RAADSVOORSTEL GEMEENTE GROESBEEK

RAADSVOORSTEL GEMEENTE GROESBEEK Nummer: Onderwerp: Vergadering B&W: Raadsvergadering: Carrousel: Portefeuillehouder: Ambtenaar: Kenmerk:

B50 Energiebesparing en Duurzaamheid> 14 juni 2011 8 september 2011 8 september 2011 wethouder J.G.M. Thijssen Hans de Raef OW/GO/RVS/20110001

Wat stellen we voor? 1. Energiebesparende maatregelen toe te passen in het gemeentehuis en hiervoor de volgende investeringsbedragen beschikbaar te stellen: a. Aanwezigheidsdetectie (2011) € 15.200 b. Gebouwenbeheersysteem (2012) € 56.750 c. Warmteterugwinning ventilatielucht lange vleugel (2013) € 83.000 d. Warmteterugwinning ventilatielucht korte vleugel (2013) € 29.000 e. CV ketels (2012) € 25.000 2. De kapitaallasten van de investeringen te dekken door de besparingen op het energieverbruik 3. In te stemmen met het plaatsen van zonnepanelen op de oost en zuidzijde van het gemeentehuis 4. (Een) financieringsconcept(en) voor zonnepanelen uit te laten werken 5. De begroting 2011 aan te passen via de Najaarsnota conform de in de bijlage “Financieel overzicht” opgenomen cijfers. 6. Investeringen 2012 en 2013, zoals opgenomen in de bijlage “Financieel overzicht”, op te nemen in het MIP 2012-2015 Aan de gemeenteraad, 1. Wat is de aanleiding? De aanleiding tot dit voorstel is één van de ambities binnen het collegeprogramma namelijk: "voor

de gemeentelijke gebouwen en Openbare verlichting wordt een energiebesparing van 20% nagestreefd" Duurzaamheid speelt daarnaast ook een belangrijke rol als het gaat om deze besparingen (lees het beperken van het gebruik van fossiele brandstoffen). Het stelt namelijk de toepassing van alternatieve energiebronnen centraal. Gekeken wordt welke vorm van energieopwekking (of combinatie van mogelijkheden) voor onze gemeente het meeste rendement oplevert maar ook naar de vraag: "hoe verlaag ik de CO² uitstoot en verminder ik het energieverbruik"? De te nemen maatregelen op gebied van duurzaamheid en energiebesparing zijn in eerste instantie onderzocht binnen ons gemeentehuis. Met die opgedane kennis worden daarna de overige gemeentelijke gebouwen in Groesbeek bekeken en aangepakt. Duurzaamheid is een trefwoord en loopt als rode draad door het collegeprogramma. Naast energieverbruik gaat het hierbij ook om ecologisch verantwoord beleid en economische haalbaarheid. Als college willen we een duidelijk signaal afgeven naar de bewoners. Duidelijke uitingen hiervan zijn bijvoorbeeld zonnepanelen.

OW/GO/RVS/20110001

Pagina 1 van 7

Eind 2009 hebben wij een quick-scan laten maken over het taakveld van openbare werken. Deze hebben wij bijgevoegd (bijlage 2). In de periode tot nu hebben wij ons vervolgens geconcentreerd op energiebesparing bij openbare verlichting en nu gebouwen. Bij het eerstgenoemde taakveld heeft u het beleid- en onderhoudsplan goedgekeurd en hier verwachten wij de komende 10 jaren een energiebesparing van 39% te behalen. Thans ligt het plan voor ons eerste gebouw voor. 2. Waarom nu naar de raad? Om het genoemde pakket van maatregelen (zie bijlage 1) binnen ons gemeentehuis gefaseerd tot uitvoering te kunnen brengen zijn extra budgetten nodig. Hiermee wordt een ambitie van de raad verwezenlijkt en een duidelijke voorbeeldfunctie naar onze burgers afgegeven. 3. Wat willen we bereiken? De jaarlijkse energiekosten met 20% te verlagen en onze gemeente uiteindelijke als een (steeds) duurzamere gemeente te kunnen bestempelen. De kostenbesparing wordt uiteindelijk zichtbaar op de jaarlijkse energierekeningen. Duurzaamheid betekent voor de gemeente niet alleen minder energieverbruik maar ook een toename in het gebruik van duurzame grondstoffen, minder afval, meer recycling en zo weinig mogelijk CO² uitstoot van vervuilde grondstoffen. Zoals gezegd willen we deze doelstelling tot uitvoering brengen niet alleen binnen ons gemeentehuis maar uiteindelijk in alle gemeentelijke gebouwen. 4. Argumenten of waarom dit voorstel? Agentschap.NL (voormalig Senternovem en adviesorgaan voor gemeenten) geeft aan dat een terugverdientijd (TVT) van 5 jaar landelijk gezien wordt als een reëel omslagpunt. Deze termijn wordt ook gehanteerd in de energie prestatie adviezen die samen met onze energielabels voor gemeentelijke gebouwen in Groesbeek zijn afgeven. 1.1 Maatregelen 2011. Een aantal maatregelen om energie te besparen zijn snel en relatief goedkoop uit te voeren en worden dan ook geëist door de milieuinspectie. Vanuit de provinciale toezichthouder wordt al enige tijd aangedrongen om deze maatregelen snel uit te voeren. - invoeren E(nergie)-motiverend gedrag - aanpassen instelling PC gebruik - elektrische boilers, printers en koffieautomaten voorzien van schakelklokken - vervangen montage balken kelder voor opbouwarmatuur met bewegingssensor - aanwezigheidsdetectie toepassen per werkplek/kamer Maatregelen Directe besparing vanaf 2010 Vermindering CO² uitstoot 4.150 kg per jaar !

€ 22.055 5%

1.2 Maatregelen 2012 Dit zijn maatregelen welke een wat grotere investering vragen, maar relatief eenvoudig uit te voeren - invoeren monitoring systeem/koppeling Planon - vervanging kompleet gebouwenbeheerssysteem - betere tochtnaden en/of kierdichting toepassen

OW/GO/RVS/20110001

Pagina 2 van 7

- server ruimte koelen met buitenlucht - vervangen van huidige CV Installaties Maatregelen Totale besparing incl. maatregelen 2011 Besparing t.o.v. 2011 Vermindering CO² uitstoot 52.683 kg per jaar !

€ 92.750 25% 20%

1.3. Maatregelen 2013 Dit zijn maatregelen, welke ook merkbare ingrepen in de gangen en werkvertrekken betekenen. - warmteterugwinning uit ventilatielucht lange vleugel toepassen - warmteterugwinning uit ventilatie lucht korte vleugel toepassen Maatregelen Totale besparing incl. maatregelen 2011 en 2012 Besparing t.o.v. 2012 Vermindering CO² uitstoot 68.998 kg per jaar !

€ 113.500 43% 10%

4.1 Zonnepanelen in het kader van duurzame energieopwekking te plaatsen op het dak van het gemeentehuis Zonnepanelen zijn een zichtbare uiting van energiebewustheid van de gebruiker van een pand. Voor de gemeente is het de kans om haar voorbeeldfunctie m.b.t. duurzaamheid zichtbaar uit te dragen en het zuidelijke en oostelijke dak zijn prima geschikt om panelen te plaatsen. In het algemeen worden zonnepanelen echter niet gewaardeerd om hun vormgeving. Wanneer ze niet zijn geïntegreerd in het ontwerp van het gebouw, dan heeft dit een negatief effect op de kwalitatieve uitstraling van het gebouw. Een keuze voor het toepassen van zonnepanelen moet dan ook zeer bewust gemaakt worden. Investering Totale besparing incl. maatregelen 2011/2012/WTW Besparing t.o.v. 2012 Vermindering CO² uitstoot 119.140 kg per jaar !)

Totalen bij uitvoering van alle maatregelen Maatregelen Energiebesparing Jaarlijkse besparing op energie kosten Totale vermindering CO² uitstoot

€ 135.000 47% 6%

: € 363.305 : 47% : € 29.700 : 245.000 kg/jaar

Voorgestelde matregelen in 2011 tot en met 2013 incl. de toepassing van zonnepanelen levert jaarlijks een totale vermindering van CO² uitstoot op van 244.971 kg. Dit komt overeen met de uitstoot van 75 auto’s op jaarbasis. 5. Wat zijn kanttekeningen bij dit voorstel? 1.1 E-bewustwording:

OW/GO/RVS/20110001

Pagina 3 van 7

De bewustwording van de gebruiker en het stimuleren van een milieubewuster gedrag zijn erg belangrijk in dit proces. Een proces dat veel tijd in beslag zal nemen. Het gedrag van een gebruiker en een organisatie stuur je niet zomaar bij. Zo moet men zich realiseren dat zodra de pc instellingen zijn gewijzigd (in het kader van energiebesparing), het een kleine vertraging betekent indien men de PC reactiveert vanuit een slaapstand. Andere gedragsmaatregelen zijn: - radiatoren uit indien het raam open gaat - in ongebruikte ruimten de radiator op de vorststand - apparatuur van de "stand-by" stand af - kopiers en printers s-'nachts uitschakelen 1.2 Niet toepassen van LED-verlichting De toepassing van LED verlichting is buiten beschouwing gelaten aangezien we hier met lange terugverdientijden te maken hebben door de thans nog vrij hoge aanschafprijs in relatie tot de in het gemeentehuis toegepaste hoogfrequent verlichting, die al erg zuinig is. Daarnaast zijn de milieubelastende aspecten van (kleine) LED-verlichting nog erg negatief. Op termijn kunnen beide aspecten natuurlijk veranderen. 1.3 Beslissingsmatrix is opgesteld aan de hand van offertes Door verschillende partijen zijn er offerten uitgebracht conform de aanbevelingen in de maatwerkadviezen. De resultaten voor het gemeentehuis zijn opgenomen in de beslissingsmatrix (bijlage) 1.4 Vervangen huidige CV-installatie Binnen dit voorstel zijn de stijgende energieprijzen sterk bepalend en van groot belang voor het nemen van een beslissing. De energieprijs bepaalt namelijk de terugverdientijd. Ook de huidige onderhoudstoestand van de aanwezige installaties en nieuwe technische en "duurzame" ontwikkelingen zijn belangrijk om uiteindelijk een beslissing te kunnen nemen. Wat is het juiste moment van uitvoering, wanneer stap ik in ………………. ? Zo staat de vervanging van de CV ketels in ons gemeentehuis gepland in 2016. De huidige ketels hebben een slecht rendement en vervanging is (mede gezien de stijgende gasprijzen) nu al rendabel. Wij hebben nagegaan of het nu al mogelijk is om direct over te stappen op de duurdere maar allernieuwste HR-E ketels, die restwarmte omzetten in elektriciteit en kunnen terugleveren op het net. Uit informatie van de enige leverancier is gebleken dat deze utilitaire HR-E ketels de eerste jaren niet op de markt komen en wij hebben vervanging met "gewone" HR-ketels nu voor 2012 op de rol gezet. Vier dergelijke ketels in cascade geplaatst, kosten € 25.000 en besparen € 3.645,= per jaar. 1.5 Niet toepassen WKO De toepassing van warmte koude opslag (WKO) is wat betreft duurzaamheid niet verder uitgewerkt omdat dit een laag temperatuursverwarmingssysteem is, dat lastig in een bestaande situatie is toe te passen (kouder "ketel"water vraagt grotere radiatoren i.c. alle radiatoren moeten worden vervangen). 1.6 Gebouwenbeheersysteem Een "Gebouwbeheersysteem" (GBS) wordt gebruikt om alle binnen het gebouw aanwezige installaties (regelingen), met name de elektrische en werktuigbouwkundige (E&W) installaties, centraal aan te kunnen sturen (reguleren), te bedienen en te laten samenwerken (communiceren). Het voordeel hiervan is centrale aansturing en aflezing van data voor de centrale installaties. Verder kan er gedacht worden aan het aflezen van informatie (temperatuur, in dienst zijnde installaties) en aansturen van onafhankelijke ruimtes.

OW/GO/RVS/20110001

Pagina 4 van 7

1.7 WarmteTerugWinning (WTW) Warmteterugwinning wordt met behulp van een zgn. warmtewiel gerealiseerd binnen het bestaande luchtbehandelingssysteem. Dit wiel zorgt ervoor dat de aangezogen buitenlucht wordt voorverwarmd zodat uiteindelijk minder energie wordt gebruikt om de gewenste ruimte temperatuur te behalen. Het principe wordt toegepast in de luchtbehandelingskasten van korte en lange vleugel. 1.8 Duurzaamheid weegt soms zwaarder dan een korte TVT. Indien er daarnaast wordt besloten om te investeren in zonne-energie dan liggen de terugverdientijden rond de 15 jaar. De toepassing van duurzame energie, het minder belasten van het milieu en een opbrengst van ca. 6% zijn argumenten die zwaarder zullen wegen dan een terugverdientijd in deze afweging. 1.9 Bbesparingsconcept gaat uit van gelijkblijvende energieprijzen De verwachting is dat de energieprijzen bij een aantrekkende wereldeconomie verder zullen stijgen en de TVT van de investeringen korter zal worden 4.1 Leasen van zonnepanelen Het is belangrijk om te weten of gemeente Groesbeek dan zelf investeert of dat er door derden wordt geïnvesteerd. De gemeente zou zelf zonnepanelen kunnen aanschaffen, maar dan kan geen gebruik worden gemaakt van de z.g.n. EIA (energie investeringsaftrek), waardoor de TVT voor ons te lang wordt om nog rendabel te investeren. Door bijvoorbeeld zonnecellen te leasen kan wel van deze regeling gebruik worden gemaakt en bespaart de gemeente investeringsgeld, maar ook op beheerskosten. Wanneer uw raad kiest voor zonnepanelen op het dak van het gemeentehuis zullen wij een aantal bedrijven verzoeken om ons aanbiedingen te doen voor een dergelijk lease- of financieringsconcept. Het definitieve besluit over plaatsing van zonnepanelen zullen wij medio 2012 ter besluitvorming aan u voorleggen. 6. Financiën? In het bijgevoegde financiële overzicht zijn de jaarlijkse lasten en baten uitgewerkt: Lasten (exploitatie) Baten (t.g.v. energiebesparing) Effect op begrotingssaldo

2011 € 6.855 € 10.250 € 3.395

2012 € 12.773 € 22.550 € 9.777

2013 € 14.260 € 30.100 € 15.840

2014 € 39.154 € 36.700 - € 2.454

De in de bijlage “Financieel overzicht” opgenomen investeringen zullen (met uitzondering van de zonnepanelen) worden opgenomen in het MIP 2012-2015, en de ramingen op de exploitatie zullen conform deze bijlage in de betreffende jaren worden aangepast. Het doorvoeren van energiebesparende maatregelen levert op jaarbasis een besparing op. Alleen vanaf 2014 is er sprake van een jaarlijks. Onze verwachting is dat met financierings- en terugleveringsovereenkomsten (van zonnestroom naar het net) ook de zonnepanelen als onderdeel van dit totale duurzaamheidsconcept rendabel zullen blijken. 7. Communicatie Op basis van de huidige wetgeving zijn er verplichte energieprestatie adviezen voor 6 gemeentelijke gebouwen uitgebracht: De gebouwen zijn op hun functie gelabeld en daarnaast zijn er maatwerk-

OW/GO/RVS/20110001

Pagina 5 van 7

adviezen uitgebracht. De aanbevelingen die hierin zijn opgenomen zijn al op kleine schaal toegepast en maken onderdeel uit van de 1e twee series maatregelen (2011 en 2012). . Belangrijk is ook de OR te informeren/consulteren over de effecten van deze energiebesparingsmaatregelen in het gemeentehuis. Extern zullen wij meer ruchtbaarheid geven aan ons bewustzijn inzake duurzaamheid. Het duurzaamheidonderzoek waarvoor ons college onlangs opdracht heeft gegeven kan/zal hiervoor de kapstok worden. 8. Uitvoering en is evaluatie nodig? Indien besloten wordt voor een gefaseerde invoering kunnen de resultaten aan de hand van het nieuwe energie monitoring systeem en/of via een display periodiek worden afgelezen en zijn direct zichtbaar. De aanschaf van het energiemonitoringsysteem is onderdeel van het tweede pakket maatregelen. Burgemeester en wethouders van Groesbeek, De secretaris,

De burgemeester,

J.W. Looijen

G.E.W. Prick

9. Bijlagen bijgevoegd 1: Financieel overzicht 10. Bijlagen ter inzage 1: Energie Beslissingsmatrix 2: Quick-scan duurzaamheid 2009 3. Energielabels gemeentelijke gebouwen

OW/GO/RVS/20110001

Pagina 6 van 7

De raad der gemeente Groesbeek; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 14 juni 2011 ; overwegende  dat het collegeprogramma uitgaat van een verdere verduurzaming van het beleid  dat het collegeprogramma uitgaat van een energiebesparing van minimaal 20%  dat de gemeenteraad het duurzaamheidprincipe ondersteunt  dat grote gebruikers wettelijk verplicht zijn energiebesparingsmaatregelen te nemen  dat energiebesparende maatregelen zichzelf terug verdienen

besluit : 1. Energiebesparende maatregelen toe te passen in het gemeentehuis en hiervoor de volgende investeringsbedragen beschikbaar te stellen: a. Aanwezigheidsdetectie (2011) € 15.200 b. Gebouwenbeheersysteem (2012) € 56.750 c. Warmteterugwinning ventilatielucht lange vleugel (2013) € 83.000 d. Warmteterugwinning ventilatielucht korte vleugel (2013) € 29.000 e. CV ketels (2012) € 25.000 2. De kapitaallasten van de investeringen te dekken door de besparingen op het energieverbruik 3. In te stemmen met het plaatsen van zonnepanelen op de oost en zuidzijde van het gemeentehuis 4. (Een) financieringsconcept(en) voor zonnepanelen uit te laten werken 5. De begroting 2011 aan te passen via de Najaarsnota conform de in de bijlage “Financieel overzicht” opgenomen cijfers. 6. Investeringen 2012 en 2013, zoals opgenomen in de bijlage “Financieel overzicht”, op te nemen in het MIP 2012-2015

Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad der gemeente Groesbeek op 8 september 2011 De raadsgriffier,

OW/GO/RVS/20110001

De voorzitter,

Pagina 7 van 7