1. o.l.v. Jurjen Hempel Goebbels, Padding & nieuw werk van Gisli Magnusson solisten: Marieke Grotenhuis, Sofia Livotov, Laurens Macklon 6 november, 12.30 Bernard Haitinkzaal 25 november, 20.00 TivoliVredenburg 2. 16 december Huang Ruo; composer in residence 12.30, Concertgebouw 3. 17 januari o.l.v. Ed Spanjaard Benjamin, Lutoslawski, Schönberg & nieuw werk van Melle Heij 15.00, Muziekgebouw aan ’t IJ 4. 12 t/m 15 mei Composers’ Festival Amsterdam
Score Collective - In the Country of Last Things o.l.v. Jurjen Hempel 25 november, 20.00 TivoliVredenburg; Hertz
Programma - Gísli Magnússon (*1988) - Ódáoahraun (2015) (wereldpremière) - Martijn Padding (*1956) - First Harmonium Concerto (2008) Asko|Schönberg versie (2009) voor harmonium of accordeon en ensemble Solist: Marieke Grotenhuis, accordeon I Horlepiep II Procession III Third movement - Heiner Goebbels (*1952) - In the Country of Last Things (1994) (uit Surrogate Cities)‚ voor mezzosopraan, spreekstem en 17 instrumentalisten Solist: Sofia Livotov, sopraan, en Laurens Macklon, spreekstem pauze - Heiner Goebbels (*1952) - Sampler Suite (1994) (uit Surrogate Cities) voor ensemble 1) Sarabande / N-touch‚ 2) Allemande / Les Ruines 3) Courante‚ 4) Gigue 5) Bourée / wildcard 6) Passacaglia 7) Chaconne / Kantorloops 8) Menuet / L’Ingenieur 9) Gavotte / N-touch remix 10) Air / Compressionen - Heiner Goebbels (*1952) - In the Country of Last Things (1994) (uit Surrogate Cities)‚ voor mezzosopraan, spreekstem en 17 instrumentalisten Solist: Sofia Livotov, mezzosopraan, en Laurens Macklon, spreekstem
Score Collective Heta Aho fluit, altfluit, piccolo Nuria Canales Rubio
fluit, basfluit, piccolo
Cristina González Pérez
fluit, altfluit
Valle González Martín, Rui Qing Leow hobo Niels Pol althobo Marco Danesi, Alfonso Manzanera Rojo
klarinet
Pauli Leppälä basklarinet, contrabasklarinet Cynthia Pérez Cossío, Pit Brosius fagot Álvaro Machado contrafagot Lidia Olthof hoorn Anneke Romeijn, Marius Vasiulis
trompet
Adam Hanna trombone Alfredo Viceiro Fernández
tuba
Yu-Ling Chiu, João Simões Peixoto slagwerk José María Aragón Verdugo
piano, keyboard
William Shaw sampler, keyboard Julian Cardenas Veloza, Oxana Thijssen harp Elliot Muusses
elektrische gitaar
Cordelia Paw, Mayumi Wyrick viool Armen Nazarian altviool Ramon Bassal Ruiz de Villa
cello
Léo Genet -Veyrune contrabass
Score Collective, In the Country of Last Things Score Collective, het ensemble voor nieuwe muziek van het Conservatorium van Amsterdam, werd speciaal opgericht voor de in 2014 gestarte masterspecialisatie Nieuwe Muziek. De basis van het ensemble wordt gevormd door studenten uit deze masterspecialisatie. Daarnaast is er altijd plaats voor master- en bachelorstudenten met een affiniteit met nieuwe muziek. Jaarlijks doet het ensemble twee à drie projecten rond relevant en bijzonder repertoire uit de afgelopen decennia, steeds ook met nieuw werk van een CvA-compositiestudent. Daarnaast staat in mei het Score Collective helemaal ten dienste van het Composer’s Festival, waarin nieuw werk van de volledige compositieafdeling tot klinken komt. Elk project wordt geleid door een specialist in het betreffende repertoire. Bij het voorjaarsproject is dat steeds CvA’s eigen Ed Spanjaard. Het ensemble speelt onder meer in de Bernard Haitinkzaal van het Conservatorium van Amsterdam, in het Muziekgebouw aan ’t IJ en het Concertgebouw Amsterdam, en TivoliVredenburg in Utrecht. De artistieke coördinatie van Score Collective is in handen van Arnold Marinissen en Joël Bons. Heiner Goebbels is een van de meest eigenzinnige en bijzondere Duitse componisten van de afgelopen kwart eeuw. In zijn werk vloeien een uiterst breed palet aan stilistische inspiraties en invloeden, een ijzersterk gevoel voor vorm, klank en instrumentatie, diepgewortelde verbindingen met literatuur en sociale fenomenen, en een sterke verbondenheid met het theater samen tot een heel individuele taal. Van Goebbels klinken er twee werken uit de cyclus Surrogate Cities, ondermeer het donker gekleurde juweeltje In the Country of Last Things. Het brede palet aan invloeden en de sterke affiniteit met theater verbinden Heiner Goebbels zonder twijfel met onze landgenoot Martijn Padding. Een Schotse dans, een oerhollands kerkinstrument als het harmonium, alles kan dienen als startpunt voor een werk dat de luisteraar meesleurt in de eclectische wereld van Padding, waarin weemoed altijd snel wordt gevolgd door een gevoel van lichtheid. Ook In the Country of Last Things, inmiddels het vierde project van Score Collective, klinkt een nieuw werk van een compositiestudent. De IJslander Gísli Magnússon neemt in Ódáoahraun de luisteraar mee naar de lavavelden, meren en bergen van zijn moederland. Gísli Magnússon Gísli Magnússon werd in 1988 geboren in Reykjavík, IJsland. Zolang hij zich kan herinneren was hij al geïnteresseerd in muziek. Hij volgde lessen in muziektheorie vanaf zijn vijfde, en pianolessen vanaf zijn achtste levensjaar. Later begon hij zijn eigen muziek te maken. Gísli studeerde bij Gunnar A. Kristinsson, Hóomar I. Sigurbjörnsson en Atli Ingólfsson aan de Iceland Academy of the Arts, en behaalde daar zijn bachelordiploma. Twee jaar lang werkte hij in Reykjavík als docent muziek-
theorie. Daarna kwam hij naar Amsterdam om zijn compositiestudie voort te zetten. In 2014 begon hij zijn masterstudie aan het Conservatorium van Amsterdam, met als hoofdvakdocenten Joël Bons, Willem Jeths en Wim Henderickx. Naast zijn compositiestudie volgde Gísli ook orgellessen bij Björn S. Sólbergsson in Reykjavík en klavecimbelessen bij Tilman Gey in Amsterdam. Gísli’s muziek werd uitgevoerd door verschillende musici en ensembles in IJsland, Zweden en Nederland. Ódáôahraun Ódáôahraun is de naam van het grootste lava-veld in IJsland, met een oppervlakte van zo’n 4400 km. Deze compositie kan worden gezien als een blik over Ódáôahraun en twee nabijgelegen landschapselementen: Lake Askja en Mount Heroubreio. Onze reis begint in een woestijn, waar het zand zwart is en we alleen het ruisen van de wind horen. Geleidelijk wordt het landschap ruiger, en al snel bevinden we ons midden in de lava. Bij Lake Askja wordt het even wat rustiger, tot we opnieuw de lavavelden ingaan. Een poosje dwalen we doelloos door de lava en het zwarte zand, maar uiteindelijk valt onze blik op Mount Heroubreio, de ‘koningin van de IJslandse bergen’. Als we dichterbij de berg komen raken we overweldigd door haar imposante gestalte. Martijn Padding Martijn Padding studeerde compositie bij Louis Andriessen aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, piano bij Fania Chapiro en muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht. Zijn oeuvre varieert van korte solostukken tot grootschalige symfonische werken en muziektheater. In zijn recente werk staan zijn kenmerkende hoekigheid en kernachtige harmonisch gestructureerde taal minder op de voorgrond. Hoewel Paddings stukken vaak een muzikaal-technisch uitgangspunt hebben, is in toenemende mate een theatraal element in zijn werk aanwezig. In zijn esthetiek bestaat geen hiërarchie tussen bijvoorbeeld modernistische elementen, invloeden uit de popcultuur of historische klassieke uitgangspunten. Paddings composities worden met grote regelmaat in binnen- en buitenland uitgevoerd door belangrijke ensembles, solisten en orkesten. Zijn composities komen tot stand in nauwe samenwerking met een vaste groep van musici en ensembles, zoals Gerard Bouwhuis, Heleen Hulst, Asko|Schönberg, MAE Ensemble, NAP, LOOS en de Ereprijs. Padding heeft een langlopende samenwerking met regisseur/musicus Paul Koek en zijn avant-garde-muziektheatergroep de Veenfabriek. Bovendien maakte Padding radiodocumentaires en werkte hij jarenlang als pianobegeleider bij het dansgezelschap van Krisztina de Chatel. Tegenwoordig is hij docent compositie en hoofd van die afdeling aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Martijn Padding won in 2009 het International Rostrum of Composers met zijn First Harmonium Concerto. In 2015 won hij de Johan Wagenaar Prijs van de Gemeente Den Haag.
First Harmonium Concerto
First Harmonium Concerto werd geschreven op verzoek van Dirk Luijmes en orkest De Ereprijs. Padding maakte daarna een tweede versie voor Asko|Schönberg, voor harmonium en ensemble. Zoals de titel al doet vermoeden is het min of meer het eerste groot opgezette harmoniumconcert uit de geschiedenis. De titel wekt ook de verwachting dat er wellicht nog een tweede of een derde op komst is. Het harmonium, een ‘gereformeerde hometrainer’, roept allerlei associaties op met het kerkelijk leven, vol psalmen, gezangen en muzikale stroperigheid. Hoewel ik die aspecten tot de meest waardevolle van de Nederlandse muziekcultuur beschouw, gaat het First Harmonium Concerto daar royaal aan voorbij. Het werk is geschreven in drie contrasterende delen: 1. Horlepiep: een snelle prelude voor harmonium en ensemble doorsneden met enige elementen uit de horlepiep, een Schotse dans 2. Processie: een trage wandelmuziek 3. Third Movement: grillige snelle muziek opgetrokken uit een dialogentraject tussen het harmonium en het ensemble Het beperkte volume van het harmonium is iets om rekening mee te houden als componist. Dat is zeker ook een belangrijke verklaring waarom er niet eerder een concert voor dit instrument werd gecomponeerd. Het harmonium heeft uiteraard niet de slagkracht van een piano of een orgel, maar daarentegen een onvergelijkbare melancholie. Het was niet voor niets het favoriete instrument van Arnold Schönberg en César Franck! Het zwevende karakter van de stemming van het harmonium associeer ik met iets hemels, maar ook met bloemkool. Tussen die uitersten laveert dit stuk dat zich verder niets aantrekt van het zogenaamd trage en vrome karakter van het instrument. Het vraagt van de solist veel atletiek, zowel in de vingers als met de benen. (Martijn Padding) Accordeoniste Marieke Grotenhuis nam het initiatief om het First Harmonium Concerto op accordeon in te studeren; Martijn Padding autoriseerde deze versie. Vandaag komt de versie met accordeon tot klinken. Heiner Goebbels Heiner Goebbels (1952) is een Duitse componist en regisseur. Van 1971-1978 studeerde hij sociologie en muziek in Frankfurt. In 1976 was hij een van de oprichters van het Sogenannte Linksradikale Blasorchester. Hij maakte experimentele popmuziek met het duo Goebbels/Harth (1975-1988) en het artrock-
trio Cassiber (1982-1992) en componeerde voor film en theater. Vanaf de jaren tachtig creëerde hij een aantal bekroonde hoorspelen, de meeste op teksten van Heiner Müller, en ontwikkelde het genre van ‘geënsceneerde concerten’. Goebbels’ werk is uitgevoerd door o.a. Asko|Schönberg, London Sinfonietta, de Junge Deutsche Philharmonie en de Berliner Philharmoniker. Hij maakte verschillende geluidsinstallaties, onder meer voor het Centre Georges Pompidou in Parijs. Goebbels kreeg verschillende eredoctoraten toegekend en ontving vele internationale prijzen, waaronder de Prix Italia en de European Theatre Prize. Goebbels was composer in residence bij het Luzern Festival (2003) en bij de Bochumer Symphonikern (2003-2004), en hij is lid van de Akademie der Künste in Berlijn. Goebbels leidt het theaterinstituut van de Justus Liebig Universiteit in Giessen, is sinds 2006 directeur van de Hessische Theateracademie. Van 2012 tot 2014 was hij intendant van de Ruhrtriennale. De Duitse componist en theatermaker noemt zichzelf schepper van kunst die nergens bij hoort: voor de jazz heeft zijn muziek te weinig swing, voor hedendaagse muziek zit er te veel pop en theater in, in de theaterwereld verwijten ze hem dat er te veel muziek in zit terwijl er voor opera niet genoeg in gezongen wordt. Goebbels is een buitenbeentje en daar voelt hij zich prima bij. ‘A one of a kind’, aldus sir Simon Rattle, dirigent van de Berliner Philharmoniker en een van Goebbels’ grootste fans in eigen land. Goebbels is een theaterman, een vrijdenker, een verleider, als componist en uitvoerder een perfectionistisch vakman.
In the Country of Last Things 1 These are the last things, she wrote One by one they disappear and never come back. I can tell you of the ones I have seen, of the ones that are no more, but I doubt, there will be time. It is all happening to fast now, these are the last things. A house is there one day, and the next day it is gone. A street you walked down yesterday is no longer there today. When you live in the city, you learn to take nothing for granted. Close your eyes for a moment, turn around to look at something else and the thing that was before you is suddenly gone. Nothing lasts, you see. Once a thing is gone, that is the end of it. That is what the city does for you. It turns your thoughts inside out. It makes you want to live and at the same time it tries to take your life away from you. There is no escape from this. Either you do or you don’t. And if you do, you can’t be sure of doing it the next time. And if you don’t, you never will again. 2 This is how I live her letter continued... I put one foot in front of the other and then the other foot in front of the first and then I hope I can do it again. Nothing more than that...
When you walk through the streets, she went on, you must remember to take only one step at a time. Otherwise, falling is unevitable. Your eyes must be constantly open, looking up, looking down, looking ahead, looking behind, on the watch for other bodies, on your guard against the unforseeable... The essential thing is not to become injured. For habits are deadly. Even if it is for the hundredth time, you must encounter each thing as if you have never known it before. No matter how many times it must always be the first time. In the city, the best approach is to believe only what your own eyes tell you... One step and then another step and then another that is the rule. If you cannot bring yourself to even do that, then you might as well just lie down right then and here and tell yourself to stop breathing. Paul Auster, uit: In the Country of Last Things (uitvoering en weergave van van Paul Austers tekst met toestemming van het Carol Mann Agency, New York) Sampler Suite De Sampler Suite biedt een verticale blik op het fenomeen stad: we kijken onder de grond, in het riool, naar verborgen processen van de stad, de stedelijke geschiedenis. We zoeken naar wat er onder de oppervlakte begraven ligt, naar ruïnes die een lichtstraal op de historie laten schijnen. In de Allemande vinden we een Scarlatti-citaat, de Gigue brengt ons terug in de barok. Als digitaal geheugen is de sampler een ideaal opslagmiddel voor het menselijk geheugen. Hij brengt ons de geluiden van steden als Berlijn, New York, Tokio of Sint Petersburg. Industriële geluiden, of muziek die zodanig wordt vervormd dat ze een industriële gedaante aanneemt. Geluiden van subculturen, geluiden uit de geschiedenis, zoals de intussen verdwenen zang van Joodse cantoren, bewaard op krasserige platen van een eeuw geleden. Jurjen Hempel, dirigent Jurjen Hempel studeerde orkestdirectie bij David Porcelijn en Kenneth Montgomery aan het Utrechts Conservatorium. Al gedurende zijn studie werd hij uitgenodigd om te assisteren bij Edo de Waart, Hans Vonk en David Robertson. Op uitnodiging van Seiji Ozawa nam hij in 1994 deel aan de dirigentencursus in Tanglewood, waar hij les kreeg van onder anderen Bernard Haitink en Lorin Maazel. In 1996 was Hempel
prijswinnaar op het eerste Sibelius Dirigentenconcours in Helsinki. Dat jaar werd hij benoemd tot assistent-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest naast Valery Gergiev. Jurjen Hempel heeft een internationale reputatie op het gebied van hedendaagse muziek en werkt geregeld samen met ensembles als London Sinfonietta, ASKO|Schönberg en Orkest de Volharding. In 2005 is Jurjen Hempel aangesteld als muzikaal leider van het Ensemble Contrechamps (Genève). In 2005 maakte hij zijn debuut bij de BBC Proms met het BBC Symphony Orchestra. Jurjen Hempel is sinds 2000 vaste dirigent van het JeugdOrkest Nederland. Bij het Koninklijk Concertgebouworkest debuteerde hij in november 2012, toen hij inviel voor Nikolaj Znaider. Marieke Grotenhuis, accordeon Marieke Grotenhuis (1981) behoort tot de top van accordeonisten in Nederland. Ze studeerde piano aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, en accordeon aan het Royal Danish Academy of Music in Kopenhagen. Als accordeoniste heeft Marieke een zeer ruime ervaring als soliste en kamermusicus in binnen- en buitenland. Ze soleerde met het Koninklijk Concertgebouworkest en het Rotterdams Philharmonisch orkest, als soliste en als ensemblemusicus bij het Nieuw Ensemble, Asko|Schönberg en Orkest de Ereprijs. Ze werkte nauw samen met componist Mauricio Kagel, en werkt graag en veel met muziektheatergezelschappen als Stella Den Haag, Veenfabriek Leiden, Artemis, De Appel en Hollands Diep. Talrijke nieuwe composities werden voor Marieke geschreven, door onder meer Martijn Padding, David Dramm, Andy Pape, Chiel Meijering, Anke Brouwer, Janco Verduin en Seung-Ah Oh. Marieke is onderdeel van accordeonkwartet BIG HOUSE, en vormt een duo met violiste Cécile Huijnen, concertmeester van het Gelders Orkest. Sinds kort is Marieke hoofdvakdocente accordeon aan het Conservatorium van Amsterdam, en artistiek leider van het Bach Festival Dordrecht. Sofia Livotov, sopraan De jonge uit Sint Petersburg afkomstige sopraan Sofia Livotov groeide op in Hannover (Duitsland) waar zij piano studeerde aan de Muziekhochschule Hannover. Tegelijkertijd zong ze in het internationaal gerenommeerde Mädchenchor Hannover, waarmee ze deelnam aan Internationale kamerkoorconcoursen en cd-opnamen maakte, onder andere met het NDR Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Eiji Oue. Aan de Hochschule Luzern behaalde ze zowel haar bachelor in klassiek zang als haar pedagogische master bij Liliane Zürich. Tevens was ze lid van de operastudio ‘stage lab’ van de Hochschule Luzern.
Sofia volgde masterclasses bij Margreet Honig, Laurent Pillot, Marianne Kohler en Klesie Kelly. Tijdens haar bachelor was Sofia Livotov als solist te horen in verschillende producties van het Luzern Theater en Theater Casino Zug. Naast het operarepertoire legt de sopraan zich toe op het klassieke lied en kerkmuziek. Ze geeft regelmatig concerten in Duitsland, Frankrijk, Nederland en Zwitserland. Zo zong ze met ensembles als het Festival Strings Luzern en de Zürcher Sing-Akademie van de Tonhalle Zürich onder leiding van David Zinman, en gaf ze liedrecitals op het International Festival Buxtehude met pianist Haiou Zhang. Sofia Livotov ontving beurzen van meerdere stichtingen en doet momenteel haar master aan het Conservatorium van Amsterdam bij Valérie Guillorit. Laurens Macklon, spreekstem Laurens Macklon (23) is een Britse bas-bariton. Hij studeert klassieke zang aan het Conservatorium van Amsterdam bij Sasja Hunnego. Na behalen van zijn gymnasiumdiploma (Utrecht, 2010) keerde hij terug naar Groot-Brittannië om klassieke talen te studeren aan de Universiteit van Cambridge. Tijdens zijn studie was hij choral scholar bij het koor van Sidney Sussex College, waar zijn zangcarrière begon. Hier kreeg hij ruimschoots de gelegenheid om solo ervaring op te doen, onder andere met het Requiem van Fauré en Duruflé en de Three Kings van Cornelius. Tevens nam hij deel aan enkele speciale zomerprojecten van het koor van King’s College, Cambridge. Daarnaast richtte hij zich op de rol van Samuel in de universiteitsproductie van The Pirates of Penzance (Minack Theatre, Cornwall, 2013). In 2013 vertolkte hij de rol van Okeanos in the Cambridge Greek Play. Zijn recitalwerk bestaat o.a. uit Schuberts Die Schöne Müllerin (Cambridge, 2014) en Quilters Folksongs & Shakespeare Songs (Stratford-upon-Avon, 2015).
Meer Score Collective Huang Ruo; composer in residence 16 december, 12.30, Concertgebouw At First Light o.l.v. Ed Spanjaard Benjamin, Lutoslawski, Schönberg & nieuw werk van Melle Heij 17 januari, 15.00, Muziekgebouw aan ‘t IJ Composers’ Festival Amsterdam 12 t/m 15 mei Conservatorium van Amsterdam
TivoliVredenburg Het volgende concert in de serie Fonkelnieuw, in TivoliVredenburg ASKO|Schönberg: ‘Kruisbestuivingen’ Clack Rundell, dirigent & Joseph Puglia, viool 18 maart, 20.00, TivoliVredenburg; Hertz Ook bijzonder: twee concerten in het kader van het Boulez Festival, in TivoliVredenburg Insomnio o.l.v. Ulrich Pöhl 8 december, 20.15, TivoliVredenburg; Grote Zaal Insomnio o.l.v. Ulrich Pöhl 10 december, 20.00, Hertz & Plein 5
