RECRON Themabijeenkomst breedband 19 maart 2015
Hoe Snel Breedband te realiseren in het buitengebied?
Breedband in het buitengebied Geen kabel
Waarom slecht internet op RECRON terreinen?
Ruimte Slechte
DSL
Rust
Natuur
2
Matige 4G dekking
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Intro
Wat zeggen de leden van RECRON zelf? “Ook ik heb heel veel problemen met de bereikbaarheid en dan niet alleen digitaal maar ook het mobiele net werk is een drama.” “Wij hebben al 7 jaar Wifi voor onze gasten. We lopen steeds verder vast hiermee. De snelheid van het internet zou volgens KPN 20mb moeten zijn (max.) echter momenteel hebben ze ons terug gezet naar 6.“ “Zouden wij glasvezel willen aanleggen dan is dit niet betaalbaar (startkosten beginnen dan bij € 30.000,=). Maar heb je televisiekabel dan is er niets aan de hand.” “Wij zitten net als vele in een dermate afstand van de Glasvezelkabels dat wij een investering van 200.000 zouden moeten doen om de Glasvezel hier te krijgen.” “Voor de gasten is bij het hoofdgebouw een noodtelefoon die via de vaste lijn loopt. Zodat we toch bereikbaar blijven.” “Regelmatig hebben we geen signaal en kunnen we niet werken, want bijna alle bedrijfsfuncties hebben internetverbinding nodig (denk aan kassa's, boekingssysteem etc.)” “…als ik naar 2e kerstdag kijk waar iedereen s'avonds schijnbaar filmpjes wil kijken (1 gebruiker had 9GB verbruik op die avond, ik doe daar twee weken mee…)” “In ons omliggende buitengebied, Peel en Maas, is het digitale verkeer behelpen. Wij beschikken over 3 ISDN/ADSL lijnen van KPN.” “Kabel of glasvezel zal hier wel nooit komen, wegens de afgelegen ligging.”
3
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Waarom slecht internet op RECRON terreinen?
Breedband in het buitengebied: dikwijls een probleem • Gasten –vooral kinderen- willen internet zoals thuis • •
Gamen, You-Tube, Videochatten, NetFlix e.d. Als het regent wil iedereen tegelijk online
• Providers/operators kunnen niet leveren zoals in de stad • • •
Grote afstand naar KPN centrale: xDSL matig tot slecht Geen coax-kabel buiten de bebouwde kom Draadloos is duur en kan minder verkeer aan
• Aanleg van vast breedband netwerk is zeer kostbaar • •
Glas of kabel graven: ca. € 30 per meter Dekking mobiele netwerken is ook slecht
• Buitengebied is geen prioriteit voor operators • •
4
In de steden is meer te verdienen met minder moeite Er is nog veel buitengebied te ontsluiten
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Wat is er aan te doen?
Wat is er nodig voor goed internet voor gasten? 1. Verbinding met de buitenwereld •
Breedband aansluiting nodig
•
Wat bieden de gevestigde partijen?
•
Zijn er alternatieven?
•
Kunnen overheden iets betekenen? •
Zie bijvoorbeeld www.brabant.nl/subsites/breedbandloket.aspx
2. Distributie capaciteit op eigen terrein
5
•
Bundeling of scheiding Internet, TV, telefonie e.d.?
•
Draadloos of vast netwerk?
•
Zelf aanleggen of laten doen?
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Wat is er aan te doen?
Hoe kunnen recreatie-ondernemers dit zelf aanpakken? • Onderhandelen
• Samenwerken • Alternatieve leverancier(s) • Alternatieve techniek
6
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Wat is er aan te doen?
Hoe kunnen recreatie-ondernemers dit zelf aanpakken? • Onderhandelen met aanbieders •
Overleggen op branche-niveau (RECRON, Vekabo, VVV)
•
Duidelijk maken dat machtspositie van aanbieder niet meer vanzelfsprekend is: er zijn alternatieven
•
Intern één lijn trekken: bereid zijn belangen van de regio boven
individueel bedrijfsbelang te stellen
• Lobby bij lokale/regionale overheid •
Aandringen op hoge prioriteit voor recreatiesector (van belang voor concurrentiepositie toerisme sector NL)
7
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Wat is er aan te doen?
Hoe kunnen recreatie-ondernemers dit zelf aanpakken? • Samenwerken om dingen voor elkaar te krijgen: • Met collega’s / branche-organisatie •
Vraag bundelen en als pakket op de markt brengen
•
Regionaal telecom overleg met aanbieders
•
Uitwisselen van informatie over aanbod
• Met anderen buiten RECRON
8
•
Boeren, waterschap, transport, logistiek
•
Particulieren, zorginstellingen, scholen
•
Lokale en regionale ondernemers
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Wat is er aan te doen?
Hoe kunnen recreatie-ondernemers dit zelf aanpakken? • Alternatieve leveranciers inschakelen •
Zakelijk glasvezel: KPN, Ziggo Zakelijk, XS4All, Fieber, Solcon, Eurofiber, …
•
Koper (DSL): weinig tot geen aanbod buiten KPN om
• Alternatieve techniek inzetten/zelf bouwen
9
•
Straalverbindingen – direct of gedeeld
•
Vaste aansluiting op mobiel netwerk (‘4G-LTE fixed’)
•
Eigen infra aanbesteden; regionaal netwerk uitrollen
•
Straalverbinding met breedband operator op toren
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
Alternatieve technieken: straalverbindingen
http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/supersnel-internet-op-camping-lheebroek
10
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
4G-LTE fixed of gedeelde straalverbinding
www.omroepflevoland.nl/Nieuws/103903/flevoland-boeren-krijgen-eindelijk-snel-internet
11
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
Vaste glasvezelverbinding
http://www.omroepzeeland.nl/nieuws/2014-05-27/686313/internet-zeeland-even-snel-als-rest-van-nl
12
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
Alternatieve technieken • Andere mogelijkheden: o
o
o
Satellietverbindingen
Traag en duur, lange netwerkvertraging niet voor interactief verkeer
betrouwbaar
Mobiele dataverbindingen
Duur
Beperkte capaciteit; gedeelde infrastructuur
Combinaties
TV via satelliet, Internet via DSL, Telefonie via mobiel netwerk (2G, 3G, 4G, etc.)
13
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
Alternatieve technieken – Wi-Fi Wi-Fi: vooral geschikt voor distributie op eigen terrein o Bereik van enige tientallen meters
o Bandbreedte tot 600 Mbit/s (mainstream aanbod 150 – 300 Mbit/s) o Gedeelde techniek: aantal gebruikers per Access Point gelimiteerd (afhankelijk van hun gebruik) o Redelijk eenvoudig aan te leggen o Minder geschikt voor TV-distributie
Aandachtspunten: o Beheer: ‘fair use policy’ – vermijden van bezetten van gedeelde capaciteit o Verantwoordelijkheid voor ‘malicious content’: kinderporno, terroristische sites e.d.; ondernemer kan hierop worden aangesproken (??) 14
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
Alternatieve aanbieders / aanbiedingen Een willekeurige greep uit aanbieders van alternatieven: - Greenet (LTE) www.greenet.nl - Arob antennebouw (o.a. straal) www.arobantennebouw.nl - http://www.colocenter.nl/diensten/straalverbinding/ - http://www.microlinks.nl/
- Ziggo/UPC (Fixed Wireless broadband (LTE)) - …
Wie biedt (breedband) internet toegang op mijn locatie? - Waar is (al) glasvezel? http://www.stratix.nl/glaskaart/ - Diverse postcode-checkers: o www.internetten.nl/internet/postcodecheck o www.providercheck.nl/postcodecheck - Overzicht Breedband initiatieven: http://www.rug.nl/staff/k.salemink/tabel-breedband-initiatievennederland.pdf 15
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Voorbeeld: Project SnelBiS (juni – november 2014)
SnelBiS: Snel Breedband in Sluis, Onderzoek naar behoefte en betalingsbereidheid van breedband internet in het buitengebied van Sluis (Zeeland)
Project SnelBiS
Hoofdlijnen Situatie-analyse o Hoeveel bedrijven, welke aanbieders, bestaande infrastructuur, … o Wat is de behoefte aan verbetering van het breedband-aanbod?
Gebruikersonderzoek: enquête o Peiling van kwalitatieve en kwantitatieve behoefte o Betalingsbereidheid
o Samenwerkingsbereidheid ondernemers (en particulieren)
Uitwerking o Presentatie resultaten aan belanghebbenden
o Duidelijke plaatjes van mogelijkheden per deelgebied o Aanmoediging om met elkaar aan de slag te gaan, op basis van de gevonden gebiedskenmerken
17
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Mogelijkheden aanbod
Opties internettoegang: Goud, Zilver en Brons “Goud”: vaste glasvezelverbindingen met hoge betrouwbaarheid en capaciteit - geschikt voor zeer veel gebruikers die tegelijkertijd internetten, en het meest geschikt om ook andere diensten zoals TV, telefonie, pinnen etc. over af te nemen. - aanlegkosten: globaal ca. € 12.000,- per adres (onder voorwaarden) - maandbedrag: ca. € 150 – € 210
“Zilver”: straalverbindingen met redelijk hoge betrouwbaarheid en capaciteit - geschikt voor een flink aantal gebruikers die tegelijkertijd internetten. Deze zijn goedkoper en sneller om aan te leggen dan vaste verbindingen. - aanlegkosten: ca. € 3.000,- per adres mits opstelpunt met goede zichtlijnen in de buurt. - Maandbedrag: rond € 110
“Brons”: door een aantal locaties gedeelde straalverbindingen met redelijk hoge betrouwbaarheid en capaciteit, - geschikt voor enkele gebruikers die tegelijkertijd internetten. Deze zijn sneller om aan te leggen dan vaste verbindingen en goedkoper dan niet-gedeelde straalverbindingen, mits het aantal deelnemers voldoende hoog is. - aanlegkosten: ca. € 1.000,- per adres, bij voldoende aanmeldingen bij elkaar in de buurt - - maandbedrag: ca. € 60
18
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Het probleem: Gebruik, waardering en behoefte
Enquête: breedband in buitengebied is urgent 45% is (zeer) ontevreden over snelheid, nog eens 25 % nauwelijks tevreden
59% ervaart snelheid lager dan beloofd 5%
2%
27%
Gelijk of hoger dan beloofde snelheden
8% 23%
3% 1%
Bijna gelijk aan beloofde snelheden
Zeer tevreden Tevreden
Lager dan beloofde snelheden
Nauwelijks tevreden Niet tevreden
Veel lager dan beloofde snelheden 36%
26%
25%
Zeer ontevreden
20%
25%
Weet niet / geen mening
Geen antwoord
Geen antwoord
7%
48% heeft wekelijks problemen met de verbinding, nog eens 13% (samen 61%) maandelijks
Ja, wekelijks
1% 4%
Ja, maandelijks
48% 27%
Af en toe, maar niet zo vaak Zeer zelden of nooit Weet ik niet
13%
19
RECRON themasessie breedband
Geen antwoord
20 maart 2015
Betalingsbereidheid en behoeftebundeling
Mogelijkheden voor behoeftebundeling
Bundeling van behoeftes in deelgebieden 5
2 4
6
1
3 Omtrek
Oppervlakte
(km)
(km2)
Gebied
BB type
Gebied 1
Brons
31
77
Gebied 2
Brons
31
77
Gebied 3
Brons
31
77
Gebied 4
Goud
24
28
Gebied 5
Zilver
26
23
Gebied 6
Zilver
19
18
Gebied 7
Zilver
14
11
Gebied 8
Zilver
35
60
21
7
8
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Kortom …
Kortom ….
Beter breedband is technisch en economisch haalbaar maar het komt niet vanzelf! • ‘Brons’ (gedeelde straal- of radioverbinding) is een haalbare verbetering t.o.v. huidige situatie o Een aantal bedrijven heeft behoefte aan ‘Zilver’, c.q. ‘Goud’ o Bedrijven die nu al een goede DSL verbinding hebben, merken weinig verschil
• Grote spreiding in urgentie en betalingsbereidheid o Een klein aantal bedrijven zou kiezen voor glasvezel: vooral grotere bedrijven met veel gebruikers en meerdere gebruikslocaties: recreatiebedrijven. o Vraagbundeling en clustering maakt oplossingen haalbaar. o In landelijk gebied met weinig bedrijvigheid prevaleert de optie ‘Brons’: men wil graag iets beters maar niet te duur
o Voor een aantal middelgrote bedrijven is een specifieke oplossing met straalverbindingen haalbaar en betaalbaar
• Per gebied geldt: meer vraag naar één bepaalde oplossing verhoogt de slaagkans en verlaagt de prijs per aansluiting 23
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Kortom ….
Om te onthouden: • Breedband in het buitengebied is dikwijls haalbaar o Bij grotere toerismeconcentraties kan ook glasvezel een haalbare kaart blijken. o Straalverbindingen zijn redelijk betaalbare opties voor breedband in het buitengebied. Ze zijn snel aan te leggen en bieden een behoorlijke verbetering. In ieder geval een tussenoplossing totdat glasvezel beschikbaar komt.
• Hoge deelname bevordert de haalbaarheid o Meer deelnemers drukken (in de meeste gevallen) ook de prijs per aansluiting
• Er is nog flink wat rek aan de vraagkant o Veel ondernemers beseffen nog niet dat breedband een kritische voorziening is voor continuïteit van het bedrijf. o Ook particulieren willen vaak meewerken aan een breedband voorziening.
• Of er iets gebeurt in het buitengebied ligt aan de ondernemers o Samen de schouders eronder en de hand aan de ploeg; niet wachten op de overheid! o Kom in actie voor de uitrol van Snel Breedband
24
RECRON themasessie breedband
20 maart 2015
Wie kunnen helpen bij ontwikkeling van breedband? Gebr Van der Donk BV: www.vddonk.nl Seijsener Recreatietechniek: www.seijsener.nl Stratix Consulting: www.stratix.nl Zie ook: http://www.stratix.nl/academy/publicaties/ voor openbaar toegankelijke Stratix rapporten en artikelen
Voor vragen en informatie:
[email protected] en
[email protected]