Professionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel

Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM

FACTSHEET Cursus Professionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel

Algemeen In deze cursus staat het professionele handelen van assistenten, vakleerkrachten en (leraar)ondersteuners centraal gericht op het zelfstandig werken met leerlingen aan schoolse taken. Deze professional heeft zicht op leerplannen voor het onderwijs die hij in afstemming met de leraar zelfstandig uitvoert. Zijn leerplannen bevatten een variatie aan didactische werkvormen, onder meer (klassikale) instructie, zelfstandig werk, groepswerk, samenwerkend leren, werken aan thema’s en projecten. Hij/Zij maakt doelmatig gebruik van didactische variatie en stelt die bij waar nodig. Om deze taken optimaal te kunnen vormgeven stemt de professional af op de pedagogische en didactisch onderwijsbehoeften van de leerlingen. Dit alles binnen het wettelijk kader van het (speciaal)onderwijs en vanuit moderne onderwijskundige inzichten.

Inhoud In deze cursus komen de volgende onderwerpen aan bod(afgestemd op de behoeften en leervragen van de deelnemers): Bijeenkomst 1 Gemeenschappelijke ontwikkelingen in alle onderwijstypen VO De leerling  Verwerven van kennis, vaardigheden en een onderzoekende houding  Socialisatie: opvoeden tot burgerschap  Talentontwikkeling  Een plaats in de samenleving verwerven: participatie De leraar  Personalisatie: maatwerk, gericht op individuele mogelijkheden van de leerling  Samenwerken met de omgeving  Kwaliteit leveren en dit zichtbaar maken: opbrengstgericht werken  Kostenbewustzijn Passend Onderwijs Ontwikkelingsperspectief  Voor alle leerlingen in het speciaal onderwijs  Ontwikkelingsperspectief: de ontwikkelingsmogelijkheden van een leerling op de lange termijn, gebaseerd op het verwachte uitstroomniveau of uitstroombestemming Uitstroomprofiel  Vervolgonderwijs

Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM Arbeidsmarktgericht - Betaalde arbeid beschermd wonen en werken  Dagbesteding arbeidsmatige dagbesteding activiteitengerichte dagbesteding belevingsgerichte dagbesteding Wet Kwaliteit VSO Opbrengstgericht werken - Weten wat je wilt bereiken, hoe je dat wilt bereiken en hoe je nagaat of je het bereikt hebt Handelingsgericht werken - De leerling in zijn/haar context Onderwijs gericht op wonen, werken, vrijetijd, burgerschap, gezondheid en bewegen Participatie en eigen regie Kerndoelen Kerndoelen uitstroomprofiel vervolgonderwijs Kerndoelen uitstroomprofiel Arbeidsmarkt Kerndoelen uitstroomprofiel Dagbesteding Kerndoelen zijn streefdoelen! 

Lessen ontwerpen: doelen stellen

Doelen vaststellen

Leeractiviteiten ontwerpen

Evalueren en waarderen

Leeractiviteiten begeleiden  

    

Vygotski: zone van de naaste ontwikkeling De zone van de naaste ontwikkeling geeft de volgende stap aan die leerling kan doen met ondersteuning en begeleiding (vaak instructie) Het gaat om wat een leerling in potentie kan Belangrijk is dan om te weten waar de leerling nu staat (de zone van de actuele ontwikkeling) Het probleem van overvragen en onderstimulering Kennisdoelen Vaardigheidsdoelen Houdingsdoelen

Bijeenkomst 2 Doelen SMART formuleren Moderne onderwijsopvattingen  Leren is een constructief proces

Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM  Leren is een sociale activiteit  Leren vindt in voor de leerling betekenisvolle situaties plaats  Motivatie is de basis van al het leren  Nieuwe kennis moet verbonden worden met voorkennis  Leren is mogelijk binnen de zone van de naaste ontwikkeling  Dan is kennis van de zone van actuele ontwikkeling cruciaal  Leerlingen hebben strategieën nodig  Zelfregulatie is belangrijk – reflectie dus noodzakelijk  Leren moet gericht zijn op begrijpen  Transfer vindt niet vanzelf plaats  Oefenen vraagt tijd  Individuele verschillen eisen een flexibel programma Model didactische analyse van Gelder  Beschrijf de activiteit  Formuleer het doel: voor de lln. en voor jezelf  Maak de beginsituatie helder  Beschrijf de activiteit stap voor stap Inleiding Kern Afsluiting  Benoem de leermiddelen en materialen die je nodig hebt  Evaluatie: proces en product Directe instructiemodel

Bijeenkomst 3 De ecologie van de leerling

Leerlingkenmerken Omgevingskenmerken en hun mogelijke impact Moeilijk verstaanbaar gedrag/ongewenst gedrag “Normaal lastig gedrag”

Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM Past bij een bepaalde ontwikkelingsfase Tweejarigen bijvoorbeeld, slaan, schoppen en bijten vaker dan op welke andere leeftijd dan ook Tussen de 2 en 10 jaar neemt bij verreweg de meeste kinderen het ongewenste gedrag af  Normale jonge kinderen gehoorzamen in 20-40% van de gevallen niet aan de verzoeken van hun ouders  Bij jongens rond 11 jaar is dit vaak 50%  Adolescenten ‘moeten’ conflicten hebben met hun opvoeders, om een eigen identiteit te ontwikkelen en los te komen van hun opvoeders Ernstig probleemgedrag  heeft negatieve gevolgen voor het (psychosociale) functioneren van het kind of de jongere en voor de omgeving  Er ontstaat een patroon (= langdurig) van negativistisch, opstandig, ongehoorzaam en/of vijandig gedrag, waarbij grondrechten van anderen en belangrijke sociale normen of regels worden overtreden Traject  Deskundige inschakelen  Deze zal starten met screening (m.b.v. een gevalideerde en gestandaardiseerde vragenlijst systematisch vaststellen of mogelijk sprake is van een ernstig gedragsprobleem)  Indien mogelijk sprake van een ernstig gedragsprobleem vervolgens diagnostiek door orthopedagoog of psycholoog  Tenslotte classificatie (bijvoorbeeld ADHD of autisme) Werken aan gewenst gedrag: gewenst gedrag moet je leren, net zoals taal, rekenen of tuinieren Een programma voor sociaal-emotioneel leren 

Bijeenkomst 4 Autisme: uitgewerkt voorbeeld van de classificatie van een stoornis  Filmfragment  Classificatie  Hoofdkenmerken  Uitingsvorm  Aspecten die voor school/het onderwijs belangrijk zijn  Begeleiding en ondersteuning, onder andere visualisatie  Discussie: onkunde – onwil  Bron: Van Berckelaer-Onnes, I. (2012)(Red). Autisme op school. Een passend aanbod binnen Passend Onderwijs. Amsterdam: Boon. Communiceren met en begeleiden van VSO leerlingen  Kenmerken van luisteren  Verschillende soorten vragen Schema verschillende soorten vragen  Eigen ervaringen Begeleiden: de Roos van Leary

Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM

Bijeenkomst 5 Coachen, begeleiden of sturen?  Van meer sturing door onderwijsassistent naar meer leerlinggestuurd  Adequate interventies  Rol onderwijsassistent  Uitkomsten voor de leerling o Keuzes mogen maken o Participatie en betrokkenheid - zelfmotivatie o Bewustwording ‘gewone manier van doen’ o Bewustwording van andere strategieën o Succeservaringen opdoen met de alternatieve strategieën o De kans krijgen deze alternatieve strategieën veelvuldig in betekenisvolle situaties toe te passen o Zelfregulatie – regie voeren

Zelfbeeld van de leerling Samenwerkingsvaardigheden – Coöperatief leren In gesprek met de leerling – de Belevingsvragenlijst Scholieren

Werkvormen  De werkvormen zijn interactie, instructie, reflectie, intervisie, training en begeleiding. Bijzonderheden  De cursus wordt afgesloten met een bewijs van deelname. Voor deelname aan de cursus is het belangrijk dat men minimaal 80% aanwezig is en tijdens de cursusbijeenkomsten een actieve bijdrage levert door het meedoen aan groepsopdrachten. Tussen de bijeenkomsten door krijg men opdrachten mee voor in de eigen praktijk. Het is van belang dat deze opdrachten ter voorbereiding aan de volgende bijeenkomst worden uitgevoerd. Eigen casuïstiek verlevendigd de cursus en zorgt voor de noodzakelijke verbinding met de eigen praktijk. Omvang

Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM U kunt rekenen op 40 uur studielast inclusief de vijf bijeenkomsten.