Colofon. Opdrachtgever. Uitvoerders. Verantwoordelijke uitgever. Grafische vormgeving. Wettelijk depot. Monitor Wonen 2010 December 2010

Monitor Wonen 2010

Colofon Monitor Wonen 2010 | December 2010

Opdrachtgever Samen Leven/Strategische Cel/Woonregie

Uitvoerders Bestuurszaken/Studiedienst Stadsobservatie Samen Leven/Strategische Cel/Woonregie

Verantwoordelijke uitgever Tom Meeuws, Francis Wellesplein 1, 2018 Antwerpen

Grafische vormgeving Stad Antwerpen | Markenting & communicatie | C 67922

Wettelijk depot D/2011/0306/9

|3| Monitor wonen 2010

1. Demografie

Monitor Wonen 2010

Inhoud Inleiding

1. Demografie 1.1. Bevolking 1.1.1. Inwoners 1.1.2. Huishoudens 1.2. Verhuisbewegingen 1.3. Inkomen

2. Ruimte en woningpatrimonium 2.1. Ruimte 2.1.1. Woongebied 2.1.2. Woondichtheid 2.1.3. Onbebouwde percelen 2.1.4. Open ruimte en groen 2.2. Woningpatrimonium 2.2.1. Woningtype 2.2.2. Statuut bewoner 2.2.3. Nieuwbouw 2.2.4. Renovatie van woningen 2.2.5. Sociale huisvesting

3. Betaalbaar en kwaliteitsvol wonen 3.1. Betaalbaar wonen 3.1.1 Verkoopprijs private woning of bouwgrond 3.1.2. Verkoopprijs sociale koopwoning 3.1.3. Huurprijs private woning 3.1.4. Huurprijs sociale woning 3.1.5. Huursubsidie 3.2. Kwaliteitsvol wonen 3.2.1. Ongeschikt- en onbewoonbaar verklaarde panden 3.2.2. Leegstaande en verwaarloosde panden 3.2.3. Aangenaam wonen

7

9 10 10 11 13 18

21 22 22 23 25 27 29 29 30 32 34 36

39 40 40 42 42 43 43 44 44 45 47

4. Wonen en welzijn 4.1. Dak- en thuislozen 4.1.1. Crisisopvang 4.1.2. Transitwoningen 4.1.3. Residentiële opvangcentra 4.1.4. Nachtopvang 4.2. Personen met een handicap 4.2.1. Residentiële opvang 4.2.2. Opvang binnen sociale huisvesting 4.3. Ouderenvoorzieningen 4.3.1. Levensloopbestendige wijken 4.3.2. Aantal bedden in rust- en verzorgingstehuizen 4.3.3. Aanbod serviceflats 4.3.4. Aantal plaatsen voor dagverzorging en kortverblijf 4.3.5. Dienstencentra

49 50 50 51 52 53 53 53 55 56 56 59 60 62 63

1. Demografie |6| Monitor wonen 2010

Inleiding Zoals alle grote steden kent Antwerpen veel verhuisbewegingen. Zo zijn er vorig jaar meer dan 26.000 nieuwe mensen in Antwerpen komen wonen. Velen onder hen hebben bewust gekozen om naar de stad te verhuizen. Wonen in de stad heeft immers vele voordelen. Je vindt er het comfort om alle voorzieningen zoals scholen, winkels, sport en recreatie op wandelafstand te hebben. Men kan in de stad ook zonder auto mobiel zijn, … . Zo hebben gezinnen meer tijd voor elkaar en kunnen ze genieten van alles wat de stad te bieden heeft op vlak van cultuur en recreatie. Maar om de stad voor veel mensen nog aantrekkelijker te maken moeten we zorgen voor kwaliteitsvolle én betaalbare woningen. Iedereen moet in elke fase van zijn leven en in welke gezinssituatie hij zich ook bevindt bij ons terecht kunnen. Wij moeten dan ook inzetten op een zo ruim mogelijk aanbod van woningen: sociale huurwoningen, sociale koopwoningen, maar ook bescheiden appartementen, grotere appartementen en eengezinswoningen met een tuin. De vergrijzing dwingt ons om ook aandacht te hebben voor en te investeren in aangepaste woningen voor senioren en ouderen en in randvoorzieningen zoals dienstencentra. In onze nieuwe woonprojecten doen we er dan ook alles aan om een gezonde, sociale mix te creëren. We streven in de stadsontwikkelingsprojecten naar een mix van 25% sociale huur- en koopwoningen, 50% bescheiden woningen en 25% residentiële woningen. Er komt waar mogelijk ook een mix van appartementen en woningen met een tuin. Waar nood is aan extra gemeenschapsvoorzieningen zoals kinderopvang, scholen en dienstencentra plannen we die in. In het Militair Hospitaal worden de eerste bewoners onthaald in het voorjaar. Ook in de andere stadsontwikkelingsprojecten zoals de Cadixwijk op het Eilandje en Scanfil in Hoboken passen we deze mix toe. Maar ons woonbeleid zet ook in op de reeds bestaande oudere woonwijken. In opdracht van de stad koopt het autonoom gemeentebedrijf Vespa verkrotte en leegstaande panden in moeilijke buurten om ze om te vormen tot kwaliteitsvolle woningen. Op die manier willen we jonge gezinnen de opportuniteit tonen van deze stadsdelen, en nieuw leven in de wijken brengen. Ons woonbeleid is een werk van lange adem. Het dwingt ons ook alle veranderingen in de samenleving nauwkeurig te monitoren. Ik twijfel er niet aan dat dit document hierbij een handig instrument zal zijn.

Leen Verbist Schepen voor Jeugd, Wonen, Samenlevingsopbouw, Stedelijk Wijkoverleg en Ontwikkelingssamenwerking



1 Demografie Antwerpen wil een aangename stad zijn voor gezinnen in alle mogelijke samenstellingen (Bestuursakkoord Stad Antwerpen 2007 – 2012). In dit hoofdstuk worden aan de hand van algemene demografische gegevens en evoluties, een aantal kenmerken belicht die belangrijk zijn in het kader van het woonbeleid.


1. Demografie

1.1. Bevolking 1.1.1. Inwoners Grafiek 1.1: Evolutie aantal inwoners stad Antwerpen, 2000 – 2010

490.000 484.850 480.000 470.000

465.552

460.000 452.609

450.000 440.000 430.000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In de loop van het laatste decennium is de bevolking van de stad Antwerpen met 7 procentpunten gegroeid van 452.609 inwoners naar 484.850 (+ 32.241 inwoners). De bevolkingstoename binnen de stad wordt voor het grootste deel verklaard door verhuisbewegingen (zie verder). Tabel 1.1:

Evolutie inwoners stad Antwerpen naar leeftijdsgroep, 2000 – 2010

2000 Totaal

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

evolutie ’00 - ’10

452.609 456.485 462.217 464.215 465.552 468.244 470.044 473.265 477.306 482.510 484.850 + 7,1%

-18j

89.712

90.965

92.037

92.605

93.222

94.486

95.032

96.080

97.517

99.303 100.796 + 12,4%

18 tem 24j

37.020

38.466

39.745

40.073

40.168

40.282

40.173

40.702

41.058

41.430

25 tem 39j

99.787 100.290 102.306 103.008 102.748 103.128 103.675 104.854 106.536 108.594 109.195 + 9,4%

40.899 + 10,5%

40 tem 64j 135.910 136.610 137.907 138.828 139.595 140.835 142.213 143.438 144.725 145.891 146.706 + 7,9% 65 tem 79j

69.499

68.201

67.104

66.097

65.546

64.683

63.555

62.194

60.949

60.391

59.920 – 13,8%

80+ j

20.681

21.953

23.118

23.604

24.273

24.830

25.396

25.997

26.521

26.901

27.334 + 32,2%

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Opgesplitst naar leeftijd tekenen we de sterkste stijging op bij de 80-plussers, namelijk 32 procentpunten, daarna volgen de min 18-jarigen met een stijging van 12 procentpunten. Alleen voor de groep tussen 65 en 80 jaar is een daling zichtbaar. Tussen 2000 en 2010 daalt hun aantal met 14 procentpunten van 69.499 naar 59.920. | 10 | Monitor wonen 2010

1. Demografie

1.1.2. Huishoudens Tabel 1.2:

Aantal huishoudens per district, 2010 N

Stad Antwerpen District Antwerpen

%

233.456

100,0%

92.298

39,5%

Centrum (2000)

22.510

9,6%

Zuid (2018)

25.638

11,0%

Kiel (2020)

11.868

5,1%

Luchtbal (2030)

4.819

2,1%

Linkeroever (2050)

7.898

3,4%

Noord (2060)

19.582

8,4%

District Bezali

3.894

1,7%

District Ekeren

9.643

4,1%

19.124

8,2%

District Merksem District Hoboken

15.079

6,5%

District Wilrijk

18.216

7,8%

District Berchem

21.137

9,1%

District Borgerhout

19.223

8,2%

District Deurne

34.776

14,9%

66

0,0%

Onbekend

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Anno 2010 telt de stad 233.456 gezinnen. Dit is een stijging van 2 procentpunten in vergelijking met 2004. Ongeveer vier op tien gezinnen resideert in het district Antwerpen, daarna volgt het district Deurne met bijna 15%.

| 11 | Monitor wonen 2010

1. Demografie

Tabel 1.3:

Evolutie Antwerpse huishoudens naar type, 2004 – 2010 evolutie ’04 - ’10

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

%

Totaal huishoudens

+ 2%

228.818

229.561

230.316

231.160

232.106

233.600

233.456

100%

Alleenstaanden

+ 1%

107.555

107.909

108.553

108.679

108.664

108.935

108.222

46%

Eenoudergezinnen

+ 3%

19.007

19.198

19.334

19.396

19.311

19.230

19.626

8%

Koppels zonder kinderen

– 1%

51.964

51.668

51.376

51.417

51.538

51.730

51.320

22%

Koppels met kinderen

+ 7%

47.359

47.777

47.954

48.453

49.250

50.192

50.749

22%

Ander huishoudtype

+ 24%

2.860

3.009

3.099

3.215

3.343

3.513

3.539

2%

Huishoudtype onbekend

73

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Ongeveer 46% van de gezinnen betreft alleenstaanden. In Vlaanderen bedraagt dit aandeel in 2008 ongeveer 30% (cfr. ADSEI). Het aandeel koppels met kinderen is even groot als dat zonder kinderen, namelijk 22% en ongeveer 8% van de gezinnen is een éénoudergezin. De eerste kolom van de tabel geeft de evolutie van het aantal huishoudens ten opzichte van 2004 weer. In verhouding stijgt de categorie ‘andere’1 het sterkst (+24 procentpunten), daarna volgt ‘koppels met kinderen’ met een stijging van 7 procentpunten.

1

‘Andere huishoudens’ zijn bijvoorbeeld gezinnen waar niet-verwante personen inwonen of collectieve huishoudens.


1. Demografie

1.2. Verhuisbewegingen De verhuisintensiteit is de optelling van alle mogelijke verhuisbewegingen naar, binnen en vanuit de stad Antwerpen. Deze indicator geeft aan hoeveel er verhuisd wordt, ongeacht het soort verhuisbeweging. Anno 2009 worden 96.007 verhuisbewegingen geregistreerd. De verhuisintensiteit neemt met de jaren stelselmatig toe: sinds 2001 is ze met ongeveer 6.900 eenheden gestegen. Wanneer de aard van de bewegingen onder de loep wordt genomen blijkt 46% een migratie binnen de stadsgrenzen te zijn, 28% een inschrijving en 26% een uitschrijving. Tabel 1.4:

20 belangrijkste verhuisbestemmingen van en naar stad Antwerpen, 2009 Inschrijvingen

Schoten

651

Uitschrijvingen Schoten

840

Mortsel

645

Mortsel

736

Brussel

606

Brasschaat

714

Brasschaat

550

Kapellen

518

Kapellen

523

Stabroek

509

Stabroek

389

Edegem

461

Edegem

387

Borsbeek

447

Borsbeek

350

Zwijndrecht

403

Gent

286

Brecht

391

Mechelen

277

Hemiksem

309

Brecht

273

Kontich

289

Zwijndrecht

259

Beveren-Waas

276

Schilde

235

Zoersel

269

Ranst

219

Wommelgem

257

Wommelgem

208

Schilde

254

Kontich

194

Lier

250

Hemiksem

190

Ranst

248

Beveren-Waas

190

Wijnegem

244

Turnhout

188

Aartselaar

234

Lier

184

Mechelen

225

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Voor welke gemeenten is Antwerpen een aantrekkingspool en welke gemeenten hebben een sterke aantrekkingskracht bij de Antwerpse inwoners? In tabel 1.4 wordt voor de inen uitschrijvingen de 20 belangrijkste gemeenten weergegeven. Het merendeel van de gemeenten is gelegen in de provincie Antwerpen, meer bepaald in de rand van Antwerpen of het Waasland. De vijf belangrijkste gemeenten zijn voor de inen uitschrijvingen op één stad na identiek: Schoten, Brasschaat, Mortsel en Kapellen zijn populaire vertrek- én aankomstpunten.


1. Demografie

Bij de inschrijvingen staat Brussel op de derde plaats en zien we eveneens een significant aantal inwijkelingen uit Gent. In vergelijking met 2008 tekenen we weinig verschillen op. Tabel 1.5:

5 belangrijkste landen bij inen uitschrijvingen van de stad Antwerpen, 2009

Inschrijvingen

Uitschrijvingen

Nederland

1551 Nederland

Polen

795

1430 Spanje

237

Marokko

732 Polen

229

Spanje

692 Verenigd Koninkrijk

218

Turkije

341 Indië

193

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Antwerpen is een populaire bestemming voor Nederlanders en Polen: beide zijn goed voor bijna 3.000 inschrijvingen of meer dan 10%. Daarna volgen Marokko, Spanje en Turkije. Ook bij de uitschrijvingen staat Nederland op nummer één; dit aantal ligt echter gevoelig lager dan bij de inschrijvingen, namelijk 795 registraties. Daarna volgen Spanje en Polen. Grafiek 1.2: Evolutie van het verhuissaldo, absoluut en per 1.000 inwoners voor de stad Antwerpen, 2002 – 2009 verhuissaldo

verhuissaldo per 1.000 inwoners

4.500

10,0

4.000

9,0

3.500

8,0 7,0

3.000

6,0

2.500

5,0

2.000

4,0

1.500

3,0

1.000

2,0

500

1,0

0

0,0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie


2008

2009

Grafiek 1.3: Verhuissaldo per 1.000 inwoners naar district, 2008 – 2009

15,0 10,0 5,0

District Deurne

District Borgerhout

District Berchem

District Wilrijk

District Hoboken

District Merksem

District Ekeren

District Bezali

-10,0

District Antwerpen

-5,0

Stad Antwerpen

0,0

2008 2009

-15,0 -20,0

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Naar district tekenen we voor 2009 de hoogste saldo’s per 1.000 inwoners op voor Hoboken (9), Deurne (7) en Berchem (7). Voor het district Borgerhout is het saldo per 1.000 inwoners sterk negatief, namelijk -15 en ook voor Merksem tekenen we een licht negatief saldo op. Ter vergelijking: in 2008 bedroeg het saldo voor de stad 9 en voor Borgerhout 2. Met uitzondering van Hoboken wordt voor alle districten een sterke daling vastgesteld in vergelijking met 2008.


1. Demografie

Het verhuissaldo is het verschil tussen het aantal aankomsten en het aantal vertrekken in Antwerpen. Anno 2009 bedraagt het saldo 1.041 of 2,2 verhuisbewegingen per 1.000 inwoners. In grafiek 1.2 zien we voor de hele tijdslijn een positief saldo, met andere woorden meer aankomsten dan vertrekken, tussen 2005 en 2008 een stijgende trend en in 2009 een sterke daling. Dit is voornamelijk te wijten aan een kleiner aantal inschrijvingen mogelijk als gevolg van de economische crisis.

70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0

2008

10,0

2009 65+

40 tem 64j

25 tem 39j

-20,0

18 tem 24j

-10,0

-18j

0,0 Stad Antwerpen

1. Demografie

Grafiek 1.4: Verhuissaldo per 1.000 inwoners naar leeftijd, 2008 – 2009

Bron: Stad Antwerpen, Districts- en Loketwerking Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Het positieve saldo voor de stad kan toegeschreven worden aan een sterk positief saldo bij de 18- tot 24-jarigen, namelijk 1.508 of 36 per 1.000 inwoners tussen 18 en 24 jaar. Bij de 25- tot 39-jarigen bedraagt het saldo 5 per 1.000 inwoners. Voor de oudere leeftijdscategorieën zijn de saldo’s negatief. In de Antwerpse Monitor2 worden de verhuisintenties van de respondenten bevraagd. Ongeveer twee op drie respondenten heeft de eerste vijf jaar geen verhuisplannen, 14% meldt in de nabije toekomst naar een andere stad/gemeente te verhuizen, één op acht blijft in Antwerpen maar trekt naar een andere buurt en 8% verhuist binnen dezelfde buurt.

2

De Antwerpse Monitor (AMon) is een enquête opgestart in december 2009. Wekelijks krijgt een willekeurige selectie van 500 Antwerpenaren tussen 16 en 80 jaar een schriftelijke vragenlijst in de brievenbus. De vragenlijst bevat zowel vaste als variabele vragen. Eén versie van de vragenlijst – ‘golf’ – wordt gedurende zes weken verstuurd. Na die zes weken worden de variabele vragen aangepast. Het variabele deel laat toe om ad-hoc beleids- en onderzoeksvragen voor een korte periode aan een zeer lage meerkost te onderzoeken. De respons per golf bedraagt gemiddeld 22%. Eind september 2010 beschikken we over meer dan 4.000 respondenten.


Bron: Stad Antwerpen, Antwerpse Monitor, golf 1 tot 7 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In bovenstaande grafiek worden de verhuismotieven opgelijst van respondenten die aangeven binnen de vijf jaar naar een andere stad of gemeente te willen verhuizen. Elke respondent kan maximum drie motieven aankruisen. Woonomgeving staat op één met maar liefst 55%, daarna volgen een wijziging van de gezinssituatie en de aanwezigheid van een tuin. Tenslotte vermeldt ook één op vier respondenten de grootte van het huis of de belastingsdruk als verhuismotief.


1. Demografie

Grafiek 1.5: Belangrijkste verhuismotieven bij personen die binnen de 5 jaar naar een andere stad/gemeente willen verhuizen, december 2009 tot september 2010

Grafiek 1.6: Gemiddeld netto belastbaar inkomen per aangifte (niet-geïndexeerd) naar district in 2006 en procentuele stijging ten opzichte van 2000

30.000

16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0%

25.000 20.000 15.000 10.000 5.000

2006 groei tov 2000

2060

2030

2020

District Borgerhout

2000

2050

2018

Stad Antwerpen

District Deurne

District Merksem

District Hoboken

District Berchem

District Wilrijk

District Bezali

0 District Ekeren

1. Demografie

1.3. Inkomen

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie De cijfers met betrekking tot inkomen zijn gebaseerd op de fiscale gegevens afkomstig van de belastingsaangiften. Het gemiddeld niet-geïndexeerd netto belastbaar inkomen per aangifte in de stad Antwerpen bedroeg in 2006 € 22.800 per jaar. Voor Vlaanderen is dit € 26.187. Er zijn echter opvallende verschillen wanneer een opdeling naar postcode wordt gemaakt. De postcodes die binnen het district Antwerpen vallen scoren systematisch lager dan het gemiddelde en ook voor het district Borgerhout tekenen we een laag gemiddeld inkomen per aangifte op. De randdistricten doen het beter. In de drie sterkste districten (Ekeren, Wilrijk en Bezali) ligt het gemiddeld inkomen per aangifte meer dan € 10.000 hoger dan in hekkensluiter Antwerpen Noord, waar afgerond amper € 16.500 genoteerd wordt. Het gemiddeld inkomen in Antwerpen Noord ligt nog € 3.000 lager dan in de op één na laatste postcode, namelijk het gebied Luchtbal, Haven. Het gemiddeld inkomen voor de stad is met 5,4 procentpunten gestegen ten opzichte van het jaar 2000. Naast Bezali, Berchem, Hoboken en Wilrijk tekenen we ook voor de postcodes 2000, 2018 en 2050 relatief sterke stijgingen op. In Borgerhout is het gemiddeld inkomen stabiel en in Merksem stellen we zelfs een daling vast van 1,4 procentpunt. Opgesplitst naar wijk zijn de vijf sterkste stijgers Zuid-Museum, Justitie-Harmonie, DamEilandje, Tentoonstelling-den Brandt en Polder. In onderstaande kaart wordt het gemiddeld netto belastbaar inkomen per aangifte per buurt weergegeven.


1. Demografie

Kaart 1.1: Gemiddeld netto belastbaar inkomen, 2006

´

Gemiddeld netto belastbaar inkomen Stad Antwerpen: € 22.800

BERENDRECHT_ZANDVLIET

District

EKEREN

Buurt

MERKSEM

Buurten ingekleurd volgens het gemiddeld netto belastbaar inkomen per aangifte ANTWERPEN

Legende

DEURNE

INKOMEN <= € 18.000 € 18.001 - € 22.000 € 22.001 - € 26.000 € 26.001 - € 30.000 > € 30.000 BORGERHOUT BERCHEM

HOBOKEN

WILRIJK

Schaal: 1:120.000

Bron: NIS, 2006 Bewerkingen door Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie


2 Ruimte en woningpatrimonium In dit hoofdstuk wordt de woonruimte en het woningpatrimonium binnen de stad Antwerpen beschreven. Hoe kenmerkt zich het woongebied in Antwerpen, wat is de woondichtheid, hoeveel onbebouwde percelen zijn er nog, waar situeert zich het groen in de stad, …. Naast de ruimte, bekijken we in dit hoofdstuk eveneens de kenmerken van het huidige woningpatrimonium in de stad. Welke woontypes overheersen, hoeveel nieuwbouwwoningen telt Antwerpen en hoeveel renovaties worden er gedaan? Welk aandeel van het woningpatrimonium bestaat uit sociale woningen?

2.1. Ruimte 2.1.1. Woongebied Tabel 2.1:

Woongebied per district, 2010

2. Ruimte en woningpatrimonium

Oppervlakte (ha) Stad Antwerpen District Antwerpen

Woongebied (ha)

% Woongebied

20.426

5.462

26,7%

7.996

1.674

20,9%

Centrum (2000)

664

386

58,0%

Zuid (2018)

492

427

86,8%

Kiel (2020)

771

233

30,3%

Luchtbal (2030)

4.798

173

3,6%

Linkeroever (2050)

996

230

23,1%

Noord (2060)

275

225

81,5%

District Berchem District Bezali

570

418

73,4%

4.339

318

7,3%

390

274

70,2%

District Deurne

1.303

697

53,5%

District Ekeren

906

559

61,7%

District Borgerhout

District Hoboken

1.052

492

46,8%

District Merksem

839

425

50,7%

1.371

604

44,0%

District Wilrijk

Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Gewestplan en BPA/RUP (2010) en Districtsen Loketwerking, 1 januari 2010 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning De oppervlakte van de stad Antwerpen bedraagt 20.426 ha of 204,5 km². Het woongebied van de stad wordt afgebakend volgens de bestemmingen van het gewestplan en BPA ’s (bijzonder plan van aanleg). Meer dan één vierde of 5.462 hectare van het hele Antwerpse grondgebied (inclusief haven, voornamelijk in district Antwerpen en Bezali) is woongebied. De districten Berchem en Borgerhout en de postcodes 2018 en 2060 binnen het district Antwerpen hebben in verhouding het grootste percentage woongebied.


2.1.2. Woondichtheid Woondichtheid per district, 2010 Huishoudens

Woongebied (ha)

Woondichtheid

Stad Antwerpen

226.196

5.462

41,4

District Antwerpen

89.723

1.674

53,6

Centrum (2000)

20.670

386

53,6

Zuid (2018)

25.889

427

60,6

Kiel (2020)

11.731

233

50,3

Luchtbal (2030)

4.686

173

27,0

Linkeroever (2050)

7.149

230

31,1

Noord (2060)

19.598

225

87,3

District Bezali

3.476

318

10,9

District Deurne

33.773

697

48,4

District Borgerhout

19.106

274

69,8

District Merksem

18.295

425

43,0

9.365

559

16,7

District Berchem

20.694

418

49,5

District Wilrijk

17.540

604

29,1

District Hoboken

14.224

492

28,9

District Ekeren

Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Gewestplan en BPA/RUP (2010) en Districtsen Loketwerking, 1 januari 2010 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning De woondichtheid wordt gemeten aan de hand van het aantal huishoudens per hectare woongebied.3 Het stedelijk gemiddelde bedraagt 41 huishoudens per hectare woongebied. In Antwerpen Noord (2060) tellen we dubbel zo veel huishoudens per hectare –namelijk 87– en ook in Borgerhout, 2018, 2000 en 2020 ligt dit cijfer gevoelig hoger dan het stedelijk gemiddelde. In gebieden zoals Bezali, 2030, maar ook de districten Ekeren en Wilrijk worden opvallend minder huishoudens per hectare woongebied geregistreerd.

3

Alleen de huishoudens die gekoppeld kunnen worden aan een pand en enkel de panden die in woongebied liggen worden opgenomen.



Tabel 2.2:

Kaart 2.1: Woondichtheid Antwerpen, 2010

Kaart: Woondichtheid (2010) - voor buurten berendrecht_zandvliet


berendrecht_zandvliet

ekeren

merksem antwerpen woongebied (gewestplan en BPA/RUP) ingekleurd volgens woondichtheid: het aantal woningen (hh) per ha (sted. gemidd.: 41,4) <=15 (geringe dh.) >15 - <=25 (middelgrote dh.) >25 - <=40 (grote dh.)

borgerhout

deurne

>40 - <=55 (grote dh.) >55 - <=75 (grote dh.) >75 (grote dh.)

de niet-woongebieden in de buurten (volgens gewestplan en BPA/RUP-bestemming zijn wit gelaten

berchem

hoboken

wilrijk Cartografie: Stadsontwikkeling/ ruimtelijke planning Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling (Gewestplan en BPA/RUP), 2010; en Dienst Bevolking, 1 januari 2010.

0

1.250

2.500 Meters

Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Gewestplan en BPA/RUP (2010) en Districtsen Loketwerking, 1 januari 2010 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning Op kaart 2.1 zien we duidelijk dat bepaalde gebieden donkerder kleuren. De 10 wijken met de grootste woondichtheid zijn allen gelegen in het district Antwerpen: Amandus-Atheneum, Sint-Andries, Stuivenberg, het Zuid, Borgerhout-intra-Muros, Brederode, Stadspark, Zurenborg, het historisch centrum en Harmonie. | 24 | Monitor wonen 2010

2.1.3. Onbebouwde percelen Oppervlakte onbebouwde bebouwbare percelen in woongebied en verkavelingen per district, 2007

Onbebouwde percelen (ha) Stad Antwerpen

483,8

District Antwerpen

118,6

% Onbebouwde percelen tov oppervlakte woongebied 8,9% 7,1%

Centrum (2000)

13,3

3,4%

Zuid (2018)

11,0

2,6%

Kiel (2020)

25,6

11,0%

Luchtbal (2030)

19,8

11,4%

Linkeroever (2050)

39,4

17,2%

Noord (2060)

9,5

4,3%

District Berchem

22,4

5,4%

District Bezali

66,7

21,0%

District Borgerhout

9,4

3,4%

District Deurne

48,6

7,0%

District Ekeren

78,2

14,0%

District Hoboken

57,3

11,6%

District Merksem

32,4

7,6%

District Wilrijk

50,2

8,3%

Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning Er zijn drie types onbebouwde percelen die bebouwbaar zijn: percelen in verkavelingen die onmiddellijk bebouwbaar zijn, percelen aan de straatkant die niet onmiddellijk bebouwbaar zijn en binnenpercelen van bebouwbare aard. In 2007 telt de stad 3.431 onbebouwde bebouwbare percelen; samen goed voor 483,8 hectare. Ongeveer twee derde betreft percelen aan de straatkant. Ongeveer 9% van de oppervlakte woongebied in de stad is een onbebouwd bebouwbaar perceel. In de districten Bezali en Ekeren en op Linkeroever liggen deze aandelen hoger, respectievelijk 21%, 14% en 17%. Ongeveer 2,4% van de totale oppervlakte in Antwerpen is een onbebouwd bebouwbaar perceel. Kaart 2.2 illustreert het aantal onbebouwde percelen ten opzichte van de totale oppervlakte op buurtniveau.



Tabel 2.3:


Kaart 2.2: Spreiding onbebouwde percelen in Antwerpen, 2007

Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, ROP 2007 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning


2.1.4. Open ruimte en groen


Kaart 2.3: Groene openbare ruimte en aandeel open ruimte in bouwblokken, 2009

Bron: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning


Op kaart 2.3 zien we dat de groene openbare ruimte4 in de rand van de stad geconcentreerd zit. Daarnaast wordt per bouwblok eveneens het aandeel open of onbebouwde ruimte berekend (koer, terras, tuin, …). Ook hier merken we dat in de rand bouwblokken in verhouding een groter aandeel open ruimte hebben dan in de binnenstad.


Grafiek 2.1: Appreciatie van groen in de buurt volgens woonplaats, december 2009 tot september 2010

Bron: Stad Antwerpen, Antwerpse Monitor, golf 1 tot 7 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In de Antwerpse Monitor wordt gepeild naar de mate van tevredenheid over het aanbod groen in de buurt. De antwoordschaal varieert van helemaal ontevreden (-2) tot helemaal tevreden (+2). In grafiek 2.1 wordt de gemiddelde score per zone weergegeven. Het stadsgemiddelde is positief en bedraagt 0,4. Voor zones binnen de ring, met name Antwerpen Noord – Oost Borgerhout, Kernstad-Zuid en zone 2018-Zurenborg-Oost Berchem wordt een negatieve score opgetekend; het aanbod groen wordt er opvallend negatiever geapprecieerd dan in zones in de rand van Antwerpen.

4

Groene open ruimten zijn alle open of niet-bebouwde ruimten met een zekere omvang (minimum 1.300m²) met een overwegend ‘groene’ invulling die maatschappelijke, ecologische of economische functies vervullen. Bij de inventarisatie van de Groene Open Ruimten werd ook aandacht geschonken aan bepaalde potenties. Het woongroen, de stedelijke pleinen en maatschappelijk volledig irrelevante gebieden (bv. de verkeerswisselaars doordat ze niet toegankelijk zijn), behoren niet tot de Groene Open Ruimte. De luchthaven werd wel mee opgenomen omwille van haar potentieel (nabestemming park) en haar zowel ecologische, economische als maatschappelijke functie.


2.2. Woningpatrimonium 2.2.1. Woningtype Aantal en aandeel woningen per woontype, 2008 Wooneenheden

Gebouwen

N

%

N

%

Totaal woningen

250.385

100,0%

126.102

100,0%

Appartementen

122.948

49,1%

17.500

13,9%

Eengezinswoningen

111.344

44,5%

85.509

67,8%

98.556

39,4%

73.436

58,2%

Gesloten bebouwing

Handelshuizen Andere gebouwen

Halfopen bebouwing

9.366

3,7%

8.691

6,9%

Open bebouwing

3.422

1,4%

3.382

2,7%

14.040

5,6%

9.001

7,1%

2.053

0,8%

14.092

11,2%

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Op 1 januari 2008 telt Antwerpen volgens het kadaster 250.385 woningen. Bijna de helft van deze woongelegenheden zijn appartementen, 45% is een ééngezinswoning (het merendeel gesloten bebouwing) en bijna 6% een woongelegenheid in een handelshuis. De woningen boven handelshuizen kan men beschouwen als appartementen, waardoor het aandeel appartementen stijgt tot 55%.5 In vergelijking met het Vlaams Gewest ligt het aandeel appartementen in de stad Antwerpen opvallend hoger (49% versus 20%) en zijn er in verhouding significant minder eengezinswoningen open bebouwing (1% tegenover 34%).

5

Het kadaster maakt echter een onderschatting van het aantal appartementen; actualisaties gebeuren immers op basis van mutaties aan de gebouwen. De verhouding appartementen versus eengezinswoningen bedraagt eerder 60/40.



Tabel 2.4:

2.2.2. Statuut bewoner Tabel 2.5:

Verdeling woningen volgens statuut van de bewoner per district, 2001 N

Stad Antwerpen


District Antwerpen District Bezali District Ekeren

Eigenaar

Huurder

191.159

53,4%

46,6%

68.368

39,0%

61,0%

3.443

79,8%

20,2%

8.550

77,3%

22,7%

District Merksem

16.775

64,4%

35,6%

District Deurne

30.628

57,2%

42,8%

District Borgerhout

16.187

52,1%

47,9%

District Berchem

17.512

56,4%

43,6%

District Wilrijk

16.114

63,4%

36,6%

District Hoboken

13.397

69,4%

30,6%

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie, Socio-economische enquête Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning De meest recente gegevens inzake bewonersstatuut dateren van de Volkstelling van 2001. In 2001 wordt 53% van de woningen binnen de stad Antwerpen bewoond door eigenaars, mede-eigenaars of vruchtgebruikers van de woning. In Vlaanderen is bijna drie op vier woningen een eigendom (74%). In de districten Bezali en Ekeren merken we het hoogste aandeel eigenaars op: bijna acht op tien woningen is er een eigendom. Daarna volgen Hoboken, Merksem en Wilrijk met respectievelijk 69%, 64% en 63%. Alleen in Borgerhout en Antwerpen ligt het aandeel eigenaars met 52% en 39% onder het stedelijk gemiddelde. De kaart op buurtniveau toont duidelijk het lage eigenaarschap in de binnenstad en in een aantal sociale huisvestingsbuurten zoals Luchtbal, Linkeroever en het Kiel.



Kaart 2.4: Aandeel woningen bewoond door eigenaars, 2001


2.2.3. Nieuwbouw


Tabel 2.6:

Evolutie van het aantal nieuwbouwwoningen naar type, 2005 – 2009 2005

2006

Totaal nieuwbouw wooneenheden

840

922

1.058

918

1.018

Nieuwbouw appartementen

766

845

1.004

847

905

70

73

52

64

103

Nieuwbouw eengezinswoningen

Nieuwbouw andere

2007

2008

2009

Gesloten bebouwing

27

37

19

36

35

Halfopen bebouwing

25

24

17

20

37

Open bebouwing

18

12

16

8

31

4

4

2

7

10

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Nieuwbouw in bovenstaande tabel betreft alle residentiële gebouwen waarvoor een bouwvergunning uitgereikt is. Een uitgereikte bouwvergunning leidt immers meestal tot een effectieve bouwactiviteit. In 2009 tellen we 1.018 nieuwbouwwooneenheden, waarvan 905 appartementen en 103 ééngezinswoningen. Het saldo of het verschil tussen het aantal nieuwbouwwoningen en gesloopte woningen bedraagt in 2009 923.


Aantal nieuwbouwwooneenheden per district, 2005 – 2009 N

%

Stad Antwerpen

4.756

100,00%

District Antwerpen

2.320

48,8%

Centrum (2000)

1.149

24,2%

Zuid (2018)

639

13,4%

Kiel (2020)

93

2,0%

Luchtbal (2030)

3

0,1%

Linkeroever (2050)

148

3,1%

Noord (2060)

288

6,1%

District Bezali

110

2,3%

District Deurne

457

9,6%

District Borgerhout

125

2,6%

District Merksem

89

1,9%

District Ekeren

250

5,3%

District Berchem

409

8,6%

District Wilrijk

267

5,6%

District Hoboken

604

12,7%

Onbekend

125

2,6%

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In de periode 2005 – 2009 worden 4.756 nieuwe wooneenheden geregistreerd. Ongeveer één op vier situeert zich in zone 2000, daarna volgen zone 2018 en het district Hoboken met beide 13%. In de districten Bezali, Borgerhout, Merksem en op het Kiel en Luchtbal liggen de aantallen nieuwbouweenheden veel lager.



Tabel 2.7:

2.2.4. Renovatie van woningen


Tabel 2.8:

Evolutie van het aantal renovatievergunningen naar type gebouw, 2005 – 2009 2005

2006

2007

2008

2009

Totaal

685

676

703

844

793

Appartementen

155

169

171

204

217

Eengezinswoningen

477

442

472

585

523

Gesloten bebouwing

312

297

354

466

404

Halfopen bebouwing

73

62

53

53

46

Open bebouwing

92

83

65

66

73

53

65

60

55

53

2005

2006

2007

2008

2009

(N= 685)

(N= 676)

(N= 703)

(N= 844)

(N= 793)

Appartementen

22,6%

25,0%

24,3%

24,2%

27,4%

Eengezinswoningen

Andere

Andere

69,6%

65,4%

67,1%

69,3%

66,0%

Gesloten bebouwing

45,5%

43,9%

50,4%

55,2%

50,9%

Halfopen bebouwing

10,7%

9,2%

7,5%

6,3%

5,8%

Open bebouwing

13,4%

12,3%

9,2%

7,8%

9,2%

7,7%

9,6%

8,5%

6,5%

6,7%

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning In 2009 tellen we 793 bouwvergunningen voor renovaties waarvan twee op drie voor ééngezinswoningen en 27% voor appartementsgebouwen. Het betreft hier woongebouwen en geen wooneenheden. Het is mogelijk dat er meerdere vergunningen voor één gebouw worden aangevraagd.


Aantal renovatievergunningen per district, 2005 – 2009 N

%

Stad Antwerpen

3.701

100,0%

District Antwerpen

1.496

40,4%

Centrum (2000)

577

15,6%

Zuid (2018)

452

12,2%

Kiel (2020)

99

2,7%

Luchtbal (2030)

27

0,7%

Linkeroever (2050)

38

1,0%

Noord (2060)

303

8,2%

District Bezali

182

4,9%

District Deurne

330

8,9%

District Borgerhout

257

6,9%

District Merksem

173

4,7%

District Ekeren

247

6,7%

District Berchem

260

7,0%

District Wilrijk

412

11,1%

District Hoboken

211

5,7%

Onbekend

133

3,6%

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Tussen 2005 en 2009 werden 3.701 renovatievergunningen geregistreerd waarvan 16% in zone 2000, 12% in zone 2018 en iets meer dan één op tien in het district Wilrijk. Voor het Kiel, de Luchtbal en Linkeroever worden amper renovatievergunningen geregistreerd.



Tabel 2.9:

2.2.5. Sociale huisvesting Tabel 2.10: Aantal sociale woningen per district, 2010


Sociale woningen

Huishoudens

%

Stad Antwerpen

24.250

233.456

10,4%

District Antwerpen

16.532

92.315

17,9%

Centrum (2000)

2.121

22.510

Zuid (2018)

548

25.638

2,1%

Kiel (2020)

4.368

11.868

36,8%

Luchtbal (2030)

3.479

4.819

72,2%

Linkeroever (2050)

3.738

7.898

47,3%

Noord (2060)

2.278

19.582

11,6%

District Berchem

9,4%

1.172

21.144

5,5%

384

3.906

9,8%

District Borgerhout

1.355

19.223

7,0%

District Deurne

1.548

34.776

4,5%

District Bezali

District Ekeren

62

9.646

0,6%

District Hoboken

1.641

15.105

10,9%

District Merksem

540

19.124

2,8%

1.016

18.217

5,6%

District Wilrijk

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische Cel Bewerkingen: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische Cel Het patrimonium van sociale woningen bestaat uit appartementen, studio’s en huizen, die zowel verhuurd als verkocht kunnen worden. Anno 2010 telt Antwerpen 24.250 sociale woningen, dit is iets meer dan één op de tien woningen. In de wijk Luchtbal loopt dit percentage op tot meer dan 70%, op Linkeroever tot bijna de helft en op het Kiel bedraagt het aandeel sociale woningen om en bij de 40%. Het merendeel van de sociale woningen zijn huurwoningen, slechts 1% is een koopwoning en 1% is een verkochte huurwoning.


Huur

Koop

Verkochte huurwoning

Totaal

Totaal

23.752

221

277

24.250

Woonhaven

17.660

27

229

17.916

1

1.700

1

43

3.257

ABC

1.699

DIW

3.213

ARRO

193

193

ASVK

137

137

SVK Huurdersunie

136

136

SVK Woonunie

98

Vlaams Woningfonds

234

OCMW

575

98 4

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische cel Bewerkingen: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische cel Op de volgende kaart wordt het aandeel sociale woningen per buurt weergegeven.


238 575


Tabel 2.11: Sociale woningen naar huisvestingsmaatschappij en type woning, 2010

Kaart 2.5: Spreiding sociale huisvesting, 2010

Spreidingskaart Stedelijk gemiddelde (2010): 10,38%


District Bezali

District Ekeren

District Antwerpen

District Merksem

District Wijk buurten ingekleurd volgens het aandeel (%) sociale woningen tov het totale aantal huishoudens

District Deurne

District Hoboken

0-5% District Berchem

5-10% 10-15% 15-20% 20-25%

District Wilrijk

+25%

Stad Antwerpen / Samen Leven / Sociale Huisvesting / Inventaris patrimonium 2010

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische cel Bewerkingen: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische cel


District Borgerhout

3 Betaalbaar en kwaliteitsvol wonen Het stadsbestuur stelt in haar Bestuursakkoord: “Antwerpen wil dat meer mensen een kwaliteitsvolle en betaalbare woning vinden in de stad” (Bestuursakkoord Stad Antwerpen 2007 – 2012). Betaalbaarheid betreft zowel (ver)koopprijzen, als maandelijkse huurprijzen, en dit zowel op de private als op de sociale woonmarkt. Kwaliteitsvol wonen gaat in de eerste plaats over de kwaliteit van de woning zelf, maar ook de woonomgeving speelt een rol.

3.1. Betaalbaar wonen 3.1.1 Verkoopprijs private woning of bouwgrond Tabel 3.1:

Evolutie van het aantal verkochte bouwgronden en woningen naar type, 2000 – 2008 Bouwgrond

Appartement

Woonhuis

Villa

2000

232

3.530

3.018

160

2001

190

3.674

2.998

163

2002

129

3.914

3.095

117

2003

136

3.711

2.966

155

2004

163

4.123

2.790

166

2005

255

3.796

3.483

97

2006

167

3.721

3.550

83

2007

110

4.300

3.540

93

2008

124

4.090

3.347

101

3. Betaalbaar en kwaliteitsvol wonen

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In de loop van 2008 werden 124 bouwgronden verkocht, 4.090 appartementen, 3.347 woningen en 101 villa’s (exclusief nieuwbouw). In vergelijking met 2007 worden geen grote verschillen opgetekend.


Tabel 3.2:

Evolutie gemiddelde verkoopprijs van bouwgrond, appartementen, woonhuizen en villa’s in euro, 2000 – 2009 Bouwgrond/m²

2000

Appartement

Woonhuis

Villa

148,1

72.826

76.527

323.381

2001

97,9

72.714

81.944

351.162

2002

117,7

84.843

92.854

380.996

2003

186,4

91.623

99.204

356.158

2004

246,9

106.023

107.728

423.734

2005

211,4

114.239

153.672

394.272

2006

148,5

125.698

173.681

435.110

2007

129,6

139.193

189.385

467.879

2008

186,7

141.513

202.109

510.643

2009

192,7

143.252

201.778

458.564

Anno 2009 wordt in Antwerpen gemiddeld € 143.252 neergeteld voor een appartement. In Vlaanderen ligt dit bedrag ongeveer € 40.000 hoger. Een woonhuis kost gemiddeld € 201.778, een villa € 458.564. In Vlaanderen liggen deze gemiddelde bedragen lager, respectievelijk € 183.925 en € 320.240.6 Wanneer we de prijsevoluties bekijken voor de stad Antwerpen, zien we voor woonhuizen en appartementen een gestage stijging doorheen de jaren, voor villa’s is de evolutie minder eenduidig. Echter, in 2009 ligt de prijs voor een woonhuis in Antwerpen lager dan in 2008, voor villa’s zien we zelfs een sterke daling. In Vlaanderen zien we alleen voor villa’s een prijsdaling. In vergelijking met 2000 zijn de prijzen voor appartementen met bijna 100% gestegen, voor woonhuizen tekenen we een stijging op van maar liefst 164% op en de gemiddelde prijs van een villa is met bijna 42% gestegen. In Vlaanderen tekenen we voor appartementen een gelijkaardige stijging op, voor woonhuizen en villa’s stijgen de prijzen in verhouding minder sterk, respectievelijk met 117% en 19%. De gemiddelde prijs voor een m² bouwgrond in Antwerpen bedraagt € 193 in 2009. De prijsevolutie vertoont een zeer grillig verloop. In vergelijking met 2000 is de prijs met 30% gestegen. In Vlaanderen ligt de prijs lager dan in Antwerpen, namelijk € 148 per m², maar is de evolutie constant en sterker, sinds 2000 is de gemiddelde prijs met bijna 170% gestegen.

6

Deze cijfers houden geen rekening met de oppervlakte van de woningen en zijn exclusief nieuwbouw.



Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische informatie Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie

3.1.2. Verkoopprijs sociale koopwoning Grafiek 3.1: Evolutie verkoopprijzen sociale koopwoningen, 2003 – 2009

Gemiddelde prijs

Aantal

140.000,00

30

120.000,00

25

100.000,00

20

80.000,00 15 60.000,00 10

40.000,00

5

20.000,00 0,00

0


2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: VMSW Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In 2009 werden 27 sociale koopwoningen verkocht in Antwerpen en bedroeg de gemiddelde verkoopprijs van een sociale koopwoning € 123.610. In vergelijking met 2003 is de prijs met ongeveer 35% gestegen. In tabel 3.2 zagen we reeds dat de prijs van een woning op de gewone woningmarkt in verhouding veel sterker gestegen is.

3.1.3. Huurprijs private woning Wat de prijzen van de huurwoningen op de private huurmarkt betreft, zijn er nog steeds geen adequate gegevens beschikbaar. De bestaande gegevens zijn ofwel gedateerd ofwel niet beschikbaar op het niveau van de stad. Vanaf januari 2007 is men echter verplicht huurcontracten te registreren. In de toekomst wordt het misschien mogelijk van hieruit gegevens met betrekking tot huurprijzen te registreren.


3.1.4. Huurprijs sociale woning Gemiddelde reële huurprijzen van sociale woningen verhuurd door sociale huisvestingsmaatschappijen in Antwerpen (exclusief huurlasten), 31/12/2009 Aantal slaapkamers

N

Gemiddelde huurprijs

0

1.198

104,40

1

6.172

156,29

Appartement

2

9.631

210,69

(incl. studio’s en duplexen)

3

3.673

217,24

4

243

235,22

5

8

208,87

2

189

214,52

3

1.023

282,38

4

448

297,46

5

66

348,24

6

6

271,98

Huis (incl. bungalows)

Bron: VMSW Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In tabel 3.3 worden de huurprijzen weergegeven van sociale huurwoningen. Deze zijn gekoppeld aan onder andere het inkomen. We stellen vast dat de appartementen en huizen met de meeste slaapkamers een lagere gemiddelde huurprijs hebben dan diegene met één slaapkamer minder.

3.1.5. Huursubsidie De huursubsidie is een maandelijkse tegemoetkoming in de huurprijs, ter ondersteuning van mensen met een laag inkomen, die verhuizen van een slechte, onaangepaste woning naar een gezonde, aangepaste woning. Wie voldoet aan de voorwaarden, krijgt 1 x een installatiepremie én elke maand een huursubsidie tussen € 64 en € 213 gedurende maximum 9 jaar. Het betreft een degressieve premie. Voor huurders die een woning van een sociaal verhuurkantoor betrekken, vallen de voorwaarden met betrekking tot de te verlaten (onaangepaste) woning weg, waardoor nagenoeg alle huurders van een SVK in aanmerking komen voor een huursubsidie. Wonen Vlaanderen werkt met een nieuwe software om premies en subsidies te beheren. Voorlopig is het nog niet mogelijk informatie op postcodeniveau uit het systeem te extraheren. In de loop van 2008 werden in Antwerpen 361 huursubsidies definitief toegekend. Voor 2009 waren dat er 287.



Tabel 3.3:

3.2. Kwaliteitsvol wonen 3.2.1. Ongeschikt- en onbewoonbaar verklaarde panden De stad toetst de kwaliteit van huurwoningen aan de kwaliteitsnormen van de Vlaamse Wooncode. In een technisch verslag worden strafpunten toegekend aan gebreken. Indien de woning meer dan 15 strafpunten scoort, is de woning ongeschikt. Indien er een veiligheids- of gezondheidsrisico bestaat voor de bewoners, wordt de woning onbewoonbaar verklaard. Tabel 3.4:

Aantal ongeschikt- en/of onbewoonbaar verklaarde panden per district, 08/11/2010


Aantal OGO- panden Stad Antwerpen

503

District Antwerpen

308 Centrum (2000)

51

Zuid (2018)

56

Kiel (2020)

26

Linkeroever (2050)

1

Noord (2060)

163

District Bezali

8

District Berchem

25

District Borgerhout

63

District Deurne

40

District Ekeren

5

District Hoboken

21

District Merksem

29

District Wilrijk

12

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Bestuurlijke Handhaving Op datum van 8 november 2010 telt de stad Antwerpen 503 panden waarvan minimum één wooneenheid ongeschikt en/of onbewoonbaar werd verklaard. Het gaat in totaal om 1.715 wooneenheden. Deze panden zijn voornamelijk gelegen in de postcodes 2000, 2018, 2060 en 2140.


3.2.2. Leegstaande en verwaarloosde panden Om leegstand en verkrotting tegen te gaan, kan de stad belasting heffen op woningen die lange tijd leeg staan of verwaarloosd zijn. Evolutie van het aantal geregistreerde verwaarloosde woningen (pandniveau) en handelspanden per district per aanslagjaar, 2007 – 2009 2007

2008

2009

Stad Antwerpen

658

922

937

District Antwerpen

399

529

539

7

9

19

District Bezali District Berchem

42

73

56

District Borgerhout

78

114

113

District Deurne

40

58

66

District Ekeren

11

14

24

District Hoboken

48

50

57

District Merksem

17

43

35

District Wilrijk

16

32

28

Bron: Stad Antwerpen, Financiën, Vaststelling Fiscaliteit Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Verwaarloosde woningen en gebouwen zijn de woningen en gebouwen (inclusief handelspanden) met ernstige, zichtbare en storende gebreken of tekenen van verval aan de buitenkant / gevel. Ook de ongeschikt en/of onbewoonbaar verklaarde panden conform de Vlaamse Wooncode of artikel 135 van de Nieuwe Gemeentewet zijn hierbij opgenomen. Op 31 december 2009 telt de stad 937 woningen en gebouwen die op dat moment ongeschikt en/of onbewoonbaar zijn of waarbij een vaststelling van verwaarlozing van de gevel is gedaan die nog niet is in orde gebracht. Op deze panden kan de stad een belasting heffen. We zien een concentratie van de panden in de districten Antwerpen, Borgerhout en Deurne. Naast de stedelijk heffing op verwaarloosde woningen en gebouwen, heeft ook het Vlaams Gewest een eigen inventaris en heffing.



Tabel 3.5:

Tabel 3.6:

Evolutie van het aantal leegstaande woningen (pandniveau) en handelspanden per district per aanslagjaar, 2007 – 2009 2007

2008

2009

Stad Antwerpen

287

248

333

District Antwerpen

141

121

150

5

4

5

District Berchem

16

14

18

District Borgerhout

20

16

22

District Deurne

43

39

53

District Ekeren

6

7

13

District Hoboken

24

22

29

District Merksem

18

14

23

District Wilrijk

14

11

20

District Bezali


Bron: Stad Antwerpen, Financiën, Vaststelling Fiscaliteit Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Wat betreft leegstand, telt de stad 333 leegstaande woningen en/of handelpanden voor aanslagjaar 2009. Dit zijn woningen en gebouwen die het volledige voorafgaande kalenderjaar (2008) leeg stonden (minimum 12 maanden). We zien een concentratie in de districten Antwerpen en Deurne.


3.2.3. Aangenaam wonen

Bron: Stad Antwerpen, Antwerpse Monitor, golf 1 tot 7 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie In de Antwerpse Monitor wordt gepeild naar hoe respondenten hun stad appreciëren. We zien over het algemeen positieve gemiddeldes, ook bij een opsplitsing naar woonplaats. Respondenten die binnen de Singel wonen en op Linkeroever zijn het in verhouding meer eens met de uitspraak ‘ik vind het aangenaam om in Antwerpen te wonen’. Inwoners uit Ekeren, Merksem, Bezali, Hoboken en Deurne Noord vinden het significant minder aangenaam wonen in de stad dan de gemiddelde respondent.



Grafiek 3.2: Appreciatie van de stad naar woonplaats, december 2009 tot september 2010

Grafiek 3.3: Appreciatie van de buurt naar woonplaats, december 2009 tot september 2010


Bron: Stad Antwerpen, Antwerpse Monitor, golf 1 tot 7 Bewerkingen: Stad Antwerpen, Studiedienst Stadsobservatie Ook bij buurt zien we positieve scores maar de buurt wordt gemiddeld minder positief geapprecieerd dan de stad. Respondenten woonachtig te Hoboken en Deurne Noord percipiëren naast de stad ook hun eigen buurt negatiever dan de doorsnee respondent. Ook Kielbewoners en vooral respondenten uit Antwerpen Noord zijn opvallend minder tevreden over de buurt waar ze in wonen. Inwoners uit Bezali appreciëren de eigen buurt duidelijk positiever dan de stad. Net zoals bij de stad zien we dat inwoners uit de kernstad wederom significanter tevreden zijn dan de gemiddelde respondent.


4 Wonen en welzijn

4. Wonen en welzijn

In het kader van het Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008 – 2013, wordt het “recht op wonen voor iedereen” nagestreefd. Dit houdt in dat iedereen ondanks een verminderde zelfredzaamheid (ouderdom, ziekte, handicap), kan beschikken over een aangepaste woning of woonzorgvorm in functie van zijn of haar leefstijl.


4.1. Dak- en thuislozen De stad en het OCMW voorzien, samen met de Centra voor Algemeen Welzijnswerk, opvang voor dak- en thuislozen. Hieronder trachten we een overzicht te geven. Naast het verstrekken van opvang, streeft de stad ook naar een vlotte doorstroom van daklozen naar een sociale woning door middel van het voorzien van extra woonbegeleiding. Het Kaderbesluit Sociale Huur voorziet voor daklozen zelf ook in een mogelijk versnelde doorstroming naar sociale huisvesting en de mogelijkheid tot het verhuren van een aantal appartementen buiten het sociaal huurstelsel specifiek voor deze doelgroep.

4.1.1. Crisisopvang Crisisopvang is bedoeld voor mensen die zich in een woonnoodsituatie bevinden (bijvoorbeeld na een woningbrand) en die nergens anders terecht kunnen. Het OCMW Antwerpen beschikt momenteel over negen crisiswoningen. Een crisiswoning wordt verhuurd voor maximum drie maanden. Tijdens deze periode moeten de huurders een andere woning zoeken.

4. Wonen en welzijn

Het CAW Metropool verleent ook crisisopvang en dit in opdracht van OCMW Antwerpen. Mensen kunnen 24 op 24 uur en zeven dagen op zeven terecht bij het Algemeen Onthaal, in het Sociaal Hotel De Passage. Het hotel bevat twee studio’s en zeven kamers met drie bedden. Het CAW heeft daarnaast ook nog 8 bedden in de overbruggingstudio’s ter beschikking. De verblijfsduur varieert van één tot drie noodnachten tot een kortdurende residentiële overbrugging van één tot vier weken.


4.1.2. Transitwoningen Naast de crisiswoningen, kunnen sommige gezinnen ook opgevangen worden in de stedelijke transitwoningen, beheerd door Stad Antwerpen, Samen Leven. Het betreft op dit moment voornamelijk slachtoffers van slechte woningkwaliteit die de woning onmiddellijk moeten verlaten (na een onbewoonbaarverklaring op basis van artikel 135 of na een handhavingsactie). Via de transitwoningen wordt vermeden dat huurders die nergens anders terecht kunnen, dakloos worden. De maatschappelijk werkers van Samen Leven/ Sociale Interventie staan in voor de opvang van deze huurders en begeleiden ze verder naar een definitieve oplossing. Het verblijf in een transitwoning is immers steeds tijdelijk. Tabel 4.1:

Transitwoningen in Antwerpen, 2004 – 2009

Aantal transitwoningen 2004

Aantal opgevangen

Aantal opgevangen

gezinnen

personen

4

30

2005

9

49

2006

12

41

2007

13

68

2008

13

36

60

2009

14

42

92

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Sociale Interventie

4. Wonen en welzijn

Anno 2009 telt de stad 14 transitwoningen. In totaal werden in 2009 42 gezinnen of 92 personen tijdelijk opgevangen (inclusief de gezinnen die reeds in 2008 zijn ingestroomd en in 2009 nog steeds in de transitwoning verbleven).


4.1.3. Residentiële opvangcentra De drie Antwerpse CAW’s (CAW De Terp, CAW De Mare en CAW Metropool) verzorgen de residentiële opvang van dak- en thuislozen. Residentiële opvang is steeds een tijdelijke oplossing in aanloop naar een vorm van zelfstandig wonen, eventueel met woonbegeleiding. Naast hulpverlening krijgt een cliënt ook een maaltijd, een bad en een bed. Tabel 4.2:

Capaciteit van opvangcentra en bezettingsgraad in Antwerpen, 2009

Doelgroep

Naam

CAW

Capaciteit

Thuisloze mannen

Werk der Daklozen

CAW De Terp

69

cliënten

Bezettingsgraad

145

88%

De Halm

CAW De Terp

6

13

88%

De Passant

CAW De Terp

40

98

99%

Sint-Andries

CAW De Mare

53

81

95%

De Linde

CAW Metropool

15

36

87%

102

67%

84

98%

41

73%

57

74%

Totale capaciteit

183

voor mannen Thuisloze vrouwen

Ontvangen

Welzijnszorg

CAW De Terp

Zijhuis

CAW Metropool

De Witten Hof

CAW Metropool

Asmodee

CAW De Terp Totale capaciteit voor vrouwen

12 vrouwen + 12 kinderen 13 vrouwen + 12 kinderen 8 vrouwen + 7 kinderen 10 vrouwen (+ kinderen) 43 vrouwen + 31 kinderen

Bron: CAW De Terp, CAW De Mare en CAW Metropool

4. Wonen en welzijn

Woonbegeleiding Antwerpen-Noord biedt opvang en begeleiding aan langdurig thuislozen en richt zich dan ook in eerste instantie tot cliënten die langdurig in opvangcentra verbleven. Deze deelwerking beschikt over 39 kamers.


4.1.4. Nachtopvang Een aantal instellingen bieden nachtopvang aan. Voor € 2,5 biedt De Biekorf (CAW Metropool in opdracht van OCMW Antwerpen) mensen zonder woonst overnachtingsmogelijkheid, een douche en een avondmaal (soep en brood). Eventueel voorziet men ook toeleiding van de dakloze naar de juiste hulpverlening. De Biekorf telt 32 bedden. Tijdens de winterwerking neemt dit aantal toe tot 44 bedden. In 2009 overnachtten 518 verschillende cliënten en vonden 13.368 overnachtingen plaats in de Biekorf . CAW De Terp biedt eveneens nachtopvang aan in nachtopvangcentrum Hoge Beuken. In 2009 kreeg men met een capaciteit van 12 bedden 762 cliënten over de vloer.

4.2. Personen met een handicap 4.2.1. Residentiële opvang Er bestaan zowel ambulante als residentiële woonvormen voor personen met een handicap. • Residentiële opvang: een tehuis dat 24 uur op 24 opvang biedt, in principe 7 dagen op 7, het hele jaar door. Er is continu begeleiding. • Ambulante diensten: Ambulante diensten bieden begeleiding aan mensen in hun thuisomgeving. Het kan zowel gaan om begeleiding bij dagelijkse taken als psychosociale ondersteuning. De personen met een handicap staan zelf in voor hun woon- en leefkosten. Ook de diensten voor zelfstandig wonen, diensten begeleid wonen, diensten voor beschermd wonen en geïntegreerd wonen rekenen we tot deze categorie. Volwassen mensen met een handicap die niet meer kunnen worden opgevangen in hun thuisomgeving, kunnen een beroep doen op een tehuis voor werkenden of niet-werkenden.

4. Wonen en welzijn

In onderstaande tabel geven we overzicht van organisaties die residentiële opvang voorzien voor personen met een handicap binnen de stad Antwerpen.


Tabel 4.3:

Residentiële opvang voor personen met een handicap, 2009

Naam

Gemeente

Doelgroep

Capaciteit

De Markgrave

2018 Antwerpen

Tehuis voor mensen met een visuele beperking

De Bosuil

2100 Deurne

Tehuis voor werkenden met verstandelijk beperking

23

De Hoeve

2100 Deurne

Tehuis voor Niet Werkenden met autisme

36

De Hobo

2660 Hoboken

Tehuis voor Niet Werkenden met verstandelijke beperking

32

De Lelie

2100 Deurne


30

Katrinahof

2050 Antwerpen


37

Primavera

2170 Merksem


20

38 (max 42)

Terninck

2000 Antwerpen


16

Tikvatenoe

2018 Antwerpen


onbekend

Sint-Maria

2600 Berchem

Tehuis voor Niet Werkenden met motorische beperking

4. Wonen en welzijn

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische Cel


31

4.2.2. Opvang binnen sociale huisvesting Ook binnen sociale huisvesting worden plaatsen voorzien voor personen met een handicap en dit zowel voor personen met een fysieke als een mentale handicap. Binnen de sociale huisvesting in Antwerpen zijn op dit moment 83 dergelijke woningen voorzien: 24 bij Woonhaven, 59 bij de Ideale Woning. De begeleiding gebeurt door externe organisaties. Tabel 4.4:

Woningen voor personen met een handicap binnen sociale huisvesting, 2009

Doelgroep

SHM

Begeleiding

Aantal

Personen met een licht mentale handicap

De Ideale Woning

Vzw Werminval

13

Personen met een mentale handicap

De Ideale Woning

Vzw De Brug

13

Personen met een fysieke handicap

De Ideale Woning

Vzw ZEWOPA - ADL-assistentie


De Ideale Woning

Geen begeleiding voorzien


De Ideale Woning

ADL (buiten sociaal huurstelsel)

1


De Ideale Woning

Vzw ZEWOPA (buiten sociaal huurstelsel)

1


De Ideale Woning

Vzw De Link (buiten sociaal huurstelsel)

2

De Ideale Woning

Vzw De Vliering

3


Woonhaven

Vzw ZEWOPA - ADL-assistentie

MS-patiënten

Woonhaven


4

Rolstoelpatiënten

Woonhaven


7

Personen met ernstige en langdurige psychiatrische problemen

Totaal

8 18

13

83

4. Wonen en welzijn

Bron: Stad Antwerpen, Samen Leven, Strategische Cel


4.3. Ouderenvoorzieningen In het licht van de toenemende vergrijzing van de Antwerpse bevolking wordt ook wonen voor ouderen een steeds belangrijker item in het woonbeleid. We focussen in dit deel op de inspanningen van het Zorgbedrijf ten aanzien van ouderen. Thuiszorg wordt in dit hoofdstuk niet verder besproken. Toch mag dit aanbod niet onvermeld blijven. Via behoud, ondersteuning of herstel van zelfzorg of mantelzorg, wordt het voor tal van ouderen immers mogelijk om langer thuis te blijven wonen. Thuiszorg omvat enerzijds gezinszorg (persoonsverzorging en huishoudelijke hulp) en anderzijds poetshulp. Vaak wordt dit aanbod nog uitgebreid met bijvoorbeeld boodschappenhulp, klusjeshulp,….

4.3.1. Levensloopbestendige wijken Stad Antwerpen en OCMW ontwikkelden in samenwerking met alle Antwerpse woonzorgactoren en de Ouderenraad een zorgstrategische visie (cfr. visietekst “Ouderen écht van tel”). Alle woonzorgactoren werken samen aan de ontwikkeling en uitbouw van levensloopbestendige wijken. Dat wil zeggen dat er per wijk voldoende, gevarieerde woonzorgvormen en servicemogelijkheden aanwezig moeten zijn opdat ouderen en zorgbehoevende personen levenslang in hun eigen, vertrouwde wijk kunnen blijven wonen. Het Zorgbedrijf Antwerpen werkt hierbij complementair ten aanzien van de andere woonzorgactoren. In functie van de bereikbaarheid van deze zorgvormen verdeelt het Zorgbedrijf de stad in 31 wijken. De indeling in wijken is gebaseerd op de courante stedelijke indeling van SL/SWO die bestaat uit 42 wijken, maar voegt er enkele van samen. Op kaart 4.1. wordt per wijk de graad van levensloopbestendigheid weergegeven. De berekening gebeurt op basis van 4 factoren, met name: het aantal bedden in rust- en verzorgingstehuizen (RVT – ROB), het aanbod serviceflats, het aantal plaatsen voor dagverzorging en kortverblijf en de aan- of afwezigheid van een dienstencentrum, zowel opgericht door het Zorgbedrijf Antwerpen als door private initiatiefnemers.

4. Wonen en welzijn

Er wordt ook bekeken of de capaciteit van al deze zorgvormen al of niet de Vlaamse programmatienorm haalt.


De wijken waar de vier zorgsegmenten aanwezig zijn, zijn groen gekleurd: donker groen indien de Vlaamse programmatienorm bereikt is (1ste graad) en lichtgroen indien de capaciteit onvoldoende is (2de graad). In de overige wijken is minstens één van de vier zorgsegmenten niet aanwezig. In de wijken die lichtroze ingekleurd zijn hebben Zorg-


4. Wonen en welzijn

Kaart 4.1: Aantal wijken waar aan levensloopbestendiging wordt gewerkt, 2010

bedrijf Antwerpen of de private zorgpartners reeds plannen beschreven om de wijkcapaciteit uit te breiden, in de lichtrode wijken zijn er nog geen plannen. Vijf wijken, waarvan drie in district Antwerpen, aangevuld met Deurne-Centrum en Oud-Berchem voorzien reeds in voldoende mate in de vier belangrijkste zorgsegmenten. Door een uitbreiding van het aantal woongelegenheden RVT – ROB en serviceflats door de private zorgpartners in Oud-Berchem vervoegt deze de lijst van wijken met een levensloopbestendig karakter van eerste graad. Als gevolg van uitbreidingen van het aanbod in de private zorgsector op Dam-Eilandje / Stadhuis-Sint-Jacob-Hessenhuis sluit ook deze wijk aan bij de wijken in eerste graad.

4. Wonen en welzijn

In de wijken Deurne-Oost, Hoogte-Oosterveld-Elsdonk en Valaar vervielen mogelijke opties tot ontwikkeling van zorgvoorzieningen, waardoor zij voorlopig opnieuw rood kleuren.


4.3.2. Aantal bedden in rust- en verzorgingstehuizen

De algemene vaststellingen van 2008 blijven dezelfde. Met uitzondering van de sociale huisvestingswijken Schoonbroek-Luchtbal, Kiel en Linkeroever vertoont het district Antwerpen meestal een overschot aan RVT-bedden, terwijl de randdistricten eerder een tekort vertonen. De districten Hoboken, Wilrijk en Merksem zijn de meest problematische regio’s. | 59 | Monitor wonen 2010

4. Wonen en welzijn

Kaart 4.2: Aanbod RVT en ROB, 2010

4.3.3. Aanbod serviceflats

4. Wonen en welzijn

Kaart 4.3: Aanbod serviceflats, 2010

Met betrekking tot het aanbod serviceflats merken we een evolutie naar een globaal overschot in het district Antwerpen (uitgezonderd Linkeroever), terwijl in de overige districten meestal sprake is van een tekort. Uitzonderingen zijn Wilrijk en Hoboken waar de wijken met overschot de wijken met een tekort overtreffen. In de districten Ekeren en Berchem is | 60 | Monitor wonen 2010

nergens een overschot zichtbaar, hoewel het tekort in Oud-Berchem ten positieve is geevolueerd. De grootste tekorten zien we in de wijken Nieuwdreef-Lambrechtshoeken (-113), Deurne-Oost (-110), Nieuw Kwartier (-105), Linkeroever (-101), Borgerhout Extra Muros (-93) en Hoogte-Oosterveld-Elsdonk (-78). Het grote tekort in de wijk Borgerhout Intra Muros is weggewerkt doordat een deel van de vroegere stadsflats werd omgebouwd tot serviceflat.

4. Wonen en welzijn

Ten opzichte van 2008 merken we positieve evoluties in de wijken Justitie-Harmonie / Tentoonstelling-Den Brandt, Amandus-Atheneum en Sint-Andries – Bourla. Deze evoluties zijn in eerste instantie te wijten aan uitbreiding van het aanbod door het Zorgbedrijf en/ of de private zorgpartners. De positieve evoluties in de wijken Kiel en Schoonbroek-Luchtbal zijn te wijten aan de voorspelde verjonging van de bevolking, die groter zal zijn in 2016 in vergelijking met 2013 (projectiejaar voor woonmonitor 2008).


4.3.4. Aantal plaatsen voor dagverzorging en kortverblijf

4. Wonen en welzijn

Kaart 4.4: Aantal plaatsen voor dagverzorging en kortverblijf, 2010

In de meeste wijken bestaat er een tekort aan plaatsen voor dagverzorging en kortverblijf. Omwille van uitbreidingsprojecten die voorlopig on hold geplaatst zijn, zien we dat in de wijken Ekeren Leugenberg-Centrum, Sint-Andries-Bourla, Justitie-Harmonie/ Tentoonstelling-Den Brandt en Oud-Berchem het saldo een negatieve evolutie kent. Een positieve evolutie is zichtbaar in Merksem Heide-Tuinwijk en Deurne-Centrum. | 62 | Monitor wonen 2010

4.3.5. Dienstencentra

Antwerpen telt in totaal 39 lokale dienstcentra die worden beheerd door Zorgbedrijf Antwerpen en 2 private dienstencentra. Behalve de wijk Diamant-Stadspark in district Antwerpen zien we de tekorten vooral in de rand: Ekeren Mariaburg-Donk, Merksem Nieuwdreef-Lambrechtshoeken, Deurne-Oost, Berchem Nieuw Kwartier en Wilrijk Hoogte-Oosterveld-Elsdonk. | 63 | Monitor wonen 2010

4. Wonen en welzijn

Kaart 4.5: Aantal wijken zonder een lokaal dienstencentrum, 2010

www.antwerpen.be/wonen

Colofon. Opdrachtgever. Uitvoerders. Verantwoordelijke uitgever. Grafische vormgeving. Wettelijk depot. Monitor Wonen 2010 December 2010

Recommend Documents