Raskenmerken Van Friese Paarden
© 2012 Tjeerd Bouwma
Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
1
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
DISCLAIMER: Bij het samenstellen van dit rapport is de grootste zorg besteed aan de juistheid van de hierin opgenomen informatie. Tjeerd Bouwma kan echter niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige onjuist verstrekte informatie in dit rapport. BELANGRIJK Je mag dit rapport gratis weggeven of verkopen tegen elke prijs je maar wilt. Het document mag uitsluitend in deze vorm worden verspreid, het is niet toegestaan de inhoud en/of opmaak te wijzigen, of informatie uit dit document op een andere wijze te gebruiken. Plaats dit document op je website, geef het aan de leden van je mailinglijst of verkoop het op advertentiesites. WEBSITE Ontdek nog meer gratis informatie en artikelen op: www.friesepaard.com
NIEUWSBRIEF Meld je aan voor mijn gratis nieuwsbrieven als je op de hoogte wil blijven via: www.friesepaard.com
OVER FRIESEPAARD.COM Dit is een weblog om paarden eigenaren en paarden liefhebbers enthousiast te maken voor Friese paarden en alles wat daaraan gerelateerd is. Tjeerd Bouwma helpt anderen graag om meer uit zichzelf en hun Friese paard te halen.
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
2
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Specifieke Raskenmerken Van Het Friese Paard Als we het hebben over het exterieur van het Friese paard bedoelen we in gewone mensentaal zijn uiterlijk. Het exterieur van het Friese paard bevat een aantal elementen dat zich moeilijk objectief laat beschrijven, maar juist te maken heeft met subjectieve begrippen als adel, fierheid en trots. Nu is niet overal het exterieur van belang.
Neem nu de dravenfokkerij. Daar tellen prestaties veel zwaarder. Maar bij de WPN-fokkerij streeft men juist naar een fraai paard, of dit nu een rijpaard moet zijn of een tuigpaard. Daarbij is door de (fok)geschiedenis het exterieur constant aan verandering onderhevig.
Zo niet bij het Friese paard, waar het bewaren van het ras het speerpunt is. Dat houdt in dat aan het type - qua exterieur - slechts weinig mag worden gewijzigd. Kortom: zijn raskenmerken moeten worden behouden.
Daarbij komt dat de Fries zowel wordt gebruikt in de mensport, zowel recreatief als in wedstrijdverband, waarbij het paard onder het zadel wordt gebruikt. Ook wordt de Fries in de tuigpaardensport en de dressuur gebruikt.
Zo is te zien dat van de meeste Friese paarden een behoorlijke veelzijdigheid wordt verlangd, en daarom wordt er geen onderscheid gemaakt tussen rijtype en tuigpaardtype, zoals wel bij het WPN het geval is.
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
3
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
De tweede reden om teveel verschillen in het exterieur bij Friese paarden tegen te gaan, ligt natuurlijk aan het feit dat er niet zo heel veel Friese paarden zijn. Dat ondanks dat het huidige Friese paard een veelzijdig dier is, blijkt wel dat er Friezen zijn die in meerdere van de bovenstaande disciplines aan de top meedraaien.
Een paard beoordelen is moeilijk als het gaat om specifieke raskenmerken. Veel berust op ervaring. Je zult wellicht denken dat er nog genoeg zaken rondom het Friese paard zijn die nadere bestudering vragen. Praktijkervaring en theorie zullen daarbij helpen.
Ik zal proberen een aantal punten die bij de beoordeling van belang zijn, te verduidelijken als het gaat om rasspecifieke kenmerken.
Ik heb eerder in dit artikel besproken dat het meest gewenste exterieur nauw samenhangt met het doel waarvoor het paard wordt gebruikt. Het Friese paard neemt hierbij een iets afwijkende plaats in doordat aan raskenmerken veel belang worden gehecht. Maar dat betekent niet, dat het bewegingsmechanisme onbelangrijk is. Juist niet, want eventuele problemen moeten uitsluitend binnen het Friese ras worden verbeterd.
Het type. Hoewel het type geen onderdeel van een specifiek raskenmerk is maar een voorkomen wil ik het toch bij de onderdelen behandelen. Met het voorkomen van het paard hebben we een bepaald beeld voor ogen die het ideale paard zo dicht mogelijk moet benaderen.
Het algemene voorkomen kan nog zo goed zijn, als het in een bepaald hokje past, dat een heel eind bij het ideale beeld vandaan ligt, dan is het niet van het juiste type. Het juiste type moet bij het Friese paard dan ook de specifieke raskenmerken vertonen, zoals we die in de onderstaande onderdelen verder gaan behandelen. © 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
4
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Haarkleur en de huid van het Friese Paard. Haarkleur: Wist je dat Friese paarden niet altijd zwart van kleur zijn geweest? In de donkere Middeleeuwen waren ze grotendeels bruin of bontgekleurd. Langzaam zijn ze steeds meer zwart van kleur geworden.
Toen het Friesch Paarden Stamboek werd opgericht, was zo’n 90 procent zwartgekleurd en maar 10 procent bruin. Ik heb ooit een boek gelezen van de schrijver J.K. Wiersema: Het paard en zijn kleurenrijkdom. Hij geeft hierin aan dat de zwarte kleur van de Fries drie verschijningsvormen kent: •
Gitzwart (deze kleur is blijvend met daaroverheen een mooie glans);
•
Koolzwart (deze kleur zal in de zomerperiode verbleken);
•
Vaal zwart (deze kleur is gedurende zomer en winter dof).
De gitzwarte kleur is eigenlijk zeldzaam. Toch is dat de kleur die we het liefste zien bij onze Fries. Het merendeel van de Friezen zijn koolzwart. Ook zien we in de zomer de bruine kleur terugkomen. Door zon en zweet verkleuren de zwarte haren immers op een natuurlijke manier.
Huid: Over de huid van het Friese paard kan ik het volgende zeggen: zoals je misschien wel gemerkt hebt, is de huid vrij stevig. In combinatie met zijn dikke haar levert dat je paard nog weleens problemen op met zijn temperatuursregulatie. Je kunt je paard helpen door hem al vroeg in het seizoen te scheren. Je paard zal je dankbaar zijn!
Beharing en behang van het Friese Paard Wanneer we het hebben over behang, dan hebben we het eigenlijk over de bekleding van de ledematen (de pijp en kogel), ook wel sokken of vetlokken genoemd. Fiterlokken zeggen ze in Friesland. Het behang vraagt veel verzorging.
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
5
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Het is dan ook een belangrijk raskenmerk van de Fries. Merries hebben over het algemeen minder behang dan hun mannelijke soortgenoten. Hengsten hebben soms een maantop die over de neus hangt!
Dikke manen en/of een rap groeiende staart zie je vaak in combinatie met dikke vetlokken. Af en toe zie je ook dat de bovenbenen goed van (lang) haar zijn voorzien. Dit haar is vaak kroezig van aard.
Ook de korte haren elders aan het lichaam zijn dan vaak dik en zacht. Beenschurft ligt op de loer. De kenmerken hiervan zijn onder meer: opgezette spronggewrichten en kogels.
Hoofd en de hals van het Friese paard. Hoofd: Het hoofd van de Fries heeft een aantal rastypische kenmerken. Ten opzichte van de rest van het lichaam is het hoofd redelijk klein, net als zijn oren. Wel beschikt hij over een grote mondspleet. Het hoofd is mooi gevormd en breed. Zijn ogen spreken. De neusgaten zijn groot en de kaken goed gevormd.
Hals: Wanneer we goed kijken naar de hals van de Fries, zien we nog iets terug van zijn voorouders. Hoewel een lange, zware nek een raskenmerk is van de Fries, zien we tegenwoordig vaker dat de nek (te) kort is.
Dit kan nadelig zijn wanneer de desbetreffende paarden daarnaast een zwaar gespierd voor- of onderhals en een minder goed gevormde kaakpartij hebben. Zij zijn dan niet geschikt voor de meeste arbeid. De hals is dus enorm belangrijk voor het paard. Zeker als het een showpaard betreft.
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
6
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Borst, schoft en schouders van het Friese Paard. Borst en schouders: Een brede borst, een schuine schouder en goed geproportioneerd, gespierd schoft dat mooi overloopt naar de hals en de rug, is wat we graag zien bij onze Fries.
Schoft: Vanaf 1970 gaat de voorkeur van de stamboekjury uit naar een smallere schoft (in tegenstelling tot eerder). Ik denk persoonlijk dat dit een goede beslissing is geweest, want je ziet dat de bewegingen van het paard in zijn totaliteit beter zijn geworden.
Voorbeen van het Friese paard. Wist jij dat het voorbeen ongeveer drievijfde van het gewicht draagt als je paard stilstaat? Een goede stand van het voorbeen is daarom van GROOT belang. Als het paard wordt beoordeeld, is dit een punt waar men extra kritisch naar kijkt.
Kleine onvolkomenheden in stap of draf kunnen immers wijzen op problemen met het bewegingsapparaat. Een beschadiging aan de botten en pezen kan leiden tot langdurige kreupelheid. Meestal worden die beschadigingen veroorzaakt door te zware inspanningen en tijdens het vervoer. Let er dus goed op dat je paard niet overbelast is of raakt. Friese paarden kennen overigens gelukkig maar weinig gebreken. Ze hebben in verhouding tot andere rassen licht beenwerk.
De smalle gewrichten, lichte schenkel aan het voorbeen, onderarm en achterbeen zijn raskenmerken van de Fries, waarbij het voorbeen is behangen met aardig wat beharing en overvloedige vetlokken aan het onderbeen.
Het voorbeen doet een steppende beweging. Hierdoor zou je de indruk kunnen krijgen dat de draf kort is. Schijn bedriegt echter. In vergelijking met vroeger is de draf juist ruimer geworden. Ook zie dat de Friezen ruimer galopperen dan eerst. © 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
7
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Achterbeen van het Friese paard. Ook het achterbeen is gezegend met dikke vetlokken en overvloedige beharing. Het blijkt, met name als je paard op stal staat, dat het achterbeen veel gevoeliger is voor beenschurft dan het voorbeen.
Een goede verzorging is daarom ook nu weer belangrijk. Paarden met beenschurft hebben nogal eens last van misvormde hoeven door het krabben en stampen. De schurft veroorzaakt namelijk veel hinderlijke jeuk.
Het spronggewricht is vrij smal en niet zo heel sterk ontwikkeld. De kogels daarentegen wel. Goede hoeven zijn belangrijk. Ze moeten allebei even groot zijn, met voldoende verzenen.
Wanneer je paard wordt beoordeeld, wordt er goed gekeken naar de vorm en de hoek van het spronggewricht. Die moeten goed zijn. Stap en draf moeten in evenwicht zijn. De rechter- en linkerpas dienen even lang te zijn. Het is goed als je paard van achteren ijzers laat zien tijdens de draf.
Bovenbouw van het Friese Paard. Een sterk punt is de bovenbouw van het Friese paard nooit geweest, want zowel bij het kruis/de lendenen als bij de schoft en de rug laten de aansluitingen vaak te wensen over. Ook is de ruglijn nogal flauw.
Allemaal niet onoverkomelijk als je de Fries gebruikt als tuigpaard, maar als rijpaard lijkt -ie hierdoor minder geschikt. En da’s jammer, want tegenwoordig neemt de vraag naar paarden voor recreatieve doeleinden almaar toe.
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
8
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Dit betekent dat voor de wedstrijd- en mensport het paard een goed zadelpaard moet zijn, terwijl sommige Friese paarden nog de - vroeger erg gewaardeerde - tonronde ribben bezitten, wat het rijden niet even aantrekkelijk maakt voor iedereen. Maar ja, een echt raskenmerk is het wel. Bovendien gaat dat vaak gepaard met korte doornuitsteeksels op de rugwervels.
Een ander raskenmerk is de vorm van het kruis dat vrij sterk afhellend, rond en dikwijls gespleten is, maar altijd voldoende lengte en breedte moet hebben. Daarbij verloopt de overgang naar de lendenen niet altijd vloeiend.
Ook de door het Friese paard niet gedragen en vrij laag ingeplante staart is een raskenmerk. Die staart dient zwaar en op volle lengte te zijn. Tijdens mensporten mag de staart van de Fries worden opgebonden bij de marathon en het rijden van hindernissen, maar dit kan beter achterwege worden gelaten bij dressuurwedstrijden en tuigpaardenconcoursen, ook al werd dit vroeger wel gedaan.
Bij het achterbeen is de schenkel niet sterk ontwikkeld. Daarom moet extra worden opgelet op goed gespierde, lang doorlopende, brede dijen om voldoende kracht vanuit de achterhand te krijgen. Een goede remedie zijn extra trainingen.
We kunnen dus concluderen dat de Fries een bijzonder ras is met een hoge culturele waarde dat voornamelijk wordt bepaald door zijn raskenmerken.
Vond je dit e-book interessant? Lees dan snel verder!
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
9
Raskenmerken Van Friese Paarden
Tjeerd Bouwma
Meld je aan voor mij Gratis Friese Paarden Email Nieuwsbrief!
Meld je aan op http://www.friesepaard.com
Vond je dit e-book interessant? Dan vind je dit waarschijnlijk nog interessanter >>> Het Ultieme Handboek Voor Het Friese Paard
© 2012 Tjeerd Bouwma
www.friesepaard.com
10
