, oe e! d , j ag der a r , v wo n k en er ,d nv k j ki op e ko
In december
R E W O P RAW WINKETL30 GRONINGEN GULDENSTRAA
Stoere kle
uke must haves le es ir o ess ze ding - hippe acc ? waar komen
zitten er in wéten! grondstoffen ke el w ? kt wer - dat wil je aa m po ge w ra ze ? jn gd zi e le ho afge weg hebben ze vandaan? welke
FORUM RAWPOWERPROGRAMMA GRONINGEN PAG
R E W O P W RA AT WIL JE WÉTEN!
DO 1 DEC Opening Raw Power Winkel Guldenstraat 30, Groningen 4 met Sascha Visser DO 8 DEC T/M ZO 11 DEC Raw Power Filmfestival (zie ommezijde van dit programmaboekje) in ForumImages KLANTENACTIES
5
HELE MAAND DECEMBER - RAW POWER WINKEL GULDENSTRAAT Openingstijden Woensdag 12.00 – 18.00 uur Donderdag 12.00 – 21.00 uur Vrijdag 12.00 – 18.00 uur Zaterdag 12.00 – 17.00 uur Koopzondag 12.00 – 17.00 uur
6
WORKSHOPS EN MEER Do/vr/za Workshop Urban Mining Fairphone Wo 14 dec Lezing Ontwerpers & Materialen Za 17 dec Modeworkshop R.I.M.A Do 22 dec Reparatieworkshop Woolfiller
10 13 11 12
PRIJSVRAAG
14
T/M 18 JAN Foto-expositie Bloedmobieltjes in Bibliotheek Groningen
15
DELFZIJL WO 23 NOV Première Het Witte Goud in De Molenberg Delfzijl en start Raw Power
2
23 NOV T/M 31 JAN Raw Power ChilisalpeterXperience in het Seaports Xperience Center
16
DI 6 DEC Film White Material in Bioscoop De Molenberg
16
WO 14 DEC Lezing Aafke Steenhuis in Bibliotheek Delfzijl
16
TIJDENS RAW POWER Fotoroute Chilisalpeter door de straten van Delfzijl Themacollectie in Bibliotheek Delfzijl Expositie Als Stromend Water in Het Oude Postkantoor
16 17 17
–D
schaars, ze het nieuws. Ze zijn dagelijks zijn ze in nieuwe ontzijn er of Grondstoffen, bijna erd rlogen over gevo oo n rde wo er spullen er, worden duurd grondstoffen in de het eigenlijk met de zit e rum de ho Fo ar er Ma . ing en on dekking wer vertelt het Gr pen? Met Raw Po ko s lijk ge da we die ze grondstoffen. verhalen achter de AAL? EEN GOED VERH lijken zulke EEN KOOPJE? OF het vandaan? Het mt maakt? En waar ko ge n n en het va ne s iet bin is el ar nk Wa een willekeurige wi p loo ar Ma n. stelt. En ge eenvoudige vra als je deze vragen rbaasd aankijken ve je l za el immers ne is e rso verkooppe en de producti oop van materialen ink De eilijker k. ge mo s zo t ed dat is nie Daardoor is het ste rtijen uitbesteed. voor pa at re ga de ijs an n Pr . aa en ak va nsparant te houd tra s ce pro ak ma n goed t ee geworden om he r een koopje dan enten kopen lieve um ns co te es me kennis. De verhaal. voor de merken gevraagd rum heeft 15 hippe Guldenstraat 30 de in er Het Groninger Fo mb hele maand dece de die el, nk ze bedrijven Wi r Raw Powe en presenteren de is. Hier verkopen gd sti ve ge n heben va lf ing ze in Gron kennis die zij er t zo veel mogelijk me duct van n, cte pro t du he l pro tai n de hu Dan kan tot in elk r. ve el he t n dit da at ed. Maar vaak ka ben. Soms ga worden terug ontle toe f sto g nd no d gro rel de we ontwerp tot rmee zien dat de Raw Power laat hie el. de n ee or vo maar rant is. verre van transpa te stelt je uit om vragen l? Raw Power daag we n da r an. Om ga we te Po w uit Wat is Ra op onderzoek je koopt. Om zelf die n de In cte t. du en pro um de ns len bij cht je hebt als co of en hoeveel ma sorn as me erd ko te nte se ter pre ch ge era n spannend ontdekken. Via ee workshops en winkel kun je dat tijdens een aantal en en ial ter ma en s pje n je er alles film t timent me grammaboekje ku de winkel. In dit pro in d on av je! r en de ing on lez een e, koop en verw k, denk, vraag, do over lezen. Dus kij
3
FEESTELIJKE OPENING
RAWPOWER
WINKEL
BON
Tegen inlevering van deze bon bij een aankoop vanaf € 15,- in de Raw Power Winkel, een
LOVECHOCKREEP CADEAU (OP=OP!)
Op donderdag 1 december is de feestelijke opening van de tijdelijke Raw Power Winkel. Acteur, dj en oud-vj van TMF Sascha Visser is vanaf 17.00 uur aanwezig om de eerste klanten te begroeten, de workshops op te starten en achter de draaitafel plaats te nemen. Aanwezig zijn ook een aantal van de merken die vertellen over hun deelname aan Raw Power. Tijdens de workshop Urban Mining van Fairphone zullen de eerste coltan en koper en meer waardevolle grondstoffen uit mobieltjes gemijnd worden. Zet je mijnwerkershelm op en leef je uit! DO 1 DEC, 17.00-19.00 UUR (winkel open tot 21.00 uur) Guldenstraat 30, Groningen Entree: gratis
4
BON
Tegen inlevering van deze bon kun je in de Raw Power Winkel een gat in je trui of sjaal laten repareren met:
WOOLFILLER
5
R E W O P W RA WINKEL
rlogevasn de dag? Horloges zijn een AND Hpao st bij jouw stijl
!
N E P Ó K E J IL W T - DA Vij5
c) ialen op wo 14 de Ontwerpers & Mater r we oorspronkelijk van Po w die Ra n nte ing (+ lez oven maken van kra dh Ein uit 5 zijn benaderd Vij n lende ontwerpers De ontwerpers va KrantHout. Verschil ut: ho er t KrantHout we he t zijn ch t da hout gemaak te maken. rENS be n cte du pro l verhalen iaa mater orden, zinnen en om van dit nieuwe hief van letters, wo arc n ee f een als t hie ou arc tH an , wordt een stukje sieraad. Hij ziet Kr ven door messing ge en is Om op l. ko iaa te ter en ma de unieke sierad verwerkt in één w Power Winkel zijn Ra de In d. raa l sie 5.n draagbaar lf te zien. www.vij s van KrantHout ze ook het maakproce
n ans LineoLonnddeno spijkerbroeken Pepein Je onderneming die se de 1973 als een kle e jeansmerken in
groter Begonnen ze nu een van de pen, bello market, zijn jeans passen en ko de n verkocht op Porto ee all t nie je n ka el nk t in één Wi r erk we Po stoffen zijn er verw wereld. In de Raw rschillende grond ve l ee n? ev ffe Ho sto . nd ren n komen deze gro maar ook bestude verschillende lande l ee ev ho uit En spijkerbroek? m www.pepejeans.co
se ialen op wo 14 dec) k re-uers Kazmwo & Mater erp tw Power On een andere func-
nog (+ lezing Ra zijn afgedankt best kunnen nadat ze n de an cht deze banden, rtb ko po ns Hij . Tra ens van Kazmok ufk St d an Din tassen en ns tie krijgen, volge , op en maakte er en- en postindustrie em blo rst in Grode ee in t he ikt or veelal gebru rk en inventief. Vo ste n, ve ge ge m rm g vo ij. www.kazmok.co riemen van. Prachti t maakproces erb he t me ard era uit ningen te koop en
6
Welk horloge e dag is voor iedereelt hier op in. Elk sp D AN en m le. In -ite mode n model, maar ve dacht AND niet éé wer Po w Ra een anders, dus be kan je in de er van de wereld zit. e cti lle co de kleinste paskam de in rloge passen die ho D AN elk el n? tue Winkel vir en gemaakt worde deze fraaie stijlicon t da je nk de ar m En wa drevealed.co itserland? www.an Japan, China of Zw
y zoekt in Wornn-rB Londen. Worn By oll, deze T-shirts uit -
ge Pure rock-‘ e voor de prints. Ze enis naar inspirati en rs aa ten de muziekgeschied ns ku rafen, werken van fotog ze bruiken de originele ware revival van de n ee ee arm da n ere uc rod lijk int ter En let i. music r Winkel zit er m: in de Raw Powe rto Ko jl. sti e ev ati cre .uk n! www.wornby.co muziek in je katoe
tting ball chain kettingen, Snoeinpvekle e glossy’s: de stoere
. Je vindt ze van Snoepketting leren armbandjes n rde wo girly oorbellen en en m sterda ndgemaakt in Am ntatie in se De sieraden zijn ha pre De . en ial verschillende mater bruikte samengesteld uit rhaal achter de ge nkel vertelt het ve Wi r de Raw Powe m w.snoepketting.co halfedelstenen. ww
Fudgneander kapsel, dat is de filosofie van Fudge
ar Elke dag ee stdagen moet je ha zeker rond de fee hiervoor? n haarproducten. En rge zo ten iën Maar welke ingred ten goed zitten, toch? n twee haarproduc w Power Winkel va Ra je le sty is nn Fudge laat in de ke met die niet te zien is. En zien wat normaliter .nl ge w.fud er wat anders! ww je haar toch net we
hirt jouw T-shirt op verantwoorde Supekers r van wilt zijn dat
in Als je er ze bij huis. Supershirt jf dan liever dicht bli t, ak ma su k ge is oo ar wijze qua design ma t alleen bijzonder orvo bij n va Amsterdam is nie ik n gebru t inhoudt? Ze make lp perbewust. Wat da eucalyptusboompu l, ze ve oe mb ba n, toe ka h isc te or log vo beeld bio je echt geen nerd sis. En daar hoef ba ter wa op t ink en irt.net zijn. www.supersh
7
van Het was Ah als eerste gebruik nair rdam. Hij maakte ven. Best revolutio ge te kenmaker in Amste n aa en nd co se de ee voor rm el hie nte st . Nu staat Froma mechanisme en wi werd door minuten erd er ne mi me t do nie ge in een wereld die worden inmiddels rk. De klokwerken el me nte ge ma rlo Fro ho alt ar ha ba een betrouw and. Voor een keer erl its Zw in ar n ma rde akt, de horloges wo in Amsterdam gema met welke precisie aar en laat je zien elk uit erk rw uu zijn manteel.nl gemaakt. www.fro
ustriesde rebel onder de fashion Gsusr geInledd en begonnen als veroveren. te Zo’n 18 jaa g nieuwe markten sen en hard op we dit doen ze e Ho brands, nu volwas e. ati een eigen interpret ze n ve ge ers kennis iek ze Aan klass ces. En met de over het ontwerppro film n ee in n om zie is te rs. www.g-sus.c p toch weer ande draag je je aankoo
.A R.I.Mrks hop op za 17 dec)
en (+ Modewo In Material Apparel t merk Revolution he e rtt ers, sta erp an ntw em -o Rima Fre rtjes van collega op van de afdanke e ze cti or lle do co en ar lev ha t de bouw ze een twee genoemd. Ze geeft ven. ge te n aa e cti fun ook wel deadstock een andere veranderen en er reld met te combineren, te gen in de modewe ren gb ee tew tie olu rev n Ee n hoe dat el? Haar do r Winkel laat ze zie p. In de Raw Powe oro vo eid mh aa duurz -m-a.com eruitziet. www.r-i
Functionaa ls 14)
8
A R L E K N I W R E W O P W A
el maakte als klokFromasauenruste de 17e eeuw faam Fromanteel die in het slinger-
gin cten. (+ prijsvraag, zie pa rmgegeven produ met eigenzinnig vo l be rla eu in aantal eri kle int n n Ee orpen door ee cten worden ontw nen eu rst de Functionals-produ on nals-visie ers die de Functio e nd ke be t es talentvolle ontwerp me s er een van Groning nd aro Wa . nsai en Bo ar erk en verst cces! Zijn kandela rick Vos. En met su . de els Ro : taf ers le ve erp al tw on siert inmiddels door Functionals, een eft he ar ela nd 5, geproduceerd ka gemaakte aat en aluminium t in de Raw Deze uit metaalpl ze kandelaar koop de je Als al. rha ve erp tw on met de er bijzond j kado. Of win ‘m je dit verhaal hierbi jgt kri el nk wi .eu r als we Po w.function grammaboekje! ww bon elders in dit pro
ock t ontbreken in een winkel over Lovecn h de chocolade nie Gronin-
e in Uiteraard ka verkoopt als eerst Raw Power Winkel ste cacao uit be de grondstoffen. De n handgemaakt va fde lie t Me k. oc ddelen ch gen de Love . De cacaobestan een raw chocolade is k oc ch ling ve ma Lo e r. Ecuado ºC. Door de koud t dan ongeveer 49 rhi ve e r tur ge na ho t n va nie zijn n bewaard: de n de fijnere stoffe s cie pre t da t Wa van de cacao blijve . chemicals anten en de love winkel. de in n ke kij aanwezige antioxid be te en l te zien, te proeven betekent is allemaa www.lovechock.nl
nd resenteert CCR voBorra nia Republic en rep California Christia mag
en CCR staat er oordelen. Iedere ongen leven, zond psuit. jum de een vrij en ongedw is tijl ss en ool voor deze lev mb sy t He . urrijke zijn kle elf de zichz korte tijd met e dit jonge merk in - waarrity leb ce Bijzonder knap ho . Zo is menig de wereld verovert ssen pa m Ko rd. katoenen pakken lee na anna - er al in gesig Rih en rry Pe te onder Ka bijzondere merk. de filosofie van dit en leer meer over m www.ccrbrand.co
itchen de ontwerpers van het Italiaanse Hell’srecK ycled, zo noemen Oude
100% chic eves en helmen. n tassen, laptop sle hu en ch Kit ll’s ren tot de He label autogordels beho dragen T-shirts en ge n, de an ngesteld. nb me ne sa bin collectie is arvan deze stoere Power Winw Ra de pure materialen wa in f nvoelt? Nu exclusie aa t da e mt er ho ig ier Nieuwsg want als het lukt ko zelf ook te maken, ht llic ten. we ga en de op in r ko kel te ite van Raw Powe p. Houd de webs een extra worksho .it www.hellskitchen
ller pagina 5) Woolfi dec, en zie bon op workshop op do 22 vaak
jn is (+ reparatie in je tapijt of gordi vest, sjaal of zelfs i, tru je in Zonde! Ontt n. ga n ike Ee bru te dragen of te ge er me t nie t dige he een reden om ieuze maar eenvou bedacht een ingen er pp n Klo va n n lee ke He werpster Door gebruik te ma met wol te vullen. ten ga ten ch de he om s r kje manie wol - de weerhaa enschappen van e de bijzondere eig twikkeld in divers on t ke ak lfp ze eter een doe-h t twee me en ns me vast - heeft Klopp k Oo g kan. iedereen aan de sla in de kleuren waarmee per gat uitproberen ro eu 1 or vo t he nt ku Je ! ar de en na nd e rha linke trui of vest me Dus neem je sjaal, Raw Power Winkel. olfiller.com n pakket. www.wo winkel of koop ee
atie kijk op: Voor actuele inform
power
m.nl/raw www.groningerforu
9
R E W O P RAW IL JE DÓEN! – DAT W
l aw Power Winke R e d in r e e m n e Workshops
RKSHOP O W G IN IN M N A RB U lefoon FAIRPHONE oude mobiele te je t ui en ff to ds le gron Haal waardevol
cies weten wat er nu pre Wil jij ook wel eens wer Po w Ra on zit? In de in je mobiele telefo je or do n me ko r zelf achte Winkel kan je hier ning Mi n ba Ur de n va een op te geven voor tie die onhone, de organisa irp Fa . ps ho rks wo ndstofgro n va de winning derzoek doet naar ons) efo tel als (zo apparaten fen voor mobiele
Datum, tijd, kosten De Urban Mining works hops duren 30-45 minuten, er kunnen maximaal 4 personen per keer aan me edoen in de leeftijd vanaf 10 jaar. (Extra) koopavonden 18.00 uur en 19.00 uur Zaterdagmiddag 14.00 uur, 15.00 uur, 16. 00 uur Koopzondag 14.00 uur, 15.00 uur Kosten: gratis Opgave Je kan je in de winkel opg even, of een mail sturen naar: rawpower@ groningerforum.nl. Geef als onderwerp Reservering Urban Mining workshop. Vermeld hierbij ook je tele foonnummer en met hoeveel per sonen je wilt meedoen.
10
erijen), heeft (zoals oplaadbatt en halffabricaten el. Want wi iale plek in de nk hiervoor een spec die in n ffe sto nd haarse gro waarom zou je sc n als ze oie go elt isb iln vu de je mobiel zitten op e je Ho ? terug te winnen net zo makkelijk zijn n ba Ur p ho rks r je in de wo dat moet doen lee m hone.co Mining. www.fairp
.A .M .I R P O H S K R MODEWO eding Draag je oude kl
aal in een nieuwe sj
e een je eigen garderob Hoe maak je van clusieve ex ze de ns de e? Tij duurzame collecti emila a Freeman en Djo workshop van Rim en stijl eig je er over hoe je Viegen leer je me or de do en ter at jij je dic kan vormgeven. La ëer cre en j vri je je voel mode-industrie of a Rim ar begin je dan? je je eigen stijl? Wa em Ne . bij n je hier graag en Djoemila helpe naar dingstukken mee kle de ou l een aanta demo ze de e ho k tde de workshop en on kan ze je t. Maar ook hoe items zijn gemaak l aa lem he en dat uniek is vermaken tot iets al sja n ee – st e stijl pa bij jouw persoonlijk r-i-m-a.com w. ww ld! ee orb bijvo
Datum, tijd, kosten kunnen p duurt 2 uur en er De Modeworksho nen aan meedoen. maximaal 12 perso december 17 g Datum: zaterda uur .00 17 – .00 Tijdstip: 15 . p.p ,20 € Kosten: rderobe gstukken uit je ga Meenemen: kledin en wil geven. die je een nieuw lev Opgave een mail nkel opgeven, of Je kan je in de wi rum.nl. rfo ge wer@gronin sturen naar: rawpo deworkMo g rin rve Rese Geef als onderwerp nummer rbij ook je telefoon shop. Vermeld hie oen. ed me rsonen je wilt en met hoeveel pe
11
pper
r van Heleen Klo
de Woolfille Vul je gaten met
12
productontwerper Heleen Klopper is de Woolfiller: een en bedacht in 2009 oudige wijze om ingenieuze en eenv t wol te vullen. gaten in kleding me tieworkshop kan Tijdens de repara ewikkeld gat ing iedereen die een ts of vest heeft mu al, in een trui, sja Heleen. Dat kan advies vragen aan rm of een samenom de kleur, de vo . Daarnaast staat an stelling ervan ga en voor experimen Heleen Klopper op ap nk pe ffen lam ten: dus wil je je sto of kussen, neem ‘t ed kle je , ren are rep je m langs. Het kost vooral mee en ko ren are het te rep vaak minder tijd om pen. Idee: verras ko te e uw nie dan een led ilie en met een je vrienden en fam s kledingstuk tijden uniek gerepareerd olfiller.com de kerst! www.wo
Datum, tijd, kosten 22 december Datum: donderdag .00 uur en van Tijdstip: 14.00 – 17 18.30 – 20.30 uur gerepareerd gat Kosten: € 1,- per Opgave niet op te geven. Je hoeft je vooraf en schuif aan. gs lan Kom gewoon en ifieke vraag hebb Mocht je een spec f ora vo ze de je n voor Heleen dan ka wer@ mailen naar: rawpo . Geef als ondergroningerforum.nl shop. werp Reparatiework
O H S K R O W R E W O P AW
P O H S K R O W IE T A R REPA
G IN Z E L ER W O P RAW len
ateria Ontwerpers & M
Datum, tijd, kosten d staan nieuwe 14 december Tijdens deze avon Datum: woensdag aal. ntr ce n ge sin as .30 uur materiaaltoep Tijdstip: 19.30 - 21 korte in len de ers erp Vier ontw Kosten: gratis persoonlijke presentaties hun ek: Tjeerd VeenOpgave materiaalonderzo nkel opgeven, of ufkens en twee St Je kan je in de wi d hoven, Dinan ar: rawpower@ uit na len ren 5. Verha een mail stu ontwerpers van Vij . Geef als palmbladeren, groningerforum.nl het veld dus. Over ring Raw rtbanden en onderwerp Reserve KrantHout, transpo erpers & e tw een special Power Lezing On recyclen. Ook is er Ma | DOEN Materialen. presentatie van de js voor inventief pri dé ijs, lpr iaa ter iaalonderen duurzaam mater d hebben on av ze de zoek. Voor van de DOEN de initiatiefnemers n selectie ge| Materiaalprijs ee naties van de mi maakt van de no Dus ben je zelf r. jaa e afgelopen dri fabrikant, inko ontwerper, maker, woon nieuwsgieper, creatief of ge deze informele ar rig, kom dan na rwonderen. ve je t avond en laa
ER RAW ILPJEODW ÓEN! – DAT W
13
PRIJSVRAAG Hoeveel gram aluminium zit er verwerkt in de kandelaar Bonsai 5 van Roderick Vos?
MEER
R E W O P W RA
Onder de goede inzendingen verloten we de kandelaar van Roderick Vos ter waarde van € 149,-. Vul deze bon in en lever ‘m in in de Raw Power Winkel. Antwoord: ……… gram aluminium Naam: ……………………............................................................................ Adres: ………………………........................................................................ Postcode en woonplaats: …………………................................................ Tel.nr: ……………………………….............................................................. E-mail: …………………………………..........................................................
BIBLIOTHEEK: FOTO-EXPOSITIE BLOEDMOBIELTJES Het geweld in Oost-Congo wordt deels gefinancierd met de illegale opbrengst van grondstoffen voor mobiele telefoons, laptops, mp3-spelers en digitale camera’s. Afrikajournaliste Seada Nourhussen (Trouw) vroeg zich af of er bloed kleeft aan haar telefoon. Samen met fotograaf Jan-Joseph Stok zocht Nourhussen naar de oorsprong van de ertsen in haar mobieltje. Dit resulteerde in het boek Bloedmobieltjes, Coltan in Congo en een indrukwekkend fotoverslag van Stok dat te zien is in de Bibliotheek Groningen, Oude Boteringestraat 18. INTERVIEW Tijdens de openingsavond van het Raw Power Filmfestival in ForumImages op donderdag 8 december is er een interview met Stok en Nourhussen over hun indrukken en ervaringen tijdens het project Bloedmobieltjes, Coltan in Congo. Schrijver en columnist Khalid Boudou presenteert deze avond. IN DE ETALAGE: RAW POWER Wat hebben chocolade, spijkerbroeken en mobieltjes met Raw Power te maken? De etalage van de bibliotheek helpt je op weg. Op www.duurzame-etalage.nl vind je boeken, websites, filmpjes, nieuws en de agenda over Raw Power. De verhalen achter de grondstoffen in je mobiel en spijkerbroek.
14
15
RAWPOWER IN DELFZIJL FILM: WHITE MATERIAL De Franse Maria (Isabelle Huppert) is de eigenares van een koffieplantage in een land dat steeds verder uiteenvalt door een gewelddadige burgeroorlog. De koppige Maria negeert waarschuwingen over een naderend rebellenleger met kindsoldaten en wil koste wat kost de koffieplantage draaiend houden, ook al zijn de arbeiders op de plantage al gevlucht. Het is het verhaal van een vrouw die vindt dat zij daar op haar plek is, terwijl veel Afrikanen haar zien als een buitenstaander, een ongewenst overblijfsel van het Europese kolonialisme. Claire Denis Frankrijk, Kameroen, 2009, 106 minuten Nederlands ondertiteld Datum: Di 6 dec Tijdstip: 20.00 uur (kassa open: 19.30 uur) Plaats: Bioscoop De Molenberg Entree: Leden: € 4,- / Niet leden: € 5,50 M.m.v. Filmliga Eemsmond Delfzijl www.filmligadelfzijl.nl LEZING AAFKE STEENHUIS Over haar laatste boek Het lied van de Eems en eerder verschenen werken Windjammers in Delfzijl en Verhalen van het Groninger Ommeland. Datum: Wo 14 dec Tijdstip: 20.00 uur (ontvangst om 19.30 uur) Plaats: Bibliotheek Delfzijl, Oude Schans 23 Entree: Leden van de bibliotheek € 2.50 / Niet leden € 3.50
16
SEAPORTS XPERIENCE CENTER In Delfzijl kunnen groepen leerlingen vanaf basisschool groep 7 en het voortgezet onderwijs bij SXC zien en beleven hoe macht en grondstoffen samenkomen bij de productie en verwerking van chilisalpeter. Onderdeel van deze ChilisalpeterXperience is de vertoning van de film Het Witte Goud, een boeiende documentaire over chilisalpeter, met bijbehorende fototentoonstelling in het Xperience Center in Farmsum. Daar verdiepen de deelnemers zich ook in het verleden, heden en toekomst van de haven van Delfzijl. Dat gebeurt aan de hand van een presentatie en een Xcursie onder leiding van een gids. Daarbij is het witte goud zelf daadwerkelijk te zien bij SXC in de vorm van flesjes chilisalpeter, ter beschikking gesteld door het Muzeeaquarium Delfzijl.
THEMACOLLECTIE BIBLIOTHEEK In de maand december presenteert de Bibliotheek Delfzijl een themacollectie rond Raw Power aangevuld met stukken uit het Muzeeaquarium Delfzijl. Te zien zijn een schaalmodel van een Windjammer, foto’s van de oude Eemshaven, van de chilisalpeterschepen, en, het mag natuurlijk niet ontbreken, potjes met chilisalpeter. www.mijneigenbibliotheek.nl/delfzijl
EXPOSITIE ALS STROMEND WATER Als Stromend Water heet de overzichtstentoonstelling van tekeningen en schilderijen van Aafke Steenhuis, te zien in Het Oude Postkantoor, naast de molen Adam in het centrum van Delfzijl. Thema’s zijn onder meer: schilderijen van de Eems, tekeningen van chilisalpeterbark de Kruzenshtern en andere windjammers, een reeks over Chili en tekeningen van het Groningse platteland. De expositie is op woensdag en zaterdag open. Datum: Plaats: Entree:
13 nov 2011 tot 7 jan 2012 Het Oude Postkantoor Schoolstraat 7, Delfzijl gratis
Raw Power ChilisalpeterXperience is voor groepen van 23 november 2011 tot en met 31 januari 2012 te boeken bij SXC, kijk voor informatie op www.seaportsxperiencecenter.nl FOTOROUTE CHILISALPETER DOOR DE STRATEN VAN DELFZIJL In het kader van de feestelijke première van de documentaire Het Witte Goud op woensdag 23 november is in het centrum van Delfzijl een serie prachtige zwart-witfoto’s te bewonderen. De fotoroute vertelt in twaalf treffende beelden hoe de reis van de chilisalpeter vanuit de Chileense woestijn naar de haven van Delfzijl verliep.
De Raw Power-activiteiten in Delfzijl zijn georganiseerd in samenwerking met: Gemeente Delfzijl, IVAK, Stichting Beeldlijn, Bibliotheek Delfzijl, Filmliga Eemsmond, Seaports Xperience Center en De Volksstem.
17
HET WITTE GOUD
COLOFON De Raw Power Winkel is onderdeel van het Raw Power-project van het Groninger Forum en is mede mogelijk gemaakt door GasTerra.
RAW POWER
Martijn Rotgers (Groninger Forum) - projectleiding
Joanna van der Zanden (Throwing Snowballs) - concept, creatieve leiding
Jeffrey Sterken en Edo van den Hoed (Duizend Bommen&Granaten) - retailadvies en inkoop Ruben Bosch - winkelmanagement
De documentaire Het Witte Goud vertelt het bijzondere verhaal van chilisalpeter: de meststof die de boeren in Groningen welvaart bracht maar in Chili onder erbarmelijke omstandigheden werd gedolven. Stichting Beeldlijn verfilmde deze geschiedenis en reisde daarvoor van Delfzijl terug naar de Atacamawoestijn in het noorden van Chili. De film gaat woensdag 23 november in theater De Molenberg in Delfzijl in première. ZO 11 DEC, 16.00 UUR
Jauke van den Brink en Jetske Visser - ontwerp winkel
Piet Hein van der Hoek Nederland, 2011, 50 minuten
Inge Klinkert (Zijvanklinkert) - communicatieadvies Gabor Lodi (Lodidesign.nl) - vormgeving Volg de Raw Power-activiteiten ook op Twitter (@groningerforum #rawpower) en kijk op de website voor actuele informatie: www.groningerforum.nl/rawpower
Vooraf: LEZING AAFKE STEENHUIS In 2003 verscheen Windjammers in Delfzijl. De Groninger schrijfster Aafke Steenhuis beschrijft in dit boek de route van chilisalpeter, van de Atacamawoestijn in Noord-Chili, via de havens van Iquique en Delfzijl naar de Groninger landbouwgronden. Een route waarop armoede, uitbuiting, rijkdom en vruchtbaarheid elkaar passeren. Steenhuis zal als inleiding op Het Witte Goud vertellen over de totstandkoming van het boek en de daarop gëinspireerde film. Ook filmmaker Piet Hein van der Hoek zal aanwezig zijn om over het bijzondere project te vertellen.
www.groningerforum.nl/rawpower www.groningerforum.nl/rawpower Volg de Raw Power-activiteiten ook op Twitter (@groningerforum #rawpower) en kijk op de website voor actuele informatie: www.forumimages.nl/rawpower Gabor Lodi (Lodidesign.nl) - vormgeving Inge Klinkert (Zijvanklinkert) - eindredactie Herman Meijer - (Groninger Forum) programmering debat Frans Westra (ForumImages) - coördinatie René Wolf (Eye Film Instituut Nederland) - programmering Minke Broeksma (Groninger Forum) - communicatie Martijn Rotgers (Groninger Forum) - projectleiding
RAW POWERFILM 14
RAW POWER
Het Raw Power Filmfestival is onderdeel van het Raw Power-project van het Groninger Forum en is mede mogelijk gemaakt door GasTerra.
COLOFON
SMAKELIJK ETEN
SJAKIE EN DE CHOCOLADEFABRIEK
Een wereld aan voedsel ligt het hele jaar door bij ons in de schappen en op het bord. Wat is nou de echte prijs die daarvoor betaald moet worden? De film onderzoekt de herkomst en de gevolgen van de productie van drie voedselsoorten: soja uit Brazilië, garnalen uit de Filippijnen en boontjes uit Kenia. We zien hoe deze producten verwerkt worden in een dinerbuffet voor een personeelsfeest met als onderliggende vraag: waar komt het bereide voedsel vandaan?
Wanneer eigenaar Willy Wonka besluit vijf kinderen in zijn chocoladefabriek toe te laten, verstopt hij vijf bijzondere kaartjes in vijf chocoladerepen. De vijfde zit in een reep van Charlie Bucket, die vervolgens met zijn grootvader en de andere vier winnaars een wel heel bijzondere ervaring ondergaat in de chocoladefabriek. Naar het beroemde boek van Roald Dahl.
ZO 11 DEC, 14.00 UUR
Walter Grotenhuis Nederland 2010, 90 minuten Nederlands gesproken/ondertiteld Vooraf: JUNGLE PRESTIGE Reclame voor de ‘pressure cooking pan’ van het merk Prestige. Poppenfilm in Afrika waar twee inboorlingen een westerse vrouw bespieden die in het oerwoud met de pan in kwestie aan het koken is. Geesink’s Dollywood Nederland 1962, 2 minuten
ZO 11 DEC, 13.30 UUR
Tim Burton USA 2005, 115 minuten Nederlands gesproken Met: Johnny Depp, Helena Bonham Carter, James Fox
SJAKIE EN HET GROTE CACAOFEEST Sjakie en de chocoladefabriek kijken zonder zelf de lekkere smaak van chocola te proeven, dat kan natuurlijk niet! Zondag 11 december beloven we je daarom chocola, véél chocola. In fonteinen waar je koekjes en heerlijke aardbeien en ananas in kan dopen, maar ook chocolade die je kan beschilderen met.. chocolade natuurlijk. Dan ga je ook nog eens het chocolademeisje ontmoeten. Rechtstreeks uit de fabriek van Willy Wonka leert ze je alles over chocolade en de wondere wereld van cacao. Film met voorafgaand chocoladefondue en workshop (7-14 jr) 12.30 uur (film 13.30 uur) Entree: € 10,- (alleen de film: € 8,80/kinderen t/m 11 jaar: € 6,-).
RAW POWERFILM WHITE MATERIAL Film met veel onderhuidse emoties vertelt het verhaal van een blanke plantagefamilie in een Afrikaans gebied dat in opstand is. Om de koffieplantage te redden engageert de plantagehoudster zich met één van de leiders van de opstand, ook al omdat zij zich – hoewel blank – toch inheems acht. ZO 11 DEC, 18.00 UUR
Claire Denis Frankrijk, Kameroen 2009, 106 minuten Nederlands ondertiteld Met: Isabelle Huppert
13
12
THE DEVIL’S MINER Verhaal van de 14-jarige Basilio die zeer hard moet werken in de zilvermijnen van Potosí in Bolivia om in het levensonderhoud van zichzelf en zijn familie te kunnen voorzien. Hij vereert de ‘duivel’ die hij te vriend moet zien te houden om ongelukken in de mijn te voorkomen. ZA 10 DEC, 19.00 UUR
Kief Davidson en Richard Ladkani Duitsland/USA 2005, 82 minuten Spaans gesproken, Nederlands ondertiteld Vooraf: UNTERTAGE Documentaire over de mijnen van Lohberg-Osterfeld in Beieren, 1200 meter onder de grond, waar het leven van de mijnwerkers in de schaduwwereld minutieus wordt neergezet met bekende handelingen in een vervreemdende, claustrofobische wereld. Jiska Rickels Nederland 2003, 25 minuten Geen dialoog
THE GOLD RUSH Beroemde zwijgende film van Chaplin met onvergetelijke scènes van goudzoeker Chaplin in het ijskoude Alaska, waar hij geconfronteerd raakt met die andere avonturier, Big Jim, en verliefd wordt op de buitengewoon aantrekkelijke Georgia. ZO 11 DEC, 11.00 UUR
Charles Chaplin USA 1925, 95 minuten Engelse tussentitels Met: Charlie Chaplin Vooraf: KOKEN OP GAS Voorlichtingsfilm over het gebruik en het gemak van gas, bijvoorbeeld in de keuken. Een jong stel zit aan een tafel met verschillende schotels, geprepareerd op een gloednieuw gasfornuis dat van spaargeld is gekocht. Filmfabriek Profilti Nederland 1929
11
RAW POWERFILM THERE WILL BE BLOOD Laatste epische film van meesterfilmer Anderson vertelt het verhaal van de opkomst van de olieindustrie aan het begin van de 20e eeuw in een raamvertelling over het leven van Daniel Plainview en zijn zoon neergezet tegen de achtergrond van goedkoop verworven oliehoudende grond in California. De film volgt de weg naar het succes en de daarop volgende vervreemding die daarvan uiteindelijk het gevolg is. ZA 10 DEC, 21.15 UUR
Paul Thomas Anderson USA 2007, 158 minuten Engels gesproken, Nederlands ondertiteld Met: Daniel Day-Lewis Vooraf: SHELL COMMERCIALS
10
INLEIDING: GASLAND EN SCHALIEGAS, FEITEN EN FICTIE In Nederland en andere Europese landen is er veel discussie over de boringen naar schaliegas. De film Gasland over de gevolgen van deze boringen in Noord-Amerika heeft het debat nog eens extra aangezwengeld. Voorafgaand aan deze film schetst Professor Geo-Energy Rien Herber (RUG) de Nederlandse situatie en daarbij zal hij ook ingaan op feiten en fictie rond de risico’s van schaliegasboringen.
GASLAND Amerikaanse plattelandsbewoners worden benaderd door energiemaatschappij Halliburton met het verzoek hun grond tijdelijk te verhuren om schaliegas te winnen met behulp van trillingsmachines. Van schaliegas wordt verondersteld dat de voorraden zo groot zijn dat de Verenigde Staten (weer) een supermacht kan worden op energiegebied. ZA 10 DEC, 16.30 UUR
Josh Fox USA 2010, 107 minuten Engels gesproken, niet ondertiteld Vooraf: SLOCHTEREN AAN DE LIJN Documentaire in opdracht van de Gasunie over de aanleg van een ondergronds buizennet door heel Nederland voor het vervoer van aardgas uit Slochteren, waarbij 40.000 buizen in hoog tempo werden geprepareerd en gelegd. Rolf Orthel Nederland 1965, 23 minuten Nederlands gesproken
DEBAT
OF ZON? D IN W , S A G , N E L O K MST O K E O T E D IN IE G R ENE De wereldbevolking groeit, we gebruiken steeds meer energie per persoon, de hoeveelheid beschikbare fossiele energie (aardgas, aardolie) lijkt niet onbeperkt en aan steenkool en kernenergie kleven grote (milieu)nadelen. Zie hier in een notendop het energievraagstuk waarvoor we ons gesteld zien. Wat moeten we doen? Er zijn ruwweg twee scenario’s. Inzetten op duurzame energie en die combineren met drastische energiebesparing. Of mikken op een mix van verschillende soorten energie: fossiele energie, kernenergie aangevuld met duurzame vormen van energieopwekking. En dan maar hopen dat we spoedig een oplossing vinden voor het afval en de broeikaseffecten. In Groningen is de vraag welk scenario realistisch dan wel wenselijk is, heel acuut. In de Eemshaven wordt een aantal centrales gebouwd die hevig omstreden zijn. Lopen ze straks op kolen? Op gas? Of op biomassa? Zijn ze overbodig? Een panel van deskundigen loopt de verschillende scenario’s langs en gaat met elkaar in debat over haalbaarheid, milieu, rechtvaardigheid etc. Met onder anderen Gert Jan Lankhorst (GasTerra) en Wijnand Duyvendak. In samenwerking met GESP (Groningen Energy and Sustainability Programme). VR 9 DEC, 20.00 – 22.00 UUR
RAW POWERFILM 9
Entree: € 2,50. Reserveren 050 312 04 33
8
LA VIA DEL PETROLIO Gerestaureerde documentaire werd in 2007 vertoond toen Bertolucci de Gouden Leeuw voor zijn gehele oeuvre ontving. Film toont de weg die de olie aflegt van de winning in Iran, het transport per schip via het Suezkanaal naar Genua en ten slotte het transport via een pijpleiding naar de raffinaderij in Ingolstadt in Beieren. ZA 10 DEC, 13.00 UUR
Bernardo Bertolucci Italië 1967 (gerestaureerd 2007), 147 minuten Italiaans gesproken, Engels ondertiteld Vooraf: AGIPGAS: PRANZA NELLA JUNGLE Commercial uit de Geesink studio‘s voor het gas van de Italiaanse maatschappij Agip. Poppenfilm in een kannibalendorp in Afrika, waar men een Italiaanse ontdekkingsreiziger wil gaan koken. De regen dooft het vuur, waarna gas de uitkomst biedt. Geesink’s Dollywood Animator: Guus Harmsen
SILKWOOD Inmiddels klassieke speelfilm over een werkneemster in een plutoniumfabriek die met opzet besmet wordt, psychologisch gemarteld en wellicht gedood wordt om te voorkomen dat zij de flagrante inbreuken op de veiligheid van de werknemers aan de kaak stelt. VR 9 DEC, 19.00 UUR
Mike Nichols USA 1983, 127 minuten Engels gesproken Nederlands ondertiteld. Met: Meryl Streep en Cher
RAW POWERFILM TAMBIEN LA LLUVIA Als een filmploeg in de buurt van Cochabamba in Bolivia scènes wil opnemen voor een film over Christopher Columbus, ontstaan problemen wanneer de hoofdrolspeler tevens een belangrijke activist blijkt te zijn in de strijd tegen de geprivatiseerde watervoorziening die in Amerikaanse handen is gekomen. Onbedoeld raakt de filmploeg steeds meer betrokken bij de erop volgende rellen en wordt het kolonisatieverhaal opnieuw belicht. VR 9 DEC, 21.30 UUR
Icíar Bollaín Spanje, Frankrijk, Mexico 2020, 103 minuten Spaans, Quechua, Engels gesproken, Nederlands ondertiteld Met: Gael Garcia Bernal
7
6
MANUFACTURED LANDSCAPES Veel bejubelde documentaire volgt de fotograaf Edward Burtynsky bij zijn reizen naar wat hij noemt gefabriceerde landschappen: stortplaatsen van de digitale industrie, enorme fabriekscomplexen in China, en scheepswrakkendumpplaatsen in Bangladesh. Toont de verwoestingen die de mens in de natuur en in zijn eigen werk- en woonomgeving aanricht.
L A IV T S E F M IL F ER W RAW PO BLOOD IN THE MOBILE Het Raw Power Filmfestival opent met de confronterende documentaire Blood in the Mobile. Deze documentaire toont de verbanden tussen onze mobiele telefoons en de burgeroorlog in het oosten van de Democratische Republiek Congo. De film laat zien hoe in illegale tinmijnen die gecontroleerd worden door gewapende groepen, kinderen hele dagen moeten werken in smalle tunnels om de grondstoffen voor onze mobiele telefoons te winnen.
VR 9 DEC, 15.00 UUR
Jennifer Baichwal Canada 2006, 80 minuten Engels, Kantonees, Mandarijn gesproken, Nederlands ondertiteld
RAW POWERFILM INTO ETERNITY De film toont de aanleg van een tunnel van vijf kilometer, 500 meter onder de grond in een rotsgebied. Geen levend persoon zal zowel het begin als het eind van het project in Onkalo meemaken dat bedoeld is om nucleair afval gedurende 100.000 jaar veilig op te slaan. VR 9 DEC, 17.15 UUR
Michael Madsen Denemarken/Finland/Zweden/Italië 2010 75 minuten Engels, Zweeds, Fins gesproken Nederlands ondertiteld
5
OPENING
INTERVIEW Voorafgaand aan de film is er een interview met fotograaf JanJoseph Stok en Trouw-journaliste Seada Nourhussen over hun indrukken en ervaringen tijdens het project Bloedmobieltjes: Coltan in Congo. De presentatie van deze avond is in handen van schrijver en columnist Khalid Boudou. Via Brussel, Kenia en Rwanda belandden Nourhussen en Stok bij de mijnen in Oost-Congo en Katanga. Daar ontmoetten ze kindarbeiders, verkrachte vrouwen, mijndirecteuren, corrupte ambtenaren en activisten. De zoektocht naar het verhaal achter de grondstoffen in het mobieltje, resulteerde in een boek en een indrukwekkende serie foto’s. De foto’s zijn te zien in de Bibliotheek Groningen. DO 8 DEC, 20.00 UUR
Frank Piasechi Poulsen Denemarken/Duitsland 2010, 82 minuten Frans, Engels gesproken.
4
S ’ R O T CURA T EMEN T A T S
RAWPOWERFILMFESTIVALPROGRAMMA DO 8 DEC 20.00 UUR: BLOOD IN THE MOBILE, 82 minuten Vooraf: Interview met fotograaf en journalist
PAG 4
VR 9 DEC 15.00 UUR: MANUFACTURED LANDSCAPES, 80 minuten 5 17.15 UUR: INTO ETERNITY, 75 minuten 5 19.00 UUR: SILKWOOD, 127 minuten 6 20.00 UUR: DEBAT ENERGIE IN DE TOEKOMST
8
21.30 UUR: TAMBIEN LA LLUVIA, 103 minuten 6 “De selectie voor het Raw Power Filmfestival laat een brede variëteit zien van films waarin Raw Materials de (hoofd)rol spelen. Er is niet alleen gekozen voor sterk uiteenlopende ruwe materialen als onderwerp van de verschillende films - variërend van edelmetalen, ruwe energiebronnen als olie en gas, tot grondstoffen voor voedsel en mobiele telefoons - ook de films zelf zijn zeer divers van aard. Bij de samenstelling van het filmprogramma was het doel een aantrekkelijk en gevarieerd filmfestival te organiseren. Met speelfilms én documentaires, korte én lange films, recente titels én klassiekers, bekende maar ook (ten onrechte) aanzienlijk minder bekende titels. Daarbij heb ik gepoogd vooral films te kiezen waarbij voelbaar en zichtbaar is dat de makers zeer bewust de filmtaal hebben gekozen om hun verhaal te vertellen en te laten zien. Bijzonder is de misschien wel allereerste vertoning in Nederland van La Via del Petrolio, een recent gerestaureerde en op het Filmfestival van Venetië 2009 gepresenteerde documentaire van Bernardo Bertolucci. Op de zondag wordt een fonkelnieuwe, gerestaureerde print van Charles Chaplins The Gold Rush vertoond die speciaal voor het Raw Power Filmfestival in roulatie wordt gebracht en zijn Nederlandse première beleeft.”
ZA 10 DEC 13.00 UUR: LA VIA DEL PETROLIO, 140 minuten, vooraf: PRANZA NELLA JUNGLE 16.30 UUR: GASLAND, 107 minuten, vooraf: SLOCHTEREN AAN DE LIJN
7 9
19.00 UUR: THE DEVIL’S MINER, 82 minuten, vooraf: UNTERTAGE
10
21.15 UUR: THERE WILL BE BLOOD 158 minuten, vooraf: SHELL COMMERCIALS
10
ZO 11 DEC 11.00 UUR: THE GOLD RUSH, 95 minuten, vooraf: KOKEN OP GAS
11
12.30 UUR: SJAKIE EN HET GROTE CACAOFEEST
12
13.30 UUR: SJAKIE EN DE CHOCOLADEFABRIEK, 115 minuten
12
14.00 UUR: SMAKELIJK ETEN, 90 minuten, vooraf: JUNGLE PRESTIGE
13
16.00 UUR: HET WITTE GOUD, 50 minuten
14
18.00 UUR: WHITE MATERIAL, 106 minuten
13
PASSE-PARTOUT Voordelig het filmfestival bezoeken? Koop de Raw Power passe-partout. Alle films en het debat voor slechts € 35,-! (m.u.v. het grote cacaofeest)
René Wolf is werkzaam als hoofd acquisitie en premièrebeleid bij het Eye Film Instituut Nederland te Amsterdam (voorheen het Nederlands Filmmuseum).
RAWPOWER - DAT WIL JE WÉTEN! 3
Grondstoffen, bijna dagelijks zijn ze in het nieuws. Ze zijn schaars, ze worden duurder, er worden oorlogen over gevoerd of er zijn nieuwe ontdekkingen. Maar hoe zit het eigenlijk met de grondstoffen in de spullen die we dagelijks kopen? Met Raw Power vertelt het Groninger Forum de verhalen achter deze grondstoffen.
2
Filmfestival
R E W O P RRAUMW EN G IN N O R G S E G A IM FO
11 decem o z m / t 8 o D ! Dat wil je zíen
ber
