1
PROJECT|:
‘Gezond initiatief: gezond water’ (filterzuiver drinkwater voor Benin)
Eindrapport december 2006 – maart 2009
Eindrapport maart 2009
1
2
INHOUD Inleiding………………………………………………………………………….. 3 Het land Benin en waar het project actief is………………………………. 3 De watercomités……………………………………………………………….. 4 ONG AFAP……………………….……………………………………………… 4 Gemeente Dangbo……………………………………………………………… 4 Gemeente Sakete……………………………………………………………….. 4 Stichting Le Pont……………………………………………………………….. 5 Situatie in de streek voor de komst van het project……….…………….. 5 Oplossingen voor bovengenoemd probleem ……………….……………. 6 Activiteiten per dorp gepland………………………………………………… 7 Uitvoering project………………………………………………………………. 8 Conclusies en aanbevelingen……………………………………………….. 18 Bijlage 1 Projectbegroting (zoals in projectvoorstel)……………………. 19 Bijlage 2 Dorpsparticipatie in geld en totaal realisaties……………….. 20 Bijlage 3 Bijgestelde begroting zoals in vorig rapport………………….. 21 Bijlage 4 Totale projectuitgave………………………………………………. 22 Bijlage 5 Totale projectuitgave gedetailleerd………………………………23 Bijlage 6 Facturen……………………………………………………………… 24 Bijlage 7 Resultaten watertesten laboratorium…………………………… 55 Bijlage 8 Kaart Benin………………………………………………………….. 69 Bijlage 9 Kaart provincies Benin……………………………………………. 70 Bijlage 10 Kaart gemeente Dangbo en ligging van de dorpen…….….. 71
Eindrapport maart 2009
2
3
Inleiding Voor u ligt het eindrapport van het project: ‘Gezond initiatief: gezond water (filterzuiver drinkwater voor Benin)’. In 7 dorpen in dit land is de drinkwaterkwaliteit verbeterd. In dit rapport staan de realisaties van het project wat heeft geduurd tot en met december 2008. Het project is, in een door ons ontvangen brief, gedateerd 30 november 2006, goedgekeurd door Gedeputeerde Staten van Noord-Holland; naar aanleiding van een projectaanvraag door onze organisatie ingediend en bij u ontvangen op 2 oktober 2006. We verwijzen dan ook wat betreft de strategie en andere achtergronden van dit project naar dit genoemde projectvoorstel (als bijlage op CD toegevoegd). Als intermediaire organisatie werken wij in Benin samen met NGO AFAP die ons ook indertijd op dit drinkwaterprobleem wees. Zij kwamen in eerste instantie met een aanvraag voor 32 dorpen in de gemeentes Dangbo en Sakete. Onze organisatie heeft voor het indienen van dit project bij de provincie Noord-Holland samen met NGO AFAP de twee gemeentes en diverse dorpen daarin bezocht. Hierbij zijn zeven dorpen in de gemeente Dangbo gekozen. NGO AFAP is de uitvoerende partij in Benin, bijgestaan door de Beninse afdeling van Stichting Le Pont. De beide gemeentes in Benin zijn in wezen de officieel verantwoordelijke partij geworden. Op hun beurt hebben de twee gemeentes de provincies Oueme en Plateau op de hoogte gebracht. (zie bijlage 8 provinciale indeling Benin). In de dorpen wordt nauw samengewerkt met de watercomités.
Benin en waar het project actief was Benin ligt in West-Afrika. Zie bijlage 7: Enige gegevens over Benin: Officiële landstaal: Frans Hoofdstad: Porto-Novo (Cotonou is de residentie) Regeringsvorm: Republiek Religie: Lokale godsdiensten 50%, christelijke 30% en moslim 20% Oppervlakte: 112.620 km2 Inwoners: 7 miljoen Dichtheid: 62 km2 Munteenheid: FRANC CFA (1 Euro = 665 Franc CFA) Tijdzone: UTC+1 Nationale feestdag: 1 augustus (onafhankelijkheid) In het kader van het democratiserings- en decentralisatieproces zijn alle gemeentes in Benin officieel verantwoordelijke partij geworden. Het idee is dat de bevolking door middel van directe verkiezingen (voor het eerst in 2002) invloed zal hebben, controle heeft en zonodig druk kan uitoefen op de gemeentelijke autoriteiten. De zeven dorpen, Hondji, Docomey, Tové, Agoundji, Mondotokpa, Akpamé en Mitro, betrokken bij dit project, zijn gelegen in de gemeente Dangbo in het zuiden van de provincie Ouemé, zuidoost Benin. Elk dorp telt ongeveer 1000 inwoners. Eindrapport maart 2009
3
4 De gemeente Dangbo ligt aan de delta van de rivier Ouemé. Meer dan de halve oppervlakte van de zeven dorpen wordt jaarlijks van begin april tot eind juli overstroomd door de Ouemé en haar zijrivieren. Nadat het water zich heeft teruggetrokken, halen de inwoners drinkwater uit de achterblijvende poelen en uit de rivieren. De provincie Ouemé ligt in het zuid-oosten van Benin in de grensstreek met Nigeria.
De watercomités Op dorpsniveau werken we, samen met onze partner NGO AFAP, samen met de watercomités. Dit zijn reeds bestaande comités in de dorpen ,die door de gebruikers zijn gevormd. In elk dorp is wel een comité actief, dat zich bezig houdt met de infrastructuur in het algemeen of specifiek de waterproblematiek. In beide gevallen wordt met deze bestaande structuren verder gewerkt. Meestal hebben ze een bankrekening lopen in de meest nabijgelegen plaats. Er is dus een kas in het dorp, beheerd door het comité, en grotere bedragen staan meestal op de bank. Er zijn in alle gevallen voorzitters, secretarissen, penningmeesters etc. benoemd. Veel vrouwen zitten altijd in deze comités, aangezien het halen van water traditioneel hun taak is. De combinatie van zorg voor de kinderen en zorg voor gezondheid is in de handen van de vrouwen.
ONG AFAP Onze partner voor dit project is ONG AFAP. Een ONG is een zogenaamde Niet Gouvernementele Organisatie. De afkorting AFAP staat voor Association Foi A la Providence, dus: vertrouwen op de voorzienigheid. Het belangrijkste doel van de organisatie is het verbeteren van de positie van de vrouw in de ruimste zin van het woord. In de praktijk worden heel concrete projecten uitgevoerd op het gebied van gezondheid (moeder- en kindzorg), voorlichting algemeen, spaar- en kredietsystemen, kinderopvang, water- en hygiëneprojecten etc. De organisatie bestaat al 20 jaar en is ook officiële partner van de Nederlandse organisatie ICCO.
Gemeente Dangbo Dangbo ligt in het zuid-oosten van Benin (provincie Ouemé) met een inwonertal van 59.562 mensen: voornamelijk kleine landbouwers en vissers. De oppervlakte bedraagt zo’n 550 km2.
Gemeente Sakété De gemeente Sakété is gelegen in het zuidoosten van Benin in de provincie Plateau. De oppervlakte bedraagt zo’n 700 km2. Het totaal aantal inwoners van de gemeente: circa 64.000 inwoners. Voornaamste activiteiten: kleinschalige landbouw, visserij etc. Eindrapport maart 2009
4
5
Stichting Le Pont Le Pont (de brug) is een stichting die zich richt op samenwerking tussen Nederland en Benin. Het principiële doel is het verbeteren van de levensomstandigheden van de Afrikaanse bevolking, om te beginnen in Benin. Dit gebeurt door het uitvoeren van projecten, samen met lokale partners, op het gebied van o.a. onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, arbeid, watervoorziening etc. met alles wat daarbij komt. De projecten moeten direct of indirect worden aangevraagd door de toekomstige gebruikers (schoolbestuur, dorpscomité etc.) en deze zullen ook daadwerkelijk moeten meehelpen bij de uitvoering. Ook houdt Stichting Le Pont zich bezig met voorlichting in Nederland over Benin. Zie voor meer informatie de bijgevoegde brochure of de site www.lepont.nl.
Situatie in de streek vóór de komst van het project Zoals gezegd hebben de zeven genoemde dorpen geen goede drinkwatervoorziening. Er wordt nu gedronken uit riviertjes, meren en poelen. De dorpen liggen in het deltagebied van de rivier de Ouemé. Deze rivier en haar vele zijarmen treden elk jaar twee keer buiten de oevers en geven zodoende genoeg water voor de mensen. In de meeste dorpen wordt dit water zo als drinkwater gebruikt. Veel dorpen zijn door deze overstromingen tijdelijk ook slecht bereikbaar. Dit laatste is een van de redenen dat er geen vaste waterleiding op korte termijn kan worden verwacht. De hygiënische omstandigheden in de dorpen zijn ook zeer matig en verslechteren de kwaliteit van het grondwater. Er worden soms lokaal putten geslagen, helaas zonder inachtneming van alle hygiënische basisregels. Soms zijn ze gesitueerd naast toiletten of wat daar voor bedoeld. Er zijn wel eens goede waterputten op 5 à 10 kilometer afstand. Dit betekent voor de vrouwen en meisjes bij het halen van water een groot tijdverlies, zodat ze dan toch weer kiezen voor water uit vuilere bronnen dichtbij. Het water uit de putten en zeker uit de dichtbij gelegen poeltjes en meertjes bevat vele bacteriën en virussen die ziektes veroorzaken.
water direct uit de rivier.
Eindrapport maart 2009
5
6 Dat oppervlaktewater bevat veelal ziektekiemen van buiktyfus, dysenterie, hepatitis, worminfecties enz. De overlast is groot en ook een belangrijke oorzaak van sterfte – vooral onder jonge kinderen. Welbevinden en productiviteit staan eveneens onder druk. Het leveren van drinkwater met goede kwaliteit blijft echter het ultieme doel, en Le Pont onderzoekt de diverse mogelijkheden. Zoals gezegd is aanlevering vanuit het waterleidingnet nauwelijks mogelijk en zeker niet op rendabele basis.
Oplossingen voor bovengenoemd probleem Hier volgt een klein resumé van de in het aangenomen projectvoorstel genoemde oplossingen. Het project ‘Gezond initiatief, gezond water’ is gebaseerd op de ervaring opgedaan met het project ‘Schoon water voor Benin’. Dit laatste project is uitgevoerd in het zuid-westen van Benin in de grensstreek met Togo, samen met de stichting Aqua for All (verenigde waterleidingbedrijven, KIWA) en de Technische Universiteit Delft. Om in Benin beter drinkwater te krijgen, kan men het bijvoorbeeld gaan koken. Dit gebeurt nu ook al, maar veroorzaakt ontbossing door de benodigde brandstof. Betere oplossing is het slaan van putten. Deze kunnen in het zuiden van Benin problemen geven door infiltratie ondergronds van zeewater. Diepere putten zijn ook niet altijd goed, ze kunnen verontreinigd worden door (fecaal) besmet grondwater. Pas bij grondwater op een diepte van 25 meter is er veilig drink-water, het staat vaak hoger (soms op 10 meter diepte). Putten hebben ook voordelen ze zijn makkelijk te onderhouden en vergen weinig investeringen. De grondwaterkwaliteit kan verbeteren door w.c.’s op voldoende afstand van de put te construeren. Dit is waarom Le Pont niet afziet van het slaan van putten en waar mogelijk: deze te beschermen met omheiningen en met w.c.’s op gepaste afstand. Daar de grondwaterstand in het gebied hoog is, willen wij gebruik maken van filtratie van water door langzame zandfilters. Dit valt te vergelijken met de Nederlandse watervoorziening via de duinzandpakketten. Bij zo’n project met zandfilters is het erg belangrijk dat de consumenten er goed gebruik van maken. De ontwerpers moeten met tal van factoren rekening houden en komen in de praktijk toch nog vaak voor verrassingen te staan.
een reeds functionerend filter in het project ‘schoon water voor Benin’.
De ervaringen met ‘Schoon water voor Benin’ met zandfilters hebben voldoende opgeleverd om hiermee door te gaan. Een vraag daarbij is of zandfilters moeten ‘tappen’ uit putten of dat ook rivierwater direct benut kan worden. Er is in het project ‘Gezond initiatief, gezond water’ voor gekozen om te experimenteren met direct water uit de rivier in de filters te pompen.
Eindrapport maart 2009
6
7
Activiteiten per dorp gepland Buiten de bouw van een zandfilter voor de watervoorziening is in elk dorp de bouw van vijf familielatrines voorzien om de hygiëne in het dorp en vooral bij de filters te verbeteren. De participatie bij de latrines bedraagt 10% van de investeringskosten. Dit op individuele basis. Voor de filters is er op dorpsniveau een participatie van 11,25% gevraagd. Buiten deze geldelijke participaties wordt er nog meegewerkt aan de bouw. De watercomités zijn verantwoordelijk voor de uitvoering, het onderhoud etc. Om een goed onderhoud van de filters te garanderen, dient het water verkocht te worden. De prijs wordt vastgesteld door de watercomités in overleg met de bevolking. Deze komt in de praktijk uit op ongeveer 10 FrancsCFA (1,5 Eurocent) per bak water van zo’n 15 liter. Dus één Euro per kubieke meter. Het is belangrijk dat er verantwoordelijken worden aangesteld voor het waterpunt. Maar door de lage waterprijs zijn de inkomsten laag en bestaat het gevaar dat deze verantwoordelijken zich met andere activiteiten moeten bezighouden. Om te zorgen dat de verantwoordelijken ter plekke blijven starten we met zogenaamde waterwinkeltjes. Hierdoor krijgen de verantwoordelijken een tweede bron van inkomsten en kan de waterprijs laag blijven. In deze winkeltjes zullen dus naast het water produkten worden verkocht als lucifers, batterijen, zout, suiker, potten en pannen, koekjes etc. In de meeste dorpen zijn nog geen winkeltjes voor deze alledaagse benodigdheden.
Logo waterwinkeltje (en het hele drinkwatersysteem).
Het dorp zal de ruwbouw van het gebouwtje neerzetten en het project betaalt de afwerking (ramen en deur en cement voor vloer) en een kleine startinventaris. De mensen die water komen halen, zijn niet verplicht iets van de andere goederen aan te schaffen. Het water wordt verkocht tegen een vastgestelde, niet-commerciële prijs en de andere goederen tegen hun marktwaarde. Een ander aspect is de waterkwaliteit. Door de permanente aanwezigheid van een verantwoordelijke kan de waterbehandeling in de gaten worden ge houden. Uitsluitend de verantwoordelijke bedient de pomp en de kraan, want deze blijken kwetsbare te zijn. In het kort bestaan de geplande activiteiten in elk dorp dus uit: - voorlichting en discussie met de bevolking en de watercomités - sensibilisatie eigen bijdrage voor de filters en familie-w.c.’s - bouw filters na korte aanbestedingprocedure - bouw familie-wc.’s - bouw en inrichting waterwinkeltjes Eindrapport maart 2009
7
8
Uitvoering Na het goedkeuren door de Provincie Noord-Holland heeft onze partnerorganisatie NGO AFAP, in december 2006 alle autoriteiten die met dit project te maken hebben op de hoogte gebracht, de burgemeesters van de gemeentes Dangbo en Sakété, het ministerie van hydraulique (waterhuishouding), de provinciale autoriteiten en de arrondissementschefs (te vergelijken met een deelraadvoorzitter). Hierna zijn er verschillende bezoeken gepleegd aan de zeven dorpen met en zonder de autoriteiten. Er is tijdens deze bezoeken gepraat met de dorpschef, de aanvragende comités ter plekke, de bevolking etc. De condities van het project zijn nogmaals uitgelegd. Er is gesproken over de participatie, het systeem van de waterwinkeltjes, het belang van familielatrines, en alles wat verder ter tafel kwam. Ook is er tijdens deze bezoeken algemene voorlichting gegeven over hygiëne in het dorp en vooral in verband met drinkwater.
Bezoek aan burgemeesters.
Bezoeken aan de dorpen.
Bezoeken aan de dorpen.
Hygiënevoorlichting.
Na ongeveer twee maanden is een tweede bezoek aan alle zeven dorpen gebracht na te gaan welke het best gemotiveerd waren. Er werd o.a. gekeken naar de hoeveelheid geld dat was verzameld voor de participatie, de graad van organisatie van de watercomités etc. In samenwerking met alle autoriteiten is besloten om in vier dorpen van start te gaan. Er werd gekozen voor de dorpen: - Tové - Agoundji - Hondji - Mitro Een snelle aanbestedingsprocedure heeft een aannemer aangewezen voor de infrastructuur van de vier dorpen, evenals de benodigde pompen e.d. Eindrapport maart 2009
8
9
Verloop project Keuze dorpen. In het eerste rapport is al vermeld dat het project in eerste instantie in vier dorpen van start was gegaan. (Tové, Agoundji, Hondji en Mitro) De voortgang in de dorpen is te volgen in het hoofdstuk ‘Activiteiten per dorp gerealiseerd’. In september 2007 zijn de andere drie dorpen twee maal bezocht om hun motivatiegraad te bekijken (Docomey, Mondotokpa en Akpamé). Deze was dusdanig verbeterd dat er is besloten om het project in deze dorpen te laten doorgaan. Er was in deze dorpen zand en grind bij elkaar gebracht en ook de participatie in geld was gelukkig gestegen. In bijlage 2 is een overzicht van de totale geldelijke bijdrage per dorp te zien. We kunnen gerust zeggen dat hierdoor het project in twee fasen is uitgevoerd. Versterking watercomités. In de zeven dorpen waren al comités aanwezig die zich bezighielden met in sommige dorpen het waterprobleem of in andere gevallen met de infrastructuur in algemeen. De mobiliteitsgraad van deze verschillende dorpen was verschillend. Dit is reeds genoemd in het vorige rapport. Tijdens het project zijn de watercomités in alle zeven dorpen versterkt door middel van vergaderingen, deels uitgevoerd door onze partner AFAP, deels samen en deels door de lokale afdeling van Stichting Le Pont. Er is begonnen met voorlichting over water en hygiëne in het algemeen met het hele dorp en daarna werden er verkiezingen gehouden in alle dorpen om opnieuw de leden van het comité te benoemen en er zeker van te zijn dat deze comités en dus het project gedragen werd door het hele dorp. Ze bestaan alle uit een voorzitter (in alle gevallen een man), een penningmeesteres (in alle gevallen een vrouw), een secretaris en vier leden. Het is opvallend dat in alle dorpen de keuze van een penningmeesteres op een vrouw viel. De daaropvolgende bijeenkomsten werden alleen met de watercomités gehouden. Er werd op toegezien dat de comités alle een rekening openden bij de meest nabijgelegen plattelandsbank. Zo kunnen de opbrengsten van de waterverkoop veilig worden weggezet. Deze rekeningen hebben alle een dubbele handtekening zodat niet een persoon geld van de rekening kan halen. Tijdens de bijeenkomsten werd er ook een simpele managmentcursus gegeven. Er werd hier geleerd om met een administratie (in de vorm van bonnen bij de verkoop) op te zetten bij de verkoop van water, een simpele boekhouding bijhouden etc.
Vergaderingen met het hele dorp.
Eindrapport maart 2009
9
10
Vergaderingen met de watercomités.
Afbouw filterbakken In het vorige verslag werd gemeld dat de bouw van vier van de zeven bakken voor de filters was gestart. De bouw van de eerste vier filterbakken was in augustus 2007 gereed. In oktober 2007 is de bouw van de filters in de laatste drie dorpen opgestart. Totaal waren alle zeven filterbakken in maart 2008 gereed. Inrichten en vullen zandfilters.
Plan waterfilter
Na het gereedkomen van de bakken diende als eerste de zogenaamde transportbuizen (die het gefilterde water naar het schoon water reservoir brengen) worden geplaatst. Deze moesten met de hand worden geperforeerd. Na het installeren werden ze nog omwikkeld met gaas om te voorkomen dat er zand meeslipt naar het zoetwaterreservoir.
Eindrapport maart 2009
10
11
Het perforeren van de Transportbuizen.
De buizen geplaatst in het filter.
Hierna kon worden begonnen met het vullen van de filters. Eerst moet er een laag van zo’n 20 centimeter schoon grind worden gestort waarna het zand kan worden aangebracht. Het grind voorkomt dat het zand door de geperforeerde buizen wegloopt in het schoonwatergedeelte van het filter. Het werk vereiste veel participatie van de bevolking uit de dorpen. Het grind en zand in het filter moet namelijk eerst grondig worden gewassen om het te ontdoen van plantenresten en kleideeltjes. Deze kunnen namelijk het filter gaan verstoppen. Dit wassen is geheel traditioneel gedaan door de bevolking met kleine bakken.
Eindrapport maart 2009
11
12
Het wassen van het grind en het aanbrengen in het filter.
Wassen van het zand en aanbrengen in het filter.
Eindrapport maart 2009
12
13 Al met al een heel werk, dat in de verschillende dorpen prima is verlopen dankzij de voortreffelijke medewerking van de bevolking. Na het vullen werden de pompen geïnstalleerd. Deze worden gevoed door een stroomaggregaat. Tegen de filterbakken werden een schakelpaneel geplaatst.
Schakelpaneel.
Tegelijkertijd werd de afwerking om het filter ter hand genomen. Er werden om de aftappunten schone plaatsen gecreëerd voorzien van een afwatering voor het gemorste water.
Het afwerken van bak om Aftappunt.
Aanbrengen aftapkraan.
Hierna konden de filters worden opgestart. De kwaliteit van het water werd gemeten door elke week watermonsters te nemen en te controleren. Na twee maanden werden de watermonsters van dat moment gekeurd in het waterlaboratorium van de keuringsdienst van waren in Porto Novo. Er werden ter vergelijking watermonster genomen van het water voor het filter en na het filter. De waterkwaliteit na het filteren is in alle dorpen goed en voldoet aan de normen van de OMS (wereldgezondheidsorganisatie). De testresultaten zijn bijgevoegd in bijlage 6.
Eindrapport maart 2009
13
14 Problemen met waterinlaat. In eerste instantie leek het dat de waterfilters zonder problemen functioneerden na het opstarten. Na enkele weken werd er bij drie dorpen (Agoundji, Tové en Hondji) echter geconstateerd dat er zand en modder in de pompen kwam. De oplossing hiervoor was dat de pompen vrij van de bodem moesten worden gehangen. Om dit te bewerkstellen werden er putbuizen in de rivier bij de oever geplaatst en werd deze constructie verder opgemetseld. Hierin kon de pomp vrij hangen van de bodem en zodoende zonder problemen blijven werken.
Putbuizen (al of niet opgemetseld) geplaatst aan de rivieroever om pomp in aan te brengen.
In twee dorpen moest bovendien nog een speciale constructie met een beschermingsmuur van beton geplaatst worden om erosie te voorkomen.
Plaatsen bekisting voor beschermingsmuur.
Beschermingsmuur gereed.
Waterwinkeltjes en overkapping filter. De bouw van de ruwbouw van het onderkomen van de waterwinkeltjes was de taak van de bevolking. In het ene dorp ging de bouw zonder problemen terwijl in het andere dorp dit wat langer duurde. Het project zorgde voor de ramen en deuren en cement voor de vloer.
Eindrapport maart 2009
14
15 Bij de filters die waren gebouwd in een ander project (gezond water voor Benin) van Stichting Le Pont was onder invloed van de zon algvorming in het water geconstateerd. Om ditzelfde te voorkomen in dit project werd besloten de waterwinkeltjes dicht tegen het filter te plaatsen en een lang dak te plaatsen zowel over het winkeltje als het filter om zodoende het water te beschermen tegen het zonlicht. De basisinrichting van de waterwinkeltjes werd in overleg met de bevolking van de zeven dorpen vastgesteld en aangeschaft door onze partner NGO AFAP. Het bestond o.a. uit: rijst, spaghetti, macaroni, lucifers, suiker, kleine blikjes tomatenpuree, pitten voor olielampen, toiletzeep, waspoeder, antimuggen spiraaltjes etc. In alle dorpen werd besloten om dat de opbrengst van het water en deze producten in een gezamenlijke kas terecht moest komen en dat de beheerder van de winkeltjes uit deze kas zal worden betaald.
Gemeenschappelijk dak voor filter en winkel (bouw winkel nog niet gestart).
Start bouw waterwinkel.
Waterwinkel gereed.
Interieur waterwinkel.
Eindrapport maart 2009
15
16
Op elke waterwinkel werd dit bord aangebracht.
Latrines. Om de hygiëne in de, door het project bereikte, dorpen te bevorderen zijn er familie-w.c.’s, zogenaamde latrines gebouwd. Er waren er vijf per dorp gepland, totaal dus 35. Door de extra uitgave voor de onvoorziene voorzieningen bij de waterinlaten moesten we dit in aantal in de laatste drie dorpen terug brengen naar drie. Deze latrines hebben een voorbeeldfunctie en het is de bedoeling dat de dorpelingen deze na afloop van het project zelf gaan bouwen. Een deel kan worden gefinancierd uit de kas van de waterwinkeltjes in de vorm van een lening aan een familie die zelf een latrine wenst te bouwen.
Fundering latrine.
Eindrapport maart 2009
16
17
Afdekplaat (gestort op de grond voor het plaatsen). Latrine gereed.
Opening van de installaties Alle filterinstallaties zijn, nadat deze enige tijd hadden gefunctioneerd, het water was getest en dus als goed konden worden beschouwd, door middel van een officiële ceremonie aan de bevolking overgedragen. In de verschillende dorpen ging dit met de nodige feestelijkheden gepaard.
Overdracht ceremonies.
Impact van de investeringen per hoofd Het is moeilijk om een berekening van elke activiteit per hoofd van de bevolking te maken. In zeven dorpen zijn filters, waterwinkels en familielatrines aangelegd voor ongeveer 7000 mensen. De directe investering was 40.362 Euro voor de 7 filters, wat ongeveer neerkomt op 5,76 euro per persoon. Voor de latrines is dit 12.599 Euro, wat omgerekend uitkomt op 1,80 Euro per persoon. Dit zijn echter de enkele investeringen zonder de supervisiekosten. De totale projectkosten waren 64.799 Euro waarvan 57.299 Euro door de Provincie Noord Holland. Dit is dus per hoofd wat bereikt is in dit project respectievelijk 9,26 Euro en 8,19 Euro.
Eindrapport maart 2009
17
18
Conclusies en aanbevelingen organisatie Er is onderzoek nodig naar de mogelijkheid de verschillende watercomités al dan niet te verenigen, waarbij daar waar nodig met gezamenlijke kracht kan worden opgetreden en ondernomen (zoals testen van waterkwaliteit, oplossen van technische problemen e.d.). Anderzijds is het belangrijk dat elk comité autonoom blijft, dicht bij de bevolking, en onafhankelijke verantwoordelijkheid bezit. Ze zijn elk apart verantwoordelijk voor de problemen inzake water en hygiëne – dus onder meer voor de filters en het functioneren ervan, en de continuïteit van het verkoopsysteem – en voor het gebruik/onderhoud/financiën. Stichting Le Pont en NGO AFAP zullen de dorpen nog geregeld bezoeken en de comités verder begeleiden. vervolg In alle zeven dorpen zijn de waterfilters en de bijbehorende waterwinkeltjes gerealiseerd. Van de totaal voorziene aantal w.c.’s (latrines) van 35 zijn er 25 gerealiseerd. Voor de problemen genoemd met de waterinlaten bij de filters was geen budget voorzien. Dit is dus de reden dat het totaal aantal voorziene w.c.’s niet kon worden gerealiseerd. Waarschijnlijk zijn de filters en latrines geschikt voor veel meer dorpen in de omgeving. In dat licht zou het zinvol zijn de technieken en organisatie op wat grotere schaal te beschouwen. Dit zou moeten gebeuren als parallelle taak, naast verdere voortgang van de aanleg van de filters en latrines. Daarmee wordt immers in een onmiddellijke behoefte voorzien. Als onderdeel van een grootschaliger studie past ook de monitoring van het gebruik van de reeds geïnstalleerde voorzieningen. Het is jammer dat de Provincie Noord Holland de ontwikkelingssamenwerking uit zijn beleid heeft geschrapt. Stichting Le Pont is naarstig op zoek naar andere partners om dit nuttige project ook in nadere dorpen kan laten plaatsvinden. Drinkwater blijft in Benin een probleem en is de basis van alle verdere ontwikkeling.
Eindrapport maart 2009
18
19
Bijlage 1 Projectbegroting (zoals in projectvoorstel) Project begroting (in Euro's) N°
Omschrijving
LB
Verdeling Qté Eenheids
Bedrag
Prijs
Lokale
Externe
bijdrage
Financiering
1 VERGADERINGEN EN VOORLICHTING 1.1 Voorlichting watercomités 1.2 Hygiëne voorlichting in de dorpen 1.3 Andere voorlichtingsactiviteiten
7
300 €
2.100 €
1.250 €
850 €
21
250 €
5.250 €
2.000 €
3.250 €
7
100 €
700 €
0€
700 €
8.050 €
3.250 €
4.800 €
TOTAAL 1 2 INVESTERINGEN 2.1 Bouw van huisjes waterverkooppunten
7
500 €
3.500 €
0€
3.500 €
2.2 Startinventaris waterverkooppunten
7
150 €
1.050 €
0€
1.050 €
4.550 €
0€
4.550 €
14.000 €
1.400 €
12.600 €
14.000 €
1.400 €
12.600 €
TOTAAL 2 3 BOUW FAMILIELATRINES 3.1 Bouw familielatrines (5 per dorp)
35
400 €
TOTAAL 3 4 BOUW FILTERS 4.1 Bouw langzame zandfilters
7
4.000 €
28.000 €
3.150 €
24.850 €
4.2 Aanschaf pomp
7
1.500 €
10.500 €
0€
10.500 €
TOTAAL 4
38.500 €
3.150 €
35.350 €
TOTAAL
65.100 €
7.800 €
57.300 €
Eindrapport maart 2009
19
20
Bijlage 2 dorpsparticipatie in geld en totaal realisaties Dorpsparticipatie in geld t/m september 2007
Naam dorp
Zandfilter Gevraagde
Ontvangen participatie
participatie
Francs CFA
Euro
Familielatrines Aantal
Gevraagde Ontvangen participatie
gerealiseerd participatie Francs CFA
Euro
Aantal gerealiseerd
Tové
€ 450,00
299.200 FCFA
€ 449,92
1
€ 200,00 133.100 FCFA
€ 200,15
5
Agoundji
€ 450,00
299.300 FCFA
€ 450,08
1
€ 200,00 133.800 FCFA
€ 201,20
5
Houndji
€ 450,00
297.700 FCFA
€ 447,67
1
€ 200,00 167.500 FCFA
€ 251,88
5
Mitro
€ 450,00
293.200 FCFA
€ 440,90
1
€ 200,00 158.300 FCFA
€ 238,05
5
Docomey
€ 450,00
253.100 FCFA
€ 380,60
1
€ 200,00 118.900 FCFA
€ 178,80
3
Mondotokpa
€ 450,00
274.200 FCFA
€ 412,33
1
€ 200,00 121.800 FCFA
€ 183,16
3
Akpamé
€ 450,00
283.800 FCFA
€ 426,77
1
€ 200,00 124.700 FCFA
€ 187,52
3
€ 3.150,00 2.000.500 FCFA € 3.008,27
7
€ 1.400,00 958.100 FCFA € 1.440,75
29
Totaal
Eindrapport maart 2009
20
21
Bijlage 3 Bijgestelde begroting zoals in voorgaand rapport Bijgestelde begroting N° LB
Omschrijving
Verdeling Externe Qté Eenheids Uitgave Lokale bijdrage
Prijs 1 VERGADERINGEN EN VOORLICHTING 1.1 Voorlichting watercomités 1.2 Hygiëne voorlichting in de dorpen 1.3 Andere vergaderingen TOTAAL 1 2 INVESTERINGEN 2.1 Bouw van huisjes waterverkooppunten 2.2 Startinventaris waterverkooppunten TOTAAL 2 3 BOUW FAMILIELATRINES 3.1 Bouw familielatrines (5 per dorp)
7 21 7
300 € 250 € 100 €
2.100 € 950 € 5.250 € 2.000 € 700 € 0€ 8.050 € 2.950 €
1.150 € 3.250 € 700 € 5.100 €
7 7
500 € 150 €
3.500 € 1.050 € 4.550 €
0€ 0€ 0€
3.500 € 1.050 € 4.550 €
325 € 11.375 € 1.400 €
9.975 €
11.375 € 1.400 €
9.975 €
3.932 € 27.524 € 3.150 € 1.500 € 10.500 € 0€
24.374 € 10.500 €
38.024 € 3.150 €
34.874 €
35
TOTAAL 3 4 BOUW FILTERS 4.1 Bouw langzame zandfilters 4.2 Aanschaf pomp
7 7
TOTAAL 4 5 DIVERSE 5.1 Testen water in laboratorium TOTAAL 5 TOTAL GENERAL
Financiering
14
200 €
2.800 €
0€
2.800 €
2.800 €
0€
2.800 €
64.799 € 7.500 €
57.299 €
Opmerkingen: 1) De zandfilters vallen iets goedkoper uit. 2) De watertesten uit rubriek 5 waren niet voorzien dus dit geeft meerkosten. De eenheidsprijzen evenals het aantal van de latrines is verlaagd. We zijn net met de latrines van start gegaan en denken dat deze nieuwe eenheidsprijzen voldoende zijn.
Eindrapport maart 2009
21
22
Bijlage 4 Totale projectuitgave Totaal uitgave N° LB 1 1.1 1.2 1.3 2 2.1 2.2 3 3.1 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Omschrijving Qté Eenheids Prijs VERGADERINGEN EN VOORLICHTING Voorlichting watercomités 7 300 € Hygiëne voorlichting in de dorpen 21 218 € Andere vergaderingen 7 100 € TOTAAL 1 INVESTERINGEN Bouw van huisjes waterverkooppunten 7 451 € Startinventaris waterverkooppunten 7 129 € TOTAAL 2 BOUW FAMILIELATRINES Bouw familielatrines 29 434 € TOTAAL 3 BOUW FILTERS Bouw langzame zandfilters Aanschaf pomp, aggregaat etc. Installatie pomp, leidingwerk etc. Putbuizen etc. voor waterinlaat Muur tegen erosie TOTAAL 4
5 DIVERSE 5.1 Testen water in laboratorium TOTAAL 5 TOTAL GENERAL
Eindrapport maart 2009
Uitgave
Verdeling Lokale Externe bijdrage Financiering
2.100 € 4.568 € 700 € 7.368 €
950 € 2.000 € 0€ 2.950 €
1.150 € 2.568 € 700 € 4.418 €
3.158 € 902 € 4.060 €
0€ 0€ 0€
3.158 € 902 € 4.060 €
12.599 € 12.599 €
1.441 € 1.441 €
11.158 € 11.158 €
7 7 7 3 2
3.932 € 1.370 € 135 € 401 € 549 €
27.524 € 9.590 € 947 € 1.203 € 1.098 € 40.362 €
3.009 € 0€ 0€ 0€ 0€ 3.009 €
24.515 € 9.590 € 947 € 1.203 € 1.098 € 37.353 €
3
361 €
1.083 € 1.083 € 65.472 €
0€ 0€ 7.400 €
1.083 € 1.083 € 58.072 €
22
23
Bijlage 5 Totale projectuitgave gedetailleerd Totaal uitgave gedetailleerd N° LB
Datum
Omschrijving Uitgave
1 1.1 1.2 1.3
21-4-2007 15-1-2008 8-10-2008
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8
12-1-2008 20-1-2008 20-1-2008 10-1-2008 17-8-2008 23-8-2008 12-8-2008 6-7-2008
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7
15-10-2007 15-10-2007 15-10-2007 15-10-2007 6-6-2008 6-6-2008 6-6-2008
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.9 4.10 4.11
15-10-2007 15-10-2007 15-10-2007 15-10-2007 6-6-2008 6-6-2008 6-6-2008 16-10-2008 22-10-2008 8-12-2008 30-11-2008 30-11-2008
5 5.1 12-12-2008
In FCFA VERGADERINGEN EN VOORLICHTING 1e tranche vergaderingen en voorlichting 1.600.000 2e tranche vergaderingen en voorlichting 1.600.000 3e tranche vergaderingen en voorlichting 1.700.000 TOTAAL 1 4.900.000 INVESTERINGEN Bouw huisjes waterverkoop Agoundji 300.000 Bouw huisjes waterverkoop Hondji 300.000 Bouw huisjes waterverkoop Nitro 300.000 Bouw huisjes waterverkoop Tové 300.000 Bouw huisjes waterverkoop Akpamé 300.000 Bouw huisjes waterverkoop Docomey 300.000 Bouw huisjes waterverkoop Mondotokpa 300.000 Startinventaris waterverkooppunten 600.000 TOTAAL 2 2.700.000 BOUW FAMILIELATRINES Bouw 5 latrines Agoundji 1.442.400 Bouw 5 latrines Hondji 1.442.400 Bouw 5 latrines Nitro 1.442.400 Bouw 5 latrines Tové 1.442.400 Bouw 3 latrines Akpamé 869.650 Bouw 3 latrines Docomey 869.650 Bouw 3 latrines Mondotokpa 869.650 TOTAAL 3 8.378.550 BOUW FILTERS Bouw langzame zandfilter Agoundji 2.614.639 Bouw langzame zandfilter Hondji 2.614.639 Bouw langzame zandfilter Nitro 2.614.639 Bouw langzame zandfilter Tové 2.614.639 Bouw langzame zandfilter Akpamé 2.614.639 Bouw langzame zandfilter Docomey 2.614.639 Bouw langzame zandfilter Mondotokpa 2.614.639 Aanschaf pomp, aggregaat etc. 6.377.350 Installatie pomp, leidingwerk etc. 630.000 Putbuizen etc. voor waterinlaat 800.000 Muur tegen erosie Mondotokpa 365.141 Muur tegen erosie Tové 365.141 TOTAAL 4 26.840.105 DIVERSE Testen water in laboratorium 720.000 TOTAAL 5 720.000 TOTAAL GENERAL 43.538.655
Eindrapport maart 2009
Verdeling Lokale Externe In Euro bijdrage Financiering
FCFA FCFA FCFA FCFA
2.406 € 2.406 € 2.556 € 7.368 €
950 € 2.000 € 0€ 2.950 €
1.456 € 406 € 2.556 € 4.418 €
FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA
451 € 451 € 451 € 451 € 451 € 451 € 451 € 902 € 4.060 €
0€ 0€ 0€ 0€ 0€ 0€ 0€ 0€ 0€
451 € 451 € 451 € 451 € 451 € 451 € 451 € 902 € 4.060 €
FCFA 2.169 € FCFA 2.169 € FCFA 2.169 € FCFA 2.169 € FCFA 1.308 € FCFA 1.308 € FCFA 1.308 € FCFA 12.599 €
201 € 252 € 238 € 200 € 188 € 179 € 183 € 1.441 €
1.968 € 1.917 € 1.931 € 1.969 € 1.120 € 1.129 € 1.125 € 11.159 €
FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA FCFA
3.932 € 3.932 € 3.932 € 3.932 € 3.932 € 3.932 € 3.932 € 9.590 € 947 € 1.203 € 549 € 549 € 40.361 €
451 € 448 € 441 € 450 € 427 € 381 € 412 € 0€ 0€ 0€ 0€ 0€ 3.009 €
3.481 € 3.484 € 3.491 € 3.482 € 3.505 € 3.551 € 3.519 € 9.590 € 947 € 1.203 € 549 € 549 € 37.352 €
FCFA 1.083 € FCFA 1.083 € FCFA 65.472 €
0€ 0€ 7.400 €
1.083 € 1.083 € 58.072 €
23
24
Bijlage 6 Facturen
Eindrapport maart 2009
24
25
Eindrapport maart 2009
25
26
Eindrapport maart 2009
26
27
Eindrapport maart 2009
27
28
Eindrapport maart 2009
28
29
Eindrapport maart 2009
29
30
Eindrapport maart 2009
30
31
Eindrapport maart 2009
31
32
Eindrapport maart 2009
32
33
Eindrapport maart 2009
33
34
Eindrapport maart 2009
34
35
Eindrapport maart 2009
35
36
Eindrapport maart 2009
36
37
Eindrapport maart 2009
37
38
Eindrapport maart 2009
38
39
Eindrapport maart 2009
39
40
Eindrapport maart 2009
40
41
Eindrapport maart 2009
41
42
Eindrapport maart 2009
42
43
Eindrapport maart 2009
43
44
Eindrapport maart 2009
44
45
Eindrapport maart 2009
45
46
Eindrapport maart 2009
46
47
Eindrapport maart 2009
47
48
Eindrapport maart 2009
48
49
Eindrapport maart 2009
49
50
Eindrapport maart 2009
50
51
Eindrapport maart 2009
51
52
Eindrapport maart 2009
52
53
Eindrapport maart 2009
53
54
1 euro = 665 FCFA.
Eindrapport maart 2009
54
55
Bijlage 7 Resultaat watertesten laboratorium Agoundji kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
55
56 Agoundji kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
56
57 Akpamé kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
57
58 Akpamé kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
58
59 Docomey kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
59
60 Docomey kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
60
61 Houndji kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
61
62 Houndji kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
62
63 Mitro kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
63
64 Mitro kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
64
65 Mondotokpa kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
65
66 Mondotokpa kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
66
67 Tové kwaliteit water voor het filteren
Eindrapport maart 2009
67
68 Tové kwaliteit water na het filteren
Eindrapport maart 2009
68
69
Bijlage 8 Kaart Benin
Eindrapport maart 2009
69
70
Bijlage 9 Kaart provinciale indeling Benin
Eindrapport maart 2009
70
71
Bijlage 10 kaart plaats gemeente Dangbo en ligging van de dorpen
= G e meentegrens • = Dangbo (hoofdplaats van gemeente Dangbo) 1 = Hondji 2 = Docomey 3 = Tové 4 = Agoundji 5 = Mondotokpa 6 = Akpamé 7 = Mitro
Werkgebied Project ‘Gezond initiatief: gezond water’ (gemeente Dangbo)
Eindrapport maart 2009
71