Quick Scan Vereenvoudiging Adoptieprocedure - een internationale vergelijking -

BIJLAGE B Quick Scan Vereenvoudiging Adoptieprocedure - een internationale vergelijking Voor het Ministerie van Justitie, Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties, Directie Justitieel Jeugdbeleid

Utrecht, 10 januari 2005 Esmée Duiveman

i

Quick Scan vereenvoudiging adoptieprocedure, een internationale vergelijking - Ministerie van Justitie, januari 2005

Inhoudsopgave Contactinformatie 1. Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Doelstelling 1.3 Randvoorwaarden opdrachtuitvoering 2. Landen 2.1 Noorwegen 2.2 Zweden 2.3 Denemarken 2.4 Frankrijk 2.5 Zwitserland 2.6 Spanje 2.7 Groot-Brittannië Bronnen Questionnaire

2 3 3 3 3 4 4 7 9 11 12 13 14 17 18

1


Contactinformatie Bedrijfsnaam Capgemini Nederland B.V. Consulting Services Bezoekadres Papendorpseweg 100

Postadres Postbus 2575

3528 BJ Utrecht Nederland

3500 GN Utrecht Nederland

Telefoonnummer 030 689 5448

Faxnummer 030 689 9562

Contactpersoon en e-mailadres Dhr. Drs. G.C. (Gert) Weststeijn [email protected]

© Copyright 2004, Capgemini Nederland B.V.

2


1. Inleiding 1.1

Aanleiding

In het gesprek met Kamer en belangenorganisaties komen regelmatig voorbeelden van buitenlandse aanpakken ter sprake. In de startnotitie van het Ministerie is aangegeven, dat bij het onderzoek naar de adoptieprocedure ook andere Europese landen bekeken moeten worden; Zweden, Noorwegen, Denemarken, Frankrijk, Zwitserland, Spanje en Engeland. In dit document zijn de resultaten van dit deelonderzoek opgenomen.

1.2

Doelstelling

Maak een vergelijking met andere landen in Europa van de procesgang voor voorlichting en gezinsonderzoek, voor wat betreft inhoud, organisatie, uitvoering en daarmee gepaard gaande kosten op basis van een questionnaire (zie bijlage), informatie op Internet en literatuur.

1.3 •

Randvoorwaarden opdrachtuitvoering Het is de bedoeling een quick scan uit te voeren en niet om een diepgravend onderzoek te verrichten naar het feitelijk functioneren van de adoptieprocedure.

•

Capgemini heeft voor het inventariseren van de veranderingen, onder andere gebruik gemaakt van de documentatie, zoals vermeld in de offerteaanvraag. Andere relevante documentatie, zoals wet- en regelgeving, jaarverslagen, beleidsnota’s en visiedocumenten, is waar nodig gebruikt. Voor zover deze documenten en gegevensbestanden niet openbaar zijn, maar wel van belang voor het onderhavige onderzoek, zijn deze in overleg met de opdrachtgever aan Capgemini ter beschikking gesteld. Uiteraard respecteert Capgemini hierbij de eisen tot geheimhouding van gegevens zoals verstrekt door de opdrachtgever.

3


2. Landen 2.1

Noorwegen

Algemene informatie: In Noorwegen moeten aspirant-adoptiefouders zich aanmelden bij de lokale overheid in hun woonplaats. Zij moeten hierbij informatie verschaffen als: gezondheidsverklaring, strafblad, financiële positie, trouwen geboortebewijzen. Op basis van deze documenten en verscheidene interviews met de aspirantadoptiefouders wordt door de lokale sociale overheid het gezinsonderzoek gemaakt. De lokale overheid is verantwoordelijk voor het maken van een evaluatie van de bevindingen en voor de keuze of de aspirantadoptiefouders voorgedragen kunnen worden voor adoptie. Gedurende dit proces moeten de aspirantadoptiefouders kiezen tussen een van de drie bemiddelende organisaties die hun adoptie in het buitenland begeleidt. De “advanced” goedkeuring voor adoptie aan de hand van het gezinsonderzoek wordt gegeven door het “Regionale Bureau voor Kinderen, Jeugd en Familie zaken”, welke een overheidsinstantie is. Als de aanvraag wordt geweigerd, kunnen klachten worden ingediend bij het Ministerie voor Kinderen, Jeugd en Familie zaken. De aanmelding voor adoptie wordt gedaan op een formulier dat door het Ministerie voor Kinderen, Jeugd en Familie zaken daarvoor is ontworpen. In het gezinsonderzoek wordt gebruik gemaakt van een vragenlijst die door het Ministerie is opgesteld. De richtlijnen voor de interviews zijn ook door het Ministerie opgesteld. Noorwegen heeft voor het gezinsonderzoek geen minimale kwaliteitsstandaarden. De “advanced” goedkeuring om te adopteren in het buitenland moet in overeenstemming zijn met de adoptiewetgeving en het is aan de overheidsautoriteiten om te zien of deze worden nageleefd. Noorwegen beschikt niet over informatie om haar adoptieproces en standaarden ter vergelijken met andere landen. Ten aanzien van het proces in Nederland en Noorwegen zien zij een belangrijk verschil: in Noorwegen is geen sprake van een vrijwillige of verplichtte voorlichtingscursus. Omdat het proces tot aan het verkrijgen van een “advanced” goedkeuring behandeld wordt door overheidsinstanties worden de aspirant-adoptiefouders geen kosten in rekening gebracht voor behandeling van de aanvraag. Informatie over de kosten die gemoeid zijn met de adoptieprocedures is niet voorradig. De aspirant-adoptiefouders moeten wel betalen voor het medische rapport. Over het algemeen wordt door de lokale overheden 3-6 maanden gedaan om het gezinsrapport voor te bereiden. Daarna heeft de nationale overheid 3-4 maanden nodig om de aanvraag af te handelen. Betrokken partijen: The Ministry of Children and Family Affairs: Het ministerie is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en coördinatie van het algemene kinder-, en jeugdbeleid en voor het ontwikkelprogramma dat zich ten doel stelt om omgevingscondities (fysiek en sociaal) waaronder kinderen opgroeien te versterken, maatregelen te nemen voor jongeren in plattelandsgebieden en de naleving te borgen van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind.

4


National Office for Children, Youth and Family Affaires (BUFA): Is een centrale overheidsorganisatie, administratief gelieerd aan het ministerie. BUFA is de centrale autoriteit voor adopties in Noorwegen. BUFA geeft formele goedkeuring, voert supervisie over de drie goedgekeurde Noorse adoptie organisaties, onderhoudt het centrale adoptie rapport en verleent een eenmalige toestemming voor adoptie aan aspirant-adoptiefouders die een “advanced” goedkeuring hebben verkregen. Professional Board for Adoption: Het ministerie benoemt een professionele raad die bestaat uit een arts en twee psychologen/psychiaters. De raad is een onafhankelijke rechtspersoon. De raad is verantwoordelijk voor een betrouwbaar plaatsingsproces bij adoptie van Noorse kinderen en buitenlandse kinderen met speciale behoeften of boven een bepaalde leeftijd. Lokale autoriteiten: De lokale autoriteiten onderzoeken de aspirant-adoptiefouders en adviseren de BUFA, voordat een formele goedkeuring wordt afgegeven. Noorse goedgekeurde adoptie organisaties: Er zijn drie geaccrediteerde instellingen in Noorwegen. Hun werk is gebaseerd op het fundamentele principe van wat het beste is voor het kind. De organisaties werken op non-profit basis. In bijna alle gevallen moet adoptie geregeld worden via deze organisaties. Adopsjonsforum, InorAdopt, Verdens Barn (Children of the World – Noorwegen). Statistieken: In 2002 werden er ruim 800 kinderen geadopteerd in Noorwegen, 721 daarvan waren buitenlands, hiervan kwam 23% uit China:

5


Voorlichting: De drie vergunninghouders in Noorwegen zijn verantwoordelijk voor het organiseren van de adopties. Zij zijn voornamelijk lokaal georganiseerd en verzorgen bijeenkomsten ter informatie aan de aspirantadoptiefouders. Gezinsonderzoek: Het rapport bestaat uit twee delen: •

een samenvatting van de aspirant-adoptiefouders achtergrond, trouwstatus, dagelijks leven, interesses, motieven om te adopteren etc.

•

een beschrijving van de maatschappelijk werker van de indrukken van de familie en hun competenties om adoptief ouder te worden. Het rapport moet eindigen met een aanbeveling of de aspirant-adoptiefouders wel of niet bevoegd moeten worden om een kind te adopteren. Deze aanbeveling moet worden gebaseerd op wat het beste is voor het kind.

6


2.2

Zweden1

Algemene informatie: Sinds de jaren zeventig, komen elk jaar tussen de 900-1800 kinderen ter adoptie naar Zweden. Vandaag de dag is ongeveer 40.000 geadopteerde Zweden van niet Europese afkomst. Onderzoek laat zien dat één op elke vijftig nieuwe kinderen is geadopteerd uit het buitenland, vooral van buiten Europa. Dit betekent dat geadopteerde kinderen uit het buitenland gemeengoed zijn in de Zweedse maatschappij. Betrokken partijen: Ministerie of Health and Social affairs Swedish national board for intercountry adoptions (NIA) • • • • • •

to authorise and supervise voluntary organisations to consider whether the procedure is acceptable or not, before the child leaves its country, in certain individual cases such as family related adoptions to observe international development in the field to negotiate with authorities and organisations in other countries with a view to agreement in this field to observe adoption activities and to compile information for those concerned with assessing the general suitability of individual homes for adoption purposes to conduct information activities

Local child welfare authority (Social Welfare Committee)

Non-profit organisations Authorised by NIA

- home studies - consent to receive a child according to

- mediation of applications

Social Services Act - consent to the continuation of the adoption procedure - supervision of prospective adoptive homes - follow-up report

Country of origin of the children

- correspondence with contacts in other countries in individual adoption cases - meditation of follow-up reports from adoptive parents

Proces: 1. Aspirant-adoptiefouders moeten toestemming krijgen van de lokale “child welfare” autoriteiten 2.

volgens de Social Services Act, sectie 25. De lokale autoriteit doet een zorgvuldig onderzoek naar de condities van het gezin van aspirant-

3.

adoptiefouders voordat deze toestemming kan worden afgegeven. Het resultaat van het onderzoek wordt in een gezinsrapport weergegeven.

1

Zweden heeft de questionnaire niet beantwoord maar in plaats daarvan informatie opgestuurd als een handboek en een discussie over adoptiebeleid in Zweden

7


4.

Het onderzoek wordt door een professioneel maatschappelijk werker uitgevoerd, een official van het “social welfare comité”, en is zowel onderdeel van de documentatie voor goedkeuring van het comité als voor de autoriteiten in het buitenland die het kind vertegenwoordigen.

5.

Voordat de adoptieprocedure kan starten start moet het sociale welzijnscomité van Zweden

6.

toestemming geven voor voortzetting van het adoptieproces. Als de aspirant-adoptiefouders toestemming krijgt is dit 2 jaar geldig.

7.

Een aspirant-adoptiefouder die geen toestemming heeft gekregen van de lokale autoriteiten, kan in beroep gaan bij de rechtbank.

Voorlichting: Vanuit het onderzoek is geen informatie beschikbaar gekomen. Bij het sluiten van de markt ontvingen wij van de SAV het bericht dat in Zweden op 20 oktober 2004 is gestemd om de voorlichting een verplicht onderdeel te laten zijn van de adoptieprocedure. Het programma en handboek van de SAV zal mogelijk als basis dienen voor hun aanbod. Gezinsonderzoek: Het gezinsonderzoek wordt door een maatschappelijk werker van een lokale overheid uitgevoerd en bestaat uit de volgende onderdelen: •

Geschiedenis van de aspirant-adoptiefouders: kindertijd en adolescentie, opleidingen, werk en relaties met ouders en broers/ zussen.

•

Huidige leefcondities: thuisomgeving, school condities, werk, inkomen en rijkdom.

•

Huidige en vorige status van gezondheid.

•

Persoonlijkheid; onderscheidende karakteristieken en interesses, lidmaatschap van clubs en verenigingen, vrije tijdsbesteding en vrienden en kennissen.

•

Religieuze voorkeur/ houding.

•

Huwelijk en huwelijkse relatie: de manier waarop ze kijken naar hun eigen en voorgaande relaties. Houding van de mensen om hen heen rondom de adoptie. Zijn er andere kinderen in de familie.

•

Motieven voor adoptie.

•

Kennis en ervaring met kinderen, idealen en opvoeding. Verwachtingen en voorbereidingen voor ouderschap.

•

Referentie van minstens twee personen die de aspirant-adoptiefouders goed kennen.

•

Assessment van de bronnen van de aspirant-adoptiefouders en hun kunde om te zorgen voor kinderen van een bepaalde leeftijd en met bijzondere benodigdheden.

Bij veel lokale overheden wordt de diepte interview methode toegepast2. Een nieuwere methode die soms wordt toegepast, is: “Pride”. Doel van deze methode is dat de aspirant-adoptiefouder zelf tot inzicht komt of zij de vaardigheden hebben om voor kinderen van anderen te zorgen. De methode veronderstelt dat aspirant-adoptiefouders willen samenwerken in groepen om consensus te creëren.

2

Intercountry adoptions; handbook for social welfare boards, NIA 1997, pagina 29

8


2.3

Denemarken

Algemene informatie: Het basis principe van adoptie in Denemarken is dat de adoptie in “the best interest” van het kind is. Dit uitgangspunt voor het kind en zijn toekomst is het belangrijkste principe in alle adoptie activiteiten. Om het welzijn van het kind te kunnen waarborgen moeten alle aspirant-adoptiefouders meewerken aan een onderzoek, en is voor bijna alle aspirant-adoptiefouders een adoptie cursus verplicht, alvorens een kind uit het buitenland kan worden geadopteerd. Het Deense Ministerie van Justitie, Department of Private Law, heeft twee non-profit organisaties geautoriseerd om als adoptie plaatsingskantoren (vergunninghouder) te fungeren voor kinderen van de niet-Deense Nationaliteit. Interlandelijke adoptie via deze kantoren geniet de voorkeur. Maar indien een aspirant-adoptiefouder een kind wil adopteren tot welk de aspirant-adoptiefouder nauw verwant is, of als er andere specifieke redenen zijn, kan het Deense Ministery, Department of Private Law, toestaan om de adoptie zonder tussenkomst van een adoptiebureau uit te laten voeren. Denemarken heeft het Haagse Adoptieverdrag geratificeerd. Dit verdrag is per 1 november 1997 in werking getreden. In 1976 is een National Adoption Board opgericht die werkzaamheden verricht die vergelijkbaar zijn met de Nederlandse afdeling JIZ (voorheen Bureau Centrale Autoriteit): •

toezicht houden op het werk van de joint councels en hun secretariaten.

•

observeren van de nationale en internationale ontwikkelingen op het gebied van adoptie.

•

verzamelen van informatie betreffende adoptie.

•

onderhandelen met autoriteiten en organisaties van andere landen.

•

uitvoeren van informatie activiteiten.

•

de Nationale Adoptie Board houdt tevens mede toezicht over de vergunninghouders.

Beslissingen over goedkeuring van aspirant-adoptiefouders in Denemarken: 1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Goedkeuring

830

747

699

607

625

605

529

Percentage van goedkeuring

88%

89%

86%

91%

90%

91%

94%

Weigering

117

92

110

61

69

60

35

Percentage van weigering

12%

11%

14%

9%

10%

9%

6%

Totaal aantal beslissingen

947

839

809

668

694

665

564

Proces: Aspirant-adoptiefouders doorlopen drie fases voordat zij toestemming krijgen om te adopteren: In de eerste fase wordt gekeken of de aspirant-adoptiefouders aan algemene eisen voldoen als huisvesting, leeftijd, gezondheid, economische omstandigheden, eventueel crimineel verleden en samenleven. De tweede bestaat uit een adoptie voorbereidingscursus van twee weekenden. De derde fase kan worden gestart wanneer de aspirant-adoptiefouders op de cursus zijn geweest. In deze fase wordt onderzocht of de aspirant-adoptiefouder op basis van individueel inzicht geschikt is om een kind uit het buitenland te adopteren. Middels een interview en een bezoek aan het huis van de aspirant-adoptiefouder wordt door de maatschappelijk werker een beschrijving van de aspirant-adoptiefouder gemaakt. Gedurende het interview stelt de maatschappelijk werker vragen over de motivatie voor adoptie, persoonlijkheid, hobby’s, toekomstige plannen, het huwelijk, kennis van en gedrag jegens kinderen.

9


In Denemarken kennen ze het Nederlandse adoptiesysteem niet in detail, maar ze veronderstellen dat het systeem op dezelfde principes is gebaseerd. De Deense centrale autoriteit heeft Nederland bezocht toen het Deense adoptiesysteem werd veranderd in 1999. Zij hebben hieruit veel inspiratie geput voor het nieuwe systeem met pre adoptie voorlichting. De kosten voor de deelnemers van inschrijving tot aan de formele goedkeuring bedragen ongeveer € 270 per persoon. (betaling voor gezondheidsverklaring en gedeelde betaling voor de voorlichtingscursus ruim € 200 per persoon). De kosten voor het proces voor de overheid en de lokale instellingen zijn nog niet bepaald. Voorlichting: De voorlichting wordt zowel centraal als lokaal uitgevoerd. De lokale overheden die de eerste en derde fase van het adoptieproces doen geven voorlichting en de cursus (de tweede fase) worden centraal bij het departement georganiseerd. De vorm van de voorlichting bestaat deels uit geven van informatie gedurende het hele proces en uit twee weekendcursussen voor groepen van ongeveer 25 personen. De inhoud van de voorlichting is: kinderloosheid, adoptie, huwelijksleven, de rol van de ouder, vermogen om zich aan iemand te binden, het verleden van het kind in de huidige situatie van het gezin. De cursus is verplicht, alle aspirantadoptiefouders moeten deze volgen. Het departement voert de cursus uit, en heeft hiervoor cursusleiders ingehuurd. Er zijn hiervoor nog geen officiële voorlichtingsstandaarden ontwikkeld, maar op de cursusleiders worden gedurende het hele jaar toezicht gehouden en zij nemen deel aan sommige thema weekenden. Gezinsonderzoek: Het gezinsonderzoek is een vrij uitgebreid onderzoek voor geschiktheid van de aspirant-adoptiefouders, maar gedurende het proces is het ook de intentie dat de aspirant-adoptiefouders hun eigen geschiktheid bekijken. Het onderzoek wordt door een lokaal maatschappelijk werker uitgevoerd. De mensen die het onderzoek uitvoeren zijn voornamelijk maatschappelijk werkers, maar zij kunnen de aspirantadoptiefouder aanbevelen een expert te consulteren, zoals een psycholoog, indien zij dit nodig vinden. Onderwerpen die in het onderzoek naar voren komen zijn: motivatie voor adoptie, persoonlijkheid, interesses, toekomstige plannen, huwelijk en persoonlijke relaties (familie, vrienden etc.) wensen ten aanzien van het kind, (geslacht, leeftijd, uiterlijk etc.) verwachtingen van het kind, kennis van kinderen, kijk op de achtergrond van het kind en welke informatie de aspirant-adoptiefouders het kind hierover willen geven, vermogen om te zorgen voor het kind, beschrijving van de kinderen in het huis- indien die er zijn- het huis en omgeving, werk en religie. Het doel van het gezinsonderzoek is te kijken of de aspirant-adoptiefouders geschikt en bekwaam zijn en om een gezinsrapport te maken over de aspirant-adoptiefouder om de autoriteiten in de staat van oorsprong van het kind te informeren. Standaarden voor het gezinsonderzoek kunnen gevonden worden in een gids die door de Deense Centrale Autoriteit is gemaakt, deze kan gevonden worden op het Internet: www.civildir.dk/blanketter/Vejledningadoption2004/vejledning.doc. Helaas is een engelse vertaling hiervan niet gemaakt.

10


2.4

Frankrijk3

Algemeen: Het aantal interlandelijke adopties in Frankrijk is de laatste tien jaar enorm gegroeid. In 2003 zijn bijna 3995 kinderen uit zeventig verschillende landen zijn in Frankrijk geadopteerd, terwijl dit in 1980 935 kinderen waren uit tien landen. Tweederde van alle adopties in Frankrijk zijn interlandelijke adopties, het aantal van interlandelijke adoptie is hoger dan ergens anders, behalve de Verenigde Staten, en het hoogste in Europa. Vanwege deze ontwikkeling heeft Frankrijk in 1987 besloten om de MISSION DE L'ADOPTION INTERNATIONALE (interlandelijke adoptie missie) op te stellen. Het doel is om beter toezicht te krijgen op interlandelijke adoptie procedures, ten voordele van de kinderen, hun families in het land van herkomst, en de aspirant-adoptiefouders. Proces: Aspirant-adoptiefouders in Frankrijk moeten aan dezelfde wettelijke eisen voldoen, of het kind nu een wees is van de Franse staat of dat het geboren is in een ander land. Elk persoon boven de 28 jaar of elk koppel dat minimaal 2 jaar getrouwd is, mag zich aanmelden om een kind te adopteren. Aspirantadoptiefouders moeten minimaal 15 jaar ouder zijn dan het kind dat ze adopteren. Het kind moet jonger dan 15 jaar zijn en moet minimaal 6 maanden deel in het aspirant-adoptiefgezin verkeren. Kinderen boven de 13 jaar moeten hun toestemming geven voor de adoptie. Aspirant-adoptiefouders moeten eerst toestemming krijgen, waarna zij het adoptieproces in Frankrijk of in een ander land voltooien. Bij interlandelijke adoptie moeten de aspirant-adoptiefouders er ook voor zorgen dat de buitenlandse adoptie beslissing is overgebracht of omgezet in Franse regelgeving. Deze procedure is gewijzigd sinds Frankrijk het Haagse Adoptieverdrag van 29 mei 1993 heeft geratificeerd. Voorlichting: Aangezien geen informatie beschikbaar is gekomen, wordt verondersteld dat voorlichting tot stand komt door het verstrekken van schriftelijke informatie. Gezinsonderzoek: Toestemming wordt gegeven door een document dat aangeeft dat de aspirant-adoptiefouders geschikt zijn om te adopteren. Deze toestemming is verplicht, voor zowel nationale als interlandelijke adoptie. Deze toestemming wordt afgegeven door de instelling voor Welzijn van Kinderen die onder de hoede valt van de “Algemene Raad” van het departement, waaronder de aspirant-adoptiefouders valt. De instelling voor Welzijn van Kinderen (A.S.E.: Aide Sociale à l'Enfance) die in elk departement te vinden is, is onderdeel van de Algemene Raad. Gespecialiseerde sociale diensten maken een sociale en psychologische beoordeling over de capaciteiten van de aspirant-adoptiefouders om te komen tot de best mogelijke condities voor de zorg en ontwikkeling van het kind, vanuit een familie, onderwijs en psychologische invalshoek. De toestemming is geldig voor 5 jaar. De informatie die verzameld is in het toestemmingsproces kan behulpzaam zijn voor de instellingen in het land van herkomst van het kind, die verantwoordelijk zijn voor matching en is nodig voor toestemming van adoptie.

3

De Franse autoriteit heeft niet op onze questionnaire gereageerd

11


2.5

Zwitserland

Algemeen: Aspirant-adoptiefouders volgen een procedure die per Kanton kan verschillen, maar die als basis inhoudt: •

interviews met maatschappelijk werkers van de centrale autoriteiten van het Kanton

•

bezoek aan huis door de maatschappelijk werkers van de centrale autoriteiten van het Kanton

•

medisch verslag, financiële situatie, strafbare feiten

Proces: Het proces wordt behandeld door de overheid volgens een wettelijke procedure. Minimale kwaliteitsstandaarden zijn in Zwitserland niet bekend. Zwitserland is niet op de hoogte van de praktijk van andere landen. Overheidskosten in het proces zijn niet in te schatten. De Zwitserse Kantons verschillen in de praktijk. Er is variatie in de absolute kosten, in sommige gevallen lopen de kosten op tot 6000 Zwitserse franken, en er is variatie in het verhalen van kosten op aspirant-adoptiefouders, waarbij sommige Kantons dat wel en sommigen dat niet doen. Voorlichting: De centrale autoriteiten van de Kantons zijn verantwoordelijk voor de voorlichting. De voorlichtingsvorm hangt af van het Kanton en van het belang van de vraag. Sessies worden meestal maandelijks georganiseerd. De duur van een sessie is ongeveer 2 uur, voor groepen tussen de 10 en 20 mensen. Het eerste deel is een algemene presentatie van het interlandelijke adoptieproces (Zwitserse procedure, kosten, lengte, landen van herkomst). Het tweede deel betreft de eigenlijke adoptie (wat betekent het om een kind uit het buitenland te verwelkomen?). Daarna hebben de deelnemers tijd om vragen te stellen. In de meeste Kantons is het verplicht om de voorlichtingsbijeenkomsten bij te wonen, maar de keuze hiervoor ligt bij de Kantons. De Kantonautoriteiten zijn verantwoordelijk voor de voorlichting, maar er zijn ook geaccrediteerde instellingen die zulke sessies organiseren. Deze kunnen alleen plaatsvinden als de aspirant-adoptiefouders een keuze hebben gemaakt ten aanzien van het land van herkomst van het kind. Er zijn voor de voorlichting geen standaarden ontwikkeld. Gezinsonderzoek4: In Zwitserland is het gezinsonderzoek zeker een uitgebreid onderzoek. Meerdere interviews met de kandidaten, soms met hun kinderen (als ze groot genoeg zijn), huisbezoeken, medische rapport (soms aangevuld met psychologisch rapport), financiële situatie (inkomen, bezittingen), strafblad. De autoriteiten van de Kantons zijn verantwoordelijk voor het gezinsonderzoek. Sommige geaccrediteerde instellingen hebben de competentie om deze uit te voeren voor kleine Kantons, die weinig adopties per jaar hebben. Ook doen deze instellingen een tweede onderzoek volgens eigen criteria. De onderzoeken worden uitgevoerd door maatschappelijk werkers. De onderwerpen die in het gezinsonderzoek aan bod komen zijn dezelfde als in Nederland. Doel van het onderzoek is zowel kijken of de aspirantadoptiefouders geschikt en bekwaam zijn voor adoptie als ook het informeren van de autoriteiten van het land van herkomst en het is tevens een conditie van het Haagse Verdrag. Er zijn geen standaarden ontwikkeld voor het gezinsonderzoek. 4

Voor meer informatie: http://www.espace-adoption.ch, http://www.ssiss.ch/

12


2.6

Spanje5

Algemene informatie: De verantwoordelijke autoriteit voor adoptiezaken in Spanje is de overheidsorganisatie gericht is op de bescherming van kinderrechten. De voornaamste taken zijn het ontvangen en behandelen van de adoptieaanvragen en het verzenden van verklaringen van bekwaam- en geschiktheid voor adoptie. Om geschiktheid voor adoptie te verkrijgen moeten aspirant-adoptiefouders naar de verantwoordelijke overheidsorganisatie in hun woonplaats. Zo verkrijgen zij een aanvraag voor adoptie in het land waar zij een adoptie willen uitvoeren, op voorwaarde dat aan nodige omstandigheden kan worden voldaan. Voorlichting: Aangezien geen informatie beschikbaar is gekomen, wordt verondersteld dat voorlichting tot stand komt door het verstrekken van schriftelijke informatie. Gezinsonderzoek: Het gezinsonderzoek

wordt uitgevoerd

door een multi-professioneel team van de

lokale

kinderbescherming. Het sociaal psychologische onderzoek waardeert de geschiktheid van de aspirantadoptiefouders om te adopteren. Het gezinsrapport geeft inzicht of de aspirant-adoptiefouders geschikt zijn voor adoptie en toestemming van de legale autoriteit kunnen krijgen. Zonder deze toestemming kunnen de aspirant-adoptiefouders niet in aanmerking komen voor adoptie. Als de aspirant-adoptiefouders de geschiktheidsverklaring verkrijgen, wordt de expediënt met alle benodigde documentatie in het land van herkomst van het kind wettelijk gemaakt. De documenten moeten op de juiste manier worden gelegaliseerd, geauthentiseerd en vertaald in alle adoptiezaken.

5

De Spaanse autoriteiten hebben niet geantwoord op de questionnaire en informatie op het Internet was mager

13


2.7

Groot-Brittannië

Algemene informatie: Groot-Brittannië heeft het Haagse Adoptie Verdrag geratificeerd, dat in 1993 tot stand is gekomen. Alleen vrijwilligersorganisatie die bij de “National Care Standard” commissie geregistreerd zijn en lokale autoriteiten worden toegestaan om adopties te arrangeren. Dit houdt ook in: het beoordelen en goedkeuren van aspirant-adoptiefouders op geschikt- en bekwaamheid voor adoptie. Aspirantadoptiefouders gaan door een intensieve beoordelingscyclus die ongeveer zes maanden duurt. Alle aspecten van hun leven worden bekeken en andere familieleden worden ook in het onderzoek meegenomen. Er zijn geen minimale kwaliteitsstandaarden. Groot-Brittannië heeft onlangs veel van haar adoptiewetgeving gewijzigd om nog meer bescherming aan de betrokken kinderen te geven. Hoewel geen enkel systeem als waterdicht kan worden gezien, ziet de centrale autoriteit van Groot-Brittannië hun land als een van de meest geavanceerde landen gezien als het gaat de bescherming van de betrokken kinderen bij een toename van het aantal adoptiegevallen. Vanuit het perspectief van de Britse centrale autoriteit zijn Groot-Brittannië en Nederland elkaars gelijken. Voor interlandelijke adoptie, kunnen de vrijwilligersorganisaties of lokale instanties de kosten voor het gezinsonderzoek op de aspirant-adoptiefouders verhalen. Dit kan binnen het land variëren maar is meestal in de buurt van

4000 (€ 5800).

Number of adoption applications (home study assessment reports) received by the Department of Health year ending 31 March Year

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

No. of Applications

162

331

212

264

312

326

329

286

Voorlichting: De voorlichting wordt door de lokale autoriteit lokaal georganiseerd, of regionaal bij onvoldoende aspirant-adoptiefouders. De organisatie hiervan is variabel maar gaat over bepaalde gebieden en wordt door middel van groepsdynamica vormgegeven. Tijdens de voorlichting worden alle aspecten van het adoptieproces en het leven na de adoptie behandeld. In Groot-Brittannië is voorlichting verplicht. Voorbereiden van aspirant-adoptiefouders: Het is aan de overheid verplicht om aspirant-adoptiefouders geschreven informatie te verschaffen over wetgeving en de aangeboden voorlichtingsdiensten. Aspirant-adoptiefouders moeten ook geholpen worden om informatie te verkrijgen over de wet, - en regelgeving van het land waar ze willen gaan adopteren. Professionals hebben er goede ervaringen mee als aspirant-adoptiefouders de gelegenheid wordt gegeven om zich voor te bereiden op, en het begrijpen van het adoptieproces. De hieronder beschreven informatie moet normaal gesproken worden aangeboden. Waar mogelijk, moeten voorbereidingsklassen of groepen beschikbaar worden gesteld. Waar er specifieke individuele kwesties spelen, moeten aspirant-adoptiefouders de mogelijkheid worden gegeven om professioneel advies en voorlichting te krijgen.

14


Naast het verkrijgen van informatie zoals hierboven beschreven moeten aspirant-adoptiefouders: •

Worden geholpen om de buitenlandse wetgeving betreffende interlandelijke adoptie te begrijpen.

•

Voorzien worden van informatie over geschiktheidcriteria in de Britse wet.

•

Worden geholpen om de geschiktheidcriteria te begrijpen van het land waar ze willen adopteren.

•

Bewust gemaakt worden van de rollen en verantwoordelijkheden van alle sleutelpersonen in het adoptieproces.

•

Op de hoogte worden gesteld van alle fases in het adoptieproces en van de waarschijnlijke tijdslijnen.

•

Bewust gemaakt worden dat zij een besluit moeten nemen of zij het kind willen adopteren zonder dat zij veel informatie hebben over de sociale achtergrond van het kind of de medische geschiedenis.

•

Bewust gemaakt worden van het belang van het bediscussiëren van de voorgestelde matches voordat tot adoptie besloten wordt.

•

Bewust gemaakt worden dat sommige niet-verdragslanden, de details direct naar hen zullen sturen en dat dan de juiste instanties op de hoogte moeten worden gebracht.

•

Verteld worden dat zij moeten reizen om het kind te ontmoeten alvorens het kind naar Engeland te brengen.

•

De kans gegeven worden om na te denken over de betekenis voor een kind om door een persoon van een ander land, met een andere cultuur en mogelijk een andere religie en achtergrond te worden geadopteerd.

•

Aangemoedigd worden om na te denken en te bediscussiëren over wat het adopteren van een buitenlands kind voor hen zal betekenen, op de korte en de lange termijn.

•

Na te denken en bediscussiëren over of, en zo ja welke, post adoptie hulp nodig is.

•

Aangemoedigd worden om na te denken over de belangrijkheid van adopteren door middel van goedgekeurde adoptie-instellingen, vrijwilligersorganisaties in het buitenland en het niet gebruik maken van geautoriseerde instellingen (wat tot wettelijke en immigratie problemen kan leiden) en ook over de bescherming die door het Haagse Verdrag wordt aangeboden.

Gezinsonderzoek: Het gezinsonderzoek is een uitgebreid onderzoek met inbegrip van medische gegevens, strafblad en persoonlijke referenties. Het wordt uitgevoerd door de lokale autoriteit of door een van de zeven geregistreerde vrijwilligersadoptie organisaties. De mensen die het onderzoek uitvoeren zijn gekwalificeerde maatschappelijk werkers. Aspirant-adoptiefouders mogen niet eigen maatschappelijk werkers hiervoor aandragen. De onderwerpen die behandeld worden zijn erg vergelijkbaar met Nederland. De informatie van het gezinsonderzoek is nodig voor de formele goedkeuring om te adopteren maar extra aspecten kunnen worden toegevoegd om overeen te komen met de staat van herkomst.

15


Proces:

16


Bronnen Contactpersonen interviews: • Noorwegen:

National Office for Children, Youth and Family Affairs Dhr. Morten Stephansen / mevr. Kari de la Cour

•

Zweden:

Swedish National Board of Intercountry Adoption Mevr. Gunila Bodin

•

Denemarken:

Ministry of Justice Department of Private Law Mevr. Trine Dahl

•

Frankrijk:

Ministère des Affaires Etrangères, Mission de l'Adoption International Mevr. Jacqueline Lesbros

•

•

Zwitserland:

Spanje:

Office Federal de la Justice Service de la Protection Internationale des Enfants Dhr. Hervé Boechat Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales Dirección General de Acción Social, del Menor y de la Familia Mevr. Maria Jésus Montane Merinero

•

Verenigd Koninkrijk:

Department of Health, Adoption and Permanence Team Dhr. Jeremy Cogle

Literatuur o.a.: • Haags verdrag • •

Guide ethique Intercountry adoptions; handbook for social welfare boards, NIA 1997

•

Intercountry adoptie guide; (UK) Department of Health, May 2003

Internetsites o.a.: • www.dfes.gov.uk/adoption • www.euradopt.org •

www.iss-ssi.org

• •

www.Adopsjonsforum.no www.InorAdopt.no

• •

www.Verdens Barn.no www.nia.se

• •

www.espace-adoption.ch www.ssiss.ch/

•

www.diplomatie.gouv.fr/mai

• •

www.adoptionsnaevnet.dk http://bufa.no/

• •

www.adoption.admin.ch www.mtas.es

•

tematico.princast.es/asunsoci/adopcion/index.htm

17


Questionnaire Capgemini Nederland B.V. To:

Head of the department

From:

Subject:

Questionnaire about the adoption Date: process

Drs. Esmée Duiveman (The Netherlands) September 29, 2004

The Dutch Ministry of Justice assigned Capgemini to do an investigation on the process of adoption. The investigation focuses on the counselling and the home study, until the candidate adoptive parents get formal permission to adopt a child by the Central Authority (formal report). The main reason for the investigation is to get more information if the counselling and the home study are organized in an efficient and affordable way, considering the minimum quality standards which should be maintained. Therefore the Dutch ministry is very much interested in comparing the Dutch adoption process with other receiving countries. To make a good comparison we would like you to give us the following information: General information: • • • • •

What steps do candidate adoptive parents go through before they get permission for adoption by the Central Authority? What are the minimum quality standards for the adoption process? Which country do you think has the most efficient and effective adoption process? (regarding minimum quality standards) How do you see your country compared to that? How do you see your country in comparison to the Netherlands? (what is the difference) What are the costs for the government from application for an adoption until receiving the formal report? What are the costs for the family from applying until receiving the formal report?

Pre-adoption counselling: • • • • • •

How has pre-adoption counselling been organized in your country? centralised, locally? In what form has it been organized? (frequency, duration of the meetings, size of the groups, by a group-dynamic process or just supply of information et cetera?) What are the contents of the counselling? (which topics are touched?) Is pre-adoption counselling being given on a voluntary basis or is it compulsory? Who performs the counselling? (government, private organization, accredited body or public authority?) Are there standards developed for counselling? (quality requirements) What are these standards?

Home study: • • • •

In what way is the home study being performed? (extensive inquiry for the suitability and eligibility to adopt, or just a check-up of the adoptive parent's antecedents/criminal records? Who performs the home study? (government institution, local social service, accredited body?) What is the background of the people performing the home study? (social workers or psychologist?) Which subjects are touched during the home study? (In the Netherlands the identity of the adoptive parents, their personal background, their social environment, their reasons for adoption, the way the adoptive parents have come to terms with their childlessness and the question whether there are risks for an adoptive child, are some of the topics of investigation).

18


• •

What is the purpose of the home study? (just for the judgment of the suitability and eligibility to adopt or also for informing the authorities in the states of origin?) Are there standards developed for home study? (quality requirements) What are these standards?

Besides the above information we are also very much interested in the handbook which is used in your country (preferably in English). If possible can you send us a copy to the following address: Capgemini To Esmée Duiveman (C55) P.O. Box 2575 3500 GN Utrecht The Netherlands If you have any remarks or questions you can reach us by the following e-mail address: [email protected]. We would like to have the above information in a reasonably short time, therefore we hope to hear from you before the 8th of October. Thank you very much for your cooperation. Yours sincerely,

Esmée Duiveman Capgemini

19

Quick Scan Vereenvoudiging Adoptieprocedure - een internationale vergelijking -

Recommend Documents