26
Beste ziekenhuizen
1 november 2014 Elsevier
Beste ziekenhuizen
Elsevier 1 november 2014
BESTE ZIEKENHUIZEN
27
De beste ziekenhuizen 2010-2014 Balans van vijf jaar onderzoek naar kwaliteit van de zorg
Pure winst voor de patiënt
Maximale eindscore over vijf jaar Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk
Maximale score patiëntgerichtheid Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp
Maximale score medische zorg Flevoziekenhuis in Almere Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam
De meest constante prestaties 2010-2014 Vijf jaar achtereen eindscore hoger dan gemiddeld Flevoziekenhuis Reinier de Graaf Gasthuis Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn Rijnstate Ziekenhuis, Alysis Zorggroep Groene Hart Ziekenhuis St. Anna Ziekenhuis Ikazia Ziekenhuis Sint Franciscus Gasthuis Jeroen Bosch Ziekenhuis Spaarne Ziekenhuis Meander Medisch Centrum Streekziekenhuis Koningin Beatrix Máxima Medisch Centrum Ziekenhuis Bronovo Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Ziekenhuis St Jansdal
Patiëntgerichtheid 2010-2014 Spoedeisende hulp in Ziekenhuis St Jansdal
onderzoek / Waar is de dienstverlening aan de patiënt optimaal, waar zijn de waarborgen voor veilige zorg het best? Vijf jaar onderzoek naar het func tioneren van ziekenhuizen: met een pluim voor Ziekenhuis St Jansdal.
H
et is een compliment meer dan waard: het Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk heeft als enige ziekenhuis de afgelopen vijf jaar steevast de hoogste eindscore behaald in het jaarlijkse onderzoek De beste ziekenhuizen door Elsevier, uitgevoerd met ondersteuning van bureau SiRM. Het betekent dat het St Jansdal uitzonderlijk goed voldoet aan de eisen die Else vier stelt aan de Nederlandse ziekenhuizen: veilig, nauwgezet en up-to-date in de medische zorg, betrouwbaar en solide als orga-
nisatie, en optimaal als begeleider en voorlichter van de patiënt. Drie ziekenhuizen onderscheidden zich daarnaast de afgelopen vijf jaar op onderdelen. Het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp bereikte de maximale score voor patiëntgerichtheid, en het Flevoziekenhuis in Almere en het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam voor de medische zorg (zie ‘De beste ziekenhuizen 20102014’ op pagina 27). Ook dit jaar staat het St Jansdal bij een kopgroep van – deze keer – tien ziekenhuizen met een eindscore van ‘vier bollen’ (zie ‘Eindoordeel 2014’ op pagina 29). Uit de puntentelling komt dit jaar één koploper tevoorschijn die het nog net iets beter doet op
Openheid van zaken
Verstrekte gegevens exclusief sterftecijfers Meest transparante ziekenhuizen 1. Medisch Centrum Leeuwarden 2. Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis 3. Medisch Spectrum Twente 4. Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen 5. Isala Minst transparante ziekenhuizen 1. Ziekenhuis Rivierenland 2. Martini Ziekenhuis 3. Amphia Ziekenhuis 4. Ziekenhuis Bernhoven 5. Antonius Ziekenhuis
Foto Lex van Lieshout/ANP
Arthur van Leeuwen
het onderdeel ‘medische zorg’ dan de rest, en dat is het Vlietland Ziekenhuis in Schiedam. Het Vlietland is al twee jaar achtereen een stijger in een verder vooral stabiel ogend veld. Het Spaarne Ziekenhuis blinkt dit jaar opnieuw uit in patiëntgerichtheid, het HagaZiekenhuis in medische zorg. Voor het eerst staan dit jaar alle resultaten van het onderzoek online, te vinden via besteziekenhuizen.elsevier.nl. De site biedt de mogelijkheid om ziekenhuizen te vergelijken. Alle ziekenhuizen en nevenvestigingen, ook buitenpoli’s, zijn makkelijk te vinden via een landkaart. Zoeken in de eigen regio of op gewenste afstand van de woonplaats kan ook. Per ziekenhuis is een compleet rapport te raadplegen. De opzet en de wijze van beoordelen bleven in vijf jaar tijd vrijwel ongewijzigd. Met als doel betrouwbare en in de historie vergelijkbare resultaten te produceren. De kwaliteit van ziekenhuizen is vergeleken aan de hand van openbare, feitelijke informatie. El
Vijf jaar achtereen score dienstverlening en wachttijden hoger dan gemiddeld Antonius Ziekenhuis Rijnstate Ziekenhuis, Alysis Zorggroep Flevoziekenhuis St. Anna Ziekenhuis Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn St Antonius Ziekenhuis Gelre Ziekenhuizen Zutphen Slotervaartziekenhuis Groene Hart Ziekenhuis Spaarne Ziekenhuis Havenziekenhuis Streekziekenhuis Koningin Beatrix IJsselland Ziekenhuis TweeSteden Ziekenhuis Laurentius Ziekenhuis Ziekenhuis Bronovo Meander Medisch Centrum Ziekenhuis St Jansdal Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Zuwe Hofpoort Ziekenhuis
Medische zorg 2010-2014 Vijf jaar achtereen score veiligheid en effectiviteit hoger dan gemiddeld Albert Schweitzer Ziekenhuis Orbis Medisch Centrum Flevoziekenhuis Reinier de Graaf Gasthuis Ikazia Ziekenhuis Rijnstate Ziekenhuis, Alysis Zorggroep Jeroen Bosch Ziekenhuis Rode Kruis Ziekenhuis Martini Ziekenhuis Sint Franciscus Gasthuis Máxima Medisch Centrum Ziekenhuis St Jansdal Medisch Spectrum Twente Ziekenhuisgroep Twente © Elsevier
Bron: Elsevier/SiRM De beste ziekenhuizen 2014
Beste ziekenhuizen
1 november 2014 Elsevier
’We sturen niet mechanisch op data’ het st Jansdal koerst op de menselijke factor
Kijk voor informatie over onze zorgmodellen en over ons expertisecentrum ‘gezondheid en werk’ op onze website.
050-5201490
[email protected] www.cavari.nl
VOOR MEER INFO OVER ADVERTEREN IN DEZE RUBRIEK: 010 - 436 91 24
-1
Hoogeveen, Ziekenhuis Bethesda
y
0
Hoorn, Westfriesgasthuis
1
Amersfoort, Meander Medisch Centrum
-1
Leeuwarden, Medisch Centrum Leeuwarden
2
Amstelveen, Ziekenhuis Amstelland
1
Leiden, Diaconessenhuis Leiden
y
0
Amsterdam, BovenIJ Ziekenhuis
-1
Leiderdorp, Rijnland Ziekenhuis
y
0
Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
y
0
Lelystad, MC Groep
-1
Amsterdam, Sint Lucas Andreas Ziekenhuis
y
0
Meppel, Diaconessenhuis Meppel
-1
Amsterdam, Slotervaartziekenhuis
-2
Nieuwegein, St Antonius Ziekenhuis
-1
Apeldoorn, Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn
y
0
Nijmegen, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
y
0
Arnhem, Ziekenhuis Rijnstate
y
0
Oss, Ziekenhuis Bernhoven
y
0
Assen, Wilhelmina Ziekenhuis Assen
-1
Purmerend, Waterlandziekenhuis
1
Bergen op Zoom, Lievensberg Ziekenhuis
1
Roermond, Laurentius Ziekenhuis
y
0
Beverwijk, Rode Kruis Ziekenhuis
y
0
Roosendaal, Franciscus Ziekenhuis
y
0
Boxmeer, Maasziekenhuis Pantein
-1
Rotterdam, Havenziekenhuis
y
0
Breda, Amphia Ziekenhuis
y
0
Rotterdam, Ikazia Ziekenhuis
y
0
Capelle aan den Ijssel, Ijsselland Ziekenhuis
1
Rotterdam, Maasstad Ziekenhuis
-1
Delft, Reinier de Graaf Gasthuis
y
0
Rotterdam, Sint Franciscus Gasthuis
-1
Den Bosch, Jeroen Bosch Ziekenhuis
1
Schiedam, Vlietland-Ziekenhuis
1
Den Haag, HagaZiekenhuis
1
Sittard-Geleen, Orbis Medisch Centrum
y
0
Den Haag, Medisch Centrum Haaglanden
y
0
Sneek, Antonius Ziekenhuis
-1
Den Haag, Ziekenhuis Bronovo
1
Spijkenisse, Ruwaard van Putten Ziekenhuis*
-1
Den Helder, Gemini Ziekenhuis
y
0
Stadskanaal, Refaja Ziekenhuis
y
0
Deventer, Deventer Ziekenhuis
1
Terneuzen, Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen
2
Dirksland, Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis
y
0
Tiel, Ziekenhuis Rivierenland
-1
Doetinchem, Slingeland Ziekenhuis
1
Tilburg, St. Elisabeth Ziekenhuis
y
0
Dokkum, Ziekenhuis DE Sionsberg
y
0
Tilburg, TweeSteden Ziekenhuis
y
0
Dordrecht, Albert Schweitzer Ziekenhuis
y
0
Utrecht, Diakonessenhuis
1
Drachten, Nij Smellinghe
-1
Venlo, VieCuri Medisch Centrum
1
Ede, Ziekenhuis De Gelderse Vallei
1
Weert, Sint Jans Gasthuis
1
Eindhoven, Catharina Ziekenhuis
-1
Winschoten, Ommelander Ziekenhuisgroep
-1
Eindhoven, Máxima Medisch Centrum
y
0
Winterswijk, Streekziekenhuis Koningin Beatrix
y
0
Emmen, Scheper Ziekenhuis
y
0
Woerden, Zuwe Hofpoort Ziekenhuis
1
Enschede, Medisch Spectrum Twente
-1
Zaanstad, Zaans Medisch Centrum
-1
Geldrop, St. Anna Ziekenhuis
y
0
Zoetermeer, Het LangeLand Ziekenhuis
-1
Goes, Admiraal de Ruyter Ziekenhuis
1
Zutphen, Gelre Ziekenhuizen Zutphen
1
Gorinchem, Beatrixziekenhuis, Rivas Zorggroep
y
0
Zwolle, Isala
1
Gouda, Groene Hart Ziekenhuis
y
0
* Nu Medisch Centrum Spijkenisse
Groningen, Martini Ziekenhuis
y
0
Haarlem, Kennemer Gasthuis
y
0
Universitair MedischE centrA
Hardenberg, Röpcke-Zweers Ziekenhuis
y
0
Amsterdam, Academisch Medisch Centrum
-2
Harderwijk, Ziekenhuis St Jansdal
y
0
Amsterdam, VU Medisch Centrum
1
Heerenveen, Ziekenhuis Tjongerschans
y
0
Groningen, UMC Groningen
-1
Heerlen, Atrium Medisch Centrum
y
0
Leiden, Leids Universitair Medisch Centrum
y
0
Helmond, Elkerliek Ziekenhuis
-2
Maastricht, Academisch Ziekenhuis Maastricht
-1
Hengelo, Streekziekenhuis Midden-Twente
-2
Nijmegen, Radboudumc
y
0
Hilversum, Tergooiziekenhuizen
1
Rottterdam, Erasmus Medisch Centrum
y
0
Hoofddorp, Spaarne Ziekenhuis
y
0
Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht
1
G IN aL /D NG GI IJ ST
Het integratieve zorgmodel ‘het hart van alle kanten’ is door ons ontwikkeld voor patiënten met deels onbegrepen cardiale klachten. Dit model is een van onze integratieve zorgmodellen voor patiënten die een lichamelijke ziekte hebben, maar waarbij de ernst van de lichamelijke klachten niet goed verklaard kan worden.
Almere, Flevoziekenhuis
L EE RD OO ND EI
Sommige hartpatiënten houden klachten die hun cardioloog, ook na uitgebreid onderzoek, niet goed kan verklaren. Daardoor blijft een oplossing voor de ervaren beperkingen vaak uit. Cavari Clinics combineert de kennis en kunde van verschillende medisch specialisten om wèl een verklaring en oplossing te vinden. Wij bekijken en behandelen de klachten in hun samenhang.
Alkmaar, Medisch Centrum Alkmaar
RG ZO HE SC DI ME
specialistisch teamwork geeft de doorslag!
laagste score
tgerichtheid Ën Pati
B e s t e Z i e ke n h u i ze n
VVvv
G IN aL /D NG GI IJ ST
advertentie
VVVV hoogste score VVVv
L EE RD OO ND EI
sen overlaat, en niet wachten op de cijfers van 2013. ‘Terugkijken na een jaar? Ik denk in termen van weken en vooruitzien.’ Zonder vertrouwen geen verantwoordelijkheid. ‘We steken veel tijd en energie in onze medewerkers, ook privé door allerlei uitjes en activiteiten. Het is simpel: als mensen voldoening vinden, trots zijn en fluitend naar hun werk gaan, dan zijn ze op hun best.’
29
RG ZO HE SC DI ME
Jan Voorburg: ‘Snel ingrijpen, niet wachten’
eindOORDEEL 2014 PatiËntgerichtheid & medische Zorg tgerichtheid Ën Pati
‘Elke week zitten we aan tafel met de medische staf en managers. Alle cijfers per vakgroep krijg ik op mijn bureau. Dan bespreken wat er goed en fout ging, de time-outprocedures in de operatiekamer, het gebruik van antibiotica, alles komt langs. Maar we sturen niet mechanisch op data.’ Wat is het ‘geheim’ achter de goede prestaties van Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk? Jan Voorburg (57), zes jaar bestuurder en eerder cardioloog, houdt strikt de vinger aan de pols. Meten en cijferen zijn in de zorg onontbeerlijk om signalen op te vangen, mocht er iets mis zijn. Maar, zegt Voorburg: ‘Kwaliteit is vooral een product van de huiscultuur, van de mensen die het doen. De eerste vraag is dus: wat is er precies aan de hand? Als darmoperaties meer complicaties opleveren dan gemiddeld, zoeken we uit of het structureel is, of het misschien aan één chirurg ligt. Vervolgens is de weg niet die van de repressie. Ons eerste doel is dat mensen hun werk verbeteren.’ Hij gebruikt herhaaldelijk de term ‘kort-cyclisch’, snel ingrijpen als de kwaliteit te wen-
sevier en bureau SiRM baseren de beoordeling op de zogeheten prestatie-indicatoren waarover ziekenhuizen verplicht zijn informatie aan te leveren aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg en het Zorginstituut Nederland. In de loop der jaren zijn die ‘sets’ van indicatoren uitgebreid en aangepast (zie ‘Hoe zijn alle ziekenhuizen beoordeeld en vergeleken?’ op pagina 34). Dit jaar zijn 515 indicatoren gebruikt voor het onderzoek, ruim eenderde van het totaal dat de ziekenhuizen leveren. Het gaat daarbij zowel om acute zorg als behandelingen waarvoor de patiënt een afspraak moet maken. De eisen zijn opgesteld door de ziekenhuizen en medisch specialisten zelf. Bij de beoordeling zijn daarnaast ook de veelbesproken ‘volumenormen’ voor operaties betrokken. Dat zijn de minimale aantallen operaties die medisch specialisten volgens hun wetenschappelijke verenigingen moeten halen per jaar, willen zij voldoende ervaring en routine hebben om de veiligheid van de patiënt te kunnen waarborgen (zie ‘Ervaring maakt van dokters betere dokters’ op pagina 32). De 515 indicatoren plus volumenormen leiden samen tot een eindoordeel dat rust op twee pijlers: de patiëntgerichtheid van het ziekenhuis en de medische zorg. De beoordeling zelf is uitgedrukt in ‘bollen’: de
Beste ziekenhuizen
Elsevier 1 november 2014
Foto Lex van Lieshout ANP XTRA
28
-1
30
Beste ziekenhuizen
BESTEZIEKEnHUIZEN.ELSEVIER.NL houdt uw ziekenhuis de zorgkwaliteit in de gaten?
nu: BESTE ziekenhuizen ONLINE Voor ieder die weten wil of ziekenhuizen in de nabijheid alles in het werk stellen om de patiënt optimale zorg te bieden: medisch up-to-date, veilig, hedendaags, met goede service. Plus praktische verwijsinformatie. Wat u kunt vinden over 91 Nederlandse ziekenhuizen: K Hoe scoren de ziekenhuizen in 2014 op 515 punten? K Hoe goed is de dienstverlening aan de patiënt? K Bewaakt het ziekenhuis de veiligheid van de patiënt? K Voldoen de wachttijden aan de afgesproken norm? K Wijken de sterftecijfers af van wat ‘gewoon’ is? K Handelt het ziekenhuis naar de geldende medische inzichten? K Hebben de dokters voldoende ervaring met operaties? K Is het ziekenhuis open over de eigen kwaliteiten en gebreken? K Hoe goed was elk ziekenhuis de afgelopen vijf jaar?
1 november 2014 Elsevier
laagste score bestaat uit één bol, de hoogste uit vier bollen. De score geeft aan hoe zwak of sterk een ziekenhuis presteert ten opzichte van het gemiddelde van alle ziekenhuizen. Het gaat dus niet om een absoluut waardeoordeel. Bij de eerste van de twee pijlers, de pa tiëntgerichtheid, draait alles om de dienstverlening en informatieverstrekking aan de patiënt, plus de wachttijden voor behandeling. Die zijn namelijk wettelijk aan normen gebonden, opgesteld door het veld zelf. Bij de tweede pijler, medische zorg, staan de veiligheid van de patiënt centraal en de effectiviteit van de zorg – dat wil zeggen, de vraag in hoeverre de zorg voldoet aan de geldende wetenschappelijke inzichten. De gebruikte gegevens zeggen iets over het functioneren van het ziekenhuis als geheel. Van de mogelijkheid om handige afspraken op één dag te plannen voor de patiënt die verschillende onderzoeken moet ondergaan, tot een zorgvuldige gang van zaken bij het verstrekken van medicijnen ‘op zaal’. Van heldere voorlichting aan de patiënt over aanstaande ingrepen, tot een zorgvuldige registratie van infecties en complicaties na een operatie. Indicatoren over afzonderlijke behandelingen en maatschappen blijven buiten beschouwing. Om te bepalen of een team van artsen en verpleegkundigen bijvoorbeeld hartoperaties naar behoren uitvoert, is kennis nodig van de patiënten die de operatie ondergingen (leeftijd, conditie en ziektegeschiedenis) en de extra risico’s die zij daardoor liepen. Die informatie ontbreekt nog.
Goede hartchirurg
Sinds 2010 doet Elsevier met ondersteuning van bureau SiRM onderzoek naar de kwaliteit van de ziekenhuiszorg. Bronnen zijn openbare gegevens die ziekenhuizen verplicht aanleveren bij de Inspectie en het Zorginstituut Nederland. Centraal staan de dienstverlening aan de patiënt, plus de veiligheid en effectiviteit van de medische zorg. Wie de beste dokters zijn, is in Nederland niet te achterhalen. Wel of een ziekenhuis er alles aan doet om optimale, veilige en up-to-date zorg te leveren.
‘Kunt u mij verder helpen, want ik zoek voor een goede vriend van me de allerbeste hartchirurg.’ Of: ‘Ik heb altijd pijn in mijn knie, maar ze willen me in ons ziekenhuis niet opereren – weet u een goede orthopeed?’ En: ‘Onze zoon heeft bij een buikoperatie een ernstige infectie opgelopen door de schuld van de arts. Nu zoeken we een ziekenhuis waar ze hem wel goed kunnen behandelen.’ Elk jaar bereiken de redactie van Elsevier vele telefoontjes, mails en brieven met een vraag om hulp, tot en met complete verslagen van kankerpatiënten over hun lange lijdensweg van arts naar arts. Het enige wat de redactie kan doen, is uitleggen dat een journalist geen dokter is. Die vragen zeggen intussen veel over wat patiënten en hun naasten wel graag zouden willen weten. Maar specifieke informatie over waar de beste dokters in hun specialisme werken, of welk ziekenhuis uitblinkt op welk medisch terrein, is op grond van het onderzoek De beste ziekenhuizen niet te geven. Om een simpele reden: die is er (nog) niet, of die is niet openbaar. Toch is er in tien jaar veel informatie al wel beschikbaar gekomen, en dat is zeker in het belang van de patiënt. Dat leert een blik op alle onderliggende gegevens waarop de resultaten van het Elsevier-onderzoek zijn
32
Beste ziekenhuizen
1 november 2014 Elsevier
gebaseerd. Een compleet overhuis deelneemt in ‘audit-orgazicht van de geselecteerde innisaties’ voor bijvoorbeeld dicatoren staat op de website. darmkanker en borstkanker – Want onder dat containerbezodat het in staat is te achtergrip ‘patiëntgerichtheid’ en de halen hoe de kwaliteit van de dienstverlening aan de patiënspecialisten en teams zich verten gaat een berg gegevens houdt tot die van vakgenoten schuil. Voor een lange rij ‘aanin andere ziekenhuizen. En of doeningen’ en behandelingen infecties en complicaties na afzonderlijk verstrekken zieoperaties door een onafhankekenhuizen gedetailleerde inlijk instituut worden geregiformatie over de voorlichting streerd. aan patiënten, het behandelBelangrijke informatie komt traject, de communicatie voor boven over het functioneren en en na de behandeling en de fade faciliteiten van de intensive ciliteiten. Onder meer voor liescare, zoals of de personele bebreukoperaties, blaaskanker, zetting toereikend is. Tot de inhet carpaletunnelsyndroom, dicatoren behoort verder de staar, lage-rughernia, eczeem, vraag naar het gebruik van prodementie, diabetes, hiv en Een batterij vragen, zoals: Hebben de dokters een functioneringsgesprek? tocollen en vaste procedures aids, prostaatkanker, knieverbij medische onderzoeken. Zode verdoving gaat: algeheel, ruggeprik of vanging, longkanker, migraine, slaapals: ‘Wordt op uw ziekenhuislocatie na een blokverdoving. apneu, stressincontinentie, parkinson, psoniersteenvergruizing de urine van de paDat is dan alleen nog de ‘dienstverlening’, riasis en zo verder. tiënt standaard gecontroleerd op gruis?’ als onderdeel van de beoordeling in de pijBij die complete medische encyclopedie In de categorie ‘veiligheid’ is voorts aanler patiëntgerichtheid. Voor de tweede pijler, staat dus een batterij aan vragen. Van simdacht voor de omgang met het patiëntende medische zorg, volgt eveneens een serie pele als: ‘Biedt uw ziekenhuislocatie een didossier en het bewaken van de medicatie. indicatoren per onderdeel. Dat wil zeggen, gitaal spreekuur aan’, tot specifiek bij de Natuurlijk komt daarnaast het functioneren gaat het om de veiligheid van de patiënt, aandoening horende kwesties als: ‘Welke van dokters en verpleegkundigen zelf aan dan is de kern: hoe goed is het ziekenhuis in van de volgende typen heupprotheses worbod: over samenwerking, of er sprake is van staat om veiligheidsrisico’s en fouten te verden op uw ziekenhuislocatie geplaatst?’ regulier teamoverleg, over het al dan niet mijden die schade kunnen toebrengen aan Aanvinken: ‘gecementeerd’, ‘ongecemenhouden van functioneringsgesprekken én patiënten en medewerkers? Dat raakt aan teerd’, ‘resurfacing’ of ‘anders’. Of de vraag wat dan te doen als een medisch specialist vitale zaken, zoals de vraag naar de surveilwelke opties de patiënt met een operatie niet naar behoren zijn werk doet. lance van ziekenhuisinfecties, of het ziekenaan meniscus of kruisband heeft als het om Bij het onderdeel ‘effectiviteit’ is het al
volumenormen voor 15 typen operaties tellen mee in beoordeling ziekenhuizen De wetenschappelijke verenigingen van medisch specialisten en de Inspectie hanteren ‘volumenormen’ voor operaties die een team van artsen en verpleegkundigen per jaar moeten verrichten, wil er sprake zijn van voldoende ervaring om de veiligheid van de patiënt te waarborgen. De Nederlandse Vereniging van Heelkunde (NVvH), de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVvC), de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU), de Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV) en de Inspectie (IGZ) stellen de normen op. De volgende zijn gebruikt bij de beoordeling van de ziekenhuizen: 1 Verwijderen van de alvleesklier, minimaal 20 operaties per jaar (NVvH/IGZ) 2 Verwijderen van darm (bij darmkanker), minimaal 50 ope
raties per jaar (NVvH) 3 Verwijderen van de blaas (blaaskanker), minimaal 10 operaties per jaar (NVU) 4 Aneurysma buikslagader, minimaal 20 operaties per jaar (IGZ) 5 Slokdarmkanker, minimaal 20 operaties per jaar (NVvH) 6 Borstkanker, minimaal 50 operaties per jaar (NVvH) 7 Longkanker, minimaal 20 operaties per jaar (NVvH) 8 Maagkanker, minimaal 10 operaties per jaar (NVvH) 9 Maagverkleining, minimaal 100 operaties per jaar (NVvH) 10 Dotteren en plaatsen stents, minimaal 600 ‘PCI’s’ per jaar of vermelding op ‘witte lijst’ – na visitatie door vakgenoten die voldoende kunde aanwezig achten (NVvC) 11 Voor ICD-centra: plaatsen van minimaal 120 pacemakers, waar-
van minimaal 60 ICD’s (ICD = inwendige cardioverter defibrillator), en waarvan weer 20 ICD’s voor twee hartkamers. Dan wel vermelding op de ‘witte lijst’ na visitatie en goedkeuring door vakgenoten (NVvC) 12 Minimaal 20 patiënten met ingreep aan halsslagader (NVvC) 13 Verwijdering prostaat (kanker), minimaal 20 operaties per jaar 14 Minimaal 50 keer plaatsen heupprothese (NOV) 15 Minimaal 50 keer plaatsen knieprothese (NOV)
Ziekenhuizen die normen niet haalden in 2013
J Alvleesklier: Albert Schweitzer Ziekenhuis (16 operaties), Sint Franciscus Gasthuis (8) J Darmkanker: BovenIJ Ziekenhuis (16), Slotervaartziekenhuis (36), Ziekenhuis Bethesda (43), Havenziekenhuis (33), Refaja Ziekenhuis (48), Zuwe Hofpoort (44) J Blaaskanker: Reinier de Graafgroep, locaties Delft en Voorburg
(9), Slingeland Ziekenhuis (9) J Buikslagader: Slotervaartziekenhuis (13), Ziekenhuis Rivierenland (7), Ommelander Ziekenhuisgroep, locaties Winschoten en Delfzijl (6) J Borstkanker: Ruwaard van Putten Ziekenhuis (14) J Longkanker: Reinier de Graaf Groep (10), Scheper Ziekenhuis (16), Waterlandziekenhuis (1) J Maagkanker: Albert Schweitzer Ziekenhuis (8), Tergooiziekenhuizen (4), Franciscus Ziekenhuis (6), Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen (2) J Maagverkleining: MC Groep, Zuiderzee Ziekenhuis (57) J Halsslagader: Ziekenhuis Amstelland (7), Slotervaartziekenhuis (4), Spaarne Ziekenhuis (13), Leids UMC (17), Ikazia Ziekenhuis (12), Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen (10), LangeLand Ziekenhuis (2) J Prostaatkanker: UMC Groningen (19), Ziekenhuis Tjongerschans (10). J Heupprothese: Academisch Medisch Centrum (46) J Knieprothese: VUmc (49)
Foto Lex van Lieshout/ANP
Ervaring maakt van dokters betere dokters
34
Beste ziekenhuizen
Hoe zijn alle ziekenhuizen beoordeeld en vergeleken? Toelichting bij jaarlijkse onderzoek van Elsevier en bureau SiRM: over de bronnen, criteria en methodiek Het onderzoek De beste ziekenhuizen is een jaarlijkse meting van de stand van zaken: wat zegt alle informatie die publiekelijk beschikbaar is over de Nederlandse ziekenhuizen? Doel is een zo representatief mogelijk beeld te krijgen van het functioneren van het gehele ziekenhuis. Dit jaar publiceert Elsevier daarnaast een overzicht van de ziekenhuizen die in de afgelopen vijf jaar de meest constante prestaties leverden. Bureau SiRM ondersteunt Elsevier bij het selecteren en bewerken van gegevens voor een beoordeling van de veiligheid en effectiviteit van de medische zorg, en van de patiëntgerichtheid aan de hand van de dienstverlening en eventuele wachtlijsten. Ook is gekeken naar de ‘transparantie’ over het eigen functioneren. Anders dan voorgaande jaren moest de financiële positie buiten beschouwing blijven, omdat voor de meeste ziekenhuizen een accountantsverklaring over 2013 ontbreekt. Voor de beoordeling is allereerst een selectie gemaakt uit de prestatie-indicatoren die de Inspectie voor de Gezondheidszorg hanteert. Het gaat om de zogeheten basisset en veiligheidsset. De indicatoren zijn door de ziekenhuizen en medisch specialisten zelf vastgesteld. Gegevens zijn aangeleverd door Dutch Hospital Data. Ook zijn indicatoren opgenomen uit het programma Zichtbare Zorg, waarin ziekenhuizen, verzekeraars, specialisten, patiëntenverenigingen en de Consumentenbond participeren. Gegevens zijn geleverd door het Zorginstituut Nederland. Voorts zijn voor vijftien behandelingen de volumenormen voor operaties opgenomen die wetenschappelijke verenigingen van specialisten voorschrijven. Voor het onderzoek zijn alleen indicatoren gebruikt die een aanwijzing bieden voor kwaliteit en functioneren van het gehele ziekenhuis. Indicatoren met uitsluitend betrekking op afzonderlijke medische specialismen of maatschappen, en op specifieke behandelingen, zijn niet meegenomen. Vrijwel alle gegevens over specifieke behandelingen zijn namelijk niet gecorrigeerd voor de casemix van patiënten, dat wil zeggen voor hun leeftijd, ziektegeschiedenis en kans op overlijden aan meer aandoeningen. Zonder die gegevens is het onmogelijk medische prestaties te vergelijken. Uit 1.494 beschikbare indicatoren zijn er in totaal 515 geselecteerd. De indicatoren hebben betrekking op zaken die in het hele ziekenhuis een rol spelen – van de verpleging van doorligwonden tot het gebruik van ICT of procedures die medicatiefouten moeten voorkomen – op acute zorg zoals opname na een heupfractuur of hartinfarct, en op ‘electieve zorg’, ofwel in-
1 november 2014 Elsevier
niet anders. Veel vragen om te bepalen of het ziekenhuis up-to-date behandelmethoden hanteert, en ook naar het naleven van protocollen voor de samenstelling van teams van ‘zorgprofessionals’. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier niet om een enquête door Elsevier, maar om gedetailleerde informatie die de ziekenhuizen verplicht aanleveren bij de Inspectie en het Zorginstituut Nederland.
Sterftecijfers grepen waarvoor de patiënt een afspraak kan Dat alles was vijf jaar geleden beslist geen maken, zoals een meniscusoperatie. gedeelde kennis. Spectaculair voorbeeld De indicatoren geven informatie over de maatvan voortschrijdend inzicht: afgelopen regelen die een ziekenhuis systematisch treft week maakten eindelijk álle ziekenhuizen om risico’s voor de veiligheid van de patiënt te hun sterftecijfers openbaar. Ook van groot vermijden en deze goed te informeren. Veel belang: via een eigen ‘kwaliteitsvenster’ gevragen gaan over een zorgvuldige administraven inmiddels 84 ziekenhuizen zicht op tie en registratie, zoals van sterfte, infecties en complicaties, over de personele bezetting kerngegevens over de eigen prestaties. en het toepassen van protocollen. Des te interessanter is het om na vijf jaar onderzoek voor De beste ziekenhuizen de baVoor de vraag of de operatie is geslaagd en de lans op te maken. Eerste conclusie: ontepatiënt genezen verklaard, is nog altijd geen genzeggelijk is het besef versterkt dat bij publieke informatie beschikbaar. Evenmin over risico’s op postoperatieve infecties, comgoede gezondheidszorg de plicht tot verantplicaties en heroperaties per aandoening. woording behoort, en dat dit geldt voor alle betrokkenen. Sinds 2011 moeten ziekenhuizen Tweede conclusie: dat is sterftecijfers gecorrigeerd voor de De beste pure winst voor de patiënt – casemix van patiënten (de HSMR) al kan hij nog altijd niet op openbaar maken. Pas sinds 20 oktoziekenhuizen ber 2014 hebben alle ziekenhuizen ‘de beste dokter’ vinbewijst dat vijf afroep den. Maar ook de wetendaaraan voldaan. Enkele ziekenhuizen jaar een vinger schappelijke verenigingen publiceerden pas na afronding van dit van medisch specialisten, onderzoek de HSMR: die is wel te vinaan de pols den op besteziekenhuizen.elsevier.nl, waar intern wel veel kennis houden, loont maar kon als positieve bijdrage aan de aanwezig is over de ‘uitkomeindscore niet meer meetellen. sten’ van medisch handelen en de kwaliteit van artsen en hun teams, De scores zijn weergegeven met bolletjes. Die laten zien hoe een ziekenhuis scoort ten opmoeten daarmee voor de draad komen. Al is zichte van het gemiddelde voor alle ziekenhuihet maar om de rotte appels te verwijderen zen: één bolletje is de laagste, vier bolletjes de die hun eigen professie schaden. De beste ziekenhuizen bewijst dat vijf jaar hoogste score. Voor de scores op ‘effectiviteit’ zijn ook halve bolletjes gebruikt, in verband een vinger aan de pols houden, loont. Zesmet de statische betrouwbaarheid. tien ziekenhuizen (zie ‘De beste ziekenhuizen 2010-2014’ op pagina 27) hebben beweVoor het onderdeel wachttijden is het overzicht gehanteerd dat het bureau MediQuest zen een consistente kopgroep te vormen. maandelijks verzamelt voor het ministerie van Daarvan kan nu worden gesteld dat ze de waarborgen voor optimale zorg hoogstwaarVolksgezondheid. De gegevens zijn voor Elsevier bewerkt door SiRM. De transparantiescore schijnlijk in huis hebben – afgaande op de eisen die de sector zichzelf stelt. van ziekenhuizen, berekend door SiRM, telt niet mee in de eindbeoordeling. Elk jaar opnieuw was er de vraag: in hoeverre beïnvloedt de financiële positie het De uitgebreide Toelichting bij het onderzoek – Elseviers De beste ziekenhuizen 2014 is te vinfunctioneren van het ziekenhuis? Antwoord ook nu: niet. Wel zijn er aanwijzingen dat den op besteziekenhuizen.elsevier.nl. Daar is ook een document te vinden met alle geselecjuist de grotere ziekenhuizen met de zwaarteerde indicatoren, plus een document met de ste patiënten relatief hogere scores halen. berekening voor alle indicatoren. Mogelijk is daar, vanwege de omvang van de organisatie, ook meer de noodzaak aanweBureau SiRM (www.sirm.nl) is gespecialiseerd zig voor de naleving van strikte regels en afin vraagstukken rond marktwerking, onder spraken. En, er is nu bewijs voor de consistentie meer in de zorg. Aan het onderzoek werkten van het onderzoek zelf: 30 van de 91 ziekenmee: dr. Jan-Peter Heida, Gabriëlle Mazzola huizen behielden door de jaren dezelfde BSc en Lydia van ‘t Veer MSc. De redactie van Elsevier is verantwoordelijk voor de weergave score, en nog eens 39 ‘verdienden’ in die tijd en interpretatie van de resultaten. één bolletje meer of minder. Bij twaalf ziekenhuizen gaat het om twee bolletjes. Dat is Voor alle resultaten van het onderzoek, uitgeaanzienlijk betrouwbaardere kennis dan breide toelichting en verantwoording zie: een ranglijst waar de ziekenhuizen als ma www.besteziekenhuizen.elsevier.nl gic balls doorheen stuiteren. E
