Professionalisering Kinderopvang in Europees perspectief. Welke soort professional hebben we nodig?
Dr. Jan Peeters VBJK Vakgroep Sociale Agogiek Universiteit Gent
Evolutie Professionaliteit in de Kinderopvang in Vlaanderen • 1970: diploma verplicht • 1980_ 2007: spiraal van deprofessionalisering : grote uitbreiding in ko zonder kwalificatievereisten o 1980-1985: Diploma verliest aan belang (begin tachtiger jaren) o 1986-1999: Competentieverhoging door bijscholing en korte opleidingen o 2000 tot 2007: Deprofessionalisering groepsopvang • 2007-2014: coherente aanpak: beleid, onderzoek, onderwijs, kinderopvangorganisaties o Onderzoeken: belang van coaching (Vlaams 2008, Europees, 2011,2014) o Beleid: -Kwalificatie op agenda: nieuw decreet 2014 -Pedagogische en Taalondersteuners (PTO): 11 organisaties / 33 FTE coachen (2014) o Opleiding PJK (2011-2014) o Modellen voor pedagogische begeleiding: nieuwe producten om coaching vorm te geven (2013)
Coherente aanpak om neerwaartse spiraal te doorbreken van 2008 tot nu Onderzoek/ onderwijs
Modellen voor begeleiding/coaching
beleidsmaatregelen
Hoge pedagogische kwaliteit en kwalificatieniveau • Kinderopvang van lage kwaliteit veroorzaakt stress, die risico’s inhoudt voor de jongste kinderen (UNICEF, 2008) • KO van hoge kwaliteit positieve impact vooral voor sociaal kwetsbare groepen: spiraal van achterstand doorbreken (Leseman, 2009-Euridyce, 2009; EPPE, 2004; UNICEF, 2008; OESO, 2006) • Kwalificaties en opleidingsniveau medewerkers belangrijkste randvoorwaarde voor kwaliteit (zie literatuuroverzicht CoRe, 2011)
Een ongelijke start: kansarme driejarige kinderen: 400 woorden, middenklasse kinderen 1200
B. Hart & T. Risley (1995)
• “Als de wedstrijd al voor de helft gelopen is nog voor het kind aan de school begint, dan moeten we nagaan wat er gebeurt in de eerste levensjaren (Esping-Andersen, 2005)
Literatuuroverzicht (CoRe, 2011; Lazzari, et al, 2013) • Brede consensus tussen onderzoekers en internationale organisaties (OECD, UNICEF, EU), dat de kwaliteit van ECE en uiteindelijk de resultaten voor de kinderen en de gezinnen en vooral voor zij die in kansarmoede leven, afhankelijk is van goed opgeleid, ervaren en competent personeel. • Een hoger niveau van initiële vorming gaat samen met betere kwaliteit en betere resultaten van de kinderen (Fukkink&Lont, 2007; Sylva et al , 2004) meer stimulerende, warmere en meer ondersteunende interacties met de kinderen. (OECD, 2006)
Literatuuroverzicht (CoRe, 2011; Lazzari, et al, 2013) • de inhoud van de initiële opleiding en de bijscholing is belangrijk (OECD, 2006): link met praktijk • Enkele dagen cursus zullen de pedagogische praktijk niet veranderen (Fukkink, Lint, 2007)
ECE Beroepen en de initiële opleiding in Europa (ISCED 5 of meer) (Oberhuemer, et al., 2010) • “Jonge Kind”-professional (0 to 6) Letland, Slovenië,
Zweden, Noorwegen, • “kleuteronderwijs” professional (3 to 6) België, Cyprus, Malta • “kleuter- en lager onderwijs” professional (2/ 4 to 12) Frankrijk, Nederland, Bulgarije, Romenië
• “sociaal pedagoog” professional ( van 0 to 99) Denemarken, Luxemburg, Finland • Professional voor kinderopvang en opvoedingsondersteuning (Frankrijk, België, Fl, PJK )
Kwalificaties niveau beroepsonderwijs of lager tot 40/ 50% uit van de arbeidskrachten (CoRe, 2011; Van Laere, Peeters, Vandenbroeck, 2012)
Belangrijke rol naar ouders en kinderen vooral naar de kansarme groepen
Weinig kwalificatievereisten Beperkte toegang tot kwalificerende beroepsvervolmaking Focus die ligt op het praktische verzorgende werk en dit kan de holistische pedagogische aanpak in de verdrukking brengen
Impact of Continuous Professional Development of ECEC practitioners on children’s outcomes (Eurofound research: Peeters, et al, 2014)
• Systematisch literatuur onderzoek naar effect van permanent leren (CPD) • Onderzoek van alle bestaande literatuur in Europa (19.000 studies) • 70 tal studies weerhouden Kindbegeleiders zijn in staat om de praktijk te verbeteren als ze de kans krijgen om te leren in groepen waarin kan gereflecteerd worden op de praktijk en waarbij een pedagogisch coach dit proces ondersteunt vanuit een wetenschappelijk onderbouwd pedagogisch raamwerk
Welke vormen van permanente bijscholing zijn effectief? (Peeters, et al, 2014) Kindbegeleiders actief betrekken bij het proces van verbetering van de pedagogische kwaliteit binnen het kinderdagverblijf. Effectieve interventies om de kwaliteit te verbeteren zijn gericht op het leren in de praktijk en dit in dialoog met collega’s en ouders.
Pedagogisch begeleider begeleidt sessies op kindvrije momenten
Effectieve permanente training vertrekt van een coherent pedagogisch raamwerk, dat gebaseerd is op degelijk onderzoek en dat inspeelt op lokale noden.
Welk soort professional heeft kinderopvang nodig ? De Warme Professional, (Peeters, 2008), Schön, 1983, Moss, 2003, Cameron, 2005, Oberhuemer, 2005, Rinaldi, 2006…
In staat zijn om in vastgelegde standaarden te behalen
•Vanuit praktijk nieuwe kennis en manieren van omgaan met kinderen, ouders en collega’s kunnen ontwikkelen •Kunnen voldoen aan complexe eisen in specifieke context
Welke factoren maken van kindbegeleider een actor van verandering? (Peeters, 2008; CoRe, 2011, case study Pistoia, Gent))
• Ondersteuning door pedagogisch begeleider/coach -Analyseren van praktijksituaties:
• Het ontwikkelen van actie-gerichte competenties: pedagogische praktijk veranderen
Resultaten van studie i.o.v. EC over competentievereisten (CoRe, 2011) Competente praktijk veronderstelt competente ondersteuning- systemen Belang pedagogisch coach die reflectie op praktijk stimuleert om tot kwaliteitsvolle praktijk te komen Belang van het democratisch samenwerken tussen verschillende beroepsgroepen Heruitvinden van de permanente vorming
CoRe aanbevelingen: Condities voor competent systeem/ lerende organisatie Participerende aanpak: alle professionals en de ouders worden betrokken Maak de praktijk zichtbaar en bespreekbaar
Evenwaardige en wederkerige relatie theorie/praktijk, kritisch reflecteren op praktijk, analyse van de praktijk, documenteren
TEAM / KINDEROPVANGINSTELLING
KINDEROPVANGORGANISATIE 013)
Rol van Coach binnen het competent systeem(CoRe, 2011, Peeters,
PEDAGOGISCH MEDEWERKER
KIND & GEZIN /BELEIDSMAKERS
INTERNATIONALE NETWERKEN
INTERNATIONALE ORGANISATIES
KINDBEGELEIDER: Actieve actor in het proces van professionalisering Initiële training
Engagement in permanent leren (cursussen, studie dagen)
Professionele literatuur
Reflecteren op eigen praktijk
TEAM / INSTELLING: gemeenschappelijke pedagogische benadering Team vergaderingen
Coaching door mentor: stimuleren van reflectie
Leergemeen schap ontwikkelen
Kwaliteit samen met ouders vastleggen
Competenties om te werken in context van diversiteit en armoede (Peeters, Sharmahd,2014) Openheid voor dialoog met ouders, collega’s en kinderen op basis van gelijkwaardigheid Bereid zich te engageren en in staat zijn te werken aan sociale vooruitgang
In staat zijn tot kritisch reflecteren op de eigen pedagogische praktijk en van het team en de organisatie In staat zijn om nieuwe pedagogische kennis en praktijk vorm te geven
OPLEIDINGSINSTITUTEN/ KINDEROPVANGORGANISATIES LOKALE OVERHEID: GEDIVERSIFIEERD LEERBELEID Training en intervisie van directeuren Vaststellen leernoden
Startopleidingen voor nieuwe teams
documentatiecentra
Uitwisseling van interessante praktijken
Peer groups over gemeenschappelijke thema’s
OVERHEID: COHERENT PROFESSIONALISERINGSBELEID
Accreditatie van centra die coaching aanbieden
Kwaliteitstandaarden voor toegankelijkheid en gelijke kansen
Accreditatie opleidingsinsituten
kwalificatie vereisten
Competentieprofielen
Zelf evaluatie richtlijnen
Financiële middelen tav mentoring en training,
Hoe leren kindbegeleiders (in opleiding)? Competent systeem/ lerende organisatie Gediversifieerd en coherent competentiebeleid
Begeleiding door pedagogisch coach/mentor
Stimuleren van pedagogisch reflecteren
Teambijeenkomsten over pedagogische werking
Collegiaal leren
Praktijk zichtbaar en bespreekbaar maken
Verhogen individuele competenties kindbegeleider Stimulerende interacties met kinderen
Dialoog met ouders
Maximale ontwikkelingskansen voor alle kinderen
Beleid/ Onderwijs/Kinderopvangorganisaties/ Onderzoek • April 2014: Decreet kinderopvang treedt in werking: voor elke job in KO een kwalificatie vereist en elke begeleider wordt pedagogisch ondersteund • Juni 2014: eerste pedagogische coachen vanuit bachelor Pedagogie Jonge Kind studeren af • 2012- 2013: 3 modellen voor Pedagogisch coaching /mentoring zijn uitgetest en gepubliceerd • MEMoQ: pedagogisch raamwerk
Decreet opvang Baby’s en Peuters • Kwalificaties • Elke kinderbegeleider en elke verantwoordelijke in de kinderopvang moet kwalificaties hebben. Men kan dit op verschillende manieren aantonen: via een diploma, een ervaringsbewijs of via een attest van verworven competenties. In een overgangsperiode worden gelijkstellingen voorzien voor wie nu al kinderen opvangt en het vak kent. • Pedagogische ondersteuning • Elke kinderbegeleider zal voldoende ondersteund worden, ook wanneer hij of zij alleen werkt. Daarom moet elke organisator van kinderopvang een pedagogisch beleid hebben en in een pedagogische ondersteuning voorzien. Deze zorgen ervoor dat elk kind zich goed voelt in de opvang, betrokken bezig kan zijn en dat zijn ontwikkeling wordt gestimuleerd
Coach: verschillende modellen kunnen hanteren •
Voorzet
Een methodische aanpak om tot een Lerende Organisatie te komen: De Waarderende praktijkanalyse
• Reflectie methodiek in groep • Praktijkervaringen kritisch analyseren vanuit verschillende invalshoeken • Doel: we verruimen onze blik, komen tot nieuwe inzichten en veranderen zo professioneel handelen en kwaliteitsbeleid van voorzieningen en opleidingen Wanda is een samenwerkingsverband van Arteveldehogeschool en VBJK vzw met de steun van ESF. www.projectwanda.be
Ja, ik ga ervoor!
Kennismakingstraject Gezinsopvang
Werkmap Bouwen aan je eigen draagkracht
Selectie door dienst
Start Begeleiding door de dienst
Werkmap Bouwen aan je eigen draagkracht
Toolbox Netwerken van onthaalouders
Opleiding en bijscholing
Onthaalouderacademie
Onthaalouders Sterker maken www.gezinsopvanginfo.be
Werken als onthaalouder?
Uitdagingen!
• Binnen Vlaams kwalificatiestructuur competentiebeleid uitbouwen • de vereiste kwalificaties en competenties vastleggen • Meer plaatsen in CVO: werkplekleren gebaseerd op reflectie op praktijk • verticale mobiliteit mogelijk maken door kwalificaties af te stellen op volwassenenonderwijs • Uitbouwen van begeleidingstructuur voor kortgeschoolden Opleiding Kinderzorg aanpassen aan nieuwe decreet: focus op begeleiding , reflectie op praktijk • Geen extra financiering voor pedagogisch begeleiden?
-Meer lezen: - Peeters, J. (2012). De neerwaartse spiraal doorbroken : de professionaliteitsdiscussie in de kinderopvang. In: Van Leeuwen, K. & Van Crombrugge, H. eds. Gezinnen in soorten. Garant -Van Laere, Peeters, Lund, (2012) Valuing the workforce: a 0-6 profession and parity with school teachers. Children in Europe Policy Paper No 8 -Peeters, J. (2008) De Warme Professional. Gent: Academia Press -Urban, M. Vandenbroeck, M. ,Peeters, J. Van Laere, K. , Lazarri, A. (2011) CoRe Final report / Research Documents. (www.vbjk.be) - Kinderen in Europa (2011), Het Competentiedebat -Peeters, Budginaite, Cameron, Hauari, Lazzari, Peleman, Siarova (2014). Impact on CPD and working conditions of ECEC practitionres on quality, staff-interactions and children’s outcomes: a systematic review of research evidence . Gent VBJK
