Project ‘Gouvernementsarts in Nederlands- Indie’(werktitel) Getekend en gefotografeerd dagboek van Annie Wijers-van Puffelen, kinderarts in Indonesië van 1930-1952.
Een uniek ego-document van een onafhankelijke,werkende vrouw in Nederlands-Indië. Het laat ons een kijkje nemen in haar privéleven. En aan de hand van de grappige en vaak scherpe tekeningen neemt zij ons mee naar haar dagelijks werk in het ziekenhuis met collega’s, meerderen en patiënten. Maar ook volgt ze met een kritische blik de veranderingen in het land in die woelige periode. Inleiding Dit project is gebaseerd op nagelaten dagboeken van de Nederlandse kinderarts Annie Wijersvan Puffelen(1903- 1989) Een uniek egodocument van een onafhankelijke, werkende vrouw in het voormalige Nederlands-Indie. Het laat ons een kijkje nemen in haar leven. Aan de hand van de grappige, vaak scherpe tekeningen neemt zij ons mee naar haar dagelijks werk in het ziekenhuis met collega’s, ‘meerderen’ en patiënten. Maar ook volgt ze met een kritische blik de veranderingen in het land in die woelige periode. Het idee voor dit project komt van een nicht van de genoemde persoon aan wie de dagboeken zijn nagelaten. Zij neemt tevens deel aan dit project. Uniek egodocument Annie Wijers- van Puffelen werkte van 1930 tot 1942 als kinderarts in het ziekenhuis Boedi Kemoeliaan in Batavia (Jakarta) en gaf les aan de opleiding van vroedvrouwen. Van 1942 tot 1946 zat zij gevangen in de Jappenkampen Grogol en Tjideng op West-Java. Daarna was zij in 1949 werkzaam als kinderarts in het St.Elizabeth ziekenhuis in Semarang. En van 1949 tot 1952 op de kinderafdeling van het CBZ te Jakarta. Zij heeft haar leven gedocumenteerd aan de hand van foto’s en tekeningen (cartoons). De combinatie van deze foto’s en tekeningen maakt het uniek. Zij portretteerde haar collega’s, verpleegsters en vroedvrouwen in opleiding. Maar ook heeft ze prachtige foto’s gemaakt van het interieur van het ziekenhuis: de kraamkamer, melkkamer, ziekenzaal en verloskamer. Ook fotografeerde zij moeders met kinderen en treffen we foto’s aan van verschillende jaren van afgestudeerde vroedvrouwen. Voor een Nederlandse is dit uitzonderlijk, immers, de meeste Nederlanders lieten slechts hun kleine, voornamelijk blanke kring, rondom huis en gezin, zien. Tal van voorvallen heeft ze met haar grappige, maar ook scherpe pen opgetekend. Hetzelfde deed zij met haar privé-leven.
Doel Wij willen een informatief en rijk geïllustreerd boek maken over het leven van een zelfstandige vrouw in Indië, aan de hand van de nagelaten beelden. Door de combinatie van de grappige en vaak kritische tekeningen en de mooie interieurfoto’s van de ziekenhuizen, krijgt men een uniek beeld van haar leven en werken in Indië in de jaren 30, 40 en 50 van de vorige eeuw. De foto’s en tekeningen spreken voor zich of er wordt in een korte uitleg verteld wat ermee bedoeld wordt, of wat ze tonen. Verder zal er achtergrondinformatie gegeven worden over Annie, over haar werk en over de tijd waarin het zich afspeelt. Tevens kan men denken aan een hoofdstuk waarin een beeld wordt geschetst hoe het in die tijd was om als werkende vrouw in de gezondheidszorg in Nederlands-Indie te verkeren. Doelgroep Mensen die geïnteresseerd zijn in het leven van een onafhankelijke vrouw in een hoge functie, een vrij uitzonderlijke situatie in die tijd. Tevens de lezers die willen weten hoe iemand in het dagelijkse leven omgaat met grote omwentelingen en die bekritiseert. Immers, we hebben het over politieke en historische veranderingen in een korte tijd. Hoe een koloniale samenleving onder veel geweld en spanningen onafhankelijk wordt. Over de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse vervolging die resulteerde in de uittocht van velen die in het land geworteld waren. Ook zullen mensen uit de medische wereld, vooral op het gebied van kindergeneeskunde en verloskunde het boeiend vinden om te lezen hoe het in die tijd was. Ze gaf les aan de vroedvrouwenopleiding en tekende veel over gebeurtenissen in het ziekenhuis. En last but not least mensen met Indische wortels die nieuwsgierig zijn naar die vervlogen periode uit hun familiegeschiedenis. Maar een periode waarmee zij nu als eerste, tweede en derde generatie nog steeds mee verbonden zijn.
Tentoonstelling Het boek willen wij verbinden met een tentoonstelling waarin andere egodocumenten en cultureel erfgoed uit de periode 1930 -1952 centraal staan..Bij het laatste valt te denken aan tastbare herinneringen, die op ‘zolder liggen’. De werktitel voor deze tentoonstelling is: ‘Niet weggooien’. De titel is geïnspireerd op het feit dat veel ‘op zolder’ bewaard materiaal verloren gaat. Deze expositie wil ondermeer er toe bijdragen dat mensen zich bewust zijn van de waarde van hun eigen erfgoed.
Research Om het verhaal compleet te maken, moeten we nog gegevens verzamelen. Om Annie als vrouw en arts te verlevendigen hebben we verhalen nodig van mensen die haar gekend hebben. Omdat ze geen nakomelingen heeft en we (nog) geen familieleden hebben gevonden, is het van belang om mensen te vinden die hun herinneringen aan haar met ons kunnen delen. Ondermeer Lydia Chagoll zal worden geïnterviewd. Deze Nederlandse danseres/cineaste van joodse afkomst ontvluchtte met haar ouders de Nazi’s in Europa en kwam na anderhalf jaar vluchten in Nederlands- Indie terecht. Tijdens de Japanse bezetting verbleef zij in hetzelfde interneringskamp als Annie Wijers- van Puffelen. Ook is het interessant om het leven van een kinderarts, vroedvrouwenopleider in die periode te beschrijven. Verder zullen we in de archieven zoeken naar gegevens van haar en haar echtgenoot H.P Wijers (1890-1959). Wij denken dat het noodzakelijk is om de plaatsen te bezoeken waar zij heeft gewerkt (Boeli Kemoeliaan in Jakarta ,het Sint Elizabeth Ziekenhuis in Semarang en het CBZ, nu Cipto Mangunkusumo) om te zoeken naar mensen die met haar hebben gewerkt of van haar les hebben gehad. Daarbij proberen we om via oproepen bekenden van haar op te sporen. Het Indisch Huis Dit project is een samenwerkingsproject van schrijfster Charlotte Borggreve en Stichting Het Indisch Huis (HIH) in Den Haag. HIH heeft als doelstelling om de Indische herinnering levend te houden. HIH biedt in dit project ondersteuning bij het vergaren van achtergrondinformatie en historische kennis over het betreffende tijdperk in Indië. Verder beschikt HIH over historische wetenschappers die een bijdrage kunnen leveren aan het schrijven van achtergrondhoofdstukken. Het Indisch Huis beschikt tevens over een eigen tentoonstellingsruimte en kan lezingen over het thema programmeren.
Vorm We denken aan een rijk geïllustreerd boek in vierkleurendruk. Een koffietafelboek om lang te bewaren, maar dat tevens het leven beschrijft in de 30-er, 40-er en 50-er jaren van de vorige eeuw. Dus een boek met mooie beelden, dat ook dieper ingaat op de persoon, haar werk en de setting waarin ze leeft.
Het boek zal gemiddeld 125 bladzijden bevatten, waarvan 15 bladzijden met tekst. We denken aan een oplage van 1000 exemplaren met een verkoopprijs van € 15,- - 17,95.
Hoofdstukindeling (voorlopig) 1. Scheepsarts op de Soemba 1e kennismaking met Indië 2. Pas gebakken Gouvernementsarts gaat naar Indië Tropencursus Huwelijk met H.P.(“Beer”)Wijers 3. Boedi Kemoeliaan Wonen en werken in Batavia 4. Kramat,Grogol en Tjideng Leven en werken in Jappenkampen 5. St. Elizabeth Ziekenhuis Werken in een veranderende samenleving 6. Afscheid voor altijd Medewerkers Dr. Esther Captain( wetenschappelijk onderzoeker Het Indisch Huis en publicist) Drs. Charlotte Borggreve( freelance publicist) Uitgever KIT Publishers
