________________________________________________________________________________
Rapportage Maatschappelijke stage in gemeente Werkendam Schooljaar 2010-2011
januari 2012, Servicepunt Vrijwilligers / Trema Welzijn
_______________________________________________________________________________ Inleiding Deze rapportage is opgesteld conform afspraken tussen gemeente Werkendam en het Servicepunt Vrijwilligers (SPV), onderdeel van Trema Welzijn. In deze rapportage blikt de maatschappelijk makelaar, werkzaam bij het Servicepunt Vrijwilligers, terug op de implementatie van maatschappelijke stage in gemeente Werkendam, in schooljaar 2010-2011, een jaar voordat de maatschappelijke stage landelijk verplicht werd gesteld voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs. In de Samenwerkingsovereenkomst Maatschappelijke Stage (overeengekomen door gemeente Werkendam, het Altena College, De Schans en Trema Welzijn in maart 2010) staan onder meer de taken beschreven van de maatschappelijk makelaar. De beschrijving van deze taken dient als uitgangspunt voor deze rapportage. De rapportage is besproken in de projectgroep Maatschappelijke Stage (bestaande uit de beleidsmedewerker van gemeente Werkendam, de stagecoördinatoren van de scholen en de maatschappelijk makelaar). De evaluatie van leerlingen, de evaluatie van de Manifestatie Maatschappelijke Stage 2011 en een overzicht van stagebieders in gemeente Werkendam zijn als bijlagen toegevoegd. In deze rapportage zijn de evaluaties vanuit organisaties niet opgenomen; hierover worden afspraken gemaakt ten behoeve van de evaluatie van schooljaar 2011-2012. M. Busser, maatschappelijk makelaar Januari 2012
2
_________________________________________________________________________________ Maatschappelijke Stage Een maatschappelijke stage is een vorm van leren binnen of buiten de school, waarbij leerlingen via vrijwilligersactiviteiten kennismaken met en een bijdrage leveren aan allerlei aspecten en onderdelen van die samenleving. Door middel van maatschappelijke stage wordt nagestreefd dat de leerling van nu de vrijwilliger van de toekomst wordt. Een maatschappelijke stage verschilt van andere stages. Waar reguliere stages gericht zijn op de beroepsvorming van leerlingen, richt de maatschappelijke stage zich vooral op de betrokkenheid van scholieren bij de maatschappij. In het schooljaar 20112012 is de maatschappelijke stage als verplicht onderdeel van het lesprogramma ingevoerd. Vanaf dat moment gaat het om een stage van 30 uur voor alle leerlingen. _________________________________________________________________________________ In kaart brengen, afstemmen en monitoren van vraag en aanbod maatschappelijke stages in het werkgebied In schooljaar 2010/2011 zijn 250 leerlingen van het Altena College en 60 leerlingen van De Schans van start gegaan met hun maatschappelijke stage. Daarnaast hebben tientallen leerlingen, woonachtig in Werkendam en elders schoolgaand, in deze gemeente hun maatschappelijke stage volbracht. Voor zover we in kaart gebracht hebben beschikt gemeente Werkendam over 170 verenigingen en organisaties die maatschappelijke stage (zouden) kunnen aanbieden. Inmiddels hebben reeds 110 organisaties hun medewerking verleend om maatschappelijke stage in deze gemeente mogelijk te maken. De ervaringen op de scholen in gemeente Werkendam wijzen uit dat het aantal beschikbare stageplaatsen vooralsnog voldoende is gebleken. Desalniettemin hebben niet alle leerlingen stage kunnen lopen bij de organisatie waar hun eerste (en soms tweede) voorkeur naar uitging. De meest gewilde stageplaatsen betreffen zorginstellingen (Goezate en overige dependances van De Riethorst Stromenland in de regio) en de Kinderopvang. Helaas kunnen beide organisaties slechts een relatief klein aantal leerlingen plaatsen. Sportverenigingen scoren hoog op het aantal plaatsingen. Een voorbeeld van een stage waarvoor leerlingen nauwelijks belangstelling hebben zijn collecteacties. Meer gegevens over de stageplaatsen van leerlingen in schooljaar 2010-2011 treft u aan in Bijlage 1. Vanuit diverse hoeken wordt het aanbod van stageplaatsen vergroot: middels contact tussen de organisaties en de makelaar middels contact tussen de stagecoördinatoren op school en hun connecties middels leerlingen (en ouders van leerlingen) die zelf stageplaatsen aandragen middels kruisbestuiving in de Projectgroep en de Stuurgroep Maatschappelijke Stage
3
________________________________________________________________________________ Ondersteuning, advisering en deskundigheidsbevordering van vrijwilligersorganisaties Ondersteuning, advisering en deskundigheidsbevordering van vrijwilligersorganisaties is op diverse manieren ten uitvoer gebracht: 1. Manifestatie Maatschappelijke Stage, 23 maart 2011 Het hoofddoel van de manifestatie was informatie bieden aan alle organisaties en vrijwilligers die met vrijwilligers werken en voor VO-scholen en gemeenten in het Land van Heusden en Altena. In het bijzonder werden mensen uitgenodigd die op de werkvloer te maken (zouden gaan) hebben met maatschappelijke stagiaires. De focus lag op de praktische implementatie van maatschappelijke stage. Daarnaast liep ‘waardering voor het vrijwilligerswerk’ als een rode draad door de manifestatie. 2. Schriftelijk: organisaties zijn diverse keren schriftelijk geïnformeerd vanuit de scholen en vanuit de maatschappelijk makelaar (voorbeeld: schriftelijke informatie over contactpersonen en bereikbaarheid, informatie over de wijze waarop stageplaatsen kenbaar gemaakt kunnen worden, informatie over deskundigheidsbevordering ten aanzien van maatschappelijke stage). 3. Via de pers (specifiek gericht op verwijzing: tot wie kun je je richten voor welke vragen?). 4. Informatieve gesprekken bij organisaties over onder meer stagemogelijkheden, het benutten van kansen, het belang van stagebegeleiding op de werkvloer. Ondersteuning, advisering en deskundigheidsbevordering van vrijwilligersorganisaties is vooral gewenst gebleken ten aanzien van de volgende aspecten: -
-
-
-
Informeren over de doelen van maatschappelijke stage (voorkomen van verwarring met snuffelstages en studiekeuzegebonden stages). Verminderen van weerstand bij organisaties → enthousiasmeren van organisaties → waardoor de voordelen van maatschappelijke stage voor de organisatie duidelijk worden. In eerste instantie is men geneigd haken en ogen te zien aan de interne voorbereiding en organisatie van maatschappelijke stage. Het is van belang dat organisaties de voordelen van maatschappelijke stage inzien, zoals het vergroten van naamsbekendheid, werving van vrijwilligers, een frisse blik in de organisatie en ondersteuning in uitvoerende werkzaamheden. We streven na dat organisaties waarde (gaan) hechten aan het feit dat de maatschappelijke betrokkenheid van leerlingen vergroot wordt door middel van maatschappelijke stage. Bevorderen van de inbedding van maatschappelijke stage (draagvlak creëren in alle lagen van de organisatie, waardering laten blijken voor het vrijwilligerswerk in den brede en inzet voor maatschappelijke stage, positieve voorbeelden benoemen, negatieve ervaringen erkennen). Ondersteuning in het opzetten van concrete stageactiviteiten (out of the box denken waardoor meerdere kansen gezien en benut kunnen worden), concretiseren van stagewerkzaamheden, vacatureteksten uitwerken. Verspreiden van vacatures onder scholen en leerlingen In een aantal gevallen kiest een organisatie ervoor om de makelaar te laten fungeren als eerste aanspreekpunt voor de leerlingen (met name in het geval van organisaties die erg gewild zijn onder leerlingen). Op deze wijze wordt voorkomen dat organisaties teveel tijd moeten investeren in het te woord staan van leerlingen.
4
_________________________________________________________________________________ Contacten met overige belanghebbenden en innovatie We blijven continu op zoek naar nieuwe mogelijkheden om maatschappelijke stageplaatsen te creëren: -
-
Netwerken, contact leggen met van alle uiteenlopende (maatschappelijke) organisaties. In gesprek met organisaties ontstaan vaak (nieuwe) ideeën om maatschappelijke stage op diverse manieren in te vullen. Men is vaak aangenaam verrast wanneer blijkt welke mogelijkheden er zijn. Voorbeelden hiervan zijn: een leerlinge in Dussen die op vrijwillige basis danslessen heeft georganiseerd voor kleine kinderen, leerlingen die een lunch hebben georganiseerd voor ouderen in diverse steunpunten, leerlingen die een inzamelingsactie hebben georganiseerd voor een goed doel in Zuid-Afrika, leerlingen die voor de website “Jong In” als reizende reporter gemeentelijke evenementen hebben bezocht. Verbanden leggen, mensen en organisaties met elkaar in contact brengen (makelen). Scholing en training van de maatschappelijk makelaar vanuit Movisie (kennisinstituut en adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling).
________________________________________________________________________________ Effectbewaking in samenwerking met scholen Leerlingen die maatschappelijke stage hebben gelopen ontvangen aan het einde van het schooljaar een evaluatieformulier. Op dit formulier komen items als doelgroep, type werkzaamheden en begeleiding op de werkvloer aan bod. Voor een uitgebreide evaluatie zie bijlage. Doel is om leerlingen die reeds maatschappelijke stage hebben volbracht jaarlijks te volgen op het gebied van vrijwilligerswerk; zijn zij actief (gebleven) als vrijwilliger, bij dezelfde of een andere organisatie, of zijn er intenties om vrijwilligerswerk (opnieuw/elders) op te pakken? Op deze wijze worden de effecten op leerlingen ten aanzien van (de al dan niet aanwezige intentie tot) vrijwilligerswerk tot en met hun laatste schooljaar gevolgd. _________________________________________________________________________________ Rapportage en verslag aan de gemeente Werkendam Rapportage en verslag geschiedt middels: -
Vergaderingen Projectgroep (tweemaandelijks) Vergaderingen Stuurgroep (halfjaarlijks) Regelmatig tussentijds contact met alle betrokkenen Jaarlijks een schriftelijke evaluatie
5
_________________________________________________________________________________ Gezamenlijk gebruik van ICT programma Wism@s In schooljaar 2010-2011 is het Altena College gestart met het in gebruik nemen van Wism@s, het digitale vacature- en registratieprogramma van maatschappelijke stage. Tijdens dit schooljaar heeft De Schans nog geen gebruik gemaakt van Wism@s. Tot op heden wordt Wism@s voornamelijk als leerlingvolgsysteem gebruikt; de gegevens van de leerlingen worden in Wism@s geregistreerd, en deze gegevens worden gekoppeld aan de stageplaats van de leerling en aan een eindverslag. Daarnaast worden in Wism@s de vacatures gepubliceerd die via de maatschappelijk makelaar aangeboden worden. Het programma biedt daarnaast de volgende mogelijkheid: 1. de leerling meldt zich digitaal aan voor een vacature 2. deze aanmelding kan af- of goedgekeurd worden door de stagedocent of de makelaar 3. bij goedkeuring vervalt de stageoptie in de vacaturebank zodat overige leerlingen zich niet meer kunnen inschrijven voor deze vacature 4. hiermee is ‘de match’ gemaakt. Deze matchmogelijkheid wordt echter nog niet optimaal benut. Hiervoor zijn twee redenen: 1. Enerzijds moeten alle betrokkenen zich het systeem meer eigen maken. Het relatief nieuwe systeem dient op enkele punten aangepast te worden naar de wensen van de gebruikers in gemeente Werkendam. Dit vergt oefening en tijd. 2. Beide scholen hechten waarde aan het feit dat leerlingen zelfstandig op zoek gaan naar een stageplaats, waarbij ‘initiatief nemen’ als onderdeel van het stageproces gezien wordt. De vacaturebank fungeert vanuit deze visie eerder als achtervang voor de leerlingen die niet zelfstandig een stageplaats weten te vinden. Hier is enige discrepantie waarneembaar ten opzichte van de wens om het gebruik van het digitale systeem zo optimaal mogelijk te benutten. De verschillen tussen leerlingen op deze leeftijd (gemiddeld 13, 14 jaar) ten aanzien van behoefte aan bemiddeling en/of begeleiding kunnen erg groot zijn. Voldoende afstemming tussen school, organisatie en makelaar is hier het antwoord om alle leerlingen van een stageplaats te voorzien. De optimale benutting van het systeem kan ter discussie gesteld worden. Gemeente Werkendam heeft als voordeel dat het een relatief kleine gemeente betreft met twee VO-scholen. De contacten verlopen over het algemeen goed, de lijnen zijn kort. Hierdoor is het mogelijk om (indien nodig) vragen rondom individuele leerlingen te bespreken, en de leerling hierin extra te begeleiden. Optimaal gebruik van het systeem is vooral waardevol wanneer we dit blijvend combineren met de rechtstreekse communicatie tussen de samenwerkingspartners.
6
_______________________________________________________________________ Afstemming met steunpunten voor vrijwilligers buiten het werkgebied -
-
De maatschappelijk makelaar is aangesloten bij het regionale overleg voor maatschappelijk makelaars in regio West-Brabant. Dit overleg vindt elke twee maanden plaats en wordt grotendeels in de vorm van intervisie ingevuld. Ook buiten dit overleg weten de makelaars elkaar te vinden voor uitwisseling en advies. De maatschappelijk makelaars zijn allen werkzaam bij een vrijwilligerssteunpunt. Het Servicepunt Vrijwilligers heeft ten behoeve van de Manifestatie Maatschappelijke Stage doelbewust de samenwerking opgezocht met de makelaars uit gemeenten Woudrichem en Aalburg. Ook na deze manifestatie is de samenwerking gecontinueerd. Hiermee wordt beoogd om middels deze samenwerking alle partijen zo volledig mogelijk te kunnen informeren daar waar sprake is van regionale overlapping.
________________________________________________________________________________ Ondersteuning en advisering van scholen Ondersteuning en advisering van de scholen is ten uitvoer gebracht op het gebied van: -
Voorlichting voor de leerlingen van De Schans Presentatie ten behoeve van ouders van leerlingen van het Altena College Verbinding leggen tussen scholen en organisaties Indien nodig optreden als intermediair Werven van vacatures Vacatures verwerken op Wism@s Evaluatie leerlingen Individuele of groepsbemiddeling indien leerlingen niet in staat zijn om een stageplaats te vinden
7
________________________________________________________________________________ Conclusie en aanbevelingen Een terugblik op de implementatie en uitvoering van maatschappelijke stage in schooljaar 2010-2011 geeft aan dat beoogde doelen grotendeels bereikt zijn: alle leerlingen hebben een stageplaats kunnen vinden, steeds meer organisaties verlenen hun medewerking om maatschappelijke stage mogelijk te maken, de samenwerking tussen gemeente, scholen, organisaties en maatschappelijk makelaar krijgt steeds meer vorm, en de scholen en evaluaties geven aan dat leerlingen over het algemeen tevreden terugkijken op hun maatschappelijke stage. Desalniettemin leert de praktijk dat er diverse aandachtspunten zijn waarmee we aan de slag moeten gaan. Dit betreft de volgende punten: -
-
Samenwerkingsovereenkomst herijken. Bespreken en vaststellen op welke wijze, door wie en wanneer schooljaar 2011-2012 wordt geëvalueerd. Organisaties ondersteunen bij (nieuwe ) vragen en blijvend aanboren van nieuwe stagemogelijkheden. Evaluatieformulieren ontwikkelen voor stagebieders en scholen. Ontwikkelen van praktische workshops voor organisaties (met onderwerpen als: concrete stagevacatures ontwikkelen, een organisatie ‘jongerenproof’ maken, begeleiding van leerlingen). Gebruik van Wism@s bespreken en vaststellen. Samenwerking met omliggende gemeenten en makelaars intensiveren.
8
