Recapitulatie - prionziekte = spongiforme encephalopathie
vCJD recapitulatie & nieuws
- voortijdige dementie door ophoping van verkeerde vorm (PRPsc) van een eigen eiwit (PRPc)
Hans L. Zaaijer arts-microbioloog Sanquin - Bloedoverdraagbare Infecties AMC - Klinische Virologie Sanquin, 18 april 2012
Recapitulatie Prusiner: Proteinaceous Infectious Particle = PrP - bevat geen DNA of RNA PrPC (common, cellular) = normale eiwit PrPSC (scrapie) = pathologisch vervormd eiwit: - infectieus (kettingreactie), meestal soortspecifiek
mens: - CJD (Creutzfeldt-Jacob Disease): - sporadisch 1 : 1.000.000 / jaar - familiair Gerstmann-Straussler-Scheinker syndrome - iatrogeen
PrPc
PrPsc
normaal prioneiwit
pathogeen prion
253 aa
253 aa
3 alpha chains
2 alpha chains
2 bèta sheets
4 bèta sheets
proteinase K gevoelig
proteinase K resistent
Prion: pathogenese
(animatie vervangen door plaatje)
Fatal familial insomnia groeihormoon, dura mater plastiek
- orale besmetting: - Kuru - vCJD
dier: - FSE (katachtigen) - wasting disease of reindeer and elk - scrapie (schapen) - TME (nerts) - BSE (runderen)
abnormaal eiwit (PRPsc): niet afbreekbaar plaques spongiforme encephalopathie dementie en dood
1
Recapitulatie
mens: - CJD (Creutzfeldt-Jacob Disease): - sporadisch 1 : 1.000.000 / jaar - familiair Gerstmann-Straussler-Scheinker syndrome - iatrogeen
Fatal familial insomnia groeihormoon, dura mater plastiek
- orale besmetting: - Kuru - vCJD
dier: - FSE (katachtigen) - wasting disease of reindeer and elk - scrapie (schapen) - TME (nerts) - BSE (runderen)
- genetische predispositie bij vCJD: tot nu toe: alle* onderzochte gevallen van vCJD zijn met/met homozygoot op codon-positie 129 van PrP gen * één heterozygote (met/val) vCJD patiënt ? Variant CJD in an individual heterozygous for PRNP codon 129 Kaski ea. Lancet 2009; 374:2128.
vCJD gevallen: wereldwijd
UK: schatting van aantal besmetten - 3/12674 tonsillen en appendixen vCJD+ , 95% ci: 49-692 / 1.000.000 personen besmet - 0/32661 tonsillen vCJD+ , 95% ci: 0-113 / 1.000.000 personen besmet … The prevalence of vCJD infection in the general UK population could therefore be around 1 in 10 000, based on an approximate average value between the results of these studies … ... an assumption has been made that approx. 1:4000 - 1:10.000 of the population is potentially infected and, therefore, infectious ... The risk of transmitting prion disease by blood transfusion of plasma products R. Knight. Transfusion and apheresis science 2010; 43: 387-391
vCJD via bloedprodukten (18th annual CJD report: ‘beyond reasonable doubt’)
- Alleen in UK niet-leukogedepleteerde transfusies: - 3 gevallen van vCJD door bloedtransfusie (met/met; exposure: 1996, 2x 1997); - 1 asymptomatische besmetting (met/val !; exposure: 1999) f VIII concentraat: - 1 asymptomatische besmetting hemofiliepatient (met/val !; exposure: 1994-1996)
2
vervelend nieuws #1 - Aantal nieuwe vCJD gevallen volgt de curve van een tijdelijke, eindige uitbraak niet meer - Eerste aanzet tot ‘second wave’ ? (hoewel nog steeds louter met/met gevallen)
vervelend nieuws #2 en #3 - Bij gehumaniseerde muizen: prionbesmetting laagdrempeliger en ‘gecompartimenteerd’ in milt en lnn (tov brein) Facilitated cross-species transmission of prions in extraneural tissue. Vincent Béringue, et al. Science 2012; 335: 472-475.
Frequent, langdurig gezond dragerschap in milt/lnn? Als donor infectieus voor vatbaren? - Aanwijzing stil dragerschap
goed nieuws - Geen nieuwe gevallen van vCJD in associatie met bloed of bloedprodukten
update: vCJD en bloedveiligheid
3
Besmettelijkheid van humaan bloed
vCJD-beleid Sanquin oa. afhankelijk van:
- timing:
minstens 3,5 jaar voor symptomen
- mate:
≈ 10 ic/ID50/mL ≈ 2 iv/ID50/mL
- verdeling:
50% in plasma 50% in leukocyten 25% in RCC/plaatjes door residu?, '2 log reductie door leukodepletie':
1) lopend onderzoek en monitoring, vnl. in UK: aantal en aard van vCJD dragers in NL 2) ontwikkeling van: - screeningstest (Amorfix, eQuiC, Steelcapture) - bevestigingstest (Protein Misfolding Cyclic Amplification) - verwijderingsfilters (P-Capt)
donor selectie leukodepletie prion-screening prion-filtratie (verwijdering)
180 iv/ID50/rcc 2 iv/ID50/rcc
1) Aantal/aard van vCJD dragers (evt. donors) Mogelijk infectieuze bloeddonors met/met
Potentiële ontvangers
!→ ?→
met/met (3 x vCJD geval na transfusie) met/val (2 x bij obductie: na transfusie, na stollingsfactor) val/val
?→ ?→ ?→
met/met met/val val/val
?→ ?→ ?→
met/met met/val val/val
(incuberende vCJD patiënten) !→
met/val (2 x bij obductie vCJD+) (1x vCJD patient?)
val/val (2 x appendix vCJD+)
2) vCJD : tests & filters Amorfix screenings test Sensitiviteit: 100% op gespiked panel Specificiteit: ≥ 99,96% bij Franse bloeddonors Gevolg van evt. introductie in NL: detectie van 0, 1 of 2 vCJD positieve donors ~ 240 donors/jaar met fout-positieve uitslag
Conclusie: introductie van vCJD screening pas mogelijk als hoog-kwalitatieve confirmatietest operationeel is ontwikkeling gestaakt
Conclusie: er zijn wellicht gezonde, maar besmettelijke dragers.
Diagnostic tests in Prion Diseases - Edinburgh, Nov 28th 2011
vCJD-tests: stand van zaken (1) eQuiC test
- Protein Misfolding Cyclic Amplification werkt: - bruikbaar als bevestigingstest - bijzonder arbeidsintensief (duur, traag) - extreem gevoelig → cave contaminatie - Twee screeningstests zijn in redelijk gevorderde staat van ontwikkeling (USA, UK)
dr Byron Caughey Lab. of Persistent Viral Diseases, NIH/NIAID Rocky Mountain Labs, USA RT-QuiC = Real Time-Quaking induced Conversion: - gevoeligheid van 1-10 femtogram vCJD-PrPres - bloed bevat helaas RT-QuiC remmers, daarom: 2-staps test ontwikkeld, met 48 uur doorlooptijd: eQuiC (enhanced QuiC): - capture van PrP uit plasma met Mab-15B3 coated beads, gevolgd door rtQuiC met vervanging van recombinant PrP substraat na 24 uur. - nu pre-klinische detectie bij proefdieren. - humaan vCJD gespiked plasma: - gevoeligheid 1 attogram (≈ 1014 verdund breinhomogenaat; ≈ 20 moleculen PrP), - 'specificiteit 100%' (tja)
4
Diagnostic tests in Prion Diseases - Edinburgh, Nov 28th 2011
Prion verwijderings filter: P-Capt
(2) Steelcapture-EIA dr Graham Jackson Inst. of Neurology, Univ. College London Ongeluk met CJD transmissie via geautoclaveerde, roestvrij stalen hersenelectroden demonstreert extreme binding van PrPres aan roestvrij staal. - prion-gevoelige celkweek op staal ≈ 100x gevoeliger dan rodent bio assay. - Staalpoeder-capture EIA detecteert 10-10 verdund vCJD breinhomogenaat. - Hierbij is raadselachtige stamafhankelijke voorverdunning cruciaal: 1:100 tbv klinische vCJD bloedmonster, anders bij andere prionen - bij 21 vCJD pats (dus geen asymp.donors) was 70% positief. - 'specificiteit 100%' (tja) - preliminary: RBC en plaatjes geven hoogste signaal (!) - Tbv detectie bij asymptomatische donors moet gevoeligheid fiks hoger.
Prion verwijderings filter: P-Capt
P-capt prion-filter: stand van zaken Ierland - rapport: kosten/baten te ongunstig GB - implementatie was volledig voorbereid. - onzekerheid over effectiviteit: prion-stam afhankelijk, soms (erg) matig? - ... - wordt vervolgd uit folder van MacoPharma
Slot
+
▬
geen nieuwe transfusie-gerelateerde vCJD gevallen
wellicht stille dragers mgl. second wave
meer kennis
meer onzekerheden © H.L.Zaaijer, 2012, Sanquin, Amsterdam, NL nog geen test
niets van deze presentatie mag gekopieerd, overgenomen of verspreid worden zonder schriftelijke toestemming van H.L.Zaaijer.
5
