RECREATIEF NETWERK HARINGVLIET NEGEN ONTWERPEN VOOR NEGEN BIJZONDERE PLEKKEN

Recreatief Netwerk Haringvliet

RECREATIEF NETWERK HARINGVLIET

NEGEN ONTWERPEN VOOR NEGEN BIJZONDERE PLEKKEN

1

Omslag: Esscheplaat


RECREATIEF NETWERK HARINGVLIET NEGEN ONTWERPEN VOOR NEGEN BIJZONDERE PLEKKEN

Voor: Natuur- en Recrea eschap Haringvliet Door: LOLA landscape architects Datum: 14 februari 2012

3


INHOUD VOORWOORD

7

INLEIDING

9

UITGANGSPUNTEN

9

RECREATIEF NETWERK

13

ONTWERPEN

21

OPPERVLAKTES EN AANTALLEN

74

COLOFON

83

5

Quackstrand Spuipark


VOORWOORD

Het Haringvliet is een prach g water voor de watersport. Het is groot, lang en daarom zeer geschikt voor zeilwedstrijden. Middenin ligt het eiland Tiengemeten dat door Deltanatuur en Natuurmonumenten is veranderd in een toegankelijke wildernis. Er liggen prach ge stadjes als Hellevoetsluis, Middelharnis en, aan het Hollandsch Diep, Willemstad. De oeverlanden, in de vorm van Gorzen en Slikken, kennen op veel plekken een hoge natuurwaarde. Op verschillende stranden wordt ’s zomers druk gerecreëerd.

Bij de ontwikkeling zijn betrokken: gemeenten, provincie, de terreinbeheerder, grondeigenaar (vaak het Rijk), waterschap, Rijkswaterstaat, maar vooral de ontwikkelende par jen. Om al deze par jen te inspireren en uit te dagen hee het schap dit boekje laten maken. Voor het Haringvliet is het recrea eve netwerk in kaart gebracht en zijn voor negen loca es door LOLA landscape architects prach ge voorbeeldontwerpen gemaakt. Het is een inspirerend boekje dat alle betrokken par jen de meerwaarde van een netwerk van voorzieningen laat zien.

Het Natuur- en Recrea eschap Haringvliet hee als doel om de mogelijkheden voor recrea e en toerisme verder te bevorderen. Het schap is daarom met het ontwikkelprogramma ‘Zicht op Haringvliet e.o.’ gestart om hier aan te werken. Binnen het programma is in samenwerking met Dijk van een Delta en Zicht op Grevelingen een regionaal beeldverhaal ontwikkeld. Als eerste gebaar naar de watersporter is het aantal moorings (ankerboeien) op het Haringvliet uitgebreid en om de recreant beter te informeren over de mogelijkheden binnen het Haringvliet is een recrea ekaart ontwikkeld.

Laat u inspireren, het Haringvliet is het waard!

De volgende stap om het recrea ef aanbod interessanter te maken, is het ontwikkelen van een aantal land-water knooppunten. Dit zijn punten aan de rand van het water waar je naartoe kunt varen of fietsen. Deze punten maken deel uit van een netwerk en zijn tevens plekken waar ondernemers aan het water ruimte krijgen om te ontwikkelen.

Rogier van de Sande, Voorzi er Natuur- en Recrea eschap Haringvliet

7

Haringvliet en Hollands Diep met ingekaderd de negen loca es Spuipark


INLEIDING

UITGANGSPUNTEN 1. Visie: voorzien in veelzijdigheid

De Zuidwestelijke Delta is con nu in beweging. Het marine landschap verandert iedere dag weer in het tempo van eb en vloed. Iedere lente is het een komen en iedere herfst het een gaan van toerist en recreant. Dit tempo van de seizoenen stuurt de locale economie. De Deltawerken zijn al jd al de stabiele factor voor beide stromen. Baken van veiligheid en trekpleister voorbij de landsgrenzen. Inmiddels zijn de Deltawerken zelf in beweging gezet; geen sta sch slot op de deur, maar een open delta voor natuur, recreant en toerist. De afgelopen jaren hee veel van de aandacht rond die veranderingen zich afgespeeld op en om de Grevelingen met de Brouwers- en Grevelingendam. Nu het programma ‘Zicht op de Grevelingen’ via een MIRT in uitvoering is, verschui een deel van de aandacht geleidelijk naar het Haringvliet en Hollandsch Diep. Het Natuur- en Recrea eschap hee daartoe een uitvoeringsprogramma ‘Zicht op Haringvliet’ geïni eerd. Doelstelling is om het aanbod aan recrea e te vergroten en daarmee de regionale economie een boost te geven. Er is gedetailleerd geïnventariseerd wat de huidige stand is van het recrea eaanbod op –en aan het Haringvliet is, er is door G.Z-H een recrea evisie opgesteld voor de gehele Haringvliet en Hollandsch Diep, en ook is met sleutelfiguren uit de regio een Regionaal Beeldverhaal opgesteld. Dit laatste bouwt voort op de kernkwaliteiten van het Haringvliet en is met name bedoeld als inspira ebron voor ondernemers, om hen te betrekken bij de mogelijkheden van het Haringvliet. Het is nu jd voor een stap verder: het ontwerp van negen recrea eve voorbeeldloca es aan het Haringvliet. De vraagstelling daarbij is ondubbelzinnig: op het Haringvliet is het prach g varen, maar waar kan ik heen? Ook is het goed fietsen, maar waar zie ik het water? De opgave is om het wateren landnetwerk van het Haringvliet een wervend en ruimtelijk perspec ef te bieden, en te koppelen aan globale, maar concrete ontwerpen voor negen bijzondere loca es. Op deze loca es raken beide netwerken van land en water elkaar, bijvoorbeeld in een pi oresk haventje. Op basis van bestaande inventarisa es is een regionale visie gemaakt voor het wateren het landnetwerk. Parallel aan elkaar zijn vervolgens negen globale ontwerpen gemaakt. Binnen deze aanpak, als ijkpunt bij iedere stap, gelden de volgende vier uitgangspunten als uitgangspunt voor het ontwerp.

Water en land ontmoeten elkaar aan de dijken, kades en stranden van het Haringvliet. Voor wie er oog voor hee , zijn dit dé plekken om de weidsheid van water en de rijkdom van het cultuurlandschap te beleven: wind in de haren, zon op het gezicht en de brede horizon op het netvlies. Tegelijk wordt geconstateerd dat de netwerken en beleving in dit landschap niet meer aansluiten bij verwach ngen en wensen van recreanten en toeristen. Dat komt vooral omdat dit verwach ngspatroon in de afgelopen jaren sterk is veranderd: stedeling of pla elandsbewoner, de hedendaagse burger beperkt zich niet meer tot de eigen omgeving en de gebaande paden. Hij of zij is veeleisend en wil liefst overal vrij van belemmeringen buitengebied en natuur in kunnen stappen. Decennialang was het standaardrecept bij mooie weer om massaal er op uit te trekken naar recrea estrand over de ANWB-fietsroute. Nu gebeurt dat natuurlijk nog steeds, maar de trend is diversifica e en individualisme. Gevolg is dat de recrea eve bezigheden en bijbehorende eisen aan de omgeving enorm in soort en aantal toenemen. Het is niet alleen maar ‘een dagje fietsen’, maar een mountainbiketraining met de club, bierfietsen met de vrijgezellenclub, fixed gear fietsen met het hippe buurmeisje, waterfietsen met de familie, etc. We willen gemakkelijk fietsen over het fietsknooppuntennetwerk, langdurig fietsen over de lange afstandspaden, avontuurlijk fietsen door de natuur. De ene dag rijden we in optocht naar de plekken waar iedereen te vinden is, de andere dag willen we juist de plekken vinden die nog door niemand eerder ontdekt zijn. En dan hebben we het alleen nog maar over fietsen. Met andere woorden: recrea e is veelzijdig, veeleisend en het vraagt om maatwerk. De watersport, wandelsport en luchtsport diversifieert, en creëert daarmee nieuwe markten en gebruikers, en wordt een nieuwe economische drager. En over het laatste gesproken: ook hier is behoe e aan maatwerk. De juiste ondernemer op de juiste loca e aan het Haringvliet: ondernemers die niet alleen voortkomen uit het succes van de loca e en het netwerk, maar beide ook weten te versterken.

9

Esscheplaat

Haringvlietbrug

Banaan

Quackstrand

Expostrand

Den Bommel

Sas van Dirksland

Tiengemeten

Middelharnis


2. Ontwerp: duurzaamheid als designopgave Landschapsarchitectuur dé discipline die maatwerk levert: maatwerk in ruimtelijk ontwerp, in programmering van de plek, en tenslo e maatwerk in het proces en communica e. Landschapsarchitectuur is bovendien een onderzoekende, integrerende en ontwerpende discipline: ook voor deze opgave. Onderzoek en realisa e, beide ac viteiten voeden elkaar: het ontwerponderzoek verrijkt de ideeën en keuzemogelijkheden van uitvoeringsgerichte projecten. Het plaatst ze in het brede perspec ef van de grote landschappelijke lijnen en maatschappelijke trends. Omgekeerd reikt het uitvoeringsgerichte ontwerp onderzoeksonderwerpen aan, en gee het de ontwerpstudies de juiste maatverhoudingen en realisme in bijvoorbeeld de budge ering. Kortom: visie vanuit de vogelvlucht met de voeten in de klei. Duurzaam buitenruimteontwerp staat nog in de kinderschoenen. Voor de negen loca es is er de kans en mogelijkheid om duurzaamheid en design op een verassende en aantrekkelijke manier met elkaar te verweven in een vanzelfsprekend, vernieuwend groen design. 3. Land- en waternetwerk: keuze- en bewegingsvrijheid Voor een recrea ef netwerk geldt bij uitstek dat de reis minstens even belangrijk is als de bestemming. Een eenvoudige gedachte, maar het recrea ef netwerk zal zo veelzijdig moeten zijn als de recreant die het gaan gebruiken. En wat betekent dit voor de eisen die er specifiek aan de knooppunten gesteld worden? De realiteit in Nederland is dat de verschillende gebruikersgroepen graag gebruik maken van elkaars netwerk: fietsers, skaters en wandelaars allemaal op dezelfde weg. Het gevolg: een net niet aangename rit: voor auto zijn fietsers op de Nieuwendijk vervelend, voor de fietsers zijn diezelfde auto’s gevaarlijke stoorzenders. Op hun beurt zi en de fietsers de skaters dwars. En zijn de fietsers, automobilisten en skaters gebaat bij een glad wegdek, de wandelaars hebben het liefst kleine paden met veel afwisseling. Het ontbreekt op het landnetwerk aan vrijheid om te kunnen bewegen, aan keuzevrijheid tussen verschillende netwerken. Aan keuzevrijheid geen gebrek op het water van het Haringvliet, zou je denken. Op open water lijkt er vrije ruimte genoeg, maar feitelijk zijn de keuzes beperkt.

Je kunt/mag niet zomaar overal overnachten, of jdelijk aanleggen. Je mag niet overal surfen of varen, en dan zijn daar natuurlijk de betonningen en vaarroutes. De negen ontwerploca es kunnen gezien worden als knopen in het land- en waternetwerk van het Haringvliet: een netwerk dat iedereen niet alleen van A naar B brengt, maar ook voldoet aan de hoge verwach ng van de gebruiker. Voldoende keuzevrijheid, bewegingsvrijheid en een op male ervaring. De negen loca es spelen binnen het netwerk natuurlijk een grote rol. Esscheplaat, Den Bommel, Sas van Dirksland: het zijn mogelijk dé nieuwe bakens voor de zeilsporter of kanoer. En het hoe niet te gaan om grote havens, het gaat juist ook om het kleine: de schijnbaar ontstane, spontaan geliefde plekken die bijvoorbeeld de Biesbosch of de Kagerplassen wel hebben, maar in Haringvliet vooralsnog ontbreken. 4. Knopen: negen sublieme ontmoe ngen Interessant wordt het als mens en natuur elkaar kunnen ontmoeten, de plekken waar het waternetwerk en het landnetwerk elkaar raken. Dit zijn de negen loca es: plekken waar je als recreant heen kan en waar de Haringvliet te zien is. Maar is meer mogelijk met de knopen. Dit is een sublieme ervaring die in zijn eenvoud de bezoeker bijblij , en dit is de kern van landschapsarchitectuur: het organiseren van sublieme ervaringen. De globale ontwerpen van de negen knopen aan -en ook vooral in het Haringvliet willen deze ervaringen mogelijk maken: sublieme ontmoe ngen tussen water en land, mens en natuur. Nu al zijn de loca es van de negen bakens ronduit prach ge plekken. De negen knopen krijgen ieder een eigen thema. Het thema komt nadrukkelijk voort uit de omgeving, zodat de ontwerpen voor de knopen ‘passen op de plek’. Tegelijker jd gaan het niet om negen totaal verschillende ontwerpen. Belangrijk is ook de herkenbaarheid van het Haringvliet als geheel. Daarom is het doel met de negen ontwerpen een serie te ontwikkelen, die herkenbaar is. De serie hee daarmee ook invloed op het ontwerpen van een eventuele 10e, 11e en 12e loca e in de toekomst.

11

Landnetwerk Spuipark


RECREATIEF NETWERK Doelgroepen

Landnetwerk

De toeristen die naar het Haringvliet komen zijn over het geheel van twee verschillende pluimages, die wel een en ander met elkaar gemeen hebben: dagrecreanten en verblijfsrecreanten. De dagrecreanten komen uit de omgeving van Ro erdam en willen binnen 30 minuten aan het water zijn. Het zijn individuen tussen de 25 en 75. Ze zoeken voornamelijk ac viteiten op en aan het water. Ze komen voor regelma ge, maar kort verblijven. Hun belevingswerelden (Recron): ‘avontuurlijk paars’ en ‘rus g groen’.

Het fietsknooppuntennetwerk rondom het Haringvliet is dekkend, maar laat helaas nog weinig van het Haringvliet zien. De fietspaden liggen vaak achter de dijken, in plaats van erop. Maar wat is er heerlijker dan over de dijken te fietsen, met de wind in de haren en de horizon op het vizier? Het liefst liggen de fietspaden op de dijk, of zelfs buitendijks.

Anderzijds zijn er de verblijfsrecreanten: toeristen uit Nederland, Duitsland en België die komen voor een vakan everblijf aan het water. Het zijn gezinnen met kinderen, jongere ouderen. Hun Recron belevingswerelden: ‘rus g groen’ en ‘ingetogen aqua’. Ook natuurlijk wel ‘uitbundig geel’ en ‘gezellig lime’, maar zij gaan voornamelijk naar Hoek van Holland, de Brouwersdam of Renesse

Het wandelnetwerk rond het Haringvliet is nog niet of nauwelijks bestaand, maar de Provincie is voornemens het netwerk verder te ontwikkelen. Het is een goed uitgangspunt het wandel- en fietsnetwerk niet te laten overlappen, maar met elkaar te laten kruisen. Beide modaliteiten maken dan dus gebruik van verschillende netwerken, die passen bij hun eigen behoe es en interesses. Het wandelnetwerk kan bijvoorbeeld half verhard zijn en langs interessante kleinschalige landschapselementen voeren, zoals kreken en verdedigingslinies. Het fietsnetwerk is meer gericht op het rijgenot van de fietsers.

Bestaande lange afstands fietspaden

Snelweg

Bestaand fietsknooppuntennetwerk

Provinciale weg

Nieuwe fietspaden

Bestaande wandelpaden

Nieuw wandelroutenetwerk

Nieuwe vrijlooppaden

13

Waternetwerk Spuipark


Waternetwerk Tot aan de Biesbosch is er sprake van een interessant netwerk voor kanoërs met aanlegvlonders en zelfs een unieke kanocamping op de Vischplaat. Het is mogelijk dat netwerk in het Haringvliet door te trekken met aanlegplekken, paalkampeerterreinen en strandjes. Helemaal tot aan de Haringvlietdam is het dan leuk kanoën.

Het Haringvliet ligt ‘onder de rook’ van Ro erdam. De stad is een mogelijke uitvalsbasis van veel toeristen. Niet iedereen komt op de fiets of met de auto. Het openbaar watervervoer kan een belangrijke rol spelen in het Haringvliet. Via Dordrecht en Oud-Beijerland een regelma ge vaart naar Willemstad, Hellevoetsluis en Expostrand.

Grote delen van het Haringvliet zijn bevaarbaar, maar bestemmingen en aanlegplekken worden gemist. In het vaarnetwerk worden extra aanlegplekken en moorings gemaakt, zoals bijvoorbeeld bij de Banaan en het Expostrand. Niet alle oevers en strandjes worden echter toegankelijk gemaakt voor zeilers, sloepjes en toervaarders. Sommige plekken blijven klein en ‘geheim’.

Het Haringvliet ligt ‘onder de rook’ van Ro erdam. De stad is een mogelijke uitvalsbasis van veel toeristen. Niet iedereen komt op de fiets of met de auto. Het openbaar watervervoer kan een belangrijke rol spelen in het Haringvliet. Via Dordrecht en Oud-Beijerland een regelma ge vaart naar Willemstad, Hellevoetsluis en Expostrand.

Nieuw kanonetwerk

Bootnetwerk

Bestaande visstekken

Nireuw openbaar watervervoernetwerk

Bestaande en nieuwe moorings

Bestaand veerpontjesnetwerk

15

Knopen en programma Spuipark


Knopen

Strandknopen

Voor wie zijn die knopen eigenlijk? Waarin verschillen ze en wat zijn de overeenkomsten? Natuurlijk vraagt iedere knoop om maatwerk, maar met een visie op de knopen kan een bepaalde mate van standaardisa e doorgevoerd worden en wordt de inrich ng van de knopen doordachter en efficiënter. Bovendien kan de toepassing van de visie op deze negen knopen wellicht ook toegepast worden op andere, toekoms ge knopen aan het Haringvliet.

Het Haringvliet hee een aantal leuke, kleine strandjes. Deze plekken zijn zowel toegankelijk vanaf het water met bootjes en pontjes, als vanaf het land te voet, fiets en auto. Veel van deze strandjes zijn helaas niet meer wat het ooit geweest is of zijn kan: om het tot de gezellige bruisende plekjes te maken is vaak een integrale herinrich ng nodig, én de toevoeging van een (water-) a rac e of horecagelegenheid.

Natuurknopen Natuurknopen zijn de meest natuurlijke ontmoe ngen tussen mens, water en land. Het zijn plekken die nu vaak al een natuurlijke waarde hebben. Door een pad toe te voegen, een uitkijktoren, of een eenvoudige verblijfsplek als een hut, kunnen deze plekken sterk aan waarde winnen voor de recreant. En dat niet alleen: de toevoegingen kunnend door duurzaam design ook in ecologisch opzicht een meerwaarde voor de plek hebben. - Rus g Groen en Avontuurlijk Paars - Sublieme natuurervaring - In je buitensportkleding - Paalkamperen - Observeren - Verzamelen - (Kleinschalig) zwemmen - (Kleinschalig) vissen

- Duurzaam - Robuust - Natuurlijke materialen - Kleinschalige toevoegingen - Minimale impact - Ecologische meerwaarde - Kano en botennetwerk - Voet- en fietsnetwerk

Natuurknoop / Natuurknoop met nieuw programma Strandknoop / Strandknoop met nieuw programma Cultuurknoop / Cultuurknoop met nieuw programma

- Uitbundig Geel, Gezellig Lime - Strandervaring - In je badkleding - Zwemmen - Zonnen - Flaneren - Eten - Watersporten - Duurzaam

- Horeca - A rac es - Integrale herinrich ng - Bijzondere architectuur - Kano en botennetwerk - Voet- en fietsnetwerk - Autonetwerk - Openbaar vervoersnetwerk

Cultuurknopen Cultuurknopen zijn dé bezienswaardige plekken aan het Haringvliet. Het zijn plekken met culturele waarde: denk aan de havens, ves ngen en historische dorpskernen, maar ook de deltawerken natuurlijk. Deze plekken verdienen een hoogwaardige inrich ng, een doordachte inrich ng en passende voorzieningen, zodat de bezoeker na het bekijken en fotograferen kan genieten van een welverdiende regionale dis of souvenir. - Gezellig Lime, Rus g Groen, Ingetogen Aqua - Interessante cultuurervaring - In je weekendkleding - Bekijken - Verdiepen - Lezen - Kopen - Rondlopen - Eten - Duurzaam

- Robuust - Natuurlijke materialen - Grote verhardingen - Integrale herinrich ng - Architectonische meerwaarde - Kano en botennetwerk - Veerpontnetwerk - Voet- en fietsnetwerk - Autonetwerk - Openbaar vervoersnetwerk

17

Recrea ef netwerk Spuipark


Verbindende ini a even

Waar het wateren landnetwerk bij elkaar komen (in de natuur-, strand-, en cultuurknopen) , is noodzaak voor nieuwe verbindingen tussen beide netwerken. Deze nieuwe verbindingen zijn van groot belang voor de samenhang in het recrea eve netwerk: met goede verbindingen is het water dan geen barrière, maar een logisch onderdeel van de recrea eve en toeris sche bewegingen om en over het Haringvliet. Niet alleen zijn de nieuwe verbindingen belangrijk voor het netwerk, maar ook voor nieuwe ini a even die het toeris sch-recrea eve poten eel van het Haringvliet kunnen vergroten. Je kan denken aan: Snelweg

- nieuwe vaarverbindingen (als de waterbus), waarbij je van het ene landwaterknooppunt naar het andere kan komen en je fiets op de boot kan meenemen; - een stelsel van fietsen botenverhuur (sloepjes) waarbij je op de ene plek een fiets huurt en op een andere plek met de boot verder gaat; - een kanonetwerk dat aansluit op een reeks paalkampeerterreinen. De verschillende paalkampeerterreinen kunnen wellicht bij één terreinbeheerder ondergebracht worden; - een reeks natuurlodges op de knooppunten tussen het wateren landnetwerk. De exploita e van een of enkele lodges is niet snel rendabel te maken. Een onderneming die meerdere, of wellicht alle nieuwe natuurlodges exploiteert rond het Haringvliet lukt dat waarschijnlijk wel.

Provinciale weg

Bestaande lange afstands fietspaden

Nieuw kanonetwerk

Bestaand fietsknooppuntennetwerk

Bootnetwerk

Nieuwe fietspaden

Bestaande visstekken

Bestaande wandelpaden

Nireuw openbaar watervervoernetwerk

Nieuw wandelroutenetwerk

Bestaande en nieuwe moorings

Nieuwe vrijlooppaden

Bestaand veerpontjesnetwerk

19

Globaal ontwerp voor Esscheplaat


ESSCHEPLAAT Ontwerp van een bijzondere natuurervaring Dit gebied ligt in de gemeente Strijen aan het Hollandsch Diep. De loca e ligt aan de westelijke punt van de ’Oeverlanden Hollands Diep‘ dat vanaf 2006 door projectbureau Deltanatuur is ingericht als natuurgebied met een ondiepe geul. Aan de oostkant zijn recrea eve mogelijkheden in de vorm van een strandje. Door het gebied loopt een rondwandeling van circa 2 uur, die is aangesloten op het Lange afstandswandelpad Floris V. Het gebied is in beheer bij Staatsbosbeheer. De loca e ligt bij de meest westelijke van de drie ingangen. Op enige afstand hiervan ligt een paalkampeerterrein vlakbij een trekpontje. Voor de avontuurlijke vaarder is het jammer dat het paalkampeerterrein net niet toegankelijk is vanaf het water. Als je de rondwandeling doet vanaf de westelijke parkeerplaats leidt de wandeling niet naar het grote water. De belo e van het uitzicht over het Hollands Diep wordt dus niet ingelost. Verbodsborden maken het las g om de paden te verlaten en het water op te zoeken.

Esscheplaat is een natuurknoop. Met kleinschalige interven es kan het terrein zo veranderd worden dat de toegankelijkheid verbetert, er meer verblijfsmogelijkheden zijn en een bijzondere natuurervaring mogelijk wordt. Door een eenvoudig vlonder kan het paalkampeerterrein voor kleine watersport toegankelijk worden. Een tweetal laavu’s in het wilgenbos laten bezoekers op een nieuwe manier overnachten (mits de kwakende kikkers het toelaten) en een boomkronenpad maakt het mogelijk aan de oevers van het Hollands Diep te komen, op spectaculaire hoogte van het uitzicht te genieten, of vanaf het krib een hengel uit te gooien.

Aanlegsteiger

Paalkampeerterrein

Lodge

Boomkronenpad

Uitkijktoren

Bestaande situa e

Esscheplaat

21

A Path in the Forest, Tetsuo Kondo architects, Tallin


Esscheplaat

Referen es

23

Aan het eind van het krib kan je twee kanten op: omlaag om te vissen, of omhoog voor een spectaculair uitzicht


Esscheplaat

25

Globaal ontwerp voor Tiengemeten


TIENGEMETEN Ontwerp van een perfecte aanlegplek Tiengemeten is een bijzonder eiland met een grote aantrekkingskracht op natuuren rustlie ebbers. Het is in het kader van Deltanatuur ontpolderd en heringericht als natuurgebied, het wordt beheerd door Natuurmonumenten. Met een pont kom je op het eiland, waar een bezoekerscentrum het Rien Poortvlietuseum en een landbouwmuseum zijn gehuisvest. Op het eiland liggen diverse rondwandelingen.

Met een eenvoudige opwaardering kan het haventje aantrekkelijk gemaakt worden en de aanlegmogelijkheden verbeterd worden. Een mini strandje maakt het makkelijk de kano’s aan wal te trekken. Een tweede haventje bij de nabijgelegen boerderij maakt het mogelijk ook voor zeilbootjes en motorsloepjes om aan te leggen. In de ondiepte ten oosten van het eiland kunnen lodges op palen gebouwd worden. Deze zijn alleen toegankelijk vanaf het water en zijn dé ideale plek voor sportvissers, natuurlie ebbers en kluizenaars op wereldreis.

Bij de (onlangs afgebrande, maar te herbouwen) herberg/boerderij op de oostpunt ligt een natuurcamping bij een klein haventje dat door kanoërs gebruikt wordt. Het haventje is nu geen aantrekkelijke plek. Voor motor- en zeilboot is het niet toegankelijk. Ten oosten van het eiland ligt een interessante ondiepe waterbodem.

Kayak aanlegplek

Bootseiger

Waterlodge

Tuinen

Kampeerplaats

Dijk

Bestaande situa e

Tiengemeten

27

Bassin d’Arcachon, cabanes chanquées, Frankrijk


Tiengemeten

Referen es

29

Zicht op de cabanes


Tiengemeten

31

Globaal ontwerp voor Den Bommel


DEN BOMMEL Ontwerp van een wandeling naar het water Den Bommel hee een verenigingsjachthaven aan een kort havenkanaal. De buitendijkse oeverlanden zijn natuurgebied, beheerd door Staatsbosbeheer, met, vooral aan de oostkant interessante vogels. Het strandje aan het Haringvliet is in beheer bij de gemeente. Langs het havenkanaal ligt een zandoverslag. De recrea eve steigers langs het kanaal zijn versleten en lege bierkra en en touwen in de bomen geven de indruk dat het er wel eens gezellig is geweest. Bijzonder aan Den Bommel is een klein strandje dat verborgen ligt achter de zandoverslag. Via een achterom is het bereikbaar. Interessant is dat in de winter de vissen de jachthaven in trekken en het hier goed vissen is. Als s lteplek is het strandje bij Den Bommel leuk, maar het kan zoveel meer zijn, zonder de huidige kwaliteiten te verliezen.

Belangrijk is de toegankelijkheid van de oevers te verbeteren. Dit kan gebeuren door paden die de bezoeker met een boog door de natuur naar de uitmondingen van het kanaalkanaal voeren. Door het pad aan de westzijde los te leggen van de industrie, krijgt de bezoeker onderweg naar (of vanaf) het strandje een bijzondere natuurervaring. Bij het strandje kunnen twee of meer drijvende lodges een welkome en bijzondere aanvulling in het aanbod aan verblijf aan het Haringvliet betekenen. Aan de oostzijde van het haventje kan dit herhaald worden, hier wellicht in combina e met een paalkampeerterrein.

Lodges

Strandje

Natuurpad

Vis- en aanlegsteiger

Pad

Paalkampeerterrein

Bestaande situa e

Den Bommel

33

Dromahair, Ierland


Den Bommel

Referen es

35

Met de kano naar de lodge


Den Bommel

37

Globaal ontwerp voor Sas van Dirksland


SAS VAN DIRKSLAND Ontwerp van een unieke overnach ng Enigszins afgelegen, maar daardoor ook heel interessant voor wandelaars, sloepvaarders, kanoërs, vogelspo ers en rustzoekers, is de loca e Sas van Dirksland. Het is een typische waterschapsloca e, een terrein dat ligt aan de binnenzijde van de dijk bij een gemaal met ruim zicht over uitgestrekte landbouwgronden en het ruime sop van het Haringvliet. Op enige afstand landinwaarts ligt de historische Sas van Dirksland aan het havenkanaal.

Door de het grasland om te vormen tot een drassig rietland, ontstaat een bijzondere plek. Een slingerend vlonderpad voert de bezoeker van lodje naar lodge. Sommige van deze lodges liggen aan het binnenwater. Met een Canadese kano is het makkelijk aanleggen. Andere bestaan uit twee verdiepingen en bieden een prach g uitzicht over het Haringvliet. Vogels spo en vanaf je eigen dak!

De nabijheid van het rijksmonument, de ruimte en beschu ng achter de dijk, het strandje aan het Haringvliet en de al aanwezige wegen maken het tot een ideaal terrein om te verblijven midden in het beste wat de Haringvliet te bieden hee : ruimte wind en water. Voor deze omgeving zijn er plannen voor de aanleg van een zoetwaterkanaal om de gevolgen van het Kierbesluit voor de zoetwatervoorziening van Goeree Overflakkee op te heffen.

Rietlodge

Panoramalodge

Vlonderlandschap

Gemaal

Dijk

Aanlegsteiger

Bestaande situa e

Sas van Dirksland

39

70°N Arkitektur, Gardsva en, Lofoten


Sas van Dirksland

Referen es

41

Overnachten met uitzicht op het riet, of op de horizon van het Haringvliet


Sas van Dirksland

43

Globaal ontwerp voor recrea eterrein rond de Haringvlietbrug Profiel Óver Onderschri Akkers enhet Erven´


HARINGVLIETBRUG Ontwerp van de best denkbare strandervaring Bijzonder aan de terreinen onder aan de Haringvlietbrug is dat het drie verschillende perspec even biedt. Aan de oostzijde is er het strand dat populair is bij jetskiërs. Onder de brug is er een spectaculair zicht op de stalen onderzijde van de Haringvlietbrug en aan de westzijde ligt een rus g strandje, met ondiep water, met sporen van kampvuurtjes en 4-wheel-drives. Deze terreinen worden beheerd door het Natuur- en Recrea eschap Haringvliet. Bij strandknopen gaat het om het mogelijk maken van de best denkbare standervaring. Hier is dat het op maliseren van de drie verschillende strandbelevingen. De oostoever krijgt voorzieningen voor jetski’s en sloepen, en een drietal springschansen. De onderzijde van de Haringvlietbrug wordt een hangplek deluxe: een tribune die uitkijkt op de brug en het schouwspel van voorbij varende boten. De westoever tenslo e, blij een rus g en in em strand. De ondiepte voor het strand maakt het zeer geschikt voor kleine kinderen, maar ook voor beginnende windsurfers. Een trailerhelling maakt het in en uitladen van viskajaks en kleine bootjes wel heel makkelijk: pure verwennerij.

Vlonder jetskistrand

Tribune Haringvlietbrug

Vlonder kayakstrand

Trailerhelling

Waterski jump

Bestaande situa e

Haringvlietbrug

45

Casetas de pescadores, Irisarri Piñera, Cangas do Morrazo, Spanje


Haringvlietbrug

Referen es

47

Haringvlietbrugtribune met uitzicht op de passerende schepen


Haringvlietbrug

49

Globaal ontwerp voor de Banaan


DE BANAAN Ontwerp van een off-shore aanlegplek De Banaan is een strand dat in beheer is bij het Natuur- en Recrea eschap Haringvliet met een horeca onderneming en een adembenemend uitzicht. Het terrein is toe aan een opknapbeurt. ‘s zomers liggen er moorings voor de kust, maar het strand is niet toegankelijk vanaf het water, terwijl het aan een belangrijke vaarroute ligt. Het is jd om het terrein integraal op te waarderen en te voorzien van aanlegmogelijkheden. Zo krijgt iedereen (de bezoekers en de ondernemers) wat ze nodig hebben. Sleutel tot succes kan een drijvende ponton zijn. Zeil-, motor en rondvaartboten kunnen hier ‘off-shore’ aanleggen. Een geautoma seerde trekpont brengt ze naar het strand, waar de horecavoorziening ze kan voorzien in alles dat nodig is. Tussen het strand en de ponton ligt een drijvende zwemspeeltuin, een welkome a rac e voor de kinderen… en papa. Samen met een uitkijkpunt rich ng Haringvlietbrug, verbeterde toiletvoorzieningen en een verlengd en verbreed strand, kan een dagje strand hier niet meer stuk.

Drijvend aanlegvlonder

Drijvende waterspeeltuin

Horeca en barbequeveld

Omkleedcabines

Uitkijk

Bestaande situa e

De Banaan

51

Charlo enlund Kopenhagen, Denemarken


De Banaan

Referen es

53

Met de trekpont naar het aanlegvlonder


De Banaan

55

Globaal ontwerp voorVechtpark de nieuwe boulevard van Middelharnis Strand Vogelvlucht over het


MIDDELHARNIS Ontwerp van een strandboulevard Naast de havenmonding van Middelharnis ligt een strandje dat beheerd wordt door het Natuur- en Recrea eschap Haringvliet. Het gebied rond de havenmonding is in beheer bij de gemeente. De havenmonding bestaat uit een sluis met een voorhaven die vooral als werkhaven wordt gebruikt. Ook de veerverbinding met Tiengemeten en Hellevoetsluis meert hier aan. Er loopt een fietsroute over de sluis en langs het strand.

Een nieuwe boulevard op maat kan de strekdam, de haven en het strand tot één geheel smeden. Over de boulevard kunnen strandbezoekers flaneren langs achtereenvolgens het strand, de horeca, de spectaculair hoge springplank, de tribune en aanlegvlonder voor de Aqualiner, langs het kunstwerk van Samson tot aan het uiterste puntje van de strekdam. Met deze ontwikkeling kan aangesloten worden bij de gebiedsontwikkeling die de gemeente wil ten westen van het havenkanaal. Tevens zijn er plannen voor de terreinen rond de sluis.

Het strand bij Middelharnis is op zich aardig, maar vormt geen geheel met het haventje. De strekdam is helaas afgesloten. Met het kunstwerk van Jan Samson is een poging ondernomen de kwaliteit van de plek te verhogen, maar de plek vraagt om meer dan dat: een allesomva ende ingreep.

Springtoren

Aanlegvlonder aqualiner en tribune

Aanlegplekken

Aanlegplaats pont

Opgang van de boulevard naar de dijk

Speelplaats

Bestaande situa e

Middelharnis

57

The Longest Bench, Studio Wears, Groot-Bri annië Willemstad


Middelharnis

Referen es

59

Springen, zwemmen, varen, en flaneren over Middelharnis Strand


Middelharnis

61

Globaal ontwerp voor het Quackstrand


QUACKSTRAND Ontwerp van een outdoor-oever Het Quackstrand is breed en mooi, maar het grasach ge deel aan de voet van de Haringvlietdam wordt slecht gebruikt en is ma g ingericht. De geweldige poten es van deze plek worden nauwelijks benut. De plek is het visitekaartje van het Haringvliet: dagelijks passeren duizenden automobilisten deze plek die alles van het Haringvliet (strand, natuur, deltawerken) in zich hee . Dit strand hee dus een groot voordeel: het ligt direct aan de N57 en is vanaf de weg goed zichtbaar. Dat maakt het mogelijk hier iets unieks te doen. Voorstel is om nieuwe commercie en ac viteiten naar de westoever te brengen: een outdoor outlet (waar wateren landsport equipment gekocht kan worden) en een waterski-wakeboard kabelbaan. De oever wordt een watersport boulevard. Brasserie Boelies krijgt een nieuwe plek aan de boulevard, direct aan het water.

Outdoor outlet

Aanlegplek

Horeca

Parkeerplek

Kalbelbaan sta on

Kabelbaan

Bestaande situa e

Quackstrand

63

Ciclovia de Lisboa, Joao Gomes Da Silva, Lissabon


Quackstrand

Referen es

65

Eerst een wakeboard kopen bij de outlet en dan direct uitproberen


Quackstrand

67

Globaal ontwerp voor het Expostrand


EXPOSTRAND Ontwerp van een eerbetoon aan de Deltawerken Het Expostrand is nu een smalle, laag gelegen strandstrook onder aan het eiland van de Haringvlietdam. Ernaast, een stukje hoger, ligt een recrea eterreintje met bosjes en bankjes. Dé a rac e is natuurlijk de Expo zelf, maar het geheel is verouderd en versleten. En dat terwijl deze plek, met de geschiedenis van de Deltawerken en de visafslag op een steenworp afstand, alles in zich hee om uit te groeien tot een bijzondere bezienswaardigheid aan het Haringvliet. Begin- en eindsta on aan een prach g waterbekken. Deze plek leent zich voor een integrale herinrich ng. Bijzonder is een boulevard langs de Haringvlietoever en een vlonder met daarop een nieuwe Expogebouw en een visrestaurant met het beste van het lokaal gevangen en gekweekte delicatessen. De boulevard is op alle mogelijke manieren toegankelijk: vanaf het water met kano, sloep, zeilboot, openbaar vervoer. Maar ook voor vissers is de oever met vlonders een aantrekkelijke plek. En wie weet, gaat hier eens in de zoveel jd een bijzonder schip of vloot voor anker. Visrestaurant

Expo

Esplanade

Aanleg- en verhuur zeilboten

Aanleg en verhuur sloeps

Vissteiger

Bestaande situa e

Expostrand

69

Amager Strandpark, Haslov and Kjaersgaard, Kopenhagen


Expostrand

Referen es

71

De kade en de vlonders zijn dé plekken waar alles van het Haringvliet bij elkaar komt


Expostrand

73

RNH Nieuwe sluis Post nummer

Omschrijving

Materiaal

1 1.1

Grondwerk Poelen

3

Kunstwerken

3.1

Steiger voor kajaks

hout

3.2 3.3

Vlonderpad Wenteltrap

hout staal/hout

5 5.1

Gebouw Laavu

Aantal

Lengte totaal (m)

Oppervlakte totaal (m2)

Volume totaal (m3)

2.000

690 1

2

22

150

450


RNH Tiengemeten Oppervlakte totaal (m2)

Omschrijving

Materiaal

2 2.1

Verhardingen Verharding rond de gebouwen

keien

3

Kunstwerken

3.1

Steiger

hout

2

1.571

3.2

Steiger bij lodges

hout

1

167

3.3 3.4

Pomp voor paalkamperen Bank

hout

1 3

3.5

Strand

zand

4

Beplantingen

4.1 4.2

Bomen doorgande structuur Tuin (box 5x5m)

5 5.1

Gebouw Lodges op palen

groenten/ bloemen

Aantal

Lengte totaal (m)

Post nummer

Volume totaal (m3)

1.370

600 263

68 75

1.875

3

120

360

75

RNH Den Bommel Post nummer

Omschrijving

Materiaal

2 2.1

Verhardingen Paden

stabilizer

3

Kunstwerken

3.1 3.2

Steigers/vlonders Pomp voor paalkamperen

4 4.1

Beplantingen Bomen

5 5.1

Gebouw Eco-lodges

Aantal

Lengte totaal (m)


Volume totaal (m3)

3.160

hout

290 1

wilg en els

240

2

40

120


RNH Sas van Dirksland Post nummer

Omschrijving

1 1.1

Grondwerk Afgraven

3

Kunstwerken

3.1

Steigers

hout

3.2

Vlonderpad

hout

3.3 3.4

Trekpont Bakken natuurlijke borders

4

Beplantingen

4.1 4.2 4.3

Riet type 1 (water) Riet type 2 (land) Beplanting natuurlijke borders

5

Gebouw

5.1 5.2

Huisje type vlonder Huisje type uitkijk

Materiaal

Aantal

Lengte totaal (m)


Volume totaal (m3)

18.100

18.100

2.604 1.390 1

hout

725

27.600 26.130 725

8 3

36 20

108 180

77

RNH Haringvlietbrug Oppervlakte totaal (m2)

Omschrijving

Materiaal

2 2.1

Verhardingen Paden

asfalt

4.610

hout

2.530

3

Kunstwerken

3.1 3.2

Vlonders/trappen Jetski-schans

5 5.1

Gebouw Omkleedcabine

Aantal

Lengte totaal (m)

Post nummer

3

1

Volume totaal (m3)

100

20

60


RNH Banaan Post nummer

Omschrijving

Materiaal

2 2.1 2.2

Verhardingen Gazon Strand

gras zand

Aantal

Lengte totaal (m)


Volume totaal (m3)

2.950 16.440

3

Kunstwerken

3.1

Steiger

hout

2

3.057

3.2

Drijvend dek

hout

1

432

3.3

Trekpont

3.4

Drijvend dek met glijbaan en duikplank

hout/kunststof

1

3.5 3.6

Stalen trampolineconstructie boven water Bank/lockers/omkleedcabine

staal/net hout

1

4 4.1

Beplantingen Bomen

70

5 5.1

Gebouw Voorziening op drijvend platform

1

1 174 310 70

170

795

79

RNH Middelharnis Aantal


Omschrijving

2

Verhardingen

2.1 2.2

Boulevard Halfverhard voetpad

asfalt stabilizer

3.300 1.015

2.3 2.4

Gazon Strand

gras zand

4.517 1.654

3 3.1 3.2

Kunstwerken Dek bij ferry

hout

510

Vlonderpaden

hout

562

3.4

Steigers Springelement (8m hoog)

hout hout

4 4.1

Beplantingen Bomen

10

5 5.1

Gebouw Ferry terminal

1

3.3

Materiaal

Lengte totaal (m)

Post nummer

Volume totaal (m3)

950 1

10

323

969


RNH Quackstrand Materiaal

Aantal

Lengte totaal (m)


Post nummer

Omschrijving

1

Grondwerk

11 12

Graven open water Aanbrengen grond

2

Verhardingen

21

Ontsluitingweg

asfalt

1.200

22 23

Halfverhard voetpad Plein/promenade verhard

stabilizer beton

15.194 8.908

3

Kunstwerken

31

Steiger

hout

7.414

32

Kabelwaterski baan

Volume totaal (m3)

422 174

822

33

Kabelwaterski palen

6

34 35

Waterski schans Bank

1

4

Beplantingen

41 42

Bomen doorgande structuur Parkeerterrein

hout

112 644

30 gras

10.123

5

Gebouw

51

Gebouw outlet

1

486

52 53

Gebouw kabelwaterski Gebouw verplaatst beach bar: Boelies

1 1

156 156

2.425 543 543

81

RNH Expostrand Post nummer

Omschrijving

Materiaal

1 1.1

Grondwerk Graven open water

2

Verhardingen

2.1 2.2

Halfverhard voetpad Plein/promenade verhard

3

Kunstwerken

3.1

Steiger/dek

hout

3.2 3.2

Aanlegsteigers Speelplek

hout staal

5

Gebouw

5.1 5.3

Expo Visrestaurant

Aantal

Lengte totaal (m)


Volume totaal (m3)

16.018

stabilizer beton

951 13.610 6.810 2 10-15 speelelementen

734

1 1

460 440

2.190 1.765


Colofon

Bij het opstellen van dit boekwerk is een klankbordgroep betrokken geweest die vier keer bijeen is gekomen. Deelnemers klankbordgroep: - Romke Woudstra, Watersportverbond, Delta Noord - Ard Verheijen, Sportvisserij Zuidwest Nederland - Rowena van der Maat, HISWA - Karen van Burg, Rijkswaterstaat - Piet Molenaar, Rijkswaterstaat - Gerd-Jan Korte, Recron - Gerbrand Schu en, Aqualiner - Jan Trompper, ‘t Diekhuus Middelharnis - Erik Rumpff, Groenservice Zuid-Holland (opdrachtgever) - Monique Banus, Groenservice Zuid-Holland - Eric-Jan Pleijster, LOLA landscape architects

Opdrachtgever: Natuur- en Recrea eschap Haringvliet Contactpersoon: ir. E. Rumpff Adres: Postbus 341, 3100 AH Schiedam Telefoon: 010-2981051 Ontwerp, tekst en beeldmateriaal: LOLA landscape architects Contactpersoon: Eric-Jan Pleijster Adres: 1e Middellandstraat 103, 3021BD Ro erdam Telefoon: 010-4141368 Dit rapport is mede door een subsidie uit de Agenda Vrije Tijd tot stand gekomen.

83

Het Haringvliet is een prach g water voor de watersport: het is groot, lang en daarom zeer geschikt voor bijvoorbeeld zeilwedstrijden. Middenin ligt het eiland Tiengemeten, dat is veranderd in een prach ge toegankelijke wildernis. Er liggen mooie stadjes als Hellevoetsluis, Middelharnis en, aan het Hollandsch Diep, Willemstad. Op de verschillende strandjes wordt ’s zomers druk gerecreëerd, en de slikken en gorzen van de oeverlanden kennen op veel plekken een hoge natuurwaarde. Maar toch: er zijn te weinig plekken om naar toe te varen voor de toervaarders. Zij willen immers een stukje varen, even aanleggen en weer verder. Voor fietsers, die rond het Haringvliet rijden, wordt het uitzicht vrijwel steeds belemmerd door hoge dijken. Op slechts enkele plekken kun je eroverheen en het water zien en daar is verder niet zoveel te beleven. Economisch gaat het niet geweldig in de regio rond het Haringvliet. Er dreigt krimp zowel in inwonersaantallen als voor de economie. Het benu en van het recrea ef-toeris sch poten eel wordt daarom steeds belangrijker. Het is jd om een aantal land-water knooppunten te ontwikkelen waarmee het recrea ef aanbod interessanter wordt. Dit zijn punten om naar toe te varen of om naar toe te fietsen op de rand van het water. Ze maken deel uit van een nieuw aaneengesloten netwerk van wateren landroutes. De knooppunten zijn dé plekken waar water en land elkaar ontmoeten. Dit zijn tevens de plekken waar iets ontwikkeld kan worden, waar ondernemers een plek aan het water kunnen vinden. Drie typen knooppunten zijn onderscheiden: de natuurknopen, waar een sublieme natuurervaring voorop staat; de strandknopen, waar alles draait om een op male strandbeleving; en de cultuurknopen, waar een bijzondere bezienswaardigheid de bezoekers trekt en vermaakt. De ruimtelijke en programma sche mogelijkheden van negen van deze knooppunten zijn verkend en verbeeld met globale ontwerpen. Het resultaat: negen markante plekken die onvergetelijke bezoeken en overnach ngen aan het Haringvliet mogelijk maken.

RECREATIEF NETWERK HARINGVLIET NEGEN ONTWERPEN VOOR NEGEN BIJZONDERE PLEKKEN

Recommend Documents