RAPPORT VAN BEVINDINGEN
ONDERZOEK BIJ LANDSTEDE HARDERWIJK A – HANDEL NIVEAU 2 en ICT NIVEAU 3, HARDERWIJK B – TOERISME
Plaats: Zwolle BRIN-nummer: 01AA Onderzoeksnummer: 113591 Onderzoek uitgevoerd op: 15 mei 2009 Conceptrapport verzonden op: 8 juli 2009 Rapport vastgesteld te Zwolle op: 25 september 2009 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
Pagina 1 van 15
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 mei 2009 een onderzoek uitgevoerd op ROC Landstede, Harderwijk A (opleidingen Handel niveau 2 en opleidingen ICT niveau 3) en Harderwijk B (Opleidingen Toerisme niveau 3) om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs. Aanleiding Tijdens het jaarlijks bezoek op 12 februari 2009 kwam uit de risicoanalyse het volgende naar voren. In 2006 – 2007 waren in Harderwijk A bij de opleidingen Handel niveau 2 de opbrengsten 37 procent, dat is te laag. Voorts waren er vermoedelijke tekortkomingen in het onderwijsproces wat betreft de intake, de loopbaanbegeleiding, de studiebegeleiding en mogelijk ook de samenhang / structuur van het onderwijsprogramma. Bij ICT niveau 3, eveneens in Harderwijk A, waren de opbrengsten met 37 procent te laag. Voorts werden risico’s vastgesteld op dezelfde criteria als bij Handel en daarnaast nog wat betreft de studielast / programmatijd. Bij Harderwijk B waren de opbrengsten bij de opleidingen Toerisme niveau 3 met 39 procent te laag. Er werden tekortkomingen vermoed in de kwaliteit van het onderwijsproces wat betreft de samenhang en structuur van het onderwijsprogramma, de studiebegeleiding, de intake. Uit de analyse was niet duidelijk in hoeverre deze vermoede tekortkomingen er waren ten tijde van het jaarlijks gesprek dan wel dat ze betrekking hadden op het verleden. Onderzoeksopzet Tijdens het jaarlijks gesprek werd met de instelling afgesproken dat deze zelf onderzoek zou verrichten naar de kwaliteit van het onderwijs van de betreffende opleidingen. Begin april 2009 heeft de instelling over de bevindingen van het eigen onderzoek aan de inspectie gerapporteerd. Bij de opleidingen Handel en ICT heeft de instelling als onderdeel van het onderzoek in maart 2009 een tevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder deelnemers. Onderhavige rapportage van de inspectie is gebaseerd op: - analyse van de rapportages van de instelling; - afzonderlijke gesprekken met de verantwoordelijk taakhouder van het betreffende team; - afzonderlijke gesprekken met de directies van de twee betrokken units Harderwijk A en Harderwijk B. Het onderzoek en de beoordeling van de inspectie betreft de opbrengsten en tenminste de criteria waarop tekortkomingen in het onderwijsproces werden vermoed. Er was geen aanleiding het onderzoek en de beoordeling ook op andere criteria te betrekken. De volgende criteria zijn beoordeeld. Harderwijk A, Handel niveau 2: samenhang onderwijsprogramma, didactisch handelen, begeleiding in de instelling, beroepspraktijkvorming, intake en loopbaanbegeleiding. Harderwijk A, ICT niveau 3: samenhang onderwijsprogramma, programmatijd, begeleiding in de instelling, intake en loopbaanbegeleiding. Harderwijk B, Toerisme niveau 3: samenhang onderwijsprogramma, studiebegeleiding, intake. In de analyse ten tijde van het jaarlijks gesprek was niet duidelijk in hoeverre bij deze criteria tekortkomingen waren, dan wel dat ze betrekking hadden op het verleden en in hoeverre er mogelijk nog andere tekortkomingen waren. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader bve 2009 van januari 2009. Daarnaast is gebruikgemaakt van de actuele aanvullende normeringen die
Pagina 3 van 15
opgenomen zijn in de notitie ‘Beoordeling opbrengsten bekostigd onderwijs mbo 2009’. In het jaarwerkplan 2009 verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2, 3 en 4 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de onderwijsontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 5 geeft het toezichtarrangement weer.
Pagina 4 van 15
2. BEVINDINGEN HARDERWIJK A, HANDEL NIVEAU 2 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren/criteria in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Opbrengsten 1
2 • •
3
4
1
2
3 • • • •
4
1
2
3 •
4
2.1 Jaarresultaat 2.2 Diplomaresultaat Programma 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.3
Samenhang Maatwerk Programmatijd Voorzieningen
Leerproces 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4
Leertijd Didactisch handelen Begeleiding in de instelling Beroepspraktijkvorming
• •
•
Trajectbegeleiding 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4
1
2
3 • • • •
4
1
2
3 • •
4
Intake Studieloopbaanbegeleiding Zorg deelnemers specifieke behoeften Samenwerking
Omgang en veiligheid 3.4.1 Bejegening / omgang 3.4.2 Veiligheid
Opleiding: - Verkoper (crebo 90390 / 93751)
Pagina 5 van 15
5
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De opbrengsten zijn in 2007-2008 onvoldoende. Hoewel het onderwijsproces voldoende is zijn er tekortkomingen in het leerproces. Dit blijkt uit het recente tevredenheidsonderzoek onder de deelnemers en de analyse van het team. Het didactisch handelen en de begeleiding in het leerproces zijn onvoldoende. Het team is zich deze tekortkomingen bewust en er zijn verbetermaatregelen waarvan is te verwachten dat deze een positieve invloed zullen hebben op de opbrengsten. Met ingang van het huidige schooljaar wordt er meer aanbodgericht gewerkt, krijgen deelnemers van niveau 2 en van niveau 3 aparte begeleiding en worden er praktijksimulaties geïntroduceerd. Toelichting Opbrengsten Zowel het jaarresultaat als het diplomaresultaat zijn in 2007-2008 onvoldoende. Daarmee zijn de opbrengsten onvoldoende. De lage opbrengsten worden vooral veroorzaakt doordat met name in het eerste leerjaar de begeleiding onvoldoende structuur biedt en door tekorten in het didactisch handelen. De grootste uitval doet zich dan ook in het eerste leerjaar voor. Een oorzaak is ook dat veel deelnemers een verkeerd beroepsbeeld hebben. Dit schooljaar is geprobeerd door een betere voorlichting bij de instromers een juist beroepsbeeld neer te zetten. Programma Er is voldoende samenhang in het onderwijsprogramma, er waren althans geen duidelijke indicaties voor een tekortkoming op dit gebied. Niettemin ervaren met name de deelnemers in het eerste leerjaar weinig structuur maar dat hangt vooral samen met onvoldoende begeleiding. De voorzieningen voor de ondersteuning van het onderwijsproces zijn voldoende. Het tevredenheidsonderzoek geeft hiervoor een duidelijke indicatie. Wat betreft maatwerk en programmatijd heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn. Leerproces Het didactisch handelen is onvoldoende. Er wordt overwegend individueel gewerkt. En dan voor een belangrijke deel van de tijd achter de pc. Er is te weinig variatie in de werkvormen. Er zijn weinig praktijkopdrachten die de deelnemers voldoende stimuleren tot leren. Het team onderkent dit en voert werkvormen in waarbij er onderling moet worden samengewerkt. Ook worden binnenschoolse praktijksimulaties geintroduceerd om de leersituatie aantrekkelijker te maken. De begeleiding is onvoldoende. Er wordt ten onrechte uitgegaan van een voldoende mate van zelfstandig kunnen leren. Deelnemers krijgen in de begeleiding te weinig structuur aangeboden. Ze moeten teveel zelf uitzoeken. Er is in de opdrachten voorts te weinig een relatie met de leerboeken. Het team wil hierin verandering aanbrengen door deze relatie meer nadrukkelijk te leggen en ook door meer aanbodgericht te werken in de vorm van meer uitleg van leerstof om de opleiding goed te kunnen afronden. De beroepspraktijkvorming is voldoende. Het tevredenheidsonderzoek geeft hierover een duidelijke indicatie. Niettemin komt de school nog te weinig toe aan voldoende bezoek en is begeleiding bij de voorbereiding op de beroepspraktijkvorming voor verbetering vatbaar. Wat betreft leertijd heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zou zijn.
Pagina 6 van 15
Trajectbegeleiding De intake is voldoende. Als er twijfels zijn is er een verlengde intake door het trajectbureau. De intake is in het licht van de uitval in het eerste jaar geëvalueerd Geconcludeerd werd dat de voorlichting over het beroep niet toereikend was gelet op het verkeerde beroepsbeeld dat veel deelnemers hebben. De voorlichting is verbeterd en volgend schooljaar zal moeten blijken wat het effect ervan is op de uitval. De loopbaanbegeleiding is voldoende. Het tevredenheidsonderzoek geeft hiervoor een duidelijke indicatie. Wat betreft de zorg voor deelnemers met specifieke behoeften en de samenwerking in de keten heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn. Omgang en veiligheid Wat betreft de omgang en de veiligheid heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn.
Pagina 7 van 15
3. BEVINDINGEN HARDERWIJK A, ICT NIVEAU 3 3.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren/criteria in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Opbrengsten 2.1 Jaarresultaat 2.2 Diplomaresultaat
1 •
2
1
2
3
4
3 • •
4
•
Programma 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.3
Samenhang Maatwerk Programmatijd Voorzieningen
•
•
Leerproces 1 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4
Leertijd Didactisch handelen Begeleiding in de instelling Beroepspraktijkvorming
2 •
3 •
4
• •
Trajectbegeleiding 1 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4
Intake Studieloopbaanbegeleiding Zorg deelnemers specifieke behoeften Samenwerking
2 •
3
2
3 • •
4
• • •
Omgang en veiligheid 1 3.4.1 Bejegening / omgang 3.4.2 Veiligheid
Pagina 9 van 15
4
5
Opleiding: - Medewerker Beheer ICT (Crebo 10904 / 90230) 3.2 Beschouwing Algemeen beeld De opbrengsten zijn in 2007-2008 onvoldoende en het onderwijsproces is voldoende. Het onderwijs is daarmee zwak. Hoewel het onderwijsproces voldoende is zijn er tekortkomingen bij de programmatijd, in het leerproces bij het didactisch handelen en bij de intake. Toelichting Opbrengsten Het jaarresultaat is in 2007-2008 slecht en het diplomaresultaat is onvoldoende. Daarmee zijn de opbrengsten onvoldoende. Opvallend is dat de uitval in 2008-2009 tot nu toe in vergelijking met dezelfde periode in 2007-2008 is toegenomen. De uitval is het grootst in het eerste leerjaar. Dit hangt samen met een onrealistisch beroepsbeeld bij veel deelnemers, een te zwaar programma in het eerste jaar en onvoldoende aantrekkelijke werkvormen. Programma De samenhang van het onderwijsprogramma is voldoende. De studielast is in het eerste leerjaar te groot doordat het programma te vol is. Daarmee is de programmatijd onvoldoende. Wat betreft maatwerk en voorzieningen heeft de inspectie geen indicaties dat deze onvoldoende zouden zijn. Leerproces Het didactisch handelen is onvoldoende. Over het lesmateriaal is er bij deelnemers veel ontevredenheid. De invoering van certificaten en de daarvoor benodigde trainingstrajecten voor het beheersen van verschillende besturingssystemen moet tezamen met meer attractief lesmateriaal het onderwijs aantrekkelijker maken. Wat betreft leertijd, begeleiding en beroepspraktijkvorming heeft de inspectie geen indicaties dat deze onvoldoende zouden zijn. Trajectbegeleiding De intake is onvoldoende. De intake is verbeterd door de invoering van de plaatsingsplus gesprekken door het Trajectbureau in geval van twijfel. Niettemin is de intake onvoldoende scherp waardoor relatief veel deelnemers uitvallen door een beeld van het beroep dat niet strookt met de werkelijkheid De loopbaanbegeleiding is voldoende. Problemen die een deelnemer al heeft bij de instroom worden vroegtijdig in beeld gebracht onder andere door contact met de toeleverende school. Iedere deelnemer is gekoppeld aan één coach. Dit jaar is gestart met het werken met een portfolio. Wat betreft de zorg voor deelnemers met specifieke behoeften en samenwerking in de keten heeft de inspectie geen indicaties dat deze onvoldoende zouden zijn. Omgang en veiligheid Wat betreft omgang en veiligheid heeft de inspectie geen indicaties dat deze onvoldoende zouden zijn.
Pagina 10 van 15
4. BEVINDINGEN HARDERWIJK B, TOERISME NIVEAU 3 4.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren/criteria in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Opbrengsten 1
2 •
3
1
2
3 • • • •
4
1
2
3 • • • •
4
1
2
3 • • • •
4
1
2
3 • •
4
2.1 Jaarresultaat 2.2 Diplomaresultaat
4
•
Programma 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.3
Samenhang Maatwerk Programmatijd Voorzieningen
Leerproces 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4
Leertijd Didactisch handelen Begeleiding in de instelling Beroepspraktijkvorming
Trajectbegeleiding 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4
Intake Studieloopbaanbegeleiding Zorg deelnemers specifieke behoeften Samenwerking
Omgang en veiligheid 3.4.1 Bejegening / omgang 3.4.2 Veiligheid
Opleidingen: - Verkoper reizen (crebo 94090) - Receptionist en Informatiemedewerker (90621, 90622)
Pagina 11 van 15
5
4.2 Beschouwing Algemeen beeld De opbrengsten zijn onvoldoende. Het onderwijsproces is voldoende. Door de onvoldoende opbrengsten, is het onderwijs is zwak. De oorzaak van de uitval hangt samen met de invoering van cgo wat veel onduidelijkheid met zich meebracht over het onderwijsprogramma en de begeleiding. Voor het lopende schooljaar is een aantal verbeteringen gerealiseerd waardoor het onderwijsproces van voldoende kwaliteit is en een verhoging van de opbrengsten kan worden verwacht. De verwachting is dat met name in het eerste leerjaar door een betere voorlichting vooraf en meer structuur in het programma en de begeleiding, de uitval zal verminderen. Toelichting Opbrengsten Over het diplomaresultaat heeft de instelling geen gegevens kunnen aanleveren. Het jaarresultaat in 2007-2008 van de opleidingen Verkoper reizen (94090) en Receptionist en Informatiemedewerker (90621, 90622) is onvoldoende. Daarmee zijn de opbrengsten onvoldoende. De uitval wordt verklaard uit een ontoereikende intake en de invoering van cgo in 2007-2008. De onderwijssituatie was onrustig met veel onduidelijkheid bij zowel deelnemers, docenten als ouders. Programma De samenhang van het onderwijsprogramma is voldoende. In tegenstelling tot het vorige schooljaar wordt er nu voldoende samenhang en structuur geboden, onder meer door het benoemen en aanbieden van vakken. Door de ontwikkeling van leerlijnen is het voor deelnemers veel duidelijker wat zij van de opleiding kunnen verwachten en wat zij moeten doen om de opleiding af te ronden. Wat betreft maatwerk, programmatijd en voorzieningen heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn. Leerproces De studiebegeleiding in de instelling is voldoende. Het vorig schooljaar kregen deelnemers in vooral het eerste jaar teveel zelfstandigheid. Nu wordt er, in samenhang met de introductie van leerlijnen, meer sturend begeleid en is de overgang naar meer zelfstandig leren meer geleidelijk. Naast de leerlijnen zijn er documenten waarin is aangegeven wat van de deelnemers wordt verwacht. Wat betreft de leertijd, het didactisch handelen en de beroepspraktijkvorming heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn. Trajectbegeleiding De intake is voldoende. De uitval in het vorig schooljaar was deels toe te schrijven aan een verkeerd beroepsbeeld. Het beroep vergt de nodige theoretische kennis, wat veel deelnemers niet van meet af aan duidelijk was. De voorlichting is daar nu op afgestemd. Daarnaast wordt scherper dan in het verleden gekeken naar de motivatie en of de opleiding wel bij de deelnemer past. Bij twijfel is er een plaatsingsplus gesprek waarbij het Trajectbureau de kandidaat kan testen op motivatie en capaciteiten. Wat betreft de studieloopbaanbegeleiding, de zorg voor deelnemers met specifieke behoeften en de samenwerking in de keten heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn.
Pagina 12 van 15
Omgang en veiligheid Wat betreft de omgang en de veiligheid heeft de inspectie geen aanwijzingen dat deze onvoldoende zouden zijn.
Pagina 13 van 15
5. TOEZICHTARRANGEMENT De opleidingen Handel op niveau 2 en de ICT op niveau 3 van de unit Harderwijk A en van de opleidingen Toerisme van de unit Harderwijk B, vertonen belangrijke tekortkomingen vanwege te lage opbrengsten. De kwaliteit van het onderwijs van deze opleidingen is daarom als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan deze opleidingen een aangepast arrangement toe. De opleidingen vallen onder intensief toezicht. De inspectie voert in het tweede kwartaal van 2010 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Bij dit onderzoek zal daarbij het gehele waarderingskader worden gebruikt bij de beoordeling van de onderwijskwaliteit.
Pagina 15 van 15
