raad voor cultuur
R.J.Schimmelpennincklaan 3
raad voor cultuur raad voor cultuur
so-to-3612+3 2506 AE Den Haag teler.cn.31
72312esse fax +31(o)70 36147 27 e-mail [email protected] www.cultuur.nl
De minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen
de heer dr. R.HA Plasterk Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
datum: 29 augustus 2007
ons kenmerk: mzk-2007.04041/1 onderwerp: aanvullend advies 'Innoveren, participeren!'
Geachte heer Plasterk, In de door u bijgewoonde vergadering van de Raad voor Cultuur van 14 augustus jongstleden zijn enkele vragen van de Raad rondom uw nota 'Kunst van leven' aan de orde geweest. Met name over de toepassing van de nieuwe systematiek voor de sector muziek is de Raad uiterst ongelukkig en vreest hij dat door een onjuiste interpretatie van zijn advies 'Innoveren, participeren!' een verkeerd uitgangspunt wordt gekozen voor een belangrijke discipline van het cultuurbeleid. U zegde toe de overwegingen en nadere toelichting van de Raad nogmaals te willen bezien en eventuele aanpassingen in de systematiek te willen overwegen. Op pagina 41 van 'Kunst van leven' stelt u dat het niet nodig is de subsidiëring van muziekensembles onder directe ministeriële verantwoordelijkheid te houden. Hierdoor wordt een hele groep muziekgezelschappen al bij voorbaat de mogelijkheid ontnomen deel te nemen aan de aanvraagprocedure bij het rijk voor de periode 2009-2012. Dit in tegenstelling tot de theater- en danssector, waar in principe alle instellingen bij u een aanvraag kunnen indienen, mits ze aan een beperkt aantal voorwaarden voldoen. De Raad vindt dit onderscheid procedureel inconsequent en inhoudelijk onjuist. De Raad is van mening dat het rijk verantwoordelijk is voor een bloeiend professioneel muziekldimaat in Nederland. Dit komt op twee manieren tot uitdrukking: 1) door rechtstreekse ministeriële verantwoordelijkheid voor subsidiering van grote muziekgezelschappen; 2) door het fonds in fusie de opdracht te geven voor het overige een regeling te ontwerpen waarmee een goede infrastructuur op het terrein van ldassieke muziek, jazz en geïmproviseerde muziek, niet-westerse muziek en popmuziek wordt gegarandeerd.
De Raad vraagt u daarom de aanvraagprocedure bij het rijk open te stellen voor grote muziekgezelschappen door een beperkt aantal voorwaarden te stellen en tegelijkertijd het fonds in fusie de opdracht te geven in een goede infrastructuur voor verschillende muziekgenres te voorzien.
raad voor cultuur raad voor cultuur raad voor cultuur
pagina,
Voorwaarden De Raad wil zijn advies graag nader toelichten aangezien u in 'Kunst van leven' aangeeft in het advies van de Raad geen duidelijk handvat te hebben gevonden om een scheiding aan te brengen tussen ensembles die in aanmerking zouden kunnen komen voor rechtstreekse subsidiering door het rijk en ensembles die door het fonds zouden moeten worden gesubsidieerd. De Raad is van mening dat er wel degelijk voorwaarden kunnen worden geformuleerd op basis waarvan een duidelijk onderscheid kan worden gemaakt. De instellingen die op dit moment in aamnerking komen voor rechtstreekse subsidiering door het rijk in het kader van de instandhoudingsfunctie en tot het muziekbestel binnen de basisinfrastructuur worden gerekend, zijn de symfonieorkesten en de twee nationale operagezelschappen. Een aantal grote ensembles functioneert echter op een vergelijkbare wijze als de symfonieorkesten en de operagezelschappen, waardoor het relevanter is deze ensembles in samenhang met de orkesten en operagezelschappen te beoordelen. Net als de symfonieorkesten en de twee grote operagezelschappen leveren deze gezelschappen een significante en substantiële bijdrage aan het muziekleven door samen te werken met o.a. het muziekonderwijs, het muziekvakonderwijs en het amateur-muziekleven. De Raad stelt daarom voor in de basisinfrastructuur te spreken van een bestel voor grote muziekgezelschappen dat uit meer bestaat dan alleen de symfonieorkesten en de twee nationale operagezelschappen en meer recht doet aan de diversiteit van het huidige muziekaanbod. Het bestel voor grote muziekgezelschappen is vergelijkbaar met het bestel voor volwassenentheaterinstellingen. Dit geheel van instellingen garandeert een landelijk gespreid en kwalitatiefhoogwaardig aanbod, waarbij repertoire voor een grote bezetting uit verschillende muziekperioden wordt uitgevoerd.
De voorwaarden voor grote muziekgezelschappen die een aanvraag willen indienen zijn: De aanvrager geeft meer dan 50 concerten per jaar met gemiddeld 18 of meer musici per concert; De aanvrager geeft het merendeel van zijn concerten in Nederland en de concerten zijn goed gespreid over het land; Volgens de statuten richt de aanvrager zich op continuïteit, los van een artistiek leider. De hierboven genoemde getallen zijn gebaseerd op ervaringgegevens. Voor de taken die een groot muziekgezelschap moet uitvoeren verwijst de Raad naar zijn advies 'hmoveren, participeren!'. (zie bijlage) Hoogachtend,
Els H. Swaab Voorzitter
--
Kees Weeda Algemeen secretarts
muziek
Samenvatting van de belangrijkste aanbevelingen
niet-westerse muziek. Bij de oprichting van een nieuw sectorinstituut dient hier zowel inhoudelijk als financieel rekening mee te worden gehouden.
l. Het behoeft dringend aandacht dat er onvoldoende afstemming is tussen de makers Basisinfrastructuur en de afnemers van met name kleinschalig aanbod. De Raad doet de volgende aanbevelingen om de speelmogelijkheden voor het De basisinfrastructuur voor de muzieksector is kleinschalige aanbod in verschillende genres het geheel van functies dat een bloeiend profeste verbeteren: sioneel muziekleven in Nederland garandeert en waarvoor het rijk verantwoordelijkheid moet \ ruimere programmabudgetten bij de kleine(re) podia; nemen. Dit betreft klassieke muziek (symfonische muziek, kamermuziek, opera en muziek\ nauwere samenwerking tussen uitvoertheater, oude en hedendaagse muziek), jazz en ders, ensembles en podia wat betreft programmering en marketing; geïmproviseerde muziek, niet-westerse muziek \ betere dialoog tussen muziekinstellingen en popmuziek. en programmeurs over aard, kwaliteit en toe- In de basisinfrastructuur gaat het om drie funcgankelijkheid van het gebodene; ties die voor een langere periode onmisbaar zijn voor de lokale, regionale en landelijke infrastruc\ erkenning van het vak programmeur en tuur: de instandhoudingsfunctiell, de ontwikhet belang van voldoende expertise bij prokelingsfunctie (ontwikkeling van individueel en grammeurs op het gebied van verschillende ensembletalent), en de ondersteuningsfunctie. muziekgenres. 2. Het belang van een stevig muzikaal fundament bij grote groepen jongeren op het terrein van verschillende muziekgenres vraagt om een
De instandhoudingsfunctie betreft het garanderen van een infrastructuur voor muziek op het terrein van klassieke muziek, jazz en geïmprovi-
kwantitatieve en kwalitatieve verbetering van het
seerde muziek, niet-westerse muziek en popmu-
muziekaanbod voor de jeugd door:
ziek. Omdat de dynamiek en de infrastructuur
\ muziekinstellingen te ondersteunen bij hun per genre verschillen, moet ook per genre woreducatieve activiteiten en programma's; den bekeken hoe deze infrastructuur het best \ de kennis en interesse bij scholen te vergro- kan worden vorm gegeven. Het garanderen van ten voor educatieve activiteiten en programma's een infrastructuur voor bepaalde muziekgenres op het gebied van verschillende muziekgenres; kan zowel onder directe ministeriële verant\ muziekinstellingen te vragen te participeren woordelijkheid als onder verantwoordelijkheid in lokale en/of regionale netwerken van scholen van het fonds. en culturele instellingen. Binnen de instandhoudingsfunctie zijn er in Verschilmaken twee groepen muziekinstellingen 3. De Raad dringt bij de publieke omroep aan genoemd die samen het landelijk bestel voor op een gezamenlijk plan inzake cultuurbeleid en symfonische muziek en opera vormen." Grote culturele programma's waaronder op het gebied operavoorzieningen, maar ook dansgezelschapvan klassieke muziek, jazz en geïmproviseerde pen, zijn voor hun producties afhankelijk van orkestbegeleiding en het is de gezamenlijke muziek, niet-westerse muziek en popmuziek. In verantwoordelijkheid van de orkesten in deze dit plan moet tevens een visie op publieksbereik en bereik van een mogelijk nieuw publiek behoefte te voorzien. voor de verschillende muziekgenres worden De instandhoudingsfunctie wordt echter niet uitgewerkt. uitsluitend door instellingen vervuld die deel uit maken van het landelijk bestel voor symfonische 4. De Raad dringt aan op meer flexibiliteit bij muziek en opera. De geformuleerde criteria de orkesten, zodat zij hun nieuwe rol zowel in en taken bieden ruimte aan alle instellingen die artistieke als in maatschappelijke zin kunnen deze functie vervullen en voorzien in een helder waarmaken. kader voor aanvragen voor meerjarige subsidies. 5. De Raad vraagt de bewindspersoon meer
duidelijkheid te scheppen in de verdeling van de financiële verantwoordelijkheid voor het ontwikkelen van muzikaal talent tussen de beleidsterreinen onderwijs en cultuur. 6. Podia, musici en publiek ontberen een landelijk punt voor documentatie, informatievoorziening en beleidsontwikkeling op het gebied van
In Verschilmaken is aangegeven dat functies die zich op de ontwikkeling van jong talent richten ook een plaats kunnen krijgen binnen de culturele basisinfrastructuur. De vorige bewindspersoon stelde dat de kern van deze functie wordt gevormd door de productiehuizen in de podiumkunsten en vraagt hoe die ook voor dans en muziek kan worden opgezet. De Raad is van mening dat de ontwikkelingsfunctie
162
muziek
van groot belang is en een plaats in de basisinfrastructuur verdient. De werkwijze in de muzieksector verschilt echter dusdanig van bijvoorbeeld die in theater, dat de productiehuizen niet de aangewezen plaats zijn om deze functie onder te brengen. Pas afgestudeerde musici hebben relatief weinig faciliteiten nodig om zelfstandig hun beroep uit te oefenen. In de muzieksector heeft een aantal productiehuizen" zich gespecialiseerd op het gebied van popmuziek, nieuwe gecomponeerde muziek en geïmproviseerde muziek en jeugdmuziek. Zij vervullen een belangrijke functie in het vergroten van kwalitatief hoogwaardig aanbod op bepaalde terreinen, maar niet per definitie bij het ontwik.kelen van jong talent. De professionele begeleiding waaraan afgestudeerde musici behoefte hebben, is in vergelijking met de theatersector zeer divers en gespecialiseerd. De initiatieven die in deze behoefte voorzien, hebben vaak het karakter van een werkplaats of een academie. Ze vervullen een brugfunctie tussen opleiding en beroepspraktijk en bieden afgestudeerde musici meer kansen om ervaring op te doen en in de praktijk in te stromen. De kern van de ontwikkelingsfunctie
\ ze ontwikkelen talent door een bijdrage te leveren aan de in- en doorstroming van talent; \ ze ontwikkelen en voeren beleid uit om een zo groot mogelijk publiek te bereiken.; \ ze begeleiden opera en ballet (symfonieorkesten). Voor deze instellingen gelden de volgende criteria: \ ze garanderen artistieke en zakelijke continuïteit (als vitale organisatie met een stabiele bedrijfsvoering); \ hun excellerende uitvoeringskwaliteit is bewezen; \ ze hebben een uitstekende staat van dienst; \ ze zijn onderscheidend ten opzichte van vergelijkbare instellingen; \ ze zijn in staat een nader te bepalen aantal14 concerten of voorstellingen te brengen.
Op dit moment vervullen de reeds door de minister genoemde symfonieorkesten en landelijke operavoorzieningen de instandhoudingsfunctie. Een aantal ensembles op het gebied van oude en hedendaagse muziek zou dit kunnen doen.
wordt zodoende voor de muzieksector niet door productiehuizen gevormd, maar door werkplaatsachtige voorzieningen waarvoor spe-
cifieke taken en criteria zijn geformuleerd.
Platform voor presentatie, uitwisseling en (co)productie van internationaal aanbod
De instellingen die als platform voor presentatie, uitwisseling en (co)productie van internationaal p aanbod de instandhoudingsfunctie onder directe (Í9 Een aantal ondersteunde instellingen zal voor ministeriële verantwoordelijkheid vervullen, 2008 opgaan in één nieuwe organisatie, waarvoor binnenkort een nieuw beleidsplan wordt voeren de volgende taken uit: verwacht. Daarnaast wordt een onderzoek \ hun hoofdactiviteit is het presenteren en Þ (co)produceren van exclusief, hoogwaardig Q verwacht naar de optimale ondersteuningsstructuur in de muzieksector vanaf 2009. Over internationaal muziekrepertoire; zowel het beleidsplan als het onderzoek brengt \ ze leveren een significante bijdrage aan het C de Raad te zijner tijd graag advies uit. muziekbestel op nationaal en internationaal niveau; Instandhoudingsfunctie \ ze ontwikkelen en voeren beleid uit om een (repertoirefunctie) zo groot mogelijk publiek te bereiken; Instellingen die de instandhoudingsfunctie onder \ ze dragen bij aan talentontwikkeling en vernieuwing binnen het vakgebied, rJ) directe ministeriële verantwoordelijkheid vere-t vullen, voeren de volgende taken uit: \ hun hoofdactiviteit is het uitvoeren van Voor deze instellingen gelden de volgende muziek(repertoire); criteria: \ ze zorgen voor landelijke afstemming en \ ze garanderen artistieke en zakelijke conspreiding van het aanbod binnen het muziektinuïteit (als vitale organisatie met een stabiele genre; bedrijfsvoering); \ ze leveren een significante bijdrage aan \ hun excellerende uitvoeringskwaliteit is het muziekbestel op regionaal, nationaal en bij bewezen; voorkeur ook op internationaal niveau; \ ze hebben een uitstekende staat van dienst; \ ze waarborgen repertoirevernieuwing. \ ze zijn onderscheidend ten opzichte van vergelijkbare instellingen; \ op het vlak van educatie Op dit moment vervullen bijvoorbeeld het -- ontwikkelen ze educatieve programma's die bij de aard en de omvang van de Holland Festival en het Holland Festival Oude instelling passen; Muziek Utrecht deze functie. - participeren ze in lokale en regionale netwerken van scholen en culturele instellingen.
163
muziek
Ontwikkelingsfunctie Instellingen die de ontwikkelingsfunctie onder directe ministeriële verantwoordelijkheid vervullen, voeren de volgende taken uit: \ hun hoofdactiviteit is het ontwikkelen van talent; \ ze bieden intensieve en professionele begeleiding; \ ze vervullen een brugfunctie tussen opleiding en beroepspraktijk; \ ze bieden een plaats waar jonge professionals zich kunnen specialiseren (bekwamen) in een bepaalde discipline op het hoogste niveau; \
Ondersteuningsfunctie Voor een beschrijving van de taken wordt verwezen naar de adviezen van de Raad over de ondersteuningsstructuur in 2005.15 Op dit moment wordt deze functie door verschillende culturele instellingen vervuld.
ze scouten en/of selecteren talent;
\ ze leveren een significante bijdrage aan het muziekbestel op nationaal en internationaal niveau; \ ze bieden presentatiemogelijkheden; \ ze werken intensief samen met opleidingen en de beroepspraktijk. Voor deze instellingen gelden de volgende criteria: \ ze zijn onderscheidend ten opzichte van vergelijkbare instellingen; \ ze bieden artistieke en zakelijke continuïteit (als vitale organisatie met een stabiele bedrijfsvoering).
Op dit moment vervullen bijvoorbeeld het Nationaal jeugd Orkest en de Opera Studio Nederland de ontwikkelingsfunctie.
164
