Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Sectorprognoses 2015

Alle sectoren in de plus, maar de ‘lat’ blijft hoog liggen De Nederlandse economie zal dit jaar naar verwachting verder groeien en de werkloosheid neemt af. Alle marktsectoren profiteren van het verdere economische herstel. De op het buitenland gerichte sectoren profiteren het meest, maar ook in de sectoren die sterk afhankelijk zijn van de binnen landse vraag trekt de groei aan ten opzichte van vorig jaar. Toch is alertheid geboden. De bedrijfs omgeving wordt immers gekenmerkt door een ongekende dynamiek, waarin concurrentie verhoudingen zich snel kunnen wijzigen. Meer dan ooit wordt van de ondernemers strategisch management gevraagd. De ‘flexibiliteit’ van de individuele onderneming staat daarin centraal. In 2014 groeide het Nederlandse reële Bruto Binnenlands Product gematigd. Onderliggend was de groei echter sterker en dat was in de meeste marktsectoren te merken. Dat de groei van het reële BBP bleef steken op 0,8% was vooral te wijten aan een daling van de productie in de delfstoffen winning. Door de bijzonder hoge temperaturen was er minder gasverbruik dan normaal. Zonder die daling was de economische groei uitgekomen op 1,3% en was de consumptie van huishoudens harder toegenomen dan de magere groei van 0,1% die nu werd bereikt.


Export trekt verder aan De export vormt ook dit jaar de belangrijkste groeimotor (zie tabel 1). Nederlandse exporteurs profiteren van hogere groeicijfers in de VS en de eurozone. Daarnaast ondersteunt de lagere koers van de euro de export van goederen en diensten. Wel blijven er neerwaartse risico’s voor de export, zoals een Griekse exit uit de eurozone (Grexit) of opnieuw oplaaiende spanningen tussen Rusland en het Westen. Dergelijke risico’s kunnen, als ze werkelijkheid worden, de Nederlandse export hard raken via een lagere wereldhandelsgroei.

Tabel 1

Kerntabel Nederland 2014

2015

2016

Bruto binnenlands product

0,8

1¾

1¾

Particuliere consumptie

0,1

1¼

1¼

Overheidsbestedingen

0,2

-1

-¼

Private investeringen

2,4

4

4½

Uitvoer goederen en diensten

3,9

5¼

5

Invoer goederen en diensten

3,8

5

5

Consumentenprijzen

0,3

-¼

¾

Werkloosheid (%)

7,4

6¾

6½

-2¾

-2¼

-2

70

70

70

10¼

9¾

jaar op jaar mutatie in %

Begrotingssaldo (% BBP) Staatsschuld (% BBP) Saldo lopende rekening (% BBP)

10½

Bron: CBS, Rabobank, maart 2015

maart 2015

1

Consument gaat weer meedoen De consumptieve bestedingen gaan na jaren van daling in 2015 weer bijdragen aan de economische groei. Door de forse daling van de olieprijzen verwachten we over heel 2015 een daling van het prijspeil. Daardoor stijgen de reële lonen dit jaar relatief hard ten opzichte van vorige jaren. Bovendien neemt de werkgelegenheid toe. Ook het herstel op de woningmarkt draagt bij aan een stijging van de consumptieve bestedingen. Daarbij gaan wij er vanuit dat de consument nog niet voldoende vertrouwen zal hebben om de hand volledig van de knip te halen. Maar mocht het consumentenvertrouwen onverwacht snel verbeteren, dan is een snellere groei van de bestedingen van huishoudens goed mogelijk. Door de hogere consumptie- en exportgroei zullen de bedrijfsinvesteringen dit jaar verder toenemen. De woninginvesteringen nemen eveneens toe, door een hogere groei van de nieuwbouwproductie en een stijging van de verkopen van bestaande woningen. Groei trekt aan in meeste sectoren Het economische herstel vertaalt zich dit jaar in hogere volumegroei in vrijwel alle marktsectoren (zie tabel 2). Hoewel de vooruitzichten positief zijn volgt de huidige economische groei op een zeer lange periode van recessie en stagnatie. De productie is in veel sectoren nog niet terug op het niveau van 2008 (zie figuur 1). Dat leidt er ook toe dat de prijsdruk in veel sectoren nog groot is. Hoewel het dus geleidelijk aan beter gaat, is de schade van de crisis zeker nog niet overal gerepareerd. De op het buitenland gerichte sectoren, zoals de industrie, groothandel en logistiek, groeien relatief hard. Maar doordat

Tabel 2

Sectorontwikkelingen Volumemutaties per sector jaar op jaar in %

2013

2014

2015

Industrie

-1,1

1,9

2,6

Bouw

-4,5

1,8

3

Automotive

-8

-4

2

Groothandel

-0,8

2,5

3,1

Detailhandel food

-1,8

1,3

1,3

Detailhandel non-food

-5,7

1

2

Horeca & recreatie

-1

3

2

Transport

-0,6

1,8

2,5

Zakelijke dienstverlening

-1,5

2

2,6

Gezondheidszorg

1,8

0,4

0,4

Bron: CBS, Rabobank, maart 2015

ook de Nederlandse consumptieve bestedingen en woningmarkt zich positief ontwikkelen, trekt de groei eveneens aan in de op het binnenland gerichte sectoren, zoals de bouw, detailhandel en horeca. De commerciële diensten profiteren volop mee van de hogere activiteit in de overige sectoren. Met name dienstverleners die weten in te spelen op de toenemende behoefte aan flexibiliteit, zoals uitzendbureaus, of specialistische kennis, zoals ingenieurs, groeien. De ICT-sector profiteert ondertussen van het toenemende belang van digitalisering en automatisering; in elke sector en keten is de impact hiervan enorm. Grenzen in ketens en tussen branches vervagen; waarbij de kennisvoorsprong van de groothandel of autodealer wegebt, de industrie rechtstreeks kan leveren aan de consument, de retailer direct kan afnemen bij de producent, de consument zelf producten aanbiedt om te delen, en horeca en retail steeds verder in elkaar samensmelten. In alle sectoren neemt zo de concurrentie toe en komt deze steeds vaker uit onverwachte, branchevreemde of internationale hoek. Het is daarom van vitaal belang om uniek en onderscheidend te zijn; in kennis,

Figuur 1

Toegevoegde waarde naar sector % 10 0 -10 -20 -30 08

Industrie

09

Detailhandel

10

11

Horeca & recreatie

12

Bouw

13

Groothandel

14

15

Commerciele diensten

Bron: CBS, Rabobank, maart 2015 Nederlandse toegevoegde waarde per sector in constante prijzen, % verschil met 2008, werkelijke ontwikkeling en voorspelling.


maart 2015

2

concept, service of kwaliteit. Maar ook om flexibel te zijn; in activa, personeel, prijzen en verdienmodel. In toenemende mate wordt het speelveld verdeeld tussen unieke, niche spelers aan de ene kant en aan de andere kant grootschalige, volumepakkers die het prijsinstrument gebruiken. In veel sectoren is daarom sprake van grote verschillen in performance en blijvende prijsdruk.

Visie zonder grenzen Economische groei biedt kansen, maar vraagt van u ook dat u zelf grenzen verlegt, opzoekt, doorbreekt of overschrijdt. In de keten, op technologisch vlak en persoonlijk. Innoveer en werk samen met andere ondernemers en stel hierbij de juiste vragen. Wat doen uw klanten? Is uw strategie houdbaar? Waarom doet u wat u doet? Laat u inspireren door de ‘Visie zonder grenzen’.

industrie de komende jaren wezenlijk zal veranderen door de bijna grenzeloze technologische mogelijkheden in deelgebieden (nanotechnologie, 3D printing, robotica, sensortechnologie, composiet- en bio based-materialen, biotechnologie en dergelijke). Tegelijk bieden programma’s als ‘Smart Industry’ ongekende mogelijkheden op het gebied van productieautomatisering en communicatie. De smeerolie hierbij bestaat uit onder andere intelligente software en internet. Die nemen complexe processen over en koppelen machines, afdelingen en bedrijven aan elkaar. De ‘connected factory’ krijgt daarbij steeds meer trekjes van een inspirerende kantooromgeving. Meer weten? www.rabobank.nl/industrie

In de volgende paragrafen wordt een korte visie op elke sector geschetst.

Industrie: Ander gezicht door versnelling in technologie en mogelijkheden ‘connected factory’ De Nederlandse industrie heeft de opgaande lijn te pakken. Voor 2015 wordt een volumegroei van 2,6% voorzien. Een goede marktpositie komt de industriële bedrijven echter niet aanwaaien en moet iedere dag opnieuw bevochten worden ten opzichte van een voortdurend heviger wordende internationale concurrentie. Bijblijven en indien mogelijk vooroplopen in organisatiekracht én techniek is daarbij een essentiële voorwaarde. Zeker nu snelle technologische ontwikkelingen ‘knagen’ aan bestaande business- en verdienmodellen. Want het is duidelijk dat het gezicht van de


Bouw: Op weg naar betere tijden De gunstige ontwikkeling van de economie heeft een positieve uitstraling op de bouw. Vooral de woningnieuwbouw laat in 2015 een fors herstel zien. De utiliteitsbouw profiteert van de aantrekkende bedrijfsinvesteringen. Ook is er steeds meer aandacht voor transformatie van vastgoed (vooral van kantoren en winkels). In de grond-, water- en wegenbouw is de productiegroei in 2015 bescheiden doordat investeringen in infrastructuur onder druk staan. De uitdaging voor de bouwsector ligt vooral in het maken van de cultuuromslag naar een daadwerkelijke klantoriëntatie. Daarbij zal het blikveld zich meer moeten verleggen van het eigen productieproces naar de vraagstelling hoe de partijen in de kolom gezamenlijk de behoefte van de afnemer op de beste wijze kunnen invullen. Innovatie en samenwerking, bijvoorbeeld met de bouwmaterialenindustrie, zijn hierbij cruciaal. Meer weten? www.rabobank.nl/bouw

maart 2015

3

Groothandel: Alles draait om toegevoegde waarde Groothandels zijn actief in verschillende ketens en sterk afhankelijk van het specifieke sentiment in de finale markt. De vooruitzichten voor groothandels verschillen dan ook fors. Het beeld is echter dat de sector niet volledig profiteert van het economisch herstel. De volumestijging, welke in 2014 is ingezet, zet weliswaar verder door, maar ondertussen stijgen omzetten minder hard. Groothandels ervaren steeds meer prijs- en margedruk door toenemende concurrentie van andere schakels uit de keten. Zo worden functies van de groothandel overgenomen door enerzijds afnemers, bijvoorbeeld de detailhandel, en anderzijds door producenten en logistieke dienstverleners. Partijen willen hiermee hun positie in de keten verbeteren en marge behouden. Groothandels lopen het gevaar hierdoor deels te worden uitgeschakeld. Het is belangrijker dan ooit dat groothandels toegevoegde waarde leveren in de keten en zich daarmee profileren. Alleen zo kunnen zij optimaal profiteren van de economische groei. Meer weten? www.rabobank.nl/groothandel

Transport: Constant in beweging Ook de transportsector profiteert van de toegenomen economische bedrijvigheid en stevent af op een volumestijging van 2,5% in 2015. In het transport over de weg


hebben vooral het geconditioneerd- en distributievervoer, het transport van containers en het bouwmaterialenvervoer profijt van de aantrekkende conjunctuur. Het vervoer over water ervaart toegenomen volumes in met name kolen en containers. De tarieven blijven in nagenoeg de gehele sector onder druk staan. Alleen de binnenvaart kent voor het eerst in jaren een (broodnodige) stijging van de tarieven. De stijgende vraag naar fijnmazige distributie in zowel de business-toconsumer als business-to-business markt stelt hogere eisen aan de interne organisatie van transportbedrijven. Een verdere professionaliseringsslag en innovatie is onontkoombaar. Kansen zijn er voor logistiek dienstverleners en vervoerders die in staat zijn hun klant te ontzorgen door het overnemen van grote delen van het logistieke proces, zoals planning, warehousing, ompakken en retouren afhandeling. Meer weten? Zie www.rabobank.nl/transport

Detailhandel Food: De kunst van verleiden en efficiënte distributie Voor de komende jaren wordt een bescheiden jaarlijkse groei verwacht. Binnen de sector zijn er grote verschillen. Het merendeel van de voedingsmiddelen vindt zijn weg naar de consument via de supermarkt. Door het grote aanbod en toenemende transparantie is er veel concurrentie, met een scherpe focus op prijs. Met online verkoop van food ontstaat er een oneindig assortiment. Speciaalzaken hebben het moeilijk door de toenemende prijsdruk. Bedrijven die het goed doen onderscheiden zich met specifieke concepten en benutten de kansen die er liggen op de thema’s: beleving, gemak en verantwoord voedsel. Ook de manier van consumptie wijzigt. Aankoop en consumptie vallen steeds vaker samen. Voeding wordt lifestyle. Hierdoor ontstaan interessante nichemarkten. Food retail en foodservice schuiven in elkaar. Dit zorgt voor een verschuiving in het verkoopkanaal. Meer weten? www.rabobank.nl/food

maart 2015

4

Detailhandel Non-Food: Een stille revolutie rond de winkeldeur Na jaren van krimp is er eindelijk sprake van licht herstel in de retail. Veranderend koopgedrag als gevolg van sterk toegenomen technologische mogelijkheden, de komst van internationale concurrentie en een verdere branchevervaging zorgen op middellange termijn wel voor blijvende prijsdruk en een beperkte omzetgroei. Teveel retailers hebben niet of te laat gereageerd, waardoor de achterstand tot de early adopters en nieuwkomers groot is. Het gevolg is toenemende leegstand in diverse winkelgebieden. Dit bevordert het winkelplezier niet. Oplossingen zijn er wel, maar hiervoor is samenwerking tussen de verschillende partijen nodig. De retailer kan de consument helpen door het onuitputtelijke aanbod te vertalen naar een voor hem relevante selectie. Hiervoor is kennis over de klant, zijn koopgedrag en zijn smaakvoorkeuren nodig. Doordat alles en iedereen tegenwoordig met elkaar verbonden is (‘Connected Everything’), is deze kennis ook latent aanwezig (‘Big Data’). De retailer moet dit doorvertalen in onder scheidende, op maat gesneden proposities (‘Smart Data’). Meer weten? www.rabobank.nl/detailhandel

Automotive & mobiliteit: In de ban van structurele aanpassingen Na een bijzonder moeizaam 2014 zal de sector in 2015 een lichte volumestijging laten zien, vooral door aantrekkende verkopen van nieuwe auto’s. Belangrijkste aanjagers van die


stijging zijn het herstel van koopkracht en consumenten vertrouwen. De vraag naar mobiliteit wordt echter maar gedeeltelijk door economische invloeden bepaald. Ontwikkelingen op het gebied van milieu, fiscaliteit en veiligheid hebben steeds meer impact. Ook veranderend consumentengedrag en technologische ontwikkelingen zorgen voor veel beweging in de sector. Mobiliteitsbehoeften worden steeds veelzijdiger ingevuld. Zo is het bezit van een auto niet meer vanzelfsprekend en is de sector volledig transparant geworden, wat het keuzeproces en aankoop gedrag van klanten sterk beïnvloedt. Om succesvol te zijn moeten bedrijven in de sector zich aanpassen aan de structureel veranderde markt. Klanten willen ontzorgd worden, echter wel tegen een concurrerende prijs en het liefst zo snel mogelijk. Meer weten? www.rabobank.nl/auto

Horeca & Recreatie: Groeiende vraag, maar beperkte omzetgroei De gastvrijheidsector profiteert momenteel van een aantrekkende economie waarin de consument weer wat meer durft uit te geven. Na een paar zeer magere jaren herstelde de sector zich deels in 2014, om in 2015 verder te groeien. Echter kanttekeningen moeten wel worden geplaatst bij deze groei. Wij zien namelijk grote regionale verschillen; met name economisch en toeristisch sterke regio’s als Amsterdam, Randstad en Noordzeekust profiteren. Dit door de structurele toename van het aantal buitenlandse toeristen en de toenemende populariteit van funshoppen in de grote steden. De echte pijn zit in het groeiende aanbod van eetgelegenheden, logiesaccommodaties en recreatiebedrijven en de toenemende concurrentie van branchevreemde aanbieders zoals foodretailers. Dit leidt tot blijvende prijsdruk en beperkte omzetgroei. Desondanks zijn er nog steeds bedrijven die excelleren in performance, met name door ligging, concept en de ondernemerskwaliteiten om te blijven vernieuwen en te verrassen. Meer weten? www.rabobank.nl/horeca

maart 2015

5

Zakelijke dienstverlening: Personeel maakt het verschil Vrijwel alle dienstverlenende bedrijven hebben profijt van de aantrekkende economie en een toenemende vraag. Bedrijven willen zich richten op hun kernactiviteiten en gaan over op outsourcing van juridische en administratieve zaken, ICT en HRM. Tegelijkertijd is er sprake van toenemende concurrentie en prijsdruk. Upgrading van werkzaamheden onder andere door digitalisering is in de hele sector zichtbaar. Daarnaast doen in alle branches hoogopgeleide zelfstandigen hun intrede die met hun specifieke kennis en flexibiliteit tegemoet komen aan de vraag uit de markt. Dienstverleners zullen zich moeten onderscheiden met specifieke kennis en het ontzorgen van hun klanten. Zij zullen hun klanten maatwerk oplossingen moeten bieden en daarbij alle ketenpartners betrekken. Samenwerking biedt eveneens mogelijkheden voor uitbreiding van het dienstenpakket en voor innovatie. In een diensteneconomie is goed gekwalificeerd en klantgericht personeel een vereiste om onderscheidend te zijn en te blijven. Dienstverleners zullen daarom moeten investeren in personeel om de komende jaren het verschil te maken.

Gezondheidszorg: Meer kwaliteit voor minder geld vraagt om scherpe keuzes, innovatie en de burger centraal Een mondige patiënt, een vergrijzende bevolking en nieuwe zorginnovaties betekenen dat de zorgvraag ook in 2015 en 2016 zal toenemen. De mate waarin aan deze stijgende behoefte aan zorg collectief wordt voorzien neemt echter af. Toenemende eigen bijdragen, eigen risico’s tezamen met druk op de budgetten vanuit gemeenten, zorgverzekeraars en overheden zorgen ervoor dat delen van de zorg met krimp te maken zullen hebben en anderen met groei (bijvoorbeeld de eerste lijn). Overall verwachten wij een lichte toename van het volume en het totale macro-budget. Om te blijven voorzien in hoogwaardige, toegankelijke en betaalbare zorg zullen aanbieders scherpe keuzes moeten maken en een focus op innovatie en de burger in plaats van de patiënt moeten hebben. Meer weten? www.rabobank.nl/gezondheidszorg

Meer weten? www.rabobank.nl/dienstverlening

Rabobank Cijfers & Trends Al bijna veertig jaar biedt de Rabobank met haar kennis producten betrouwbare branche-informatie aan ondernemers. Via de Rabo Kennis App maar ook via www.rabobank.nl/kennis is deze informatie vrij toegankelijk te raadplegen. U vindt hier uitgebreide informatie over kansen en bedreigingen, perspectieven, trends, vooruitzichten, markten achtergrondinformatie in uw sector. Maar ook actuele macro-economische kennis en een tweewekelijks blog van de sectormanager. Met behulp van een benchmark kunt u de prestaties van uw bedrijf vergelijken met uw branchegenoten.

Rabo Kennis App Speciaal voor ondernemers is de Rabo Kennis App ontwikkeld. Daarmee v ergaart u snel en gemakkelijk kennis op macro-economisch en sectorniveau. Hierdoor blijft u op de hoogte van wat er speelt in uw sector zodat u beter kunt anticiperen op ontwikkelingen. De app is gratis beschikbaar voor iPad, Android en overige iOS.

Contactgegevens Rabobank Nederland, Sectormanagement [email protected] | www.rabobank.nl/kennis

Disclaimer: deze publicatie is met zorg samengesteld, maar beoogt niet volledig te zijn. Deze informatie is gebaseerd op de situatie van maart 2015. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.

maart 2015

6

Rabobank Cijfers & Trends

Recommend Documents