25 november 2015
Reclame op rotondes Inleiding: Steeds meer gemeenten gaan ertoe over om op rotondes reclame-uitingen toe te staan met het doel om extra inkomsten te genereren. De gemeenteraad heeft in november 2014 in een motie het college gevraagd de potentiële reclameopbrengsten voor de gemeente van reclame-uitingen op rotondes te inventariseren en hiertoe met een advies te komen. In deze notitie wordt ingegaan op de potentiële opbrengstmodellen voor reclame op rotondes. Eerst wordt het beschikbare aanbod voor commerciële reclames bepaald op basis van de verschillende ruimtelijke kwaliteiten van rotondes. Vervolgens zijn inrichtingscriteria opgesteld, waaraan de reclame-uitingen op rotondes moeten voldoen. Tenslotte zijn op basis hiervan diverse opbrengstmodellen berekend. Hierbij is ook gekeken naar eventuele verdringing door reclame op rotondes voor bestaande reclame-uitingen in de gemeente. Deze beleidsnotitie zal na inspraak en besluitvorming door college en raad integraal onderdeel worden van de reclame- en uitstallingen nota van de gemeente Deventer.
Aanbod In totaal zijn in de gemeente 21 rotondes beschikbaar (zie bijlage 1). Hiervan zijn inmiddels 2 rotondes geadopteerd (Stichting Groei en Bloei, bewoners Platvoet) en is een rotonde geadopteerd door het bedrijf BWWS. Daarnaast is er belangstelling getoond voor de rotonde op de Worp door een commerciële partij, maar deze rotonde is nog vrij. Dit betekent dat er op dit moment 18 rotondes vrij beschikbaar zijn voor reclames. Echter niet alle rotondes zijn commercieel even interessant. Rotondes met veel verkeersbewegingen zijn door de markt het meest gewild (zie bijlage 2). Ook zijn er verschillen tussen de manier waarop rotondes zich ruimtelijk met de directe omgeving verhouden. Sommige rotondes zijn in samenhang met de stedenbouwkundige opbouw van een wijk ontworpen, anderen zijn onderdeel van een doorgaande route in de stad of zijn puur civieltechnische oplossingen voor een verkeerskundig probleem. De ruimtelijke samenhang met de omgeving bepaalt mede de mogelijkheid van reclame op een rotonde. In de kaart ‘Ruimtelijke samenhang rotondes’ zijn vier categorieën rotondes te onderscheiden: Samenhang met stedenbouwkundig concept; In het stedenbouwkundig plan voor Vijfhoek is uitgangspunt dat alle rotondes in de Leonard Springerlaan met klinkers worden bestraat en van een kunstwerk worden voorzien in plaats van groen (zie kleur geel op de kaart). Samenhang met route/radiaal; dit geldt voor de rotondes in het Hanzetracé en de binnenring (Ceintuurbaan/Johan van Vlotenlaan) (rood en lichtgroen) Samenhang directe omgeving; de inrichting van de rotonde maakt deel uit van de omgeving en/of (de inrichting van) de rotonde bepaalt mede de ruimtelijke betekenis van de omgeving (oranje ); de rotonde Oerdijk/Koningin Wilhelminalaan, deze rotonde markeert de splitsing tussen twee historische linten in Schalkhaar; de inrichting van de rotonde op het Emmaplein is als deel van de omgeving ontworpen Incidenteel; deze rotondes hebben geen directe ruimtelijke samenhang met de omgeving (blauw).
De zes rotondes in de Leonard Springerlaan in de Vijfhoek zijn ontworpen als een plein met daarop een kunstwerk en maken als zodanig onderdeel uit van het stedenbouwkundig concept en reclame-uitingen zullen hier afbreuk aan doen. Hetzelfde geldt voor het Emmaplein waar de rotonde als integraal onderdeel van de stenige pleinruimte is ontworpen. Het voorstel is op deze rotondes geen reclames toe te staan, hoewel deze rotondes gezien de hoge verkeersintensiteiten (zie bijlage 2), commercieel interessant zijn. Dit betekent 11 van de in totaal 21 (21-7-3) rotondes beschikbaar zijn voor reclame.
Categorie Rotonde
Reclame
Uitgangspunten
Samenhang stedenbouwkundige context
Niet
-
Geen reclame-uitingen
Samenhang route
Wel
-
Gewoon: reclame is ondergeschikt aan inrichting van de rotonde Bijzonder; reclame-uiting draagt bij aan de herkenbaarheid van de route
-
Samenhang directe omgeving
Incidenteel
Wel/niet; beoordelen per locatie Wel: Oerdijk Niet: Emmaplein
-
Wel
-
-
Gewoon: reclame is ondergeschikt aan inrichting van de rotonde Bijzonder; reclame-uiting draagt bij aan de herkenbaarheid van de plek Gewoon ; reclame is ondergeschikt aan inrichting van de rotonde
Inrichtingscriteria De inrichting bij de vrij beschikbare rotondes moet aan een aantal richtinggevende “gewone” standaard voorwaarden voldoen. Inzet is harmonie in de reclame-uitingen op rotondes aanbrengen. Deze inrichtingscriteria zijn ten aanzien van: Vorm -
Een rechthoekig bord of rond in een standaard frame De reclame- uitingen moet netjes, ingetogen en ruimtelijk ondergeschikt zijn aan de inrichting van de rotonde Geen bewegende lichtreclame, knipperende licht reclame of een reclame met mechanisch bewegende delen
Hoogte en breedte - Maximaal 70 x 50 cm - De bovenkant van het reclamebord maximaal op 1 meter boven het maaiveld. Aantal - Aantal reclame uitingen maximaal 1 per aantakking Situering - Op het middeneiland van de rotonde. Minimaal 0,60 cm en maximaal 1,50 m uit de kant van de rijbaan of overrijdbare strook. Voor- en achterkant - Alleen aan de wegzijde is een reclame-uiting mogelijk Uniformiteit - In principe één standaardoplossing, maar bij de categorieën ‘Samenhang route ’ en ‘Samenhang directe omgeving’ is een bijzondere vormgeving mogelijk mits het bijdraagt aan de herkenbaarheid van de route of plek. Kleur frame - Overeenkomstig huisstijl gemeente Deventer frame en achterzijde bord RAL B7043 Verlichting - Buiten de bebouwde kom: geen aanlichting - Binnen de bebouwde kom: aanlichting mogelijk, maar vanuit oogpunt van duurzaamheid zo beperkt mogelijk (bijvoorbeeld LED in combinatie met zonnecellen) en ondergeschikt aan straatverlichting. De verlichting mag de verkeersveiligheid niet in gevaar brengen. “Bijzonder en maatwerk” Conform de Reclame-en uitstallingennota is voor rotondes ook de categorie “bijzonder” opgenomen gezien de snelle ontwikkelingen op het gebied van reclames. Het gaat hier om maatwerk ten aanzien van ideële en commerciële reclameaanvragen die (iets) afwijken van de inrichting- en vormcriteria van het voorgestelde beleid, maar waar toch van een bijzondere kwaliteit kan worden gesproken en/of waarin het voorliggende beleid niet voorziet. Zo is het voor de categorieën “samenhang route” en “samenhang directe omgeving” mogelijk de vormgeving van de reclame-uiting te verbijzonderen, mits dit bijdraagt aan het vergroten van de herkenbaarheid van de route dan wel de samenhang met de omgeving versterkt. Hierover moet de exploitant in overleg met gemeente tot een maatwerkoplossing te komen. Een dergelijk voorstel zal dan eerst ambtelijk worden besproken en in geval van twijfel aan de Planadviesraad worden voorgelegd.
Vergunningplichtig Het realiseren van reclameborden op rotondes is omgevingsvergunningplichtig. Er is sprake van een vergunningplicht voor de activiteiten bouwen, reclame en planologisch strijdig gebruik. De Algemene plaatselijke verordening Deventer (APV) bepaalt in welke gevallen voor de reclameactiviteit geen omgevingsvergunning is vereist. Er is sprake van planologisch strijdig gebruik, omdat het aanbrengen van reclameborden op een rotonde in strijd is met bestemming ‘verkeer’. De gehanteerde definities van “idieële”reclame-uitingen” en “niet zuiver commerciële” reclame-uitingen dienen voor rotondes in de APV nader te worden gedefinieerd.
Verdienmodellen en vormen van aanbesteding Er zijn drie verdienmodellen voor de gemeente voor reclame op rotondes mogelijk, namelijk: - Adoptiemodel. Bij dit model wordt het onderhoud van het groen door een externe partij geadopteerd en waarbij deze externe partij als tegenprestatie reclame mag plaatsen. Het gaat dus met “gesloten” beurs. Het kan gaan om commerciële partijen zoals de sponsering van de rotonde aan de Zweedse straat of om ideële reclame door bijvoorbeeld een groep van bewoners, zoals in het geval van de Platvoet of een ideële vereniging , zoals in het geval bij de Laan van Borgele door de Vereniging Groei en Bloei. - Volledige uitbesteding: In dit model wordt het onderhoud door de externe partij(en) gedaan en krijgt de gemeente ook een vergoeding voor de reclame. Hierbij wordt de kanttekening gemaakt dat elke externe partij verplicht is het Deventer Groenbedrijf in te huren bij het onderhoud van de rotonde. - Hybride vorm: In deze vorm wordt het onderhoud door het Deventer Groenbedrijf verzorgd en wordt het recht om reclame op rotondes te exploiteren vermarkt aan een externe partij(en). Naast de drie verdienmodellen wordt de opbrengst ook bepaald door de wijze van aanbesteding. Het tenderen per rotonde en aan diverse partijen biedt op het eerste gezicht een hoge opbrengst per rotonde. Nadeel is dat de gemeente met vele marktpartijen en dito contracten en onderhoudsniveaus te maken krijgt. Daarnaast verschillen de commerciële waarden per rotonde. Dit kan leiden tot diverse onderhandelingstrajecten en dus bureaucratie. Daarnaast kunnen verschillen in onderhoudsniveau ontstaan. Bovendien zullen alleen de commercieel aantrekkelijkste rotondes eruit worden gepikt. Hierdoor kan de totaalopbrengst toch tegenvallen omdat niet alle rotondes vermarkt worden. Het tenderen van alle rotondes aan één marktpartij kent de genoemde nadelen niet en heeft naar verwachting in potentie grosso modo relatief de hoogste opbrengst, ook omdat in deze variant dan alle rotondes aanbesteed worden. Nadeel is wel de grote impact van reclames op alle rotondes in de openbare ruimte.
Opbrengsten modellen Het “adoptiemodel ” genereert nauwelijks extra inkomsten. De kosten die de gemeente uitspaart op onderhoud zijn verwaarloosbaar. Berekent is dat het onderhoud van beheer slechts circa 1.500 bedraagt. Dus dit scenario is vanuit het perspectief van opbrengstgeneratie geen optie. Het model “volledige uitbesteding” kent de volgende kanttekeningen: - de besparing van het onderhoud door uitbesteding van rotondes verwaarloosbaar is. De totale jaarlijkse onderhoudskosten voor het beheer van alle rotondes voor de gemeente is jaarlijks maximaal circa 1.500 euro’s ! - de vraag is ook of commerciële partij(en) het onderhoud goedkoper kunnen uitvoeren? Dit gezien het efficiënte onderhoud door het Deventer Groenbedrijf in combinatie met het gevaar van versnippering van het onderhoud. - de raad eist dat elke externe partij verplicht het Deventer Groenbedrijf moet inschakelen bij het onderhoud van rotondes. Met het” hybride model” wordt naar verwachting in het hybride model minimaal vergelijkbare opbrengsten als bij het scenario “volledige uitbesteding”. Dit vanwege de geringe onderhoudskosten voor rotondes. In dit scenario blijft het onderhoud en onderhoudsniveau op rotondes gewaarborgd en wordt tegemoet gekomen aan de wens van de raad om het onderhoud in eigen beheer te houden.
Verdienmodel exploitant De begroting voor een marktpartij ziet er globaal als volgt uit. Uitgegaan wordt van een investeringsbedrag van circa 2000 euro per rotonde. Na aftrek van posten als onderhoud, exploitatie (marketing, onderhoud reclame-uitingen e.d.) en de winstmarge, blijft een biedingsbedrag van circa 1000 a 1.200 euro over als bod aan de gemeente. Dit is een gemiddeld bedrag, omdat de commerciële waarden per rotondes verschillen.
Opbrengstprognose voor gemeente De opbrengst per rotonde wordt dus geschat op circa 1.000 tot 1.200 euro. De potentiële opbrengsten van 11 rotondes heeft een ingeschatte opbrengst van maximaal 11.000 tot 13.000 bruto per jaar. Een en ander is afhankelijk van de commerciële kwaliteit van de rotonde en hoeveel rotondes er uiteindelijk in de markt kunnen worden gezet. Vooral rotondes met veel verkeersbewegingen zijn commercieel het meest interessant. Het onderscheid tussen het hybride en het model van volledige uitbesteding is ongeveer gelijk. Dit vanwege de verwaarloze onderhoudskosten voor het onderhoud. Opgemerkt wordt dat een deel van de opbrengsten van reclames op rotondes op termijn mogelijk zal leiden tot verdringing van de bestaande reclame in de openbare ruimte in de stad, met name van lichtmastreclames. In theorie worden circa 42 nieuwe reclame-uitingen op rotondes (11 rotondes maal 4 aansluitingen, behoudens rotonde Deventer Ziekenhuis (2)) toegevoegd aan de lokale markt. Het verdringingsverlies is lastig in te schatten, omdat het afhankelijk van het aantal rotondes dat uiteindelijk worden vermarkt, de mate van verzadiging van het lokale reclameaanbod in Deventer en de snelheid van dit verdringingsproces. De geschatte opbrengst van de 11.000 tot 13.000 op rotondes, zal in werkelijkheid op termijn netto lager uitvallen.
Mogelijke Scenario’s 1.
Niet vermarkten Gezien de lage opbrengsten van reclames op rotondes en de impact van (nog meer) reclame in de openbare ruimte de verwaarloze besparingen op de onderhoudskosten van rotondes wordt afgezien van reclames op rotondes.
2.
Eigen kracht/adoptie In dit scenario worden rotondes door bewoners/en of ideële instellingen ingericht en onderhouden met een gesloten beurs. Punt van zorg is in dit scenario de borging en de continuïteit van het onderhoudsniveau. Daarnaast is de financiële besparing van het onderhoud voor de gemeente verwaarloosbaar dus dit is geen opbrengstoverweging. Een optie is daarom het onderhoud door het Deventer groenbedrijf te continueren en waarbij de bewoners de gelegenheid worden geboden de rotondes in te richten en daarbij aan te sluiten bij de gemeentelijke beleidsdoelen, zoals b.v. het maken van ecologische bijen-en vlinderlinten in de stad e.d. . De vraag is wel of er wel voldoende belangstelling is voor alle rotondes . Geconstateerd wordt dat er inmiddels al twee rotondes worden geadopteerd, terwijl er nog maar een rotonde commercieel is uitbesteed.
3.
Volledige uitbesteding In dit scenario geeft de gemeente de rotonde aan een of aan meerdere marktpartijen, inclusief het onderhoud. De verwachte opbrengst zal maximaal rond de 13.000 euro bruto liggen afhankelijk van factoren als het aantal rotondes dat vermarkt wordt, verdringing van bestaande reclames enz. Dit scenario is nauwelijks interessant omdat de besparingen op onderhoud voor gemeente verwaarloosbaar zijn, maar waarbij wel de continuïteit van het onderhoud en het onderhoudsniveau onder druk kunnen komen te staan bij uitbesteding, zeker in het geval van meerdere marktpartijen. Bij meerdere marktpartijen kan ook de bureaucratie gegeven de toename van het aantal contracten toenemen. Doordat er sprake is van gedwongen winkelnering zal aanpassing van beleid noodzakelijk zijn.
4.
Hybride model In dit model blijft het onderhoud bij het Deventer Groenbedrijf, terwijl de rotondes voor reclames worden vermarkt. Dit model kent naar verwachting een opbrengst van eveneens maximaal bruto circa 13.000 euro per jaar, hoewel op termijn rekening moet worden gehouden met een netto lager bedrag als gevolg van verdringing van bestaande reclame-uitingen in de stad door rotondes. In dit model is de continuïteit en het onderhoud van rotonden het best gewaarborgd.
5.
Tendering aan een marktpartij Gezien de lage opbrengsten van maximaal 13.000 euro en afgezet tegen de impact op van de reclames in de openbare ruimte, kan ook overwogen worden voor een variant waarbij: - Alle 11 rotondes in Deventer worden getenderd aan één partij - Daarbij de tender aan de hoogste bieder te gunnen - Bij de tender van een ondergrens uit te gaan, bijvoorbeeld 25.000 euro per jaar. Het probleem blijft ook in deze variant dat de financiële opbrengst relatief laag blijft, terwijl de impact van reclames in de openbare ruimte groot is. Nadeel in deze variant is dat er geen ruimte is voor initiatieven vanuit de samenleving door adoptie. Daarnaast is het de vraag of marktpartijen deze ondergrens kunnen of willen betalen?
Voorstel Op hoofdlijnen is er de keuze tussen het maximaliseren van de opbrengsten door het vermarkten van alle rotondes en de keuze om ook ruimte bieden aan initiatieven uit de samenleving , waarbij per definitie geen opbrengsten gegenereerd worden. Daar doorheen loopt de ook de vraag in hoeverre een toename van reclames in de openbare ruimte gewenst zijn? Dit geven de impact en de bescheiden inkomsten. Gegeven de bescheiden verdienopbrengsten van handelsreclames op rotondes, de geringe besparingen op onderhoudskosten, alsmede de getoonde belangstelling vanuit de samenleving voor reclames op rotondes , zowel door instellingen als commerciële marktpartijen is het voorstel : 1. 2.
3. 4. 5.
open te staan voor initiatieven van bewoners, verenigingen, stichtingen en andere ideële instellingen uit de samenleving voor adoptie van rotondes. open te staan voor commerciële handelsreclame op rotondes, mits de handelsreclame een substantiële financiële opbrengst oplevert voor de gemeente door per rotonde een financiële ondergrens vast te stellen op basis van een business case. gezien de geringe onderhoudskosten per jaar het onderhoud van alle rotondes door het Deventer Groenbedrijf te continueren. de rotondes in te richten conform de opgestelde inrichtingscriteria zowel voor ideële als commerciële handelsreclame. de rotondes in de Vijfhoek niet te vermarkten.
Bijlage 1: Rotonden in Deventer
Rotondes in Deventer Diepenveen
Straatnaam 1 Boxbergerweg
Straatnaam Wechelerweg
Huidig gebruik Groen
opmerkingen Haag met bodembedekkers.
Oerdijk 2 3 Spanjaardsdijk
Kon. Wilhelminalaan
Groen
Garderegimentsweg
groen
Recent gerenoveerd met vaste planten Prairie garden concept. gazon met boom in het midden
Schalkhaar
Deventer Rhododendrons in gazon. Wens van bewoners van Platvoet om deze rotonde te adopteren 4 Zwolseweg 5 Zwolseweg
Overstichtlaan Ceintuurbaan
Groen Groen
6 Zwolseweg 7 Ceintuurbaan
Ossenweerdstraat Diepenveenseweg
Groen Groen
8 Ceintuurbaan
Hoge Hondstraat
Groen
9 Zweedsestraat
Lubeckstraat
Groen
10 Emmaplein 11 Bolkesteinlaan 12 Bolkesteinlaan 13 Leonard Springerlaan 14 Leonard Springerlaan 15 Leonard Springerlaan 16 Leonard Springerlaan 17 Leonard Springerlaan 18 Leonard Springerlaan 19 Laan van Borgele
Mensinkdijkje PP Ziekenhuis Cornelis Lelylaan Leeghwaterlaan Johan Wagenaarlaan Albertus van Leusenweg David Wijnveldtweg Oostriklaan Keizer Karellaan
Verhard Groen Groen Verhard Verhard Verhard Verhard Verhard Verhard Groen
20 Laan van Borgele
Overstichtlaan
Groen
21 Worp
Twelloseweg
Verhard
Bijlage 2: verkeerintensiteiten per rotonden
Blokhaag in de vorm van ster in gazon met vormbomen haag en vaste planten bodembedekkers en boom in het midden. Veel wortelonkruid. Matig beeld Zit nog in project Ceintuurbaan. Krijgt invulling met kant en klaar matten van bodembedekkers. gazon met hagen. Is al geadopteerd door bedrijf BWSS Is kunstwerk Hagen in halfverharding. Matig beeld. Hagen in halfverharding. Matig beeld. Klinkers en asfalt Klinkers en asfalt Klinkers en asfalt Klinkers met kunstwerk Klinkers met kunstwerk Klinkers met kunstwerk Geadopteerd door Vereniging Groei en Bloei. Vaste planten rotonde Vaste planten, siergrassen en Bomen. Matig Beeld. Zijn bezig met bloemenspeciaalzaak Ten Cate voor adoptie en omvorming naar groen.
