RADU LUPU IN HET CONCERTGEBOUW Nadia Pons

8

RADU LUPU IN HET CONCERTGEBOUW Nadia Pons Als zesjarig kind begon Radu Lupu - geboren op 30 november 1945 in Galaţi, Roemenie - te studeren bij Lia Busuoceanu. Op twaalfjarige leeftijd maakte hij zijn publieke debuut. In 1961 won hij een beurs aan het Conservatorium in Moskou, waar hij les kreeg van Galina Eghyazarova en Stanislav Neuhaus. In de zestiger jaren won Radu Lupu een serie prijzen waaronder de Cliburn International Piano Competition (1966) en de Leeds International Piano Competition (1969). Hij speelde als solist met ’s werelds voornaamste orkesten, waaronder Vienna Philharmoniker, Berliner Philharmoniker, diverse Londense formaties, het Koninklijk Concertgebouworkest en de Cleveland and Chicago Orchestras. Met het Berliner Philharmoniker debuteerde hij in 1978 tijdens de Salzburger Festspiele en trad ook op tijdens de Festivals van Luzern en Enescu in Boekarest.

In 1989 ontving hij de Italiaanse Abbiatie Prijs en in 2006 de Internationale Prijs Arturo Benedetty Michelangeli. Radu Lupu maakte in de loop van zijn carrière veel opnamen, zoals het solowerk van Beethoven, Brahms, Schumann, Schubert, Debussy en met het Israëlisch Filharmonisch Orkest legde hij alle pianoconcerten van Beethoven vast. In Nederland heeft Radu Lupu vele malen concerten gegeven en hij trekt altijd zalenvol enthousiast publiek. In 2006 musiceerde hij op 8 oktober en 3 december in het Concertgebouw en op 1 november in de Muziek Vereniging in Nijmegen. Over het concert van 11 maart 2007 geef ik het woord aan Wenneke Savenije (NRC, 12 maart), die onder de titel "De stem van Lupu klinkt via de piano" in lyrische woorden zijn betoverend spel beschrijft: "De klanken die hij aan zijn instrument ontlokt zijn zo uniek, zo mysterieus van emotie en diepzinnig van betekenis, zo magisch in de rijkdom aan klankkleuren en nuances, dat Lupu inderdaad een volstrekt persoonlijk geluid heeft. Er kleeft een sombere zwaarte aan zijn interpretaties, die tegelijkertijd helder, grillig en bij vlagen onnavolgbaar lichtvoetig zijn. Zo speelde Lupu gisteravond in Amsterdam de Sonate nr. 18 van Beethoven als de klank geworden optimalisering van het contrast, maar dan wel volgens de verfijnde wetten van goede smaak en intellectuele scherpzinnigheid. Opmerkelijk waren de spankracht van de stemmen en tegenstemmen, de volmaakte balans van zijn 'zingende' akkoorden en de vloeiende overgangen van forte naar pianissimo, en van piano naar fortissimo, ingebed in een volstrekt natuurlijke stroom, die werd neergezet met de vaart en het warme kleurpalet van een met licht toverende Rembrandt. Zo ook speelde Lupu de 7 Préludes uit boek I en II van Debussy met zoveel hallucinerende verbeeldingskracht, dat de trommelvliezen en alles wat daarachter schuil gaat aangesproken werden op een bijna messianische mannier. Lupu trof de kern in markant omlijnde klankvisioenen. Lupu kan ook mijmeren, zoals in zijn intieme en poëtische vertolking van Schuberts Sonate D 664, waarbij peilloos diep doorvoelde melancholie en een ontwapenende tederheid elkaar afwisselden. Misschien wel het meest indrukwekkend, maar ook bijna tergend in zijn sombere traagheid en desolate weemoed, weerklonken de Vier Ballades op. 10 van Brahms. Als toegift waren er hartverscheurende mooie Impromptus van Schubert, op de golvende bewegingen van 'tijdloze' tijd".

Roemenië

Magazine

9

TRANSHUMANCE MET SCHAPEN IN ROEMENIE Dr. Leendert. J. Pons

Regelmatige bezoekers aan Roemenië, vooral aan Transsylvanië, stuiten vroeg of laat wel eens op een grote kudde schapen, waar je met de auto voor moet stoppen of die je voorbij moet zien te komen. De begeleidende herders doen hun uiterste best het verkeer zo min mogelijk te hinderen, maar enige overlast is onvermijdelijk, want zij zijn met hun kudden onderweg naar de wintergraasgebieden, die soms honderden kilometers verderop liggen. De seizoenstrek met schapen heet transhumance. De dieren worden vanuit hun zomerweiden naar de wintergraasgebieden gedreven. De zomerweiden liggen aan de flank van de Karpaten, zoals de Mărginimea Sibiului (de zoom van de Karpaten bij Sibiu), met de dorpen Jina, Poiana Sibiulu, Tilişca en Sălişte en Răşinari. Mooie voorbeelden zijn die aan de weg van Sibiu, via Răşinari naar het wintersportcentrum Păltiniş. Op het ogenblik wordt daar de ongereptheid verbroken door de bouw van grote zomervilla's. Een ander gemakkelijk te bereken gebied is de weg vanuit Tilişca via Poiana Sibiului naar Jina.

De wintergraasgebieden liggen in de Roemeense laagvlakten die een milder klimaat hebben, waar de schapen 's winters hun kostje opscharrelen, soms door krabben vanonder de sneeuw. Dit bestaat uit resten van de vegetatie langs wegen en paden, voedselresten die achtergebleven zijn op de akkers. In moeilijke omstandigheden moet er soms bijgevoederd worden. In het voorjaar, tegen Pasen, haasten de herders zich met hun kudden terug naar huis met de in het vroege voorjaar geboren lammeren. Op markten, zoals in Saliste, worden dan de overbodige lammeren (rammen) en een deel van de oudere schapen verkocht. De resterende ooien grazen enige tijd op het hooiland (voorweide) rondom het dorp. Al spoedig vertrekken ze dan naar de weidegronden, waar ze de gehele zomer gehouden worden bij een stâne (Duits: Sennhütte of zomerboerderij), die in de wijde omgeving rondom het dorp in het dorpsgebied liggen. Een deel van hen wordt als één grote kudde geweid in de Alpenweiden bij en boven de boomgrens.

10

Paspoort Roemenië

Tips voor interessante overnachtingen Herman den Dulk, Pensions en Campings in Roemenië Toerisme is niet alleen goed voor Roemenië, reizen in Roemenië is een prachtige ervaring. Het land biedt heel veel afwisseling. Er komt meer en meer goede accommodatie. Reden om u hier en via internet op de hoogte te houden. een eenvoudig briefje in het Hongaars en het Roemeens. Deze vorm van reizen biedt een goede gelegenheid om met de Roemenen in contact te komen.

Uitgelicht: een studio in Boekarest

Passage in Boekarest

Een pension in Roemenië heeft een wat andere betekenis dan bij ons, denk eerder aan een Bed&Breakfast of een Chambre d’hôtes. In Roemenië proberen veel mensen wat bij te verdienen. Ze verbouwen een deel van hun huis en richten dit comfortabel in. Er is altijd een warme douche en de bedden zijn van redelijke kwaliteit, met schone en goede dekbedden en handdoeken. Op aanvraag koken de meeste pensionhouders voor u; ’s morgens ontbijt is bijna standaard. Je kunt langere tijd blijven, maar ook na een enkele overnachting weer doorreizen. probeer zo mogelijk te e-mailen of te bellen om een reservering te maken. Op de site www.paspoortroemenie.tk staat

Alex Vanobberghen is Belg en in september 2006 getrouwd met de Roemeense Camelia Niculae. Samen hebben ze in het centrum van Boekarest een verwaarloosd oud appartement gekocht in de Villacross Passage, nummer 7. Het is een historische winkelpassage zoals er nog een in Den Haag te vinden is. Deze ligt ingeklemd tussen de Nationale Bank en de Calea Victoriei. Een deur geeft toegang tot een binnenplaats, waar o.a. druiven groeien. Rechts beneden is de studio die helemaal gemoderniseerd is, met een tweepersoonsbed, een zitje en een keukentje. Op de eerste verdieping wonen Alex en Camelia zelf en op de tweede verdieping is Alex een tweede appartement aan het maken. Als je van het vliegveld komt moet je bij de voorlaatste halte op de B-dul I.C. Brătianu uitstappen; het is dan 500 m lopen. Vanuit de studio is veel op loopafstand te bereiken: de

Lipscanibuurt, het Unirii Plein en ook de Metro. In tegenstelling tot veel andere pensions worden er geen maaltijden verzorgd. In de buurt kun je echter heel makkelijk brood kopen. Vlakbij hebben wij heerlijk gegeten in restaurant Silver, maar er zijn meer restaurants in de buurt. Vooraf contact opnemen is aan te raden: tel 021-313 6441 GSM 07 44781138 & 07 22-274245 E-mail: [email protected] & [email protected].

Uitgelicht: camping Aurel Vlaicu Ik heb deze camping niet gekozen, omdat het de mooiste camping is. Er zijn andere kwaliteiten, zoals de rustige ligging, de gezellige eigenaars. Jeanette en Evert Wiskerke zijn, zoals meer Nederlanders, als hulpverleners naar Roemenië gegaan. Zij ontdekten al vrij snel dat een camping werk geeft aan de Roemenen. Zij namen hun zoon Dennis mee die ter plekke het meisje van zijn leven vond en met deze Roemeense trouwde. Inmiddels hebben Jeanette en Evert twee kleinkinderen. Toch hebben zij zich niet permanent in Roemenië gevestigd. Zij pendelen voortdurend heen en weer tussen Middelburg en Aurel Vlaicu. Zoon Dennis heeft in Roemenië echter zijn vaste stek gevonden. De camping ligt in de provincie Hunedoara, niet ver van de N 7/ E 68 van Deva naar Sebeş. Vanaf de weg staat de camping duidelijk aangege-

Roemenië

Magazine

11

uitgebreide zwembad in Geoagiu Băi, een paar kilometers verderop. Evert is trouwens een fantastische gids, hij zou je de hele buurt wel willen laten zien: de ruïnes van de Romeinse baden in Geoagiu Băi, het Ravenkasteel in Hunedoara, de stad Deva en de citadel van Alba Iulia. Natuurlijk gaat hij ook mee naar het museum in het dorp: het Aurel Vlaicumuseum, genoemd naar een van de uitvinders van de vliegkunst. Als extra heeft de camping een logeerkamer.

ven. Je gaat over het spoor en dan rechtsaf het dorp in, steeds de bordjes volgen. Om op de camping te komen moet je door de poort van een boerenwoning heen. In de lange achtertuin is een groot grasveld waar meerdere caravans, campers en tenten kunnen staan. Naar achteren is een weids uitzicht. De familie Wiskerke wil zo veel mogelijk de

mensen uit het dorp laten meeprofiteren, daarom is er geen grote kampwinkel en een bescheiden eetgelegenheid, waar door Jeanette zelf gekookt wordt. Er is modern sanitair en een chemische toilet kan op de camping geleegd worden. Op de camping is er geen zwembad. Als je bij warm weer toch wilt zwemmen, zal Evert je meenemen naar het

Tradionele daken en vensters in Sibiu

www.CampingAurelVlaicu.lx.ro. Reserveren: E-mail: [email protected] of [email protected]. Telefoon: 00 40 (0)254-245541.

12

Een open politiek gevecht op het hoogste niveau Briefjesschandaal leidt tot politieke crisis Tussen de minister-president en de president van Roemenië woedt een hevige politieke strijd, aangewakkerd door een blonde diva; vertrouwelinge van de president. De blonde diva maakt het bestaan van een geheim briefje van de ministerpresident aan de president openbaar en brengt daarmee een de grote politieke, en misschien ook wel constitutionele, crisis teweeg. Een scriptschrijver van politieke thrillers had het niet kunnen bedenken. Dennis van Peppen - Boekarest, 31 januari 2007 et gaat hier over “het briefjesschandaal” (scandalul biletelelor) dat een al lang rommelende politieke vulkaan heeft doen uitbarsten. De politieke onenigheid tussen Băsescu en Tăriceanu, die tot dan toe achter de schermen werd uitgevochten kwam in het volle daglicht. De diva die dit alles in gang zette was mevrouw Elena Udrea, advocate en ambitieus politica, maar vooral een knappe blonde vrouw. Aanleiding was een handgeschreven briefje uit november 2005, geschreven als toelichting bij een rapport van Petromedia, een grote olieraffinaderij in eigendom van Dinu Patriciu’s Rompetrol, met betrekking tot het onderzoek van de Roemeense justitie naar vermeende corrupte praktijken tijdens de privatisering van Petromidia en handel in aandelen met voorkennis. Een samenvatting van de inhoud van het briefje:

H

“Beste Traian, Zie dit rapport van Petromidia. Kun je er alsjeblieft over spreken met de officieren van justitie tijdens de eerstvolgende bespreking met hen.” Getekend: Călin Popescu Tăriceanu De (terechte) conclusie van de Roemeense pers en het hele politieke establishment, behalve de PNL, was dat Tăriceanu met dit briefje deed wat velen al heel lang vermoedden: opkomen voor de zakelijke belangen van zijn vriend en vooraanstaand

PNL lid, Dinu Patriciu. In een normaal democratisch land zou een dergelijk briefje tot een direct aftreden van de politicus in kwestie leiden, waarschijnlijk gevolgd door een parlementair onderzoek. Uiteraard niet in Roemenië. De druk op Tăriceanu om af te treden duurde welgeteld één hele dag. In plaats van het hoofd te buigen en zijn ontslag aan te bieden, koos Tăriceanu voor de frontale tegenaanval. Hij gooide alle remmen los en nam in een speciaal belegde persconferentie het volledige antiBăsescu discours van de PSD over. Hij beschuldigde Băsescu , onder andere, van dictatoriale neigingen, het beïnvloeden van regeringsbesluiten, het bevoordelen van zakelijk vrienden (met name het bedrijf Euroconstruct in bezit van zijn Golden Blitz* vrienden) en een aantal andere duistere zaken.

Volgende brief Zeer toevallig kwam een dag na de persconferentie van Tăriceanu een tweede brief boven water, ditmaal uit de koker van de voormalige minister van Economie, Codruţ Sereş, een prominent Partidul Conservator-lid en vertrouweling van Voiculescu, de voorzitter van deze partij. De brief vormde een verdachtmaking aan het adres van Băsescu . Het was een brief afkomstig van ALRO, een grote aluminiumproducent uit Slatina en voormalig staatsbedrijf in eigendom van de Marco Groep, en bevatte aantekeningen van Bâsescu. De aantekeningen op de brief waren een verzoek aan Sereş om vooral het rege-

rings- en nationaal belang niet te vergeten bij het afsluiten van energiecontracten met ALRO. Meteen na de openbaarmaking van deze aantekening verschoof de aandacht van het politieke establishment en daarmee ook de pers direct naar Băsescu . Als leeuwen die een verzwakt dier herkennen sprongen de PSD en de PRM op de mogelijkheid om Băsescu pootje te lichten. De roep om het aftreden van Tăriceanu verstomde direct. Voor deze partijen was de Băsescu -aantekening aanleiding om een constitutionele schorsingprocedure tegen hem te starten, aangezien, claimden zij, de aantekeningen bewezen, dat Băsescu zich liet leiden door economische belangengroepen. Een ander motief voor het starten van een schorsingsprocedure was dat Băsescu’s handelen in het algemeen onconstitutioneel is. Dit laatste incident was voor de tegenstanders de druppel die de emmer deed overlopen. Zij beschuldigden Bâsescu van het vormen van een parallelregering die het land langzaam dreigt over te nemen.

Referendumwet Als een meerderheid van het parlement voor schorsing van de president stemt, kan hij voor een periode in zijn functie geschorst worden. Daarna kan er een referendum worden georganiseerd om hem af te zetten. De PSD wil zelfs zover gaan om de referendumwet aan te passen zodat het makkelijker wordt om de president af te zetten, namelijk door