RAPPORT VAN BEVINDINGEN THEMAONDERZOEK FRIES BIJ O.B.S. DE WIELEN, LOCATIE GALAMASTINS
Plaats: Leeuwarden BRIN-nummer: 16ZB Onderzoeksnummer: 116891 Onderzoek uitgevoerd op: 1 en 2 september 2009 Conceptrapport verzonden op: 14 september 2009 Rapport vastgesteld te Groningen op: 30 september 2009 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
1
INLEIDING
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 1 en 2 september 2009 een onderzoek uitgevoerd op o.b.s. De Wielen, locatie Galamastins in het kader van het themaonderzoek Fries. Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van de volgende kwaliteitsaspecten: kwaliteitszorg, aanbod Friese taal, tijd, didactisch handelen, afstemming, actieve rol van leerlingen, toetsing en wet- en regelgeving. Aanleiding In 2006 heeft de inspectie onderzoek gedaan naar de positie van het Fries in het primair en voortgezet onderwijs. De bevindingen heeft zij gepubliceerd in het rapport De kwaliteit van het vak Fries in po en vo in Fryslân (september 2006). Het onderzoek was een vervolg op eerder onderzoek van de inspectie naar het Fries in het basisonderwijs (2001) en voortgezet onderwijs (1999). De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft de inspectie opdracht gegeven de kwaliteit van het onderwijs in het Fries in haar toezicht op te nemen (Handelingen EK, 29-1408, 21 juni 2005). Afgesproken is dat de inspectie regelmatig bij diverse scholen in Fryslân onderzoek doet en hierover aan de minister rapporteert. In 2010 zal opnieuw een rapport verschijnen. De resultaten van het themaonderzoek, dat in 2009 op een aantal scholen voor po en vo is uitgevoerd, vormen daarvoor de basis. Onderzoeksopzet Het themaonderzoek Fries bestond uit de volgende activiteiten: • Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. • Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op het onderwijs in de Friese taal en cultuur van de school, die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. • Schoolbezoek, waarbij de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Friese taal. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2b, 3 en 5. • Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie. • Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. Waarderingskader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het waarderingskader Fries po. Het waarderingskader Fries is eerder gehanteerd bij de pilot themaonderzoeken po in 2007 en vo in 2008.
3
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Deze worden gevolgd door een beschouwing waarin de beoordeling wordt toegelicht.
4
2 2.1
BEVINDINGEN Kwaliteits- en nalevingsprofiel
In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabel verwijst naar het waarderingskader Fries po. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie op het gebied van Friese taal. 1.2 De school evalueert systematisch de kwaliteit van de opbrengsten van het Fries. 1.3 De school evalueert systematisch de kwaliteit van het onderwijs in de Friese taal en cultuur. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten ten behoeve van de Friese taal. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijs in de Friese taal en cultuur. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het Fries.
Aanbod Friese taal 2.1 Het aanbod voor Fries is dekkend voor de kerndoelen. 2.2 De leerinhouden Friese taal in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.3 De school biedt leerlingen met verschillende taalachtergronden leerinhouden aan voor Fries die passen bij de onderwijsbehoeften van die leerlingen.
Tijd 3.1 Er wordt voldoende onderwijstijd gepland voor Fries.
1
2
3
4
l l l l l l
1
2 l
3
4
3
4
l l
1
2 l
5
Didactisch handelen 4.1 De leraren realiseren bij Fries een taakgerichte werksfeer. 4.2 De leraren leggen in de lessen Fries duidelijk uit. 4.3 De leraren geven in de lessen Fries expliciet onderwijs in strategieën voor het begrijpen van Friese woorden en teksten. 4.4 De leraren dragen in de lessen Fries met behulp van leer- en hulpmiddelen bij aan een uitdagende leeromgeving.
Afstemming 5.1 De leraren volgen de taal- en leesvorderingen Fries van hun leerlingen systematisch. 5.2 De leraren stemmen de instructie en verwerking bij Fries af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. 5.3 Het taalgebruik van de leraren past bij de taalbehoefte van de leerlingen.
Actieve rol leerlingen 6.1 De leerlingen zijn tijdens de lessen Fries actief betrokken bij onderwijsactiviteiten.
Toetsing 7.1 De leraren gebruiken methodeonafhankelijke toetsen voor het bepalen van de vorderingen op het gebied van de Friese taal
1
2
4
l l
1
2
3
4
l l l
1
2
3
4
l
1
2
3
4
l
Wet- en regelgeving Alle leraren die onderwijs in de Friese taal geven beschikken over een akte van bekwaamheid. In de schoolgids staan de doelen ten aanzien van het Fries beschreven. In het schoolplan staat een beschrijving van het aanbod Fries.
2.2
3 l l
ja
nee l l l
Beschouwing
Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de meeste indicatoren uit het waarderingskader Fries op De Wielen (locatie Galamastins) van onvoldoende kwaliteit zijn. Toelichting Context De Wielen (locatie Galamastins) heeft op het moment van het schoolbezoek 167 leerlingen. Daarvan is 5% Friestalig en 95% is Nederlandstalig. Het onderwijs van het Fries heeft voor de school geen prioriteit. De afspraak is dat Fries af en toe gegeven wordt in combinatie met wereldoriëntatie, taal of muziek in de groepen 1 tot en met 6. De voertaal op school is Nederlands.
6
Kwaliteitszorg Het Fries maakt geen onderdeel uit van het kwaliteitsbeleid van de school. De school heeft wel zicht op de onderwijsbehoeften van de leerlingpopulatie, maar verbindt hier vooralsnog geen consequenties aan voor het Fries. Wel staat het aanbod Fries als verbeterpunt uitgeschreven in de activiteitenplanning van het huidige schooljaar. De school is voornemens om de doelen en het leerstofaanbod Fries uit te werken. Leerstofaanbod en tijd De inspectie constateert dat er geen sprake is van een beredeneerd en doorgaande lijn in het aanbod Fries. Het aanbod is vrijblijvend en sterk afhankelijk van de betreffende leraar. Ook is er onvoldoende tijd gepland voor het Fries. In de groepen 7 en 8 wordt helemaal geen Fries gegeven. Didactisch handelen en afstemming De leraren geven duidelijk uitleg en tijdens de geobserveerde lessen wordt voldoende aandacht besteed aan het aanleren van oplossingsstrategieën. Door de betrokkenheid van de leerlingen is er tijdens de lessen ook sprake van een taakgerichte werksfeer. De vorderingen van de leerlingen worden niet systematisch gevolgd. De geobserveerde lessen Fries kenmerken zich door een klassikale aanpak: alle leerlingen krijgen dezelfde instructie en verwerkingsstof aangeboden. De leraren stemmen hun taalgebruik wel af op de verschillen in taalbeheersing Fries van de leerlingen. Toetsing De vorderingen worden niet getoetst middels een methodeonafhankelijke toets. Wet- en regelgeving Niet alle leraren hebben de bevoegdheid om onderwijs in het Fries te verzorgen en zijn het aanbod en de doelen niet beschreven in het schoolplan en de schoolgids.
7
