johnston
World Vultures
De
,
Verh. orn. Ges.
Smithsonian Institution del
T E.
B.O.U. Checklist
Randecker Maar. III J.M
Aifica,
measurements and
ICBP, Cambridge.
Elgood J.H., Heigham birds of
Sites
Zeist/Ghana Wildlife
The Birds of
on
Oxford.
Lovejoy
No.
data
European songbirds
Effort
Houghton Mifflin Company,
prey
Some
(eds.)
T.
population change. Comstock Publishing Associates, Diamond
1994.
26-29.
for
58,
K.
Babbler 28:
Have
Hobby. Arlequin Press, K.E.L.
Terpstra
quest
WlWO-report
birds of
Rappole
&
&
in Botswana.
Urban E.K. & Newman
A.
S.
Roder F.
in Ghana:
1996/97.
1971. African
L.H.,
Chapman
rustica
Hirundo
December/January
Brown
de
B.,
of flight feathers in
2001
J.
(eds.)
1994.
Lynx Edicions,
Handbook
of the Birds of the World. Vol. 2
New
Barcelona.
261
Keast A. & Morton E S. conservation. Loske
K.-H.
Nigeria Moreau
P.
J.
1995. Ibis
J.-M.
186
prey
Neotropics: ecology, behavior,
distribution and
D.C. Rauchschwalben
Schlafplatz europaischer
rustica
Hirundo
in
10: 42-48.
between
bird
Academie
migration systems.
breeding
and
of Southern Africa. David all the birds
the American
gone?:
Princeton
tropics.
1985. The West 1985.
the
wintering
Press, in
ranges
London
Palaearctic-African
241-249. of
1989. Where have
(eds.)
T E.
in
Press, Washington,
Limicola
Relationship
137:
migrate to
Thiollay
wichtiger
Bedrohung.
1982. Birds
Terborgh that
Ein
birds
Migrant
1972. The Palaearctic-African
I.
migrants.
Steyn
1996.
und seine
R E.
Newton
1980.
Smithsonian Institution
Philip, Cape
essays
of
tropical
Town &
conservation
of birds
Princeton.
A Review.
forest birds.
Johannesburg
and
biology
University Press,
African Forest Avifauna:
Conservation
the
on
In:
Diamond
ICBP Technical
A.W. &
Publication
Lovejoy
No.
4:
171-
ICBP, Cambridge.
Thiollay
J.-M.
1977.
Distribution
saisonnière
des
rapaces
diurnes
Afrique
en
occidentale.
L’Oiseau
et R.F.O. 47: 253-294.
1994.
A world
conservation
strategy.
Thiollay and
J.-M.
Today Thiollay
231-240.
J.-M.
Chancellor
Adres:
9.
Foto
gewicht
WWGBP,
2000. &
Stability
Meyburg
Dwerguil 98.8
gr,
Otus
cy
moult
262
and
B.-U,
scops
11
I) captured at
tropical B.-U
forest
raptors
& Chancellor
7983
1
(na
februari
160 mm,
the swallow
in
long-term changes
(eds ): Raptors
handpenrui 0,
old, wing length
of
Meyburg
Current R D
trends,
research
(eds ), Raptor
objectives
Conservation
Berlin.
Doldersummerweg I,
Ebbaken, ZO-Nigeria, (> !
review In:
LD
kj,
rui
a
vleugellengte
(Bennie
near
West-African
15-25.
raptor community.
WWGBP,
In R. D
Berlin.
Wapse (Email:
[email protected])
118.5 mm.
roost
risk,
lichaamsveren
2001
P8
at
van
160
P8
gevangen
den
Brink).
tarsus 30.8
Ehbaken
mm,
1),
mm,
118.5
op
in southeastern
98.8
Scops
g,
Owl
primary
Nigeria,
De
tarsus
30.B
mm,
zwaluwslaapplaats bij
Common
mass
mm,
de
Otus scops
moult
0, body
11 February
2001.
Takkeling 9(3),
2001
