Psychologie van de moraliteit

Psychologie van de moraliteit Hoorcollege 3: Sociale en culturele aspecten van moraliteit

1

Opbouw presentatie n n n n n n n n n n n

Proloog: Diary of a Druze Girl Geschiedenis: De rol van context op handelen Van context naar socioculturele omgeving Twee benaderingen van cultuur Cultuurpsychologie/Cross Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie Distinct Domain Framework Framework,, deel 1 Intermezzo: Biezen matten en BOM BOM-- moeders Distinct Domain Framework Framework,, deel 2 Intraculturele diversiteit Conclusies & modus vivendi Epiloog: Diary of a Druze Girl - revisited 2



1

Proloog: Diary of a Druze girl (1/3) n n n

n n n n n

Sjiitisch- islamitsche Sjiitischgemeenschap Ruim half miljoen Woongebied Israë Israël, Libanon, Syrië Syrië en Jordanië Jordani ë Op goede voet met Israë Isra ël Traditioneel Gesloten Duidelijke stratificatie Vrouw ondergeschikt 4

Proloog: Diary of a Druze girl (2/3) Uqqal en Juhhal

5

Proloog: Diary of a Druze girl (3/3) n n n n

Boek ‘ Diary of a Druze girl’ girl’ Seksualiteit: buitenechtelijke relaties, en seksrelaties met nietniet -Droezen Excommunicatie Schuld à boete à berouw à eerherstel – Vrijwillig huisarrest – Vernietiging alle exemplaren – Rituele verbranding van eigen exemplaar

n

Schijnbare conclusie: groepsbelang gaat boven eigen belang (vrije meningsuiting) in streng hië hi ë rarchische culturen 6

2



Geschiedenis: De rol van context op handelen (1/4) n

n

n

Stroming: Evolutionaire psychologie Coryfee: James Mark Baldwin Belangrijk idee: contextueel bepaald gedrag kan over tijd genetisch vastgelegd worden als instinct (Baldwin (Baldwin effect) effect ) 8

Geschiedenis: De rol van context op handelen (2/4) n n n

Stroming: Psychoanalyse Coryfee: Sigmund Freud Een belangrijk idee: De maatschappelijk conformisme beperkt de bewegingsruimte van het individu en tempert het lustprincipe (onderdrukking (onderdrukking))

9

3


Stroming: Behaviorisme Coryfee: Burhuss Skinner Belangrijk idee: een organisme legt een koppeling tussen een stimulus (context) en een response (gedrag), als die samen consequent een zelfde uitkomst hebben (conditioneren conditioneren)) 10


Stroming: Cognitieve Ontwikkelingspsychologie Coryfee: Jean Piaget Belangrijk idee: ontwikkeling is een dialectisch proces van adaptatie tussen persoon en leefwereld (accommodatie (accommodatie en assimilatie) assimilatie) 11



4

Van context naar socioculturele omgeving (1/1)

Wat is cultuur? (meerdere antwoorden mogelijk)

13



Twee benaderingen van cultuur (1/1) n

Cultuurpsychologie/ Cross Cross-- culturele psychologie (streep door wat niet van toepassing is)

n

Distinct domain framework (Wainryb en Turiel Turiel))

15

5



Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (1/9) Cross n

Cultuur als objectieve realiteit: realiteit : cultuur bestaat los van personen. Kant en klaar over te nemen pakket. Varianten: n n n

n

Gedrag Betekenis Fysieke omgeving

Cultuur als subjectieve realiteit: realiteit: cultuur bestaat niet los van personen. Wordt door mensen in onderling contact gemaakt. n n

Mentale representatie Lichaam 17

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (2/9) Cross Cultuur als objectieve realiteit: gedrag n n

Ruth Benedict Overname van gedragspatronen: gewoonten, gebruiken, tradities 18

6

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (3/9) Cross Cultuur als objectieve realiteit: betekenis n Clifford Geertz n Overname van betekenissen n Vastgelegd in symboolsystemen; taal n Kennis hoe de wereld te interpreteren n Anders chaos 19

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (4/9) Cross Cultuur als objectieve realiteit: fysieke omgeving n Michael Tomasello Tomasello/Kim /Kim Sterelny n Niche construction construction:: mensen scheppen hun eigen leefomgeving n Ratchet effect effect:: overname van fysieke structuren en culturele artefacten 20

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (5/9) Cross

Cultuur als subjectieve realiteit: mentale representatie n Jerome Bruner n Psychologie n Cultuur bestaat alleen voor zover gedragen door menselijke activiteit en representaties n Cultuur zit tussen de oren

21

7

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (6/9) Cross Cultuur als subjectieve realiteit: lichaam n Paul Voestermans & Theo Verheggen n Cultuur vindt uitdrukking in lichaamshouding. n Somatic Marker Hypothese: Wij voelen voelenwat wat we wel/niet moeten doen 22

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (7/9) Cross

23

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (8/9) Cross Overeenkomsten tussen verschillende benaderingen 1. Geen psychische eenheid n Geen algemeen menselijke wetten n Geen menselijke essentie n Benadrukken verschil 2. Cultuur structureert subjectieve ervaring n Enculturatie Enculturatie/Socialisatie /Socialisatie n ‘ Local guardians of moral order order’’ n Aanreiken waardevolle doelen n Taal n Betekenissen en interpretaties 3. Culturen hebben een dominant kenmerk n Schaamte / schuld n Individualisme / collectivisme n Eer (eerwraak) 24

8

Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie (9/9) Cross Consequenties/implicaties

1. Deelname aan cultuur verschaft specifieke oriëëntatie op moraal en zichzelf ori 2. Culturen intern homogeen 3. Verschillen tussen culturen 4. Excuus: ‘komt door hun cultuur’ cultuur’ 5. Statistisch: variantie tussen groepen en niet binnen groepen 25


Proloog: Diary of a Druze Girl Geschiedenis: De rol van context op handelen Van context naar socioculturele omgeving Twee benaderingen van cultuur Cultuurpsychologie/Cross Cultuurpsychologie/ Cross--culturele psychologie Distinct Domain Framework Framework,, deel 1 Intermezzo: Biezen matten en BOM BOM--moeders Distinct Domain Framework Framework,, deel 2 Intraculturele diversiteit Conclusies & modus vivendi Epiloog: Diary of a Druze Girl - revisited 26

Distinct domain framework framework,, deel 1 (1/2) n n

Kritiek op idee van homogene cultuur Voorgeschiedenis: Malinowski en de Triobanders

27

9

Distinct domain framework framework,, deel 1 (2/2) Malinowski’s bevindingen Malinowski’ n Trobrianders volgen culturele voorschriften maar gedeeltelijk op n Trobrianders hebben / gebruiken onderhandelingsruimte n Onderschatten complexiteit leden van andere culturen n Geen ‘robots programmed with cultural rules rules’’ n Praktisch magisch denken 28

Intermezzo: Biezen matten en BOM BOM--moeders (1/1) Website: http://www.teleac.nl/herinnert/?nr=1421908&sit e=site_herinnert Video: http://player.omroep.nl/?aflID=5827492 Duur: minimaal 9 minuten (7:35 – 16:13)

29



10

Distinct domain framework framework,, deel 2 (1/9) Centrale stelling Wainryb & Turiel Gedrag niet bepaald door allesomvattende culturele oriëëntaties maar door interpretaties van contexten en ori sociale interacties die niet uniform zijn. 1. Binnen iedere cultuur zijn contexten belangrijk 2. Veelvoud sociale concepten 3. Conflicten tussen concepten 4. Verschillen in informatie en aannames

31

Distinct domain framework framework,, deel 2 (2/9) 1. Binnen iedere cultuur zijn contexten belangrijk n Asch n Conformisme neemt toe als: n 1. We onzeker zijn n 2. Bij groepen = 3 n 3. Groep is unaniem n 4. We bij groep willen horen (status) n 5. Nog niet gecommitteerd hebben aan gedrag n 6. Anderen ons gedrag gadeslaan n 7. Respect voor sociale standaarden belangrijk is 32

Distinct domain framework framework,, deel 2 (3/9) 1. Binnen iedere cultuur zijn contexten belangrijk n Milgram n Gehoorzaamheid

33

11

Distinct domain framework framework,, deel 2 (4/9) 1. Binnen iedere cultuur zijn contexten belangrijk n Latan é & Darley n Bystander effect n Reacties anderen bepalen eigen reactie

34

Distinct domain framework framework,, deel 2 (5/9) 1. Binnen iedere cultuur zijn contexten belangrijk n Batson n Pro Pro--sociaal gedrag n Goede Samaritaan experiment

35

Distinct domain framework framework,, deel 2 (6/9) 2. Veelvoud sociale concepten n

Op vroege leeftijd al verworven

n

Zelf, persoonlijke keuze, individuele rechten Welzijn anderen, rechtvaardigheid, eerlijkheid Autoriteit, gehoorzaamheid, conformisme

n n

36

12

Distinct domain framework framework,, deel 2 (7/9) 3. Conflicten tussen concepten n

Sociale situaties zijn complex en ambivalent

n

Conflicten tussen sociale concepten = 6 jaar afwegingen Uitkomst niet op voorhand duidelijk

n n

37

Distinct domain framework framework,, deel 2 (8/9) 4. Verschillen in informatie en aannames n n

n n

Aannamen omtrent wat waar is, bepaalt oordeel HIV: wetenschap ? virus ? behandeling; conservatieve religie ? zonde ? rechtvaardige straf Veelvoud aan domeinen: religie, wetenschap Veelvoud aan bronnen: ouders, vrienden, religieuze leiders, school, media

38

Distinct domain framework framework,, deel 2 (9/9) Voorlopige conclusies n n n n

1. Contexten spelen altijd een rol 2. Variatie in oordelen geldt binnen iedere cultuur 3. Variaties niet mechanisch opgeroepen door contexten 4. Geen internalisatie van een vastliggende set regels

Morele oordelen afhankelijk van veelvoud aan situaties, concepten, observaties, interpretaties en aannamen

39

13



Intraculturele diversiteit (1/8) Diversiteit binnen culturen n Veel voorkomende opvattingen n Westers: heterogeen, andere: homogeen n Individualisme / collectivisme 41

Intraculturele diversiteit (2/8) Collectivisme n n n n n n n

Niet-westers NietGroep bepaald Sociale rol Sociale plicht Afhankelijkheid Sociale orde Sociale dwang

Individualisme n n n n n n n

Westers Persoonlijke waarden Persoonlijke vormgeving Individuele keuze Onafhankelijk Persoonlijke belang Vrijheid

42

14

Intraculturele diversiteit (3/8)

43

Intraculturele diversiteit (4/8) Complexiteit niet -westerse culturen 1. Eerbied voor autoriteiten 2. Interpersoonlijke verplichtingen 3. Sociale conventies 4. Personen en rechten

44

Intraculturele diversiteit (5/8) 1. Eerbied voor autoriteiten n

n

n

Geen globaal cultureel ethos dat eerbied voor autoriteit veroorzaakt; mensen in ondergeschikte posities ? geen blinde identificatie met regels Reflectie op context regel. (Koreaanse kinderen ? onderscheiden autoriteit en attributen autoriteitsfiguur) Reflectie op redelijkheid regel. (Druzen ( Druzen ? onderscheiden gehoorzaamheid en rechtvaardigheid) 45

15

Intraculturele diversiteit (6/8) 2. Interpersoonlijke verplichtingen n n

n n n

Tegenstelling traditioneel (code gebaseerd op plicht) vs. Westers Westers (code gebaseerd op keuze) gaat niet op Verenigde Staten: ouders ? ingegeven voor verplichtingen. India: collega’ collega’s ? ingegeven door nabijheid (wordt voor gekozen) Druzen:: Overwegingshi Druzen Overwegingshiëërarchie rarchie:: 1. Rechtvaardigheid 2/3. Interpersoonlijke verplichtingen / persoonlijke belangen

46

Intraculturele diversiteit (7/8) 3. Sociale conventies n n n n

Ook traditionele culturen onderscheiden conventies (afspraken / veranderbaar) van morele principes (onveranderbaar) Morele overtredingen ? schade aan anderen Overtredingen conventies ? minder ernstig dan morele overtredingen; maatschappelijke gewoonten en tradities Beoordeling ernst morele overtreding afhankelijk van ‘informational assumptions assumptions’’

47

Intraculturele diversiteit (8/8) 4. Personen en rechten n n

Collectivisme - individualisme these ? geen besef persoonlijke autonomie In hië hiërarchisch geordende situaties: vaak bezwaar van ondergeschikten: bovengeschikte ? wil eigen doeleinden verwezenlijken; ondergeschikten ? beschouwt als aantasting van rechten en autonomie 48

16



Conclusies en modus vivendi Conclusies n Sociale contexten spelen een grote rol n Binnen culturen grote mate van differentiatie à Vraag die blijft: Vrijheid in experimentele situatie valide indicatie voor vrijheid in maatschappelijke situatie? Modus vivendi n Onderscheid maken tussen cross cross--culturele en cultuurpsychologie n Cultuurpsychologie: psyche en cultuur staan in dialectische relatie relatie tot elkaar …had Piaget dan toch gelijk? 50



17

Epiloog: Diary of a Druze girl Echte conclusies: n Ook sommige Druzen doen ondeugende dingen n Ook Druzen veranderen van mening n Wat iemand uiteindelijk doet is een emergente eigenschap van actie en reactie

52

18

Psychologie van de moraliteit

Recommend Documents