co-funded by the EU
Ik heet Stoere Siebe. Op internet speel ik vooral spelletjes en doe ik mee aan wedstrijden. Ik surf er op los: muziek downloaden, grapjes uithalen met mijn vrienden… Internet is cool!
ik ben Flitsende Fien. Ik surf eigenlijk niet zo veel op internet, maar chatten vind ik super! Na school en in de vakanties houd ik zo contact met mijn vriendinnen. We chatten uren en uren!
En jij?
WAT DOE JIJ ZOAL OP INTERNET?
r
Chatten
r Spelletjes spelen
r
Deelnemen aan wedstrijden
r
Foto’s versturen
r Muziek
downloaden
r E-mailen
r
r Informatie
r
r Mijn profiel
Filmpjes kijken Surfen
opzoeken
updaten
1
MIJN PROFIEL (foto of tekening van jezelf)
Naam:
..............................................
Geboortedatum: Adres:
.....
.....
.........
.............................................. ..............................................
Nickname: ...............................
Mijn school:
Telefoon:
...............................................
E-mailadres:
...............................................
............................................................................
Ik ben verliefd op:
........................................................
Beroep van mijn ouders:
........................................................ ........................................................
Hobby’s:
............................................................................
Ik heb een afkeer van:
........................................................ ........................................................
Ik word verdrietig van:
........................................................ ........................................................
Mijn kleur van onderbroek vandaag is: Dit weekend ga ik:
.....................................
.................................................................. ..................................................................
2
Hoe persoonlijk ZIJN VOLGENDE DINGEN VOOR JOU?
Dit vertel je alleen aan je beste vrienden of
Enkel mensen die je persoonlijk kent mogen dit van je weten.
Dit mag iedereen van je weten.
KRUIS AAN:
Je naam
Op wie je verliefd bent
Je leeftijd
Het beroep van je ouders
Je adres
Je hobby’s
Je telefoonnummer
Je gevoelens en persoonlijke gedachten
Je e-mailadres
De kleur van je onderbroek
Waar je op school zit
Je weekendplannen
Zaken die ik aan een onbekende op straat niet zou vertellen, vertel ik ook niet op internet.
Welke foto’s ZOU JIJ ONLINE ZETTEN?
TIP
Plaats geen sexy foto’s en berichtjes. Die kunnen ervoor zorgen dat mensen je vervelende berichten gaan sturen.
KIJK NOG EENS NAAR JOUW PROFIEL OP BLZ. 2. STAAN ER RODE DINGEN IN?
3
PLEZIER OP INTERNET Waar of niet waar? W
NW
Als ik afspreek met een chatvriend, dan praat ik er eerst met mijn ouders over. Ik neem ook mijn beste vriend Seppe mee en ik spreek af op een openbare plaats.
KRUIS AAN: 1. Als je een foto van iemand op internet wil plaatsen, moet je eerst zijn of haar toestemming vragen.
W
NW
2. Je kan je profiel op privé zetten, zodat enkel je vrienden je foto’s kunnen zien.
W
NW
3. Echte vrienden moeten elkaars wachtwoord kennen.
W
NW
4. Als je een webcam gebruikt, kan de ander je filmen of fotograferen zonder dat je het weet.
W
NW
5. Heel veel mensen toevoegen aan je MSN-contactenlijst, of je ze nu kent of niet, is niet zo’n goed idee!
W
NW
Flitsende Fien heeft een afspraakje gemaakt met een leuke jongen die ze kent van internet.
WEET JIJ
WIE ER OP
FIEN STAAT TE WACHTEN?
TIP 4
Geloof niet zomaar alles wat je leest of hoort op internet. Iedereen kan typen wat hij of zij wil en niemand controleert dat. Soms zijn mensen niet wie ze zeggen te zijn.
BIJLAGE BIJ HET SPEL ‘DE JUISTE CLICK’ • LOGBOEK
+ = totaalscore:
punten vrienden
punten plezier
punten informatie
+
vrienden NR Codewoord ?
plezier NR Codewoord ?
................................................................................................................
informatie NR Codewoord ?
logboek van:
je scherm en de anonimiteit op internet.
• ............................................................. achter
BEHANDEL MENSEN OP INTERNET MET RESPECT:
echte leven kent en vertrouwt.
• Deel ...................... alleen met mensen die je in het
............... Doe nooit iets waar je je niet goed bij voelt.
......................................................................
• Gebruik een webcam alleen met ..............................
toestemming nodig hebben om je webpagina te zien.
• Pas je ............................... aan, zodat mensen jouw
vrij.
net? Geef nooit .....................................informatie
................................... over jezelf vertelt op inter-
• Denk na over .....................................................
MAAK EEN VEILIG PROFIEL:
Vrienden OP INTERNET
VUL IN:
BIJLAGE BIJ HET SPEL ‘DE JUISTE CLICK’ • TIPS: INVULZINNEN
gemakkelijke opdrachten.
• Een ............................ met heel mooie prijzen en
een fabeltje.
• .................. ringtones, wallpapers, muziek zijn vaak
• ................ die vertellen dat er een prijs op je wacht.
ALS IETS TE MOOI LIJKT OM WAAR TE ZIJN, DAN IS HET VAAK NIET TE VERTROUWEN:
Plezier OP INTERNET
ze uit je vriendenlijst of .............................. je ze.
• Als je mensen niet vertrouwt, ............................ je
Doe je dit toch, vertel dit dan zeker aan je ouders.
• Spreek ........... af met mensen die je alleen online kent.
..................................., toe aan je vriendenlijst.
• Voeg enkel personen die je .....................................
CONTACT MET VREEMDEN:
waarmee je anderen .........................
• Verspreid geen berichten, foto’s of ander materiaal
BIJLAGE BIJ HET SPEL ‘DE JUISTE CLICK’ • TIPS: INVULZINNEN
• Je kan de schrijver van de tekst of maker van de website
formatie gehaald heeft. Dit noemt men .....................
• Er wordt vermeld waar de schrijver van de tekst zijn in-
ZO HERKEN JE EEN BETROUWBARE WEBSITE:
Informatie OP INTERNET
door zonder eerst hun toestemming te vragen.
• Geef nooit informatie of foto’s ................................
............................... voor 100% vertrouwt.
• Vul deze persoonlijke info alleen in als je
FORMULIEREN EN ENQUÊTES
• Open nooit bijlagen van e-mailberichten van ...............
................................
• Gratis muziek, films en games downloaden is meestal
computer die alles scant wat je downloadt van internet.
• Installeer een ........................................... op je
DOWNLOADEN:
gen, dan zal dit waarschijnlijk juiste informatie zijn.
onderwerp. Kom je op meerdere sites dezelfde info te-
website geeft je links naar websites over hetzelfde
• Bekijk ................................... websites. Een goede
hier om exacte gegevens?
• Wordt er ................................ gegeven of gaat het
goede kanten van iets beschreven.
gemaakt is om iets te verkopen, worden vaak alleen de
• ............................ van de website. Als een website
tekst geschreven is.
Controleer de ....................................... waarop de
• De website wordt nog steeds up-to-date gehouden.
andere gegevens worden vermeld op de website.
......................................... Zijn e-mailadres of
ZO HERKEN JE EEN BETROUWBARE WEBSITE: • Bekijk verschillende websites. Een goede website geeft je links naar websites over hetzelfde onderwerp. Kom je op meerdere sites dezelfde info tegen, dan zal dit waarschijnlijk juiste informatie zijn.
Informatie OP INTERNET
FORMULIEREN EN ENQUÊTES • Geef nooit informatie of foto’s van vrienden door zonder eerst hun toestemming te vragen.
DOWNLOADEN: • Open nooit bijlagen van e-mailberichten van vreemden.
ALS IETS TE MOOI LIJKT OM WAAR TE ZIJN, DAN IS HET VAAK NIET TE VERTROUWEN.
Plezier OP INTERNET
CONTACT MET VREEMDEN: • Voeg enkel personen die je in het echte leven ook kent, toe aan je vriendenlijst. • Spreek niet af met mensen die je alleen online kent. Doe je dit toch, vertel dit dan zeker aan je ouders.
BEHANDEL MENSEN OP INTERNET MET RESPECT: • Verspreid geen berichten, foto’s of ander materiaal waarmee je anderen kwetst.
MAAK EEN VEILIG PROFIEL: • Denk na over wat je wel of niet over jezelf vertelt op internet. Geef nooit persoonlijke informatie vrij. • Gebruik een webcam alleen met mensen die je ook in het echte leven kent. Doe nooit iets waar je je niet goed bij voelt.
Vrienden OP INTERNET
BIJLAGE BIJ HET SPEL ‘DE JUISTE CLICK’ • TIPS
PLEZIER OP INTERNET
Tijdens het surfen komt Stoere Siebe terecht op een website met volgende advertentie:
Wat vind jij? Moet Siebe het spel spelen? Waarom (niet)? ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................
Op het internet kan je veel leuke dingen doen, maar er zwerven ook virussen en misleidende reclame rond…
I I V K D W M X Q I C T L A E E G W Z L P H O S H D S S V L P O P U P S I F R E S H F V R T B E E G T C S Z A R A A E A Y M A R W I U Z M A E B G N T J B O D L L G I Q T D L F E D Y A M K M L R F N Q
ZOEK VOLGENDE WOORDEN: ➱ Pas op met POP-UPS die je vertellen dat er een prijs op je wacht. ➱ GRATIS ringtones en wallpapers zijn vaak een fabeltje. ➱ Gratis muziek, films en games downloaden is meestal ILLEGAAL. ➱ Een WEDSTRIJD met hele mooie prijzen en gemakkelijke opdrachten is verdacht. ➱ Installeer een virusscanner op je computer die alles SCANT wat je downloadt van internet. ➱ Open nooit bijlagen van e-mails van VREEMDEN.
TIP
Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het vaak niet te vertrouwen…
5
RESPECT
Cyberpesten
OP INTERNET
betekent dat je het internet of je gsm gebruikt om anderen te pesten. Voorbeeld: iemand uitschelden tijdens het chatten. Ken jij nog andere VOORBEELDEN van cyberpesten?
Flitsende Fien zit voor de computer, op het scherm staat een gemeen bericht van Boze Brecht:
BRECHT ZEGT: Stomme koe!
.................................................
Wat denkt Fien? Wat kan ze zeggen? Vul in:
.................................................
FIEN ZEGT:
.................................................
.............................................
................................................. .............................................................
.................................................
............................................................. .............................................................
WAT KAN JE ERAAN DOEN? 1. Negeer de pester en de berichten. Blokkeer hem of haar. 2.
.................................................
Vul in: niet op
de pestberichten als bewijsmateriaal. Van een website kan je een ‘screenshot’ maken met de Print Scrn-knop.
3. Voeg alleen personen die je in het echte leven goed en vertrouwt toe aan je vriendenlijst. 4. Word je gepest? of je leerkracht. 5. Of stuur een via
[email protected].
6
erover met je ouders naar Child Focus
TIP Verstop je niet achter je scherm, maar gedraag je op internet zoals in het echte leven.
.
STEL
5 REGELS
OP WAARAAN INTERNETGEBRUIKERS ZICH ZOUDEN MOETEN HOUDEN:
Ben jij akkoord of niet akkoord met de uitspraken van Siebe en Fien? Overleg met je beste vriend(in):
1 ......................................................
...................................................... Ik houd er wel van om een choquerend filmpje door te sturen naar mijn vrienden. Lachen!
2 ......................................................
.
.
.
.
.
Op internet schaam ik me niet voor wat ik voel en denk, dus anderen mogen alles van me weten, ook mijn geheimen.
......................................................
3 ......................................................
...................................................... Het schelden op internet hoort erbij, iedereen doet het, dus ik ook. Zo brul ik door met HOOFDLETTERS te schrijven.
4 ......................................................
......................................................
5 ......................................................
Netiquette wil zeggen dat je anderen op internet met
respect
behandelt, zoals jij ook graag behandeld zou willen worden. Dit betekent bijvoorbeeld geen bestanden doorsturen die je vrienden in de problemen kunnen brengen of overstuur kunnen maken.
......................................................
TIP Het lastige aan chatten of e-mailen is dat je vrienden je lichaamstaal niet kunnen zien. Je kan emoticons gebruiken om duidelijk te maken hoe je je voelt.
7
p.4: Waar of Niet waar? - Waar: 1,2,4,5 - Niet waar: 3 Je wachtwoord is geheim dus geef het aan niemand door! p.5: Siebe en het woordspel Kijk goed uit welke persoonlijke informatie je doorgeeft om een spel te kunnen spelen. Je weet niet wat de beheerder van de website doet met je gegevens. Bovendien kan het spel virussen bevatten. De kans dat je effectief 1000 euro wint is trouwens erg klein!
8 p.6: Voorbeelden van cyberpesten - Gemene berichten sms’en, e-mailen of posten op iemands profiel. - Kwetsende foto’s of filmpjes van iemand doorsturen. Iemand bedreigen tijdens het chatten. Inbreken in iemands computer. Een virus versturen. - - -
p.6: Wat kan je doen aan cyberpesten? 1 reageer – 2 bewaar – 3 kent – 4 praat- 5 e-mail p.8: Wie zoekt die vindt! Juist: 1, 3, 4, 6, 7 Fout: 2, 5, 7
OPLOSSINGEN 1.
kan je de maker van de website contacteren.
2.
geeft de schrijver vooral zijn eigen mening over iets, in plaats van feiten en exacte gegevens.
3.
wordt er vermeld waar de schrijver van de tekst zijn informatie gehaald heeft.
4.
wordt de informatie up-to-date gehouden.
5.
probeert men je iets te verkopen.
6.
staan er links naar andere websites over hetzelfde onderwerp.
7.
staan er spelfouten op de website.
8.
is het duidelijk wat het doel van de website is.
DUID AAN: BIJ EEN GOEDE,BETROUWBARE SITE:
Hoe kan Fien weten of ze met een betrouwbare website te maken heeft?
Ik gebruik internet ook om mijn huiswerk te maken: je kan er heel gemakkelijk info vinden.
DIE VINDT!
WIE ZOEKT
COLOFON Redactie Els Van Decraen Eindredactie Barry Caers Inhoudelijk advies Erika Frans, Lies Verhetsel, Bart Degryse, Nel Broothaerts, Communicatie-afdeling Sensoa Vormgeving Centrum Informatieve Spelen vzw Druk Dils V.U. Chris Lambrechts Kipdorpvest 48a, 2000 Antwerpen Wettelijk depot D/2009/7164/9 Versie December 2009 eerste druk Oplage 75.000 Een uitgave van Sensoa vzw en Child Focus
Met steun van:
The project is co-funded by the European Union, through the Safer Internet Plus Programme – https://ec.europa.eu/saferinternet.
Deze brochure en het bijhorende lespakket “Kids in Cyberland” voor de derde graad basisonderwijs kan je downloaden op www.clicksafe.be en www.sensoa.be/shop. © 2009 Sensoa.
Toestemming vereist voor de overname van teksten, op welke wijze dan ook.
