Prins Filip, Erevoorzitter van de FRDO, Algemene Vergadering van 3 februari FRDO Jaarverslag 2010 Pagina 1 van 59

« Het volstaat niet dat er door de Verenigde Naties mooie principes en akkoorden worden goedgekeurd. Of dat Europa en de regeringen in de lidstaten deze vertalen in strategieën duurzame ontwikkeling. Het is evenzeer nodig dat duurzame ontwikkeling breed wordt gedragen in de samenleving. Dat vergt dat alle maatschappelijke

organisaties

er

mee

hun

schouders

onderzetten.

De

samenwerking tussen vele actoren zoals binnen de raad evenals de interactie met de overheid is complex, maar bijzonder nuttig. Ik ben blij vast te stellen dat deze samenwerking leidt tot interessante beleidsadviezen en nieuwe initiatieven, zoals de FRDO -persprijs duurzame ontwikkeling. » Prins Filip, Erevoorzitter van de FRDO, Algemene Vergadering van 3 februari 2011

FRDO Jaarverslag 2010

Pagina 1 van 59

Pagina 2 van 59


Inhoud 1. Woord vooraf................................................................................................................... 5 2. Doelen en samenstelling ................................................................................................ 7 3. Activiteiten....................................................................................................................... 9 3.1. Beleidsadvisering ........................................................................................................ 9 3.1.1. Adviezen ..................................................................................................................... 9 3.1.1.1. Enkele cijfers ............................................................................................................ 9 3.1.1.2. Aanbevelingen uit de adviezen van de Raad .......................................................... 11 Advies betreffende een ontwerp van koninklijk besluit houdende opheffing van de bepalingen met betrekking tot de etikettering van spuitbussen die geen stoffen bevatten die de ozonlaag afbreken.......................................................................................................... 11 Advies betreffende een ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 oktober 2005 inzake de reductie van het gehalte aan vluchtige organische stoffen in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen………12 Advies duurzaam voedingsysteem.………………………………………………………………13 Advies CO₂ prijssignaal…………………………………………………………………………….15 Advies beleid duurzame ontwikkeling…………………………………………………………….16 Advies klimaatwet…………………………………………………………………………………...17 Duurzaam landgebruik – een centrale maatschappelijke uitdaging…………………………...18 Advies over het ontwerp van afvalplan van NIRAS en over haar strategisch milieueffectenrapport………………………………………………………………………………..18 Adviezen over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel milieuvriendelijke detergentia en over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel houtproducten uit duurzaam beheerde bossen…………………………………..20 Advies voor het Nationale Hervormingsprogramma van België in het kader van de strategie EU2020………………………………………………………………………………………………21 3.1.2. Beleidsdialoog .......................................................................................................... 22 Rondetafel met minister Vanackere: WTO - DDA................................................................ 22 Rondetafel met eerste minister Leterme: EU2020 et NHP .................................................. 22 Rondetafel met minister Magnette: COP 16 in Cancun ....................................................... 23 3.2. Draagvlakverbreding.................................................................................................. 23 3.2.1. Forumactiviteiten ....................................................................................................... 23 Seminarie Biodiversiteit - Uitdagingen en oplossingen ........................................................ 23 3.2.2. Informatie en communicatie ...................................................................................... 24 3.2.2.1. Informatieactiviteiten .............................................................................................. 24 3.2.2.2. FRDO info ............................................................................................................. 24 3.2.2.3. Website ................................................................................................................. 24 3.2.2.4. Pers ...................................................................................................................... 25 3.3. Vertegenwoordiging en contacten ............................................................................ 26 3.3.1. Op internationaal niveau ........................................................................................... 26 3.3.2. Het Europees netwerk van milieu- en duurzame ontwikkelingsraden EEAC .............. 26 3.3.3. Op nationaal niveau .................................................................................................. 27 3.4. Studie en onderzoek .................................................................................................. 29


Pagina 3 van 59

Studie over de energieprestaties van gebouwen ................................................................. 29 4. Werking van de Raad ................................................................................................... 30 4.1. Algemene Vergadering .............................................................................................. 30 4.2. Bureau ........................................................................................................................ 32 4.3. Werkgroepen .............................................................................................................. 33 4.3.1 Deelname aan de werkgroepen ..................................................................... 34 4.3.2 Werkgroep Strategieën .................................................................................. 36 4.3.3 Werkgroep Energie en Klimaat ...................................................................... 36 4.3.4 Werkgroep Internationale Betrekkingen ......................................................... 37 4.3.5 Werkgroep Productnormen ............................................................................ 37 4.3.6 Werkgroep sensibilisatie en communicatie .................................................... 38 4.3.7 Werkgroep Biodiversiteit ................................................................................ 38 4.3.8 Werkgroep ad hoc Duurzaam Voedingssysteem ........................................... 38 4.3.9 Werkgroep ad hoc jaarlijks Forum 2011 ......................................................... 38 4.4. Secretariaat ................................................................................................................ 39 4.4.1. Taken ...................................................................................................................... 39 4.4.2. Milieuverslag ............................................................................................................. 39 4.4.3. Sociaal verslag .......................................................................................................... 44 5. Financieel verslag ......................................................................................................... 47 Bijlage 1: Samenstelling van de Raad in 2010 ................................................................ 50 Bijlage 2: Aanwezigheid op de Algemene Vergadering in 2010..................................... 53 Bijlage 3: Samenstelling van het Bureau in 2010 ........................................................... 56 Bijlage 4: Adviezen van de Raad in 2010......................................................................... 58

Pagina 4 van 59


1. Woord vooraf Geachte lezer, De rol van de FRDO bestaat erin bij te dragen tot het bevorderen van de duurzame ontwikkelingsagenda, het versterken van de participatie en het engagement van de stakeholders en het verbreden van het draagvlak voor duurzame ontwikkeling. Het hoeft weinig betoog dat 2010 een atypisch jaar was voor een beleidsadviesorgaan. Maar dat wil niet zeggen dat we hebben stilgezeten. We keurden elf adviezen goed, wat overeenkomt met een gemiddeld jaar. Drie adviezen kwamen tot stand op eigen initiatief, dat is meer dan gemiddeld. Twee ervan spitsten zich toe op maatregelen om duurzame ontwikkeling te integreren in de reguliere beleidsprocessen. Het eerste „Advies met aanbevelingen voor het duurzame-ontwikkelingsbeleid van de nieuwe federale regering‟ (25/6/10) pleit ervoor dat duurzame ontwikkeling de rode draad zou vormen van het volgende regeerakkoord. En dat elke minister de taak op zich zou nemen om deze visie nadien in zijn beleidsnota te vertalen voor zijn specifiek domein. Om inconsistenties te vermijden, dient daarbij aandacht dient te gaan naar de impact van beslissingen op andere domeinen. Omdat de eerste minister in een regering het best geplaatst is om over zulke brede transversale aanpak te waken, pleitte de raad ervoor de bevoegdheid voor duurzame ontwikkeling in de regering onder te brengen bij de premier. De noodzaak van een geïntegreerde benadering van sociale, financieel-economische en milieukwesties lag ook ten grondslag aan het „Advies voor het Nationale hervormingsprogramma van België in het kader van de strategie EU 2020‟ (27/10/10). Het feit dat de raad het voorbije jaar quasi alleen adviesvragen ontving van de Minister van Klimaat en Energie, wijst erop dat duurzame ontwikkeling door vele ministers nog teveel wordt gelijkgesteld met milieu. Hierdoor worden helaas kansen gemist om bij te dragen tot de „Sustainable New Deal‟ voor België die door de raad wordt verdedigd als antwoord op de crisis. Maar er is geen reden voor pessimisme. Op specifieke beleidsdomeinen namen ministers wel maatregelen waaraan een duurzame-ontwikkelingsvisie ten grondslag lag. In contacten met verantwoordelijken en medewerkers van overheidsdiensten blijkt ook een groeiende bereidheid om hun expertise en creativiteit aan te wenden voor een meer duurzaam beleid. Hetzelfde stel ik vast bij de maatschappelijke actoren die steeds meer „duurzame businessmodellen‟ introduceren. Heel wat initiatieven hebben niet het etiket duurzame ontwikkeling, maar zijn er wel door geïnspireerd, zoals bijvoorbeeld MVO en Fair Trade. En ondanks de crisis boeten deze niet aan belang in. Uiteraard kan en moet het draagvlak voor duurzame ontwikkeling nog verbreden. Daarbij kunnen de media een sleutelrol spelen. Daarom ook hebben we met onze raad beslist jaarlijks een „persprijs duurzame ontwikkeling‟ uit te reiken. Met die prijs willen we het belang van geïntegreerde benadering beklemtonen. Door het bekronen van journalistieke werken die een thema in een duurzaam ontwikkelingskader plaatsen en vanuit verschillende invalshoeken belichten. Het voorbije jaar werd de prijs voor het eerst uitgereikt door onze Erevoorzitter Prins Filip. In dit jaarverslag kunt u meer lezen over alle beleidsadviezen en activiteiten van de raad, evenals de participatie van de leden die uitstekend blijft. Dat is eveneens het geval voor de samenwerking binnen de raad tussen de maatschappelijke groepen en de taalgemeenschappen. We hebben het voorbije jaar het functioneren van onze bestuursorganen geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd. De regering heeft het voorbije jaar de Wet op de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling (5/5/97) herzien, maar helaas werd de hersamenstelling van de raad nog niet geregeld. Hopelijk maakt de nieuwe regering daar spoedig werk van.


Pagina 5 van 59

Ik wens tot slot nog iedereen te danken die zich inzette als lid van de raad, van de werkgroepen of als medewerker van het secretariaat. Evenzeer dank ik de vertegenwoordigers van de federale overheid op wie we steeds een beroep mogen doen, in het bijzonder de beleidsverantwoordelijken van de POD Duurzame Ontwikkeling en van de FOD Volksgezondheid veiligheid van de voedselketen en leefmilieu.

Theo Rombouts Voorzitter

Pagina 6 van 59


2. Doelen en samenstelling De Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) is een multistakeholder-forum. Vertegenwoordigers van het middenveld kunnen er hun standpunt formuleren en van gedachten wisselen over het duurzaam ontwikkelingsbeleid in ons land. Dit overleg leidt in de eerste plaats tot adviezen aan de federale overheid. De internationale verbintenissen die ons land heeft aangegaan op de Wereldtoppen van Rio de Janeiro (1992) of Johannesburg (2002) fungeren daarbij als referentiekader. Tot slot heeft de Raad ook als taak organisaties en burgers te sensibiliseren voor duurzame ontwikkeling. De FRDO werd als maatschappelijk participatieorgaan opgericht door de Wet van 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling als opvolger van de Nationale Raad voor Duurzame Ontwikkeling. De raad kreeg later nog meerdere specifieke adviesopdrachten o.m. in het kader van de Wet van 21 december 1998 betreffende de productnormen ter bevordering van duurzame productie- en consumptiepatronen en ter bescherming van het leefmilieu en de volksgezondheid, de Wet van 25 mei 1999 betreffende de Belgische internationale samenwerking en de Wet van 13 februari 2006 betreffende de beoordeling van de gevolgen voor het milieu van bepaalde plannen en programma’s en de inspraak van het publiek bij de uitwerking van de plannen en programma’s in verband met het milieu. De raad is samengesteld uit vertegenwoordigers van de milieuverenigingen, organisaties voor ontwikkelingssamenwerking, consumentenverengingen, werknemers- en werkgeversorganisaties, energieproducenten en de wetenschappelijke wereld. De Raad beschikt over drie organen die de goede werking verzekeren:  de algemene vergadering die het beleid bepaalt en de adviezen goedkeurt,  het bureau dat de werking coördineert en als arbitrageorgaan functioneert,  de werkgroepen die de adviezen en fora-activiteiten voorbereiden. Ter ondersteuning van deze drie organen beschikt de Raad eveneens over een vast secretariaat. Diagram 1 geeft de samenstelling van de raad weer in december 2009. De raad telt 38 leden met stemrecht, die als volgt zijn onderverdeeld: - een voorzitter, - drie ondervoorzitters, - zes leden van de NGO‟s voor milieubescherming, - zes leden van de NGO‟s voor ontwikkelingssamenwerking, - twee leden van de NGO‟s van de verbruikers, - zes leden van de werknemersorganisaties, - zes leden van de werkgeversorganisaties, - twee leden van de energieproducenten, - zes leden van de wetenschappelijke milieus. Daarnaast telt de raad ook andere leden die geen stemrecht hebben. Naast de vertegenwoordiger van de erevoorzitter, prins Filip, kunnen deze waarnemers in vijf categorieën worden ondergebracht: - vier wetenschappelijke raadgevers, - vertegenwoordigers van de federale regering, van de gemeenschappen en van de gewesten, - vertegenwoordigers van zeven raden bevoegd voor milieu en socio-economische aangelegenheden (zie bijlage 1), - vertegenwoordigers van drie andere federale overheidsdiensten voor duurzame ontwikkeling:  het Federaal Planbureau (Task Force duurzame ontwikkeling),  de Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling,  de Programmatorische Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling.


Pagina 7 van 59

-

twee vertegenwoordigers van de jeugdraden.

Andere waarnemers (12)

Erevoorzitter (1) Vertegenwoordiger van de erevoorzitter (1)

Voorzitter en Ondervoorzitters (4)

NGO / milieubescherming (6) NGO / ontwikkelingssamen werking (6)

Wetenschappelijke raadgevers (4) Gewest- en gemeenschapsregeri ngen (6)

NGO / verbruikers (6)

Werknemersorganis aties (6) Federale regering (22)

Werkgeversorganisa ties (6) Energieproducenten (2) Wetenschappelijke milieus (6)

Diagram 1: samenstelling van de raad in december 2010 Een overzicht van de leden vindt u in bijlage 1. Voor de actuele samenstelling van de raad verwijzen wij naar onze website: http://www.frdo.be/NL/de%20raad_samenstelling.html. De actuele samenstelling van het bureau vindt u op http://www.frdo.be/NL/de%20raad_bureau.html.

Pagina 8 van 59


3. Activiteiten 3.1. Beleidsadvisering 3.1.1. Adviezen 3.1.1.1. Enkele cijfers De belangrijkste activiteit van de raad is het uitbrengen van beleidsadviezen op vraag van de federale regering of het parlement, of op eigen initiatief. De werkgroepen van de raad bereiden deze adviezen voor, waarna ze aan de Algemene Vergadering ter goedkeuring worden voorgelegd. Verdeelde standpunten worden in de adviezen steeds duidelijk weergegeven. De raad besliste in de loop van 2009 om verschillende types van adviezen te introduceren met het oog op een efficiëntere tijdsbesteding In 2010 werd de afspraken over deze methode van werken toegepast en verder verfijnd. Wanneer de raad een adviesvraag ontvangt beslist het bureau over de keuze tussen volgende types, die verschillen qua lengte en aantal voorbereidende vergaderingen: - krachtlijnenadvies; - standaardadvies; - kaderadvies. Aantal en consensus Grafiek 1 geeft per jaar een overzicht van het aantal adviezen dat de raad sedert 1993 uitbracht, evenals van de verdeling tussen consensus- en verdeelde adviezen. In totaal gaat het om 191 adviezen of een gemiddelde van 10,6 adviezen per jaar, waarvan er 132 of 69,1% met consensus werden goedgekeurd. In 2010 werden 11 adviezen goedgekeurd, wat ongeveerd overeenstemt met het gemiddelde van de voorbij jaren. 7 van de 11 adviezen of 63.6% werden eenparig goedgekeurd, wat iets lager ligt dan het gemiddelde.


Pagina 9 van 59

35

31

Aantal uitgebrachte adviezen

30 25 20

18 15 15

15

14

12

10

9

5

3

3 4

16

16 11

9 6

4 5

0

0

Aantal adviezen

Adviezen in consensus

Grafiek 1: Aantal adviezen per jaar vergeleken met het aantal consensusadviezen Adviezen op eigen initiatief Grafiek 2 geeft een overzicht van het aantal adviezen dat de voorbije jaren werd uitgebracht op vraag van de overheid en op eigen initiatief. Gemiddeld bracht de raad 1,7 adviezen per jaar uit op eigen initiatief. In 2010 ging het om 3 adviezen, of het dubbele van het gemiddelde. Concreet gaf de raad op eigen initiatief beleidsadvies over volgende onderwerpen: - Aanbevelingen voor het duurzame-ontwikkelingsbeleid van de nieuwe federale regering; - Duurzaam landgebruik; - Het Nationale Hervormingsprogramma van België in het kader van de strategie EU 2020.

Totaal aantal adviezen

35

2

30 25 20 15

4

10 5 0

2 1

1 2

2 2

1 3

1 4

1

3

29 2

15 11 14

4 5

10

1 8

0

2

1

13 14

0 6

16

3 8

Jaar gevraagd

eigen initiatief

Grafiek 2: Aantal adviezen (gevraagd en op eigen initiatief)

Pagina 10 van 59


Types van adviezen Tabel 1 geeft een overzicht van de verdeling per type advies. Zoals blijkt opteerde de raad meestal voor een krachtlijnenadvies. Type van advies Krachtlijnenadvies Standaardadvies Kaderadvies

Aantal 8 2 1

Tabel 1: Aantal voor elk type van advies dat werd uitgebracht

3.1.1.2. Aanbevelingen uit de adviezen van de raad Advies betreffende een ontwerp van koninklijk besluit houdende opheffing van de bepalingen met betrekking tot de etikettering van spuitbussen die geen stoffen bevatten die de ozonlaag afbreken Minister van klimaat en energie, Paul Magnette, heeft een adviesaanvraag gericht tot de FRDO over een ontwerp van koninklijk besluit houdende opheffing van de bepalingen met betrekking tot de etikettering van spuitbussen die geen stoffen bevatten die de ozonlaag afbreken. Het ontwerp van koninklijk besluit dat ter advies is voorgelegd heeft tot doel een artikel van het koninklijk besluit van 27 november 1989 houdende verbod van het gebruik van bepaalde chloorfluorkoolstofverbindingen in spuitbussen, dat een verplichting voorziet om de vermelding “ozonvriendelijk” aan te brengen op spuitbussen die deze stoffen niet bevatten, op te heffen. Deze vermelding, die aanvankelijk bedoeld was om het grote publiek te sensibiliseren en te informeren, heeft namelijk geen bestaansreden meer aangezien er geen spuitbussen meer op de markt zijn die de betrokken chloorfluorkoolstofverbindingen bevatten. Indien men de vermelding zou behouden, zou zij zelfs verwarring kunnen veroorzaken omdat zij zou doen geloven dat er nog spuitbussen met dergelijke stoffen op de Belgische markt bestaan, terwijl deze verboden zijn. De FRDO keurt het initiatief goed. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de FRDO via een schriftelijke procedure op 27 januari. Klik hier voor de volledige tekst van het advies: http://www.frdo.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a01n.pdf Opvolging door de minister: De tekst moet worden voorgelegd aan de Raad van State. De opmerkingen zijn specifiek De gevraagde „overwegende‟ werd toegevoegd. Overwegende dat er redenen zijn om de bepalingen op te heffen betreffende de informatie op spuitbussen die bepaalde chloorfluorkoolstofverbindingen niet bevatten, want deze informatie doet veronderstellen dat bepaalde producten wel nog dergelijke stoffen zouden kunnen bevatten, terwijl ze sinds 1989 niet meer op de markt mogen worden gebracht. De afwijkende regeling geldt enkel voor militaire toepassingen. Een verplichting voor dergelijke informatie is weinig relevant.


Pagina 11 van 59

Advies betreffende een ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 oktober 2005 inzake de reductie van het gehalte aan vluchtige organische stoffen in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen De minister van Klimaat en Energie Paul Magnette heeft een adviesaanvraag gericht tot de FRDO over een ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 oktober 2005 inzake de reductie van het gehalte aan vluchtige organische stoffen in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen. Het koninklijk besluit dat ter advies is voorgelegd heeft tot doel de bepalingen van het koninklijk besluit van 7 oktober 2005 te wijzigen die betrekking hebben op de mogelijkheid om individuele vergunningen af te geven die de aan- en verkoop toestaan van strikt beperkte hoeveelheden producten die niet voldoen aan de gespecificeerde grenswaarden voor het VOS-gehalte, wanneer deze producten worden gebruikt voor de restauratie en het onderhoud van gebouwen en klassieke voertuigen die als van bijzonder historisch en cultureel belang zijn aangemerkt door de bevoegde autoriteiten. Dankzij de voorgestelde wijziging zal het mogelijk worden de bestaande voorraden niet-conforme producten weg te werken zonder noodzakelijkerwijs een vergunning aan te vragen. De koper zal voortaan een bepaald aantal documenten moeten leveren aan de verkoper waaruit onder meer blijkt dat het voor de historische of culturele waarde van het te renoveren of te onderhouden goed noodzakelijk is een product te gebruiken waarvan het VOS-gehalte de grenswaarden overschrijdt. En de verkoper zal deze documenten gedurende 3 jaar moeten bewaren voor een eventuele controle. Bovendien zal de in- en uitvoer van dergelijke producten uitdrukkelijk verboden zijn, behalve indien voornoemd product niet meer beschikbaar zou zijn op de Belgische markt De FRDO heeft geen fundamentele opmerking in te brengen tegenover het geplande ontwerp, maar stelt vast dat de tekst van het koninklijk besluit ook bepaalde onduidelijkheden bevat, meer bepaald wat betreft de definitie van “bevoegde autoriteit”, of ook inzake de sanctiemodaliteiten in geval de reglementering niet wordt nageleefd. De FRDO is bovendien van mening dat het in het kader van dit opgestelde afwijkende systeem, gepast is speciale aandacht te besteden aan de bescherming van werknemers, ook al bestaat er al een specifieke reglementering in dit verband. Daarbij moet er over gewaakt worden dat een gepaste communicatie naar de werknemers toe gevoerd wordt om hen te informeren over het feit dat de producten waarvan sprake het toegestane VOS-gehalte overschrijden. Het is immers belangrijk dat een werknemer die werkt voor rekening van de koper die gemachtigd is om restauratie- of onderhoudswerken uit te voeren, systematisch op de hoogte is dat het product dat hij gebruikt niet aan de gespecificeerde grenswaarden voor het VOS-gehalte voldoet, zodat hij specifieke maatregelen kan nemen tegenover deze toxiciteit. In dit kader zou het nuttig kunnen zijn de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk te raadplegen. De Raad beveelt dit trouwens aan. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de FRDO via een schriftelijke procedure op 27 januari. Klik hier voor de volledige tekst van het advies: http://www.frdo.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a02n.pdf Opvolging door de minister: De tekst moet worden voorgelegd aan de Raad van State. De afwijkingsvoorwaarden voor de producten bedoeld door dit besluit werden niet vastgelegd. Ze moeten het mogelijk maken bij uitzondering producten op de markt te brengen om gebouwen van cultureel of historisch belang te renoveren of te onderhouden.

Pagina 12 van 59


Om dergelijke uitzonderingen zoveel mogelijk te beperken, zal het enkel mogelijk zijn dergelijke producten op de markt te brengen voor geklasseerde gebouwen of wagens waarvoor het onderhoud en de renovatie een niet-conform product vereisen.

Opvolging van de adviezen 2010 tijdens de AV van 3 februari 2011

Advies duurzaam voedingsysteem Het huidige voedingsysteem stuit over de ganse keten op economische, sociale en milieugrenzen. In die optiek vroeg minister van klimaat en energie Paul Magnette de raad om advies over een wijziging van de manier waarop we voedsel produceren, transformeren en uiteindelijk consumeren in functie van een transitie naar een duurzamer voedingssysteem. Na een definitie van wat de FRDO verstaat onder een duurzaam voedingsysteem, en een aanbeveling voor bijkomend onderzoek om een dergelijk voedingsysteem te bevorderen, formuleert de raad in consensus een aantal voorstellen voor het beleid op federaal niveau. Zo vraagt de FRDO een nationaal, beleidsoverschrijdend platform op te zetten om de transitie naar een duurzaam voedingsysteem te begeleiden, ervoor te zorgen dat de visie op lange termijn op een geïntegreerde manier in het beleid opgenomen wordt, werk te maken van een duurzaam landbouw- en visserijmodel wereldwijd en ervoor te zorgen dat werknemers, producenten en andere actoren van de hele productieketen over een voldoende inkomen beschikken dat hun aanvaardbare leef- en werkomstandigheden garandeert. Verder pleit de raad voor een beleid dat een betere overeenstemming tussen vraag en aanbod mogelijk moet maken en voor initiatieven gericht op een grotere transparantie in de prijsvorming. De raad is van oordeel dat sommige initiatieven of bestaande concepten, ook al zijn ze niet perfect, ondersteuning verdienen. Het gaat om korte keten, seizoensproducten, biologische producten en geïntegreerde teelt. In die context vraagt de raad om de verschillende actoren samen te brengen om één eenduidige seizoenskalender voor verse groenten en fruit uit te bouwen en de bestaande viswijzers te combineren en verder uit te bouwen met alle betrokken actoren. Wat het aanbod betreft, is de FRDO voorstander van het systematisch vergroten van het aanbod van producten uit duurzame voedingsystemen door financiële of technische ondersteuning. De raad


Pagina 13 van 59

vraagt om na een evaluatie, het proefproject in overheids- en schoolrestaurants inzake een meer duurzaam aanbod uit te breiden en hiervoor voldoende budget te voorzien. Op het vlak van bewaring, verpakking en verspilling vraagt de FRDO om verder te bouwen op de behaalde resultaten inzake selectieve inzameling en recyclage van verpakkingen en de nodige aandacht te besteden aan operatoren die aan het systeem ontsnappen. Daarnaast dient de omschakeling naar energieefficiëntere systemen in de sector te worden bespoedigd en initiatieven om consumenten te sensibiliseren inzake verspilling in stand te worden gehouden. Over een aantal onderwerpen konden de leden van de FRDO geen consensus bereiken. Die onderwerpen zijn: (1) het gebruik van producten die potentieel schadelijk zijn voor de gezondheid, (2) de nood aan een verminderde afhankelijkheid van het gebruik van biociden en pesticiden, en een vermindering van de schadelijke effecten van het gebruik ervan, (3) het invoeren van reguleringsmechanismen die het verplicht maken de rechten van de werknemers te respecteren, het wettelijk verplichten en opleggen van criteria inzake transparantie en sociale traceerbaarheid in de ganse keten, en het onderschikken van het handels- en investeringsbeleid aan het naleven van de internationale arbeidsnormen van de IAO, (4) het naar voor schuiven van Fair Trade als best practice inzake duurzame handelsproducten, (5) het uitwerken van een wetgeving om jongeren ook buiten de school te beschermen tegen reclame-invloeden, (6) het gebruik van palmolie in de voeding. De FRDO gaat in dit advies niet in op de eiwitproblematiek, die nochtans door alle leden wordt erkend als een belangrijke uitdaging. De raad meent dat het de moeite loont om dieper in te gaan op deze kwestie en er een specifiek debat aan te wijden (over zowel de import van plantaardige eiwitten als de productie en consumptie van dierlijke eiwitten). De raad verbindt zich ertoe om hierover tegen half 2010 een advies uit te brengen. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 26 maart. Klik hier voor de volledige tekst van het advies : http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a03n.pdf

Opvolging door de minister: Zowel uit de definitie, voorgesteld door de FRDO, als uit het opgestelde inventaris aan bestaande maatregelen, als uit het brede pallet aan voorgestelde maatregelen blijkt de veelzijdigheid van het concept “duurzaam voedingssysteem”. De aanbevelingen overspannen diverse beleidsdomeinen binnen de bevoegdheden van alle gefedereerde entiteiten. Sedert de publicatie van dit advies, worden twee concrete acties ontwikkeld. De PODDO heeft, na de evaluatie van een pilootproject in 2009, een project ontwikkeld dat de verduurzaming van de kantines van de federale overheid beoogt. De doelstelling van de PODDO is menu‟s te introduceren die meer groenten en minder vlees voorschotelen, en de vegetarisch alternatieven beter te waarderen en een belangrijkere plaats te geven. De dag van de Duurzame ontwikkeling zal trouwens dit jaar een Donderdag « Veggiedag » zijn. Meer in het algemeen, buigt de PODDO zich over de aanbevelingen uit dit advies om te zien hoe ze uitgevoerd kunnen worden binnen haar bevoegdheden. Anderzijds loopt momenteel een pilootproject bij DG Leefmilieu dat de milieu-impact van een Belgisch bier (Duvel) onderzoekt. Resultaten zullen midden 2011 worden voorgesteld aan de stakeholders. Dit kadert in de ontwikkeling van een algemene methodologie voor de evaluatie van de milieu-impact van verbruiksproducten.

Pagina 14 van 59


Advies CO₂ prijssignaal In antwoord op een vraag van minister Magnette heeft de FRDO zich gebogen over de mogelijkheid om als overheid een prijssignaal te geven dat de overgang van onze samenleving naar een lagekoolstofeconomie zou versnellen. Dit prijssignaal dient zowel begrepen als een “prijssignaal consumptie” met als doel de overstap naar meer wenselijke productie- of consumptiepatronen aan te moedigen, als een ”prijssignaal gebaseerd op externaliteiten” met als doel de kostprijs te vertalen van negatieve externe factoren (bijvoorbeeld sociale of ecologische factoren) die zijn veroorzaakt door de productie of consumptie van het betrokken goed of dienst en die niet in de marktprijs opgenomen zijn. De FRDO besloot om binnen de verschillende instrumenten die ressorteren onder het prijssignaal in verband met CO2 emissies, de CO2-taks als optie te onderzoeken. Om de hoger vermelde redenen moet het bedrag van de taks (ten minste gedeeltelijk) de externe kosten weergeven van de door de CO2-productie veroorzaakte vervuiling en worden vastgelegd op een niveau en met een dusdanige evolutie (progressief karakter op termijn) die op lange termijn tot gedragswijzigingen leiden en die een duurzame invloed kunnen hebben op de investeringsbeslissingen. De raad vindt het van essentieel belang een CO2-taks zichtbaar, aanvaardbaar en begrijpelijk te maken bij de gezinnen en ondernemingen, wat inhoudt dat vooraf geïnformeerd wordt over de invoering, met een rechtvaardiging en een verduidelijking van de doelstellingen; dat een evolutie in de tijd gegarandeerd wordt op korte, middellange en lange termijn; dat de maatregel begeleid wordt, met name door alternatieven te voorzien; dat het aanpassingsvermogen van de actoren gestimuleerd wordt, met name op het vlak van de investeringen; en dat informatie beschikbaar is over alternatieven, zowel wat betreft consumptie- en productiepatronen als inzake transport of verwarming. Een CO2-taks zou idealiter moeten worden ingevoerd op wereldniveau en, indien dit niet mogelijk zou zijn, op Europees niveau. De FRDO is van mening dat België bij zijn uitoefening van het Europese voorzitterschap vanaf juli 2010 de kans moet grijpen om dit debat weer op gang te brengen. Een CO 2taks in de transportsector kan in België ingevoerd worden binnen het kader dat de FRDO had voorgesteld in zijn advies over groene fiscaliteit in het kader van duurzame ontwikkeling. Over een aantal onderwerpen konden de leden van de FRDO geen consensus bereiken, met name waar het gaat om de grondslag van de taks (enkel CO2 of CO2 en energie-inhoud); de impact op de prijzen en lonen (via de loonindexering) ; de modaliteiten van toepassing voor de gezinnen en de ondernemingen en de besteding van de inkomsten van de taks. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 26 maart. Klik hier voor de volledige tekst van het advies : http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a04n.pdf

Opvolging door de minister: De kwestie van de instelling van een CO₂ prijssignaal, en inzonderheid die van een koolstoftaks, is verre van nieuw en maakte reeds het voorwerp uit van talrijke debatten voornamelijk op Europees niveau. Zij kwam opnieuw op de agenda tijdens de herziening van de Europese richtlijn over het belasten van energieproducten waar men zich richt naar een fiscale basis die een onderscheid maakt tussen de inhoud inzake energie van de producten en hun koolstofgehalte. Van het advies dat u uitbracht dient men meerdere elementen te onthouden. In de eerste plaats werden ondanks de gevoelige aard van het onderwerp er tal van consensuspunten werden ontwaard. Het betreft met name de complementariteit van de doelen die nagestreefd kunnen of moeten worden


Pagina 15 van 59

tijdens de implementatie van een dergelijk instrument, bovenop de vermindering van de uitstoot: versterking van de concurrentie, het scheppen van banen, innovatie en maatschappelijke samenhang. Het betreft eveneens de manier waarop het instrument zou moeten worden ingevoerd met betrekking tot de zichtbaarheid ervan, de geleidelijkheid of nog de begeleiding ervan, met name door het implementeren van alternatieven. Indien u van oordeel bent dat het ideale niveau voor de inwerkingstelling van een koolstoftaks supranationaal is, dan onthoud ik dat u tegelijkertijd meent dat de invoering in België van een taks op het niveau van de gezinnen bestudeerd zou kunnen worden. Deze elementen maken het mogelijk de aankomende Belgische standpunten te voeden.

Advies beleid duurzame ontwikkeling Nu de verkiezingen van 13 juni achter de rug zijn, formuleert de FRDO een aantal aandachtspunten voor de toekomstige federale regering waar het gaat om het algemene duurzame – ontwikkelingsbeleid. De raad spitst zich hierbij toe op de “governance” en institutionele aspecten van duurzame ontwikkeling. De raad stelt vast dat we vandaag met verschillende - vaak met elkaar verbonden - crisissen geconfronteerd worden: er is de financiële en economische problematiek, met daaraan gekoppeld de werkloosheid en de recente evolutie van de overheidsschuld, maar ook de crisis van het klimaat, de energie, de biodiversiteit, de armoede, de schaarste van grondstoffen. Een politiek van “business as usual” zal niet volstaan als antwoord: er is een transitiebeleid nodig om tegelijkertijd de werkgelegenheid te vrijwaren, de vergrijzingsproblematiek het hoofd te bieden, de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken… Dit houdt een geïntegreerde aanpak in van deze verschillende crisissen, zowel in ons land als op EU- en mondiaal niveau, waarbij kortetermijnmaatregelen ingepast worden in een langetermijnvisie van een samenleving die welvaart en welzijn voor ieder garandeert binnen de draagkracht van onze planeet. Een dergelijke duurzame-ontwikkelingsvisie is te zelden het uitgangspunt geweest van het federale beleid de afgelopen jaren. Duurzame ontwikkeling is nog niet de prioriteit van de hele regering, heeft geen sturende invloed op het “mainstream” beleid en vormt niet het transversale thema in de verschillende beleidsdomeinen. De facto wordt het concept bijna uitsluitend door de bevoegde minister of staatssecretaris effectief gehanteerd en ingevuld. Dit terwijl er in ons land een raamwerk van instellingen en processen (rapporten, plannen) bestaat op het vlak van duurzame ontwikkeling, gecreëerd door de wet van 1997. Dit raamwerk biedt momenteel echter te weinig meerwaarde. De FRDO vraagt de nieuwe regering dan ook een grondige en participatieve evaluatie van de manier waarop het duurzame-ontwikkelingskader in ons land gebruikt wordt, en van de gebrekkige implementatie van de procedures en acties die eruit voortvloeien. Een pijnlijke illustratie van dit laatste vormt het derde federaal plan duurzame ontwikkeling, dat in de lente van 2008 (!) aan de bevolking en het middenveld ter consultatie werd voorgelegd, en nog steeds niet goedgekeurd is door de regering. Duurzame ontwikkeling dient de rode draad te vormen van het volgende regeerakkoord, en elke minister heeft de taak deze visie nadien in zijn beleidsnota te vertalen voor zijn specifiek domein – waarbij aandacht dient te gaan naar de impact van beslissingen op andere domeinen. Het is de verantwoordelijkheid van de eerste minister om over deze transversale aanpak te waken, en de FRDO is dan ook van mening dat de bevoegdheid voor duurzame ontwikkeling in de regering best ondergebracht wordt bij de eerste minister, die verantwoordelijk is voor het beleid in zijn geheel. Om de geïntegreerde aanpak te bevorderen op regeringsniveau, kan een duurzameontwikkelingseffectbeoordeling (DOEB) een nuttig instrument vormen. In het verleden heeft de

Pagina 16 van 59


federale regering beslist de DOEB-test in te voeren voor een aantal beslissingen op de ministerraad, maar tot op heden is dit slechts in zeer beperkte mate gerealiseerd. De DOEB wordt door de recente wijziging van de wet van 1997 wettelijk verankerd in het beleid, en de regering dient deze procedure nu op een degelijke en transparante manier uit te voeren, en tevens de conclusies van de DOEBs op een ernstige manier in het beleid mee te nemen. Een volgende stap zou kunnen zijn om het instrument te evalueren, en zo nodig ook aan te passen. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 25 juni 2010. Klik hier voor de volledige tekst van het advies : http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a06n.pdf

Advies klimaatwet Minister Magnette vroeg de raad om advies over een voorontwerp van wet “betreffende de coördinatie van het federale beleid ter bestrijding van de klimaatveranderingen” (afgekort als federale klimaatwet). Deze wet heeft als doel een langetermijnvisie (horizon 2050) en een duidelijk kader in te voeren om het federale klimaatbeleid te coördineren. De FRDO ondersteunt deze doelstelling, maar raakte het niet eens over de formulering van de emissiereductiedoelstellingen tegen 2050. Verder kon er ook geen consensus gevonden worden over een verwijzing in de strategische visie 2050 naar de financiering van fondsen voor adaptatie in de ontwikkelingslanden, over nadere bepalingen inzake flexibiliteitsmechanismen en over de vermelding van ondernemingen die aan het Europese emissiehandelsysteem (ETS) onderworpen zijn. De raad onderstreept dat het klimaatcomité dat in de wet voorzien is, onafhankelijk dient te zijn, en dat de instantie die de plannen opstelt, niet belast kan worden met de evaluatie van de uitvoering ervan. Tenslotte dringt de FRDO er op aan dat de visie 2050 en de plannen die daaruit voortvloeien, zouden samenhangen met het andere relevante beleid en de plannen terzake, zoals het energiebeleid, het federaal plan inzake duurzame ontwikkeling en de langetermijnvisie die in dit kader ontwikkeld wordt. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering via schriftelijke procedure. Klik hier voor de volledige tekst van het advies: http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a05n.pdf

Opvolging door de minister: De tekst die u werd voorgelegd beoogde de invoering van een nieuw juridisch kader dat bestemd is om de regering te helpen bij het aannemen, voor periodes van meerdere jaren, van de “federale klimaatplannen” die beantwoorden aan precieze eisen in bewoordingen van lange termijn strategie, doorzichtigheid en opvolging. Het wetsontwerp werd in eerste lazing door de regering goedgekeurd. De lopende zaken maken het niet mogelijk het process voor de aanname ervan voort te zetten.


Pagina 17 van 59

Duurzaam landgebruik – een centrale maatschappelijke uitdaging Elk jaar vindt een grote conferentie plaats van het Europese netwerk van raden milieu en duurzame ontwikkeling, de EEAC. Deze conferentie wordt dit jaar georganiseerd door de Belgische raden FRDO, Minaraad en CWEDD, in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap, meer bepaald op 14 en 15 oktober in Brugge. Het centrale thema van de conferentie is “duurzaam landgebruik”, en het volledige programma vindt u op de website van de EEAC. Ter gelegenheid van de conferentie zal de EEAC ook een “statement” publiceren over Sustainable land use. Deze verklaring werd opgesteld door verschillende raden die lid zijn van het EEAC-netwerk, waaronder de FRDO (werkgroep Biodiversiteit en bossen). Onze raad keurde de verklaring als advies goed tijdens zijn jongste Algemene Vergadering van 24 september jl. Het advies beklemtoont dat duurzaam landgebruik een cruciale component is voor duurzame ontwikkeling, en dan ook een belangrijke plaats inneemt binnen de Europese strategie duurzame ontwikkeling. Het is een vereiste dat het Europese beleid – onder andere het Gemeenschappelijke Landbouw Beleid - zich meer toespitst op duurzaam landgebruik. Daarbij is coherentie nodig tussen de verschillende Europese programma‟s op het vlak van voedselvoorziening, energie, waardig werk en milieuveiligheid, en het behoud van een divers en flexibel patroon van extensief en intensief landgebruik. Het instrument van effectbeoordeling kan hierbij nuttig zijn. Aangezien de markt systematische gebreken vertoont ten aanzien van het aanleveren van publieke goederen zoals ecosysteemdiensten, is de vrijemarktbenadering niet aangewezen in het geval van landgebruik. De FRDO moedigt dan ook de EU en de lidstaten aan om vormen van marktfalen aan te pakken inzake de productie en het beheer van publieke goederen; om zowel de instituties als de bestuurstructuren inzake landgebruik te verbeteren, waardoor een meer geïntegreerd beleidskader mogelijk wordt; om stimulerende systemen te scheppen en te verbeteren die de productie van publieke goederen kunnen regelen; en om de noodzakelijke voorwaarden te scheppen die zowel landeigenaars, –gebruikers en –arbeiders in staat stellen om land billijker en duurzamer te beheren. De FRDO beklemtoont ten slotte dat een beleid gericht op het bekomen van duurzaam landgebruik inhoudt dat er een verdere vermindering bekomen wordt van de Europese koolstof-, water en biodiversiteitsvoetafdruk buiten Europa. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 24 september 2010. Klik hier voor de volledige tekst van het advies: http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a10n.pdf

Advies over het ontwerp van afvalplan van NIRAS en over haar strategisch milieueffectenrapport NIRAS, de Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen, heeft een ontwerpplan voorbereid om de federale regering te helpen een principebeslissing te nemen over het beheer op lange termijn van radioactief afval van het type B en C3 dat momenteel in verschillende bovengrondse gebouwen en installaties wordt opgeslagen en dat in de toekomst zal worden geproduceerd. Een dergelijk beheer streeft ernaar zoveel mogelijk te garanderen dat dit kernafval geen schadelijke gevolgen heeft op het milieu en de gezondheid. Minister Magnette vroeg de raad om advies over dit ontwerpplan, waarin NIRAS de definitieve geologische berging in een weinig verharde kleilaag aanbeveelt als “technische beheeroplossing op lange termijn”. In zijn advies stelt de FRDO dat het nemen van een eventuele principebeslissing niet mag verhinderen dat er andere beheerwijzen worden overwogen dan in het ontwerpplan vermeld. Wij kunnen vandaag immers onmogelijk voorzien welke theoretische als experimentele vooruitgang de wetenschap op dit gebied zou kunnen boeken.

Pagina 18 van 59


De FRDO is ook van mening dat contacten moeten worden gelegd om de mogelijkheden te onderzoeken om gezamenlijke evacuatievoorzieningen te ontwikkelen voor meerdere landen, waarbij erop wordt toegezien dat alle garanties worden verkregen inzake de veiligheid van het transport, de bescherming van het leefmilieu en van de bevolking en inzake de aspecten in verband met de nonproliferatie. De besprekingen binnen de FRDO hebben niet geleid tot een unaniem advies over de voorstellen van NIRAS dat door alle FRDO-leden zou zijn gesteund. Twee verschillende opties voor het beheer van nucleair afval kwamen naar voren. Een aantal leden van de raad, waaronder de vakbonden en de NGO‟s, zijn van mening dat de discussie over de berging van het hoogradioactief en/of langlevend afval niet mag worden losgekoppeld van een debat over de productie van dit afval. Ze pleiten voor een gefaseerde sluiting van de kerncentrales, zoals voorzien in de wet op de kernuitstap van 2003. Gezien de huidige technologie onvoldoende garanties biedt op een isolatie van het kernafval van de biosfeer, is het niet aangewezen om een „principebeslissing‟ te nemen ten voordele van de definitieve geologische berging in klei of welke andere definitieve niet-omkeerbare optie dan ook. Die leden vragen dat het kernafval bovengronds opgeslagen blijft op een wijze die de beste garanties biedt inzake de bescherming van werknemers, bevolking en de leefomgeving. De financiële en juridische aansprakelijkheid van de kernenergiesector voor het radioactief afval mag niet vervallen. Andere leden doen evenwel opmerken dat de elektriciteitsproductie in kerncentrales tal van voordelen biedt in termen van bevoorradingszekerheid, compactheid van de brandstof, continuïteit van de elektriciteitsproductie, geen uitstoot van CO2 en van andere vervuilende stoffen waaronder fijne deeltjes, productiekosten,… Deze leden steunen het langer openhouden van de kerncentrales in België (op voorwaarde van garanties van veiligheid, non-proliferatie en afvalbeheer). Voor deze leden lijkt de opwerking van bestraalde splijtstoffen de beste oplossing te zijn. Dit ultieme afval van de opwerking – d.w.z. het niet valoriseerbare gedeelte van de bestraalde splijtstof – zou zoals NIRAS voorstelt het voorwerp moeten uitmaken van een definitieve geologische berging in een kleiformatie, zonder het een of meerdere eeuwen te laten wachten in bovengrondse installaties. Ondanks zijn plaatselijke heterogeniteit bezit de Boomse kleilaag de eigenschappen die noodzakelijk zijn voor een geschikt gastgesteente en wordt deze kleilaag algemeen erkend als een uitstekende stabilisator voor tal van al dan niet radioactieve chemische stoffen. Het wordt tijd dat de Belgische staat een principebeslissing neemt om het afval te bergen. De keuze om het ultieme afval op termijn bovengronds te laten doet de lasten en verplichtingen verschuiven naar de toekomstige generaties, met name in termen van controles en de risico‟s op blootstelling of intrusie. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 24 september. Klik hier voor de volledige tekst van het advies: http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a09n.pdf

Opvolging door de minister: Overeenkomstig de Europese en Belgische wetgevingen heeft de Nationale Instelling voort Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) een afvalplan en een bijhorend strategisch milieueffectenrapport opgesteld over het beheer op lange termijn van het middelen hoogactief afval van lange levensduur. Het afvalplan bevat verschillende mogelijke opties voor dat beheer, die worden vergeleken in het milieueffectenrapport. De aanbevolen optie is de definitieve geologische verging in een weinig verharde kleilaag. Het doel van het plan is een principebeslissing van de regering te bekomen over de toekomstige oriëntatie van het beheer en over de eindbestemming van het radioactief afval. Overeenkomstig de wetgeving werd het afvalplan voorgelegd aan verschillende publieke instanties,


Pagina 19 van 59

waaronder de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) en aan een publieke consultatie. Het advies van de FRDO was niet unaniem. Het advies bestaat uit twee grote delen:

a)

Reacties die gesteund worden door alle leden van de FRDO : Enkele belangrijke punten ervan zijn:

 

eventuele principebeslissing mag geen beletsel vormen om andere beheerwijzen te overwegen; voortzetting van het onderzoek naar de geologische berging van kernafval in kleilagen en uitbreiding van het onderzoek naar andere beheersopties.

b)

Reacties die niet gesteund worden door alle leden van de FRDO. Twee opties worden voorgesteld :



optie A : essentieel wil deze optie een uitstel van de principebeslissing. Zij wil dat meerdere beheeropties beschouwd worden. Alle beheeropties moeten maximale garanties bieden inzake omkeerbaarheid. Zij is gekant tegen de opwerking van de bestraalde splijtstoffen; optie B : deze optie beveelt de opwerking aan van de bestraalde splijtstoffen, de geologische berging van het opwerkingsafval (te verdedigen dank zij de goede eigenschappen van de klei). Zij beveelt ook aan een principebeslissing te nemen over de berging in diepe geologische lagen. Zij kiest niet voor een langdurige opslag.



In het kader van de publieke consultatie werden ongeveer 3000 reacties ontvangen. Op het ogenblik onderzoekt NIRAS deze reacties, alsook de adviezen van de publieke instanties, waaronder dat van de FRDO. Gelet op het hoge aantal en de diversiteit van de reacties en adviezen heeft NIRAS tijd nodig voor een correcte analyse. Op basis van deze analyse gaat NIRAS na welke preciseringen en aanpassingen zij moet aanbrengen aan het afvalplan. De analyse zal ook de basis vormen van de omstandige verklaring die aangeeft in welke mate werd rekening gehouden met de argumenten of in welke mate zij kunnen weerlegd worden. Daarna worden het aangepast plan en de verklaring voorgelegd aan de Regering.

Adviezen over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel milieuvriendelijke detergentia en over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel houtproducten uit duurzaam beheerde bossen De FRDO stelde op vraag van minister Magnette twee adviezen op over ontwerpen van sectorale akkoorden. Het gaat hier om vrijwillige akkoorden tussen overheden en ondernemingen binnen de wetgeving over de productnormen van 1998. Het akkoord “hout” wil het aandeel van houtproducten uit duurzaam beheerde bossen op de Belgische markt vergroten en zowel de betrokken producenten/verdelers als de consument sensibiliseren. De raad steunt dit akkoord en stelt voor na te gaan of wij begeleidende maatregelen kunnen toevoegen als in de praktijk blijkt dat wij beter kunnen doen dan wat in het akkoord vermeld staat. Het akkoord “detergenten” wil het aandeel van detergenten die voldoen aan de criteria van het Europese ecolabel tegen 2019 vergroten. Er zal voor dezelfde periode ook een groeipercentage worden bepaald voor de geconcentreerde wasproducten. Het akkoord voorziet ook acties voor sensibilisering, controle en rapportering. Ook dit sectoraal akkoord ondersteunt de FRDO, en de raad pleit ervoor zowel de engagementen uit te drukken in absolute cijfers als het ambitieniveau zo mogelijk te versterken. Deze adviezen werden goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 24 september. Klik hier voor de volledige tekst: http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a08n.pdf (detergentia) en: http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a07n.pdf (hout)

Pagina 20 van 59


Opvolging door de minister (detergentia): Naar aanleiding van het advies dat door de FRDO werd uitgebracht zal een reeks kleinere wijzigingen worden aangebracht:  Artikel 14 dat specifiek de KMO betrof werd uitgebreid tot de ondernemingen in het algemeen. Het doel van dit artikel is de toename van het aantal ondernemingen die de keuze maken zich te schikken naar een systeem van meer verantwoordelijke productie. De implementatie van dergelijke processen veronderstelt natuurlijk de betrokkenheid van de werknemers. 

Zoals dit reeds voorzien was in het ontwerp van akkoord zal naargelang het geval (met name met betrekking tot de communicatie) het opvolgingscomité kunnen worden uitgebreid tot andere actoren zoals de vertegenwoordigers van de verbruikers. Hoe dan ook zullen de communicaties en opleidingen de verbruiker niet op het verkeerde been zetten met betrekking tot het concept “producten die meer eerbied hebben voor het leefmilieu”. Met betrekking tot de evaluatie van de verbintenissen zal alleen het basiscomité bevoegd zijn.

Het ontwerp van akkoord zal nog het voorwerp uitmaken van onderhandelingen en zal tegen het einde van de maand februari ondertekend worden.

Opvolging door de minister (hout): Naar aanleiding van het advies dat door de FRDO werd uitgebracht, zal er een reeks kleinere wijzigingen worden ingediend. Het ontwerpakkoord zal nog het voorwerp maken van onderhandelingen tussen de partijen en zal tegen het einde van de maand februari worden ondertekend.

Advies voor het Nationale Hervormingsprogramma van België in het kader van de strategie EU2020 De “Lissabonstrategie” voor groei en jobs liep van 2000 tot 2010. Dit jaar besliste de EU dat er een opvolger zou komen: de strategie “EU2020 - een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei”. Deze strategie bevat een aantal prioriteiten en doelstellingen, die naar nationale objectieven en trajecten vertaald moeten worden. De lidstaten dienen deze maand een eerste ontwerp van dit “Nationaal hervormingsprogramma” (NHP) in te dienen, en een volledig becijferd programma klaar te hebben in de lente van 2011. Om het NHP van ons land voor te bereiden, organiseerde de beleidscel van de Eerste minister op 11 oktober een overleg met de FRDO, de CRB, de NAR, de sociale partners en middenveldorganisaties. De FRDO formuleerde als raad een gemeenschappelijke inbreng voor dit overleg. In deze tienpuntennota waardeert de FRDO dat EU2020 de ambitie heeft om meer dan de Lissabonstrategie ook de sociale en milieudimensie mee te nemen. Een geïntegreerde beleidsbenadering van sociale, financieel-economische en milieukwesties is immers nodig om inconsistenties te vermijden. In de nota, die als advies goedgekeurd werd door de Algemene Vergadering van 27 oktober 2010, onderstreept de FRDO verder het belang van nieuwe initiatieven op het vlak van werkgelegenheid, innovatie en resource efficiency. De raad wijst ook op het belang van de governance bij het opstellen van het NHP: het is noodzakelijk dat beleidsmakers en administraties van alle betrokken federale en


Pagina 21 van 59

regionale departementen elkaar versterken bij het opstellen en uitvoeren van het hervormingsprogramma. Om een voldoende draagvlak te creëren voor deze strategie bij het publiek, is het ook belangrijk alle stakeholders te betrekken. Dit advies werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van 27 oktober. Klik hier voor de volledige tekst van het advies: http://www.frdo-cfdd.be/DOC/pub/ad_av/2010/2010a11n.pdf

3.1.2. Beleidsdialoog Regering De raad organiseert rondetafels op vraag van een minister om deze de mogelijkheid te geven te dialogeren met het middenveld en de standpunten van verschillende doelgroepen over een bepaald onderwerp mee te delen. Over deze initiatieven vindt u presentaties, verslagen en foto’s terug op onze webstek http://www.frdo.be/NL/fora.html.

Rondetafel met minister Vanackere: WTO - DDA Op 28 mei 2010 vond een rondetafel plaats met minister Vanackere. De minister zette er het Belgische standpunt uiteen inzake de WTO, voornamelijk over de Doha Development Agenda (DDA), en de bilaterale vrijhandelsakkoorden tussen de Europese Unie en de ontwikkelingslanden (Free Trade Agreement, FTA). De minister beantwoordde ook de vragen van de leden. Deze rondetafel krijgt in januari 2011 een vervolg met een tweede samenkomst.

Rondetafel met eerste minister Leterme: EU2020 en NHP Op 11 oktober vond op het kabinet van de eerste minister een rondetafel plaats tussen de FRDO, de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, de Nationale Arbeidsraad, de sociale partners en milieubewegingen. De eerste minister werd vertegenwoordigd door mevrouw Caroline Ven. Deze vergadering handelde over het nationaal hervormingsprogramma (NHP) dat België tegen april 2011 aan de Europese Commissie moet bezorgen; een eerste draft moest tegen 12 november klaar zijn. Tijdens deze samenkomst drukte de FRDO zijn bezorgdheden uit. Er werd ook nagegaan hoe de stakeholders zouden kunnen worden geraadpleegd in verband met de verwezenlijking van dit programma. De FRDO formuleerde als raad een gemeenschappelijke inbreng voor dit overleg. Deze tienpuntennota werd nadien goedgekeurd als advies.

Pagina 22 van 59


Rondetafel met minister Magnette: COP 16 in Cancun Op 17 november hadden de leden ook een ontmoeting met minister Magnette ter voorbereiding van de klimaattop van Cancun. De heer Hannes Descamps, vertegenwoordiger van minister Schauvliege, en de heer Mossakowski, vertegenwoordiger van minister Reynders, waren eveneens aanwezig op deze rondetafel. De heer Magnette sprak zich uit over een reeks gevoelige punten zoals de verwachtingen voor deze top, de kwestie van de financiering van de voorziene tools betreffende het akkoord van Kopenhagen (en bekrachtigd in Cancun), de Europese strategie inzake een tweede verbintenisperiode en het eventueel optrekken van de emissiebeperking van de Europese Unie van 20 naar 30%. De leden mochten vragen stellen en hun bezorgdheden uiten over het onderhandelingsproces binnen de Verenigde Naties.

Parlement De Voorzitter Theo Rombouts nam op 13 januari deel aan een hoorzitting die door de Kamer van volksvertegenwoordigers werd georganiseerd in het kader van de herzienning van de wet van 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling.

3.2. Draagvlakverbreding 3.2.1. Forumactiviteiten De FRDO organiseert fora, seminaries en hoorzittingen om de discussie rond duurzame ontwikkeling te stimuleren en om informatie te verzamelen voor het opstellen van adviezen. De leden beslisten dat de raad in 2010 geen jaarforum zou organiseren, omwille van agendaproblemen i.v.m. het Belgische EU-voorzitterschap. Seminarie Biodiversiteit - Uitdagingen en oplossingen Op 19 januari organiseerde de FRDO een seminarie over biodiversiteit. Het gaat hier om een thema dat minder aandacht krijgt dan de klimaatproblematiek, maar even belangrijk is. Het verlies aan biodiversiteit en de verarming van het ecosysteem neemt immers proporties aan die ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor onze maatschappij. Daarom riepen de Verenigde Naties 2010 uit tot jaar van de biodiversiteit, en met „Countdown 2010’ (http://www.countdown2010.net/ wil men het publiek bewust maken van de problematiek. Bedoeling van het seminarie was duidelijk te maken wat biodiversiteit inhoudt, welke diensten deze levert voor de samenleving en de economie, en hoe bedrijven kunnen worden gemotiveerd om beter rekening te houden met de directe en indirecte impact (micro-, meso- en/of macroniveau) van hun activiteiten op de biodiversiteit. Na een inleiding door professor Reinhart Ceulemans (Universiteit Antwerpen) en door Anne Franklin van het Belgische Focal Point Biodiversity werden 3 goede praktijken toegelicht: -

De Antwerpse haven Natuurlijker, een gezamenlijke zoektocht van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Natuurpunt vzw naar een nieuw evenwicht tussen natuur en industrie in een wereldhaven, door Peter Symens (beleidsmedewerker Natuurpunt en lid van het Antwerpse Havenbestuur)


Pagina 23 van 59

-

Projecten inzake bedrijven en biodiversiteit in Wallonië (ondermeer steengroeves), door Professor Olivier Guillitte (Université de Liège)

-

Distributiesector : hoe Delhaize rekening houdt met biodiversiteit op micro-, meso- en macroeconomisch niveau, door Katrien Verbeke (Delhaize Belgium)

Een vertegenwoordiger van minister van Klimaat en Energie Paul Magnette sloot het seminarie af. Er waren in totaal 88 aanwezigen, en u vindt de presentaties en foto‟s op onze site: http://www.frdo.be/NL/fora_biodiversiteit_2010.html

3.2.2. Informatie en communicatie 3.2.2.1. Informatieactiviteiten De FRDO vindt het belangrijk goed te communiceren over zijn opdracht, met name adviezen opstellen over en activiteiten organiseren rond duurzame ontwikkeling. De raad communiceert op een directe manier over zijn werking en zijn producten via een website en een elektronische nieuwsbrief, en indirect via de pers. De raad richt zich hierbij tot prioritaire doelgroepen als politici, ambtenaren en maatschappelijke organisaties, maar ook tot een ruimer publiek, om zo het draagvlak voor duurzame ontwikkeling te vergroten en het begrip meer vertrouwd te maken bij de burger. In zijn communicatie beklemtoont hij het belang van een participatieve beleidsaanpak, waarbij de raad als multistakeholder-forum een toegevoegde waarde kan bieden.

3.2.2.2. FRDO info De FRDO zond afgelopen jaar vijf nummers van zijn elektronische nieuwsbrief, “FRDO-Info” naar zo‟n 2500 bestemmelingen. De nieuwsbrief verschijnt normaliter na elke algemene vergadering van de FRDO, om de goedgekeurde adviezen voor te stellen. Naast de adviezen en activiteiten in de werkgroepen behandelt FRDO-Info ook andere onderwerpen zoals fora. U vindt de nieuwsbrieven chronologisch geklasseerd op onze website.

3.2.2.3. Website

Pagina 24 van 59


De website van de raad biedt informatie over duurzame ontwikkeling en de werking van de FRDO. De geschiedenis, samenstelling en werking van de raad toegelicht. De site bevat ook een bibliotheek met informatie over duurzame ontwikkeling en relevante wetgeving. Ook alle adviezen van de raad sinds zijn oprichting en die van diens voorganger, de nationale raad voor duurzame ontwikkeling, zijn er terug te vinden. De site biedt verder een aantal links naar verslagen van onderzoek, fora of andere activiteiten die de raad organiseerde. In 2010 is een reeks aanpassingen aan de website uitgevoerd. In de eerste plaats is er werk gemaakt van een meer dynamische startpagina. In de rubriek „actueel‟ worden regelmatig nieuwe korte berichten gepost die telkens verwijzen naar de recente activiteiten van de raad. Er worden ook foto‟s geplaatst van de verschillende initiatieven. Tegelijk is er (via de rechterbalk) voor gezorgd dat mensen veel gemakkelijker een abonnement op de FRDO-nieuwsbrief kunnen aanvragen. Er worden ook verwijzingen voorzien naar federale initiatieven of sites op het vlak van duurzame ontwikkeling. Andere aanpassingen zijn onder meer: een pagina met links naar de sites van alle leden van de raad, het volledig bijwerken van het archief van adviezen (in de verschillende talen, chronologisch en thematisch), een betere voorstelling van de medewerkers van het secretariaat (met foto‟s). Ten slotte zijn er ook nieuwe tellers geplaatst op de drie deelsites, waardoor we nauwkeuriger statistieken kunnen opmaken over de bezoekersaantallen. Voor het jaar 2010 zijn er nog geen volledige jaarstatistieken beschikbaar. Verdere verbeteringen aan de website worden voorzien in 2011.

3.2.2.4. Pers Dit jaar werd voor het eerst de “FRDO persprijs duurzame ontwikkeling” uitgereikt. Het event vond op 27 oktober plaats in de Koninklijke Bibliotheek van Brussel. Prins Filip overhandigde de Prijs aan Kim Van de Perre (De Morgen), John Vandaele (MO Magazine), Christine Scharff en Alexandre Beauchamp (L‟Echo) en André Ruwet en zijn collega‟s van Imagine. De “FRDO persprijs duurzame ontwikkeling” bekroont een journalistiek product dat zowel beantwoordt aan criteria van inhoudelijke en vormelijke kwaliteit als in zijn berichtgeving blijk geeft van een duurzame-ontwikkelingsvisie. De prijs gaat afwisselend naar de geschreven pers en naar de audiovisuele media (televisie, radio, video). Deze eerste editie bekroonde de geschreven pers, in 2011 zijn de audiovisuele media aan de beurt. De jury van de Persprijs bestaat uit communicatiedeskundigen van de leden van de raad. De laureaten ontvangen naast een geldbedrag, ook een trofee in de vorm van een origineel kunstwerk. Meer informatie over deze prijs en het reglement vindt u op onze website.


Pagina 25 van 59

Om zijn Persprijs bekend te maken, publiceerde de FRDO drie persberichten. De raad blijft de komende jaren inspanningen doen om zijn standpunten via de media bekend te maken en zo het politieke en maatschappelijke debat over duurzame ontwikkeling te bevorderen.

Kim van de Perre krijgt de trofee overhandigd door prins Filip

John Vandaele (Mo Magazine)

3.3. Vertegenwoordiging en contacten 3.3.1. Op internationaal niveau Beleidsbeslissingen die op internationaal niveau worden goedgekeurd, hebben een belangrijke impact op het nationale vlak. De raad volgt dan ook de internationale agenda van dichtbij. Zo nemen de leden en het secretariaat deel aan internationale conferenties. Op die manier verwerft de raad de nodige expertise en kan een uitwisseling van ideeën en beleidsvoorstellen plaatsvinden. Dit jaar namen de leden van de raad of het secretariaat deel aan verschillende internationale conferenties. De verslagen en de eventueel bijhorende (achtergrond)informatie zijn beschikbaar op het secretariaat van de raad.

3.3.2. Het Europees netwerk van milieu- en duurzame ontwikkelingsraden EEAC Op Europees vlak is de FRDO sinds 2004 lid van de European Environment and Sustainable Development Advisory Councils (EEAC). Dit netwerk groepeert raden voor duurzame ontwikkeling en milieuadviesraden. Afgelopen jaar participeerde de FRDO aan de EEAC-jaarconferentie over Sustainable Land Use. Die conferentie vond plaats in Brugge en Doornik, van 13 tot 16 oktober. De conferentie werd voorbereid en georganiseerd door de drie Belgische adviesraden (MinaRaad, CWEDD en FRDO) samen met het EEAC-secretariaat.

Pagina 26 van 59


EEAC-jaarconferentie 2010 in Brugge

Het FRDO-secretariaat werkte ook actief mee aan de uitwerking van het EEAC Statement over duurzaam landgebruik dat werd goedgekeurd door de jaarconferentie, en dat via de werkgroep biodiversiteit en bossen. Dat statement werd door de FRDO als advies goedgekeurd op 24 september. Op 14 oktober was er een bijeenkomst van de verschillende EEAC-werkgroepen. Op die dag was er ook een „special session‟, georganiseerd door de FRDO, met Chris Vanden Bilcke over internationale governance voor duurzame ontwikkeling. Op 15 oktober waren er enkele keynote speeches, waarna er in een aantal breakout-sessies werd ingegaan op verschillende aspecten van het thema duurzaam landgebruik. Die dag werd afgesloten door een paneldebat met verschillende stakeholders. Op 16 oktober was er de EEAC Plenary Session, gecombineerd met een excursie in de omgeving van Tournai. Er wordt nu gewerkt aan de voorbereiding van de EEAC-jaarconferentie van 2011. De voorbereiding gebeurt door de EEAC werkgroep duurzame ontwikkeling, daarin bijgestaan door de werkgroep governance. De jaarconferentie zal een inbreng leveren bij de komende VN-conferentie over duurzame ontwikkeling in 2012 (UNCSD of “Rio+20”). Het FRDO-secretariaat zal opnieuw actief meewerken aan de voorbereiding van de jaarconferentie.

3.3.3. Op nationaal niveau Op nationaal niveau, wordt de FRDO als waarnemer uitgenodigd op de maandelijkse Coördinatie Duurzame Ontwikkeling (COORMULTI) van de FOD Buitenlandse Zaken (directie M4.1) die de Belgische deelname aan en de coördinatie van de Belgische houding bij internationale ontmoetingen in het kader van de Verenigde Naties (CSD en andere conferenties) coördineert. De meeste lidorganisaties van de raad en het secretariaat worden ook uitgenodigd op het halfjaarlijkse stakeholders-overleg van het Coördinatie Comité Internationale Milieupolitiek (CCIM) van de Federale diensten voor Leefmilieu. Het personeel van het secretariaat neemt eveneens deel aan conferenties, studiedagen, seminaries, fora in België naargelang de thema‟s en de beschikbare middelen. Hieronder vindt u een overzicht van de activiteiten waaraan de leden van het vast secretariaat hebben deelgenomen: 3/03/2010

Seminarie “Indicatoren, doelstellingen en scenario‟s van duurzame ontwikkeling”


Pagina 27 van 59

20/04/2010 29/04/2010 30/04/2010 4/05/2010 5/05/2010 11/05/2010 19/05/2010 20/05/2010 27/05/2010 1-4/06/2010 4/06/2010 15/06/2010 4-6/07/2010

6/07/2010 8-9/09/2010 17/09/2010 22/09/2010 29/09/2010 30/09/2010 1/10/2010 6-7/10/2010

8/10/2010 8/10/2010 12/10/2010 25-27/10/2010 10/11/2010 16/11/2010 17/11/2010 17-19/11/2010 24/11/2010 25-26/11/2010 30/11/2010 2/12/2010 6-7/12/2010 8/12/2010 14/12/2010

15-16/12/2010

Seminarie “Plug-In the Grid: Can electric vehicles make a difference ?”: Welke toekomstvisie voor elektrische voertuigen in België Werkseminarie “Prosperity Without Growth” “Ex ante evaluatie van beleid en regelgeving, focus op impact assessment” 4de Staten-generaal van de ontwikkelingssamenwerking Lezing over de Millenium Development Goals Econopolis Economic Encouter “A Sustainable New Deal (Challenges and solutions for the economy of the future)” Jaarlijkse samenkomst van de KBC met de NGO‟s “New trends in Corporate Social Responsibility (CSR) reporting” Informatiesessie: maatschappelijk verantwoord ondernemen Green Week EU 2010 – Biodiversiteit Seminarie “What European Strategy to promote a European Recycling Society” Seminarie “Klimaat en de natuurlijke hulpbronnen, welke inzet voor 2010?” Jaarlijkse conferentie van het ESDN: “Towards an Economy compatible with Sustainable Development Principles: „Green‟ strategies in the context of Sustainable Development” Debriefing van de Global Compact Leaders Summit Biodiversity Post-2010: “Biodiversity in a Changing World” Colloquium “Mobiliteit en gezondheid” Voorstelling van het boek: “Prosperity without growth” - Tim Jackson “Access and Benefit Sharing (ABS) under the Convention on Biological Diversity (CBD) – towards effective management of genetic resources” Voorstelling van het “World of Work Report 2010” van de ILO (IAO) 1ste studieconferentie van de Fédération IEW: “Décroissance: derrière le tabou, la solution ?” [Achteruitgang: schuilt de oplossing achter het taboe?” Conferentie “Sustainable Consumption and Production and Integraded Product Policy: Towards more integration of social and environmental policies for a change in the way societies produce and consume” Opleiding “The System of International Labour Standards” Seminarie “Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan 2011-2015: een nieuw plan, nieuwe perspectieven, nieuwe methoden” Joint think tank meeting “Systemic Tools for an EU Resource Efficency Strategy/Roadmap” Jaarlijks algemeen milieuforum van de OESO: “Sustainable Materials Management” “Could Trade Save the Planet” Europese top “An innovative healthcare agenda for Europe” De „7ièmes Rencontres de la Biomasse‟: “Les nouvelles cultures: Quelles de opportunités ?” [7 bijeenkomst over biomassa: “De nieuwe teelten: welke kansen?] Conferentie Easy Eco 2010 “Sustainable Development Evaluations in Europe” “Building successful partnerships to transfer environmental business-support services for SMEs” th Conferentie “Towards a Genuine 7 Environmental Action Programme” Seminarie “Close the materials cycle” Seminarie “The EU 2020 Resource Efficency Flagship Initiative, How can we ensure that it makes a real difference” European Development Days Conferentie “The Nature of Economic Growth” Slotconferentie van het Internationale Jaar van de Biodiversiteit 2010: “De sociaaleconomische waarde van biodiversiteit beter begrijpen en erover communiceren: Toekomst en economische voordelen voor iedereen – Biodiversiteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid” Conferentie “Growth and green tax shifting in an era of fiscal consolidation”

Pagina 28 van 59


3.4. Studie en onderzoek Studie over de energieprestaties van gebouwen Na de verbintenissen die op de Lente van het Leefmilieu werden aangegaan, verzocht minister Magnette de FRDO om jaarlijks een gestructureerd overleg te organiseren over de energiegebonden stimulansen. In 2009 had de FRDO hieromtrent een eerste kort antwoord geformuleerd in het advies 1 over de belastingverminderingen voor energiebesparende investeringen in woningen . Vervolgens besliste de FRDO zich te focussen op de gebouwen (met bijzondere aandacht voor de kansarme gezinnen). Om de inhoud van zijn aanbevelingen te verrijken en de relevantie ervan te verhogen, heeft de FRDO een onderzoek gefinancierd dat in 2010 zijn resultaten heeft afgeleverd. Ingevolge de aanbesteding die eind 2009 werd uitgeschreven, heeft een begeleidingscomité het voorstel van het consortium REGASA / ICEDD weerhouden. Het comité heeft samen met de onderzoekers – de heren Verbruggen en Couder voor REGASA en de heren Goetghebuer en Marenne voor de ICEDD - de onderzoeksprioriteiten nader bepaald. Het eindverslag werd op 25 mei overgemaakt aan de FRDO en besproken met de werkgroep energie en klimaat. In een eerste gedeelte beschrijft de studie wat er voor het Belgische woningenpark op het spel staat ten opzichte van de uitdagingen inzake energie en klimaat, niet alleen op het vlak van de (slechte) energieprestaties, maar ook wat betreft de lokalisatie. Er wordt ook een volledig hoofdstuk gewijd aan het sociale aspect en aan een evaluatie van de verschillende instrumenten die zijn ingevoerd om kansarme gezinnen te helpen. Tot slot formuleert het onderzoek een reeks aanbevelingen om de huidige situatie te verbeteren die steunen op een actie rond de energieprijs. De volledige tekst van het onderzoek is beschikbaar op: http://www.frdo.be/DOC/pub/enq/Onderzoek_beheer_energievraag.pdf.

De leden hebben de resultaten van het onderzoek gebruikt om de aanbevelingen aan te vullen van het FRDO-advies over de vermindering van het energieverbruik in gebouwen (goedgekeurd op de AV van 3 februari 2011).

1

http://www.frdo.be/DOC/pub/ad_av/2009/2009a13n.pdf


Pagina 29 van 59

4. Werking van de Raad 4.1. Algemene Vergadering De leden stemmen op de algemene vergadering over de adviezen die door de verschillende werkgroepen werden voorbereid, brengen verslag uit van internationale conferenties, bespreken de planning, beslissen over de organisatie van forumactiviteiten, nemen de eindbeslissing over het jaarverslag, het financieel verslag, de begroting, het jaarprogramma en het programma van de werkgroepen. Daarnaast rapporteren de verschillende ministers of hun vertegenwoordiger aan het begin van elk kalenderjaar over de opvolging van de door de raad uitgebrachte adviezen. In 2010 organiseerde de FRDO vijf algemene vergaderingen. Dit is exact het gemiddelde van vijf vergaderingen per jaar. De gemiddelde deelname van de leden aan de Algemene Vergadering is relatief stabiel. Grafiek 3 geeft een overzicht van de deelname per ledengroep in de periode 2004-2010 en in 2010. De deelname van de meeste groepen blijft relatief stabiel.

8,8

3,7 2,6

0,80,6

1,5 1,0

0,8

20042009

2010

Waarn.

Werkg.

1,00,8

Werkn.

NGO - Cons.

NGO - Ontw.

1,3 0,8

Wet Raadg.

2,3

NGO - Milieu

3,9 3,3

Reg. OH

3,4

Fed. OH

3,5 3,0

Wet. Wer.

3,5 2,8

4,6 3,9

Energ. Prod.

3,2 2,7

Vz en Ovz

10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0

Grafiek 3: gemiddelde deelname per ledengroep in 2010

Evaluatie functioneren De FRDO evalueert om de vier jaar het functioneren van de bestuursorganen. Op 25 juni werd de werking van de algemene vergadering bekeken. De leden waren van oordeel voldoende geïnformeerd te zijn voor het nemen van beslissingen, maar gaven te kennen maar matig tevreden over de wijze waarop de algemene vergadering haar taken uitoefent. Concreet werd aangedrongen op een betere doorstroming van de informatie over de beslissingen van het bureau. Met het oog daarop werden een aantal concrete afspraken gemaakt. Verder werd beslist de politieke beleidsontwikkelingen regelmatig te agenderen. Ten slotte bleken de leden tevreden te zijn over het functioneren van het voorzitterschap en het secretariaat.

Pagina 30 van 59


Onderstaande tabel geeft per vergadering een overzicht van de thema‟s die in 2010 werden behandeld Algemene vergadering van 25 februari 2010 Adviezen Presentatie van twee adviezen die via schriftelijke procedure werden goedgekeurd: - Advies over een ontwerp van KB – vluchtige organische stoffen in verven en vernissen - Advies over de etikettering van spuitbussen Opvolging van de Opvolging van de adviezen van de raad door: adviezen - de heer Paul Magnette, minister van Klimaat en Energie - de heer Delvoye, vertegenwoordiger van minister Sabine Laruelle - de heer Schaelakens, vertegenwoordiger van minister Michel Jaarverslag 2009 Goedkeuring van het jaarverslag 2009 Jaarprogramma 2010 Adviezen voorzien in 2010, nieuwe wet DO, jaarlijks forum, persprijs DO… Planning Goedkeuring van de planning en van de activiteiten van de werkgroepen Uiteenzetting van De klimaattop van Kopenhagen: lessen en vooruitzichten minister Magnette Algemene vergadering van 26 maart 2010 Adviezen - Advies over een duurzaam voedingssysteem - Advies over het CO2-prijssignaal Uiteenzetting van Strategie EU 2020 mevr. Ven (kabinet van premier Leterme) Planning Goedkeuring van de planning en van de activiteiten

Algemene vergadering van 25 juni 2010 Adviezen - Advies: “Aanbevelingen voor het duurzame-ontwikkelingsbeleid van de nieuwe federale regering” Presentatie van een advies dat via schriftelijke procedure werd goedgekeurd: - Advies over de klimaatwet - Toelichting bij de adviesaanvraag over de beschikbaarheid van verbruikersinformatie op nieuwe wagens


Pagina 31 van 59

Planning Evaluatie van de werking van de AV Internationale conferenties

Goedkeuring van de planning en van de activiteiten Samenvattende nota en beslissingen ste

CSD 18 en 1

voorbereidende vergadering voor Rio+20: debriefing

Algemene vergadering van 24 september 2010 Adviezen - Adviezen over de ontwerpen van sectorale akkoorden ter verhoging van het aandeel milieuvriendelijke detergentia en van het aandeel houtproducten uit duurzaam beheerde bossen - Advies over het ontwerp van afvalplan van NIRAS - Advies over duurzaam landgebruik Planning Goedkeuring van de planning en van de activiteiten Nota Procedurenota Uiteenzetting Voorstelling van het onderzoeksprogramma DO van de POD Wetenschapsbeleid

Algemene vergadering van 27 oktober 2010 Adviezen Advies over het Nationale Hervormingsprogramma Planning Goedkeuring van de planning en van de activiteiten Communicatieplan Verwezenlijkingen 2009-2010 Internationale - Uiteenzetting van mevr. Gouzée over de voorbereiding van Rio +20 conferenties - Verslag van Jan De Smedt over de jaarlijkse conferentie van de EEAC in Brugge

4.2. Bureau Het bureau bestaat uit de voorzitter en drie ondervoorzitters en (de vertegenwoordiger van) erevoorzitter prins Filip. Daarnaast vaardigen sinds 2004 de werkgeversorganisaties, vakbonden, NGO‟s milieu en ontwikkelingssamenwerking beleidsverantwoordelijken af om in het bureau te zetelen. Ook de directeur en de secretaris van de raad nemen deel aan de vergaderingen. Taken Het bureau is ondermeer belast met het bepalen van de scope, output en formaat van de adviezen, het afspreken van de procedureregels, de voorbereiding en opvolging van de Algemene Vergadering en met het ter goedkeuring voorleggen van de ontwerpadviezen van de werkgroepen, het jaarverslag en het financieel verslag aan de Algemene Vergadering, met voorstellen formuleren over de organisatie van evenementen in het kader van de forumtaak van de raad, met de aanwerving van het personeel, met het nemen van belangrijke praktische beslissingen en met het leiding geven aan het secretariaat. Samenstelling Voorzitter Ondervoorzitters

Werkgeversorganisaties

Pagina 32 van 59

De heer Theo Rombouts Mevrouw Anne Panneels De heer Jan Turf Mevrouw Isabelle Callens De heer Olivier Van der Maren (FEB) (tot 7 juli) – Mevrouw Anne Defourny (FEB) (vanaf 8 september) De heer Johan Bortier (UNIZO)


Werknemersorganisaties Milieuorganisaties

Ontwikkelingsorganisaties Vertegenwoordiger van de prins Secretariaat

De heer Claude Rolin (CSC) Mevrouw Anne Demelenne (FGTB) Mevrouw Sarah Van Dyck (BBL) (sinds 12 mei) Mevrouw Anne De Vlaminck (IEW) (tot 13 januari) - Mevrouw Marie Cors (IEW) (sinds 10 maart) De heer Bogdan Van den Berghe (11.11.11) De heer Etienne Van Parys (ACODEV) De heer John Cornet D‟Elzius De heer Jan De Smedt Mevrouw Catherine Mertens

Overzicht van de vergaderingen Het Bureau vergadert maandelijks met uitzondering van juli en augustus. In 2010 kwam het Bureau tien maal bijeen op de volgende data: 13/01, 10/02, 10/03, 14/04, 12/05, 9/06, 7/07, 8/09, 6/10 en 8/12. Evaluatie functioneren Het bureau evalueerde op 7 juli de werking van de raad en zijn eigen functioneren. De leden oordeelden dat om de werking van de raad te optimaliseren de bevordering van consensuele adviezen belangrijk is, maar evenzeer de dialoog tussen de stakeholders. Daarom werd afgesproken meer te investeren in wederzijdse verstandhouding. Om de debatten ter voorbereiding van adviezen te vergemakkelijken, werden een aantal concrete afspraken gemaakt inzake de communicatie tussen het bureau en de werkgroepen. Verder werd afgesproken op het bureau zelf meer tijd te investeren in strategische discussies en een zekere selectiviteit na te streven wat betreft de te behandelen adviesvragen. Ten slotte werden de afspraken i.v.m. het bepalen van de scope en het type van adviezen verfijnd.

4.3. Werkgroepen De werkgroepen bereiden – elk vanuit hun specialiteit – de adviezen, rondetafels en forumactiviteiten voor. In 2010 waren acht werkgroepen actief, waarvan zes permanent: -

Strategieën voor Duurzame Ontwikkeling (ST), Energie en Klimaat (EK), Internationale Betrekkingen (IB), Productnormen (PN), Sensibilisatie en communicatie (SC), Biodiversiteit en bossen (BB),

Daarnaast waren nog twee groepen “ad hoc” actief: de werkgroep Duurzaam Voedingssysteem (DV) en de werkgroep Forum 2011. De werkgroepen bestaan uit leden van de raad of hun plaatsvervangers en door hen aangeduide experts. De werkgroepen kunnen ambtenaren en andere deskundigen uitnodigen. De algemene vergadering duidt de voorzitters van de werkgroepen aan op voordracht van het Bureau. De werkgroepen bereiden de adviezen grondig voor, zodat de algemene vergadering hoogstens nog enkele knelpunten dient te beslechten. Elke werkgroep wordt bijgestaan door een lid van het secretariaat.


Pagina 33 van 59

4.3.1 Deelname aan de werkgroepen Het aantal vergaderingen van werkgroepen is gestegen ten opzichte van 2008 en 2009 en ligt zo opnieuw op een gemiddeld peil. De gemiddelde deelname per werkgroep steeg tot 10,3 personen per vergadering. De werkgroepen Strategieën, Energie en Klimaat en de werkgroep ad hoc Duurzaam voedingssysteem met hun grote aantal leden en druk bijgewoonde vergaderingen verklaren dit cijfer. De verschillende ledengroepen zijn (rekening houdend met hun gewicht in de raad) telkens goed en evenwichtig vertegenwoordigd (zie diagram 2). De deelname ligt over het algemeen hoger dan het gemiddelde sinds 1998. De werkgeversorganisaties blijken daarbij het best vertegenwoordigd (zie tabel 2).

Werkgroepen

ST

EK

IB

PN

SC

BB

BC

DV

2010

2009

2008

Vergaderingen

5

28

1

3

4

1

2

12

56

45

37

NGO Milieu

15

65

2

5

4

3

1

23

118

99

78

NGO Ontwikkeling

3

28

4

0

4

1

2

29

71

85

82

NGO consumenten

1

0

0

1

2

0

0

12

16

8

8


7

79

3

9

5

1

4

71

179

142

103

Werknemersorganisaties

8

74

4

1

3

1

2

12

105

65

38

Energieproducenten

0

23

0

0

0

0

0

0

23

6

6

Wetenschappelijke wereld

0

20

1

0

0

0

1

0

23

29

44

Totaal 1

34

289

14

16

18

7

10

147

535

434

359

Overheid

1

20

1

1

3

0

0

2

28

14

33

Wetenschappelijke raadgevers

2

0

0

3

0

0

0

0

5

5

14

Totaal 2

3

20

1

4

3

0

0

2

33

19

47

Externe experts

0

3

0

0

1

0

2

6

12

51

48

Totaal Deelnemers

37

312

15

20

22

7

12

155

580

504

454

Gemiddelde per vergadering

7.4

11.1

15

6.7

5.5

7

6

12.9

10.4

10,3

12,3

Pagina 34 van 59


Tabel 2: Aantal deelnemers per werkgroep en per ledengroep

Overheid 5%

Wetensch. raadgevers 1%

Experten 2%

NGO - Milieu 20%

Wetensch. wereld 4% Energieproduc enten 4% NGO Ontwikkeling 12% Werknemers 18% NGO Consumenten 3%

Werkgevers 31% Diagram 2: Gemiddelde deelname aan de werkgroepvergaderingen


Pagina 35 van 59

Gemiddeld aantal deelnemers per vergadering

3,5

3,2

3,0 2,5 2,1

2,0 1,6

1,8

1,7

1,5

1,3

1,9

1,2 1,0

1,0 0,5

0,4 0,3

0,30,3

0,4

0,9 0,5

0,9 0,4 0,1

0,2

0,0

Gemiddelde 1998 tot 2009

gemiddelde 2010

Grafiek 4: Gemiddelde deelname aan de werkgroepvergaderingen per ledengroep

4.3.2 Werkgroep Strategieën Voorzitter: / Ondervoorzitter: de heer Jan Turf (BBL)

Adviezen:

Uitgenodigde experts: Aantal vergaderingen:

-

Aanbevelingen voor het duurzame-ontwikkelingsbeleid van de nieuwe federale regering - Advies voor het Nationale Hervormingsprogramma van België in het kader van de strategie EU2020 Hans NAUDTS en Aart GEENS (beleidscel van de eerste minister) 5

4.3.3 Werkgroep Energie en Klimaat Voorzitter: Prof. Jean-Pascal van Ypersele de Strihou (UCL) Ondervoorzitter: de heer Olivier Van der Maren (tot in september)

Adviezen:

Pagina 36 van 59

- Advies over het CO2-prijssignaal - Advies over het voorontwerp van federale klimaatwet


- Advies over het afvalplan van NIRAS en over haar strategisch milieueffectenrapport

Rondetafel: Uitgenodigde experts:

Aantal vergaderingen:

De WEG bereidt sinds juni een advies voor over het beheersen van de energievraag in gebouwen. Rondetafel met minister Magnette ter voorbereiding van de klimaattop COP in Cancun (17 november)  Dhr. Jacques BAVEYE (FOD Financiën)  Mevrouw Delphine BASSILIERE (Federaal Planbureau)  Dhr. Francis BOSSIER (Federaal Planbureau)  Dhr. Manfred ROSENSTOCK (Europese Commissie, DG Milieu)  Dhr. Johan COUDER (U Antwerpen)  Dhr. Didier GOETGHEBUER (ICEDD)  Dhr. Yves MARENNE (ICEDD)  Prof. Aviel VERBRUGGEN (U. Antwerpen)  Dhr. Peter DE PRETER (NIRAS)  Dhr. Philippe LALIEUX (ONDRAF)  Dhr. Gerrit RAUWS (KBS) 28

4.3.4 Werkgroep Internationale Betrekkingen Voorzitter: Prof. Dries Lesage (UGent,) Ondervoorzitter: Dhr. Daniel Van Daele (FGTB) Advies: Rondetafel: Aantal vergaderingen:

/ Rondetafel met minister Vanackere over de WTO (28 mei) /

4.3.5 Werkgroep Productnormen Voorzitter: Prof. Luc Lavrysen (UGent) Ondervoorzitster: Mevrouw Delphine Misonne (FUSL) Adviezen:

- Advies over een ontwerp van KB met betrekking tot de etikettering van spuitbussen die geen stoffen bevatten die de ozonlaag afbreken - Advies over een ontwerp van KB inzake de reductie van het gehalte aan VOS in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen - Advies over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel houtproducten uit duurzaam beheerde bossen - Advies over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel milieuvriendelijke detergentia

Uitgenodigde experts: Aantal vergaderingen:

 3


Mevrouw Nancy DA SILVA (kabinet Magnette)

Pagina 37 van 59

4.3.6 Werkgroep sensibilisatie en communicatie Voorzitster: Mevr. An Heyerick (VODO) tot in juni Ondervoorzitter: /

Adviezen: Publicaties: Persprijs Uitgenodigde experts: Aantal vergaderingen:

/ / ste Voorbereiding van de 1 persprijs DO (27 oktober) / 4

4.3.7 Werkgroep Biodiversiteit Voorzitter: Prof. Reinhart Ceulemans (UA) Ondervoorzitster: Prof. Monique Carnol (U Liège)

Advies: Seminarie: Uitgenodigde experts: Aantal vergaderingen:

Duurzaam landgebruik: een centrale maatschappelijke uitdaging Biodiversiteit en bedrijven – uitdagingen en oplossingen (19 januari) / 1

4.3.8 Werkgroep ad hoc Duurzaam Voedingssysteem Voorzitster: Mevr. Ann Nachtergaele (Fevia) Ondervoorzitter: Jan Turf (BBL) vanaf oktober

Advies:

-Advies met betrekking tot een duurzaam voedingssysteem

Uitgenodigde experts:

Voorbereiding van een advies over dierlijke en plantaardige eiwitten  Dhr. Koen BOUCKAERT (Alpro/FEVIA)  Mevr. Ineke MAES (BEMEFA/FEVIA) 11


4.3.9 Werkgroep ad hoc jaarlijks Forum 2011 Voorzitter: Leo SLEUWAEGEN (KU Leuven) Ondervoorzitter: /

Advies: Uitgenodigde experts:

Pagina 38 van 59

/ /



2

4.4. Secretariaat 4.4.1 Taken Het secretariaat is verantwoordelijk voor:                

de redactie van de ontwerpadviezen op basis van de discussies binnen de verschillende werkgroepen; organiseren van vergaderingen: Algemene Vergaderingen, Bureau, werkgroepen, rondetafels en symposia georganiseerd door de Raad; redactie van de verslagen van de vergaderingen: Algemene Vergaderingen, Bureau, werkgroepen, rondetafels en symposia; redactie van de FRDO-Info (vijf maal per jaar); redactie van het jaarverslag en van het financieel verslag; organisatie van persconferenties en redactie van perscommuniqués; samenstelling en voortdurende actualisering van de website van de Raad; opvolging van conferenties m.b.t. duurzame ontwikkeling in België en in het buitenland, en de redactie van verslagen voor de leden; het verzamelen van de nodige documentatie voor de werkgroepen; de vertaling van documenten; de dagelijkse werking, onder de verantwoordelijkheid van het Bureau; de boekhouding; de voorbereiding en opvolging van de begroting; het onthaal; de administratie; het milieumanagementsysteem.

4.4.2. Milieuverslag EMAS certificering Nadat het secretariaat van de FRDO naar de Liefdadigheidsstraat was verhuisd, werd beslist een milieumanagementsysteem in te voeren met het oog op het behalen van een EMAS certificering (Eco Management and Audit Scheme). Een milieumanagementsysteem (MMS) is een beheerstool die ernaar streeft de milieuprestaties van de organisatie die het MMS invoert continu te verbeteren. Dit werkt als volgt: de onderneming stelt een stand van zaken op over haar werking om na te gaan welke van haar activiteiten het milieu aantasten. Op basis hiervan bepaalt zij dan welke acties moeten worden ondernomen om de risico‟s te beheersen en haar negatieve impact op het milieu te beperken. Daarna evalueert de onderneming de ingevoerde maatregelen om hun efficiëntie te verifiëren en stelt zij een nieuwe stand van zaken over haar werking op; op basis van deze nieuwe stand van zaken kan zij weer nieuwe verbeteringen invoeren. Door deze 4 stappen te herhalen kan de organisatie in de loop van de cycli haar prestaties continu verbeteren.


Pagina 39 van 59

Zoals wij in ons vorige jaarverslag hebben vermeld, hebben wij er in 2009 met de hulp van een consultancy bureau aan gewerkt om voor het secretariaat een MMS uit te werken en in te voeren dat voldoet aan de voorwaarden van het EMAS-reglement. Dit initiatief heeft in 2010 zijn vruchten afgeworpen: na een onafhankelijke audit door het bedrijf AIB Vinçotte NV verwierf het secretariaat van de FRDO op 21 juni 2010 de EMAS certificering door het BIM onder het nummer BE-BXL000022. Omdat het secretariaat als “kleine organisatie” werd geregistreerd, is deze certificering 4 jaar geldig. Daarna moet een nieuwe onafhankelijke audit plaatsvinden om na te gaan of alle procedures nog steeds goed nageleefd worden. De Milieuverklaring van het secretariaat van de FRDO kan worden geraadpleegd op onze website (www.frdo-cfdd.be).

Label “Ecodynamische onderneming” Van 2005 tot 2008 bezat het secretariaat het label “ecodynamische onderneming”, uitgereikt door het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM). Sinds de verhuis naar de nieuwe lokalen heeft het secretariaat dit label niet meer. Zoals voorzien in ons jaarverslag 2009 werd beslist het EMAS certificaat van het secretariaat af te wachten vooraleer een nieuwe kandidatuur in te dienen om dit label te bekomen. Daarbij kunnen de EMAS documenten gebruikt worden om het dossier aan te vullen. Nu het secretariaat het EMAS certificaat heeft, zou het daardoor meteen ook het label “ecodynamische onderneming met 2 sterren” hebben kunnen verkrijgen. Er werd evenwel beslist in juni 2011 een kandidatuur bij het BIM in te dienen om te proberen het label “ecodynamische onderneming met 3 sterren” te behalen, wat het hoogst mogelijke niveau is. Indien onze aanvraag gunstig wordt onthaald, kan het secretariaat dit label in oktober 2011 behalen.

Elektriciteitsverbruik Privélokalen Het elektriciteitsverbruik in onze privélokalen houdt hoofdzakelijk verband met de werking van de computers, de server en het fotokopieertoestel, de verlichting, het gebruik van huishoudtoestellen in de keuken (koffiezetapparaat, waterkoker, koelkast, microgolfoven…) en van de afzonderlijke toestellen die in elk lokaal de luchtstroom van het HVAC-systeem regelen.

Ten opzichte van 2009 hebben wij in 2010 ons gemiddeld dagverbruik overdag (in kWh) op kwartaalbasis kunnen verlagen: Kwartaal 04-06 07-09 10-12

2009 16,20 13,80 17,47

2010 14,25 12,13 14,55

Tabel 2: Gemiddeld dagverbruik overdag (kWh)

Pagina 40 van 59


Het nachtverbruik van zijn kant is grotendeels toe te schrijven aan de permanente werking van onze server, aan het back-upsysteem dat ‟s nachts draait en aan de koelkast. Bij het bekijken van de verzamelde gegevens hebben wij kunnen vaststellen dat ons gemiddeld dagverbruik ‟s nachts op kwartaalbasis continu daalt: Kwartaal 04-06/2009 07-09/2009 10-12/2009 01-03/2010 04-06/2010 07-09/2010 10-12/2010

Verbruik 7,67 7,62 7,56 7,04 6,86 6,35 6,55

Tabel 3: Gemiddeld dagverbruik ‘s nachts (kWh) Het totale jaarverbruik aan elektriciteit bedroeg 7,66 MWh, wat neerkomt op een daling van ongeveer 8 % ten opzichte van de vorige referentieperiode (i.e. totaalverbruik van 8,4 MWh tussen 2/04/2009 en 30/03/2010). Wij kunnen dus vaststellen dat wij ons engagement voor 2010 hebben gehaald om ons elektriciteitsverbruik te beheersen en te proberen te verlagen. Het doel voor 2011 zal erin bestaan ons gemiddeld dagverbruik ‟s nachts rond de 6,50 kWh te houden en de gemiddelde kwartaalwaarden van ons dagverbruik overdag van 2010 niet te overschrijden. Hiertoe zullen wij de ingevoerde goede praktijken voortzetten: in de lokalen wordt één op de twee neonlichten gedoofd, tijdens lange vergaderingen worden computers en schermen op slaapstand gezet, elke avond worden alle computers en het fotokopieertoestel volledig uitgeschakeld,… Totaal jaarverbruik = 7,66 MWh Aandeel geproduceerd op basis van hernieuwbare energiebronnen = 100%

Gemeenschappelijke delen van het gebouw Wij zijn geen eigenaar van onze lokalen. Wij gebruiken ze op basis van een huurcontract dat is afgesloten tussen de beheerster van het gebouw en de regie der gebouwen. De controle over het elektriciteitsgebruik dat op de gemeenschappelijke delen van het gebouw slaan is dus beperkt. Dit verbruik is hoofdzakelijk toe te schrijven aan het gebruik van de liften, aan de verlichting, aan de werking van de HVAC-installaties en aan het luchtverversingssysteem in de parkings. Wij zijn persoonlijk niet in staat dit gedeelte van het elektriciteitsverbruik op regelmatige basis op te volgen. Wij kunnen ons enkel baseren op de jaarlijkse afrekening die aan de beheerster van het gebouw wordt opgestuurd; hierop wordt een ratio toegepast die rekening houdt met de oppervlakte van de lokalen die wij innemen ten opzichte van de totale oppervlakte van het gebouw en niet met e ons reële gebruik (aandeelverhouding = 837/10000 ). Toch zien wij er ook hier op toe de impact van onze activiteiten te beperken, met name door veeleer de trap te gebruiken in plaats van de liften.


Pagina 41 van 59

Geraamd jaarverbruik rekening houdend met de afrekeningfactuur 2010 en op basis van de ratio = (gegevens nog niet beschikbaar) Aandeel geproduceerd op basis van hernieuwbare energiebronnen = niet gekend

Gasverbruik Zoals wij hierboven al hebben benadrukt, zijn wij geen eigenaar van onze lokalen. Onze controle op het gasverbruik, dat verbonden is met de werking van de gemeenschappelijke verwarmingsketel, is dus beperkt. Wij zijn persoonlijk niet in staat dit verbruik op regelmatige basis op te volgen. Wij kunnen ons enkel baseren op de jaarlijkse afrekening waarop dezelfde ratio wordt toegepast als voor het e elektriciteitsverbruik (aandeelverhouding = 837/10000 ). Geraamd jaarverbruik rekening houdend met de afrekeningfactuur 2010 en op basis van de ratio = (gegevens nog niet beschikbaar)

Papierverbruik De voornaamste grondstof die wij gebruiken is papier. Ook al spannen wij ons enorm in om zoveel mogelijk op de computer te werken en om de documenten via elektronische weg naar onze leden te sturen, toch moeten wij vaak documenten printen voor een vergadering, bijvoorbeeld wanneer een bijdrage pas kort ervoor is ontvangen. Bovendien moeten wij ervoor zorgen dat onze adviezen worden verspreid bij de ministers, parlementsleden en de verschillende belanghebbende personen; dit gebeurt via de post. Wij beperken evenwel de impact van ons papiergebruik door gerecycleerd papier te gebruiken en door de documenten recto verso te printen. Jaartotaal van kopieën en prints = 86052 pagina‟s

Waterverbruik Ondanks het feit dat wij in onze lokalen sanitaire installaties en een keuken hebben, beschikken wij niet over een private watermeter. Wij zijn bijgevolg niet in staat ons waterverbruik op regelmatige basis op te volgen. Wij kunnen ons enkel baseren op de kwartaalafrekeningen die op het verbruik in het hele gebouw slaan en die aan de beheerster van het gebouw worden opgestuurd. Voor het water wordt dezelfde ratio toegepast als e voor de elektriciteit en het gas (aandeelverhouding = 837/10000 ). Door de kwartaalafrekeningen op te volgen kunnen wij een eventueel lek in de leidingen vroegtijdig opsporen. Zoals voorzien in ons jaarverslag 2009 is deze opvolging wel degelijk uitgevoerd. Het is evenwel onmogelijk gebleken om hieromtrent becijferde doelstellingen te bepalen omdat wij het reële verbruik van het secretariaat onmogelijk kunnen vaststellen. Bovendien worden de personeelsleden van het secretariaat ertoe aangespoord kraantjeswater te drinken, waardoor een aanzienlijk hoeveelheid afval kan worden vermeden (i.e. plastic flessen). Geraamd jaarverbruik rekening houdend met de afrekeningen 2010 en op basis van de ratio = (gegevens nog niet beschikbaar)

Pagina 42 van 59


Afvalbeheer Wij passen een sorteersysteem toe voor het afval dat wij produceren. Zodra het gesorteerd is, wordt het papier, het plastic, de blikjes en het restafval in een voor het hele gebouw gemeenschappelijk lokaal geplaatst, waar het wordt opgehaald door de ophaaldienst MCA die het afval recycleert. In 2010 werden de volgende volumes aan afval opgehaald door de ophaaldienst MCA voor het hele gebouw:

Papier Karton Restafval Blikjes & Plastic

2010 167 152 251 53

Tabel 4: Hoeveelheid afval die voor het hele gebouw werd opgehaald (zakken) e

De ratio van dit volume aan afval dat ons forfaitair wordt aangerekend bedraagt 837/9970 (oppervlakte van onze lokalen ten opzichte van de totale oppervlakte van het gebouw, min de ongebruikte ruimtes). Op vrijwillige basis en dankzij de vrijwillige inzet van de personeelsleden wordt ook ander afval gesorteerd dat anders als restafval zou worden beschouwd volgens de instructies van de afhaaldienst MCA: tetrapacks, kurken, glas en composteerbaar huishoudelijk afval. Tot slot wordt ook afval dat als gevaarlijk moet worden beschouwd speciaal behandeld.

Eind 2010 zag het overzicht van dit gevaarlijk afval er als volgt uit: Pot correctorvloeistof Spaarlamp Inktpatroon voor laserprinter Toners Inktpatronen voor printer

1 1 1 15 27 Tabel 5: Overzicht van het gevaarlijk afval

Mobiliteit Alle personeelsleden van het secretariaat van het FRDO komen met het openbaar vervoer naar het werk. Zij krijgen alle daaraan verbonden kosten volledig terugbetaald (individuele jaarabonnementen). Wanneer zij naar congressen of externe conferenties moeten gaan, gebruiken de personeelsleden van het FRDO-secretariaat eveneens uitsluitend het openbaar vervoer, op de uitzonderingen na. Zo moesten 3 personeelsleden in het kader van hun beroepsactiviteiten het vliegtuig nemen om naar conferenties in het buitenland te gaan. De CO₂-uitstoot die deze vliegreizen hebben veroorzaakt, werd gecompenseerd.


Pagina 43 van 59

4.4.3. Sociaal verslag Personeel Het vast secretariaat van de FRDO bestaat uit 7 voltijdse medewerkers die als volgt zijn verdeeld: Statutair Mannen Vrouwen

FR 1 1

NL 2 1

Contractueel FR NL 1 1 0 0

De contractuele medewerkers hebben allen een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd voor bedienden. In 2010 hebben twee medewerkers het secretariaat van de FRDO verlaten; zij zijn allebei vervangen. In 2010 werkten de volgende personen voor het secretariaat: Dhr. Jan De Smedt, directeur (NL), licentiaat in de sociologie, speciaal baccalaureaat in de filosofie en aanvullende opleiding aan het instituut voor de ontwikkelingslanden: verantwoordelijk voor de algemene werking van het secretariaat, de externe vertegenwoordiging en de communicatie; Mme Catherine Mertens, secretaris (FR), licentiaat in de biologie: verantwoordelijk voor de administratieve organisatie van het secretariaat, van het financiële beleid en de opmaak van het budget, wetenschappelijk medewerkster van de werkgroep sensibilisatie en communicatie, verslaggever van de statutaire vergaderingen van de Raad; M. Marc Depoortere, senior wetenschappelijk medewerker (FR), burgerlijk natuurkundig ingenieur, DEA sociologie: wetenschappelijk medewerker van de werkgroepen Energie en Klimaat en Wetenschappelijk Onderzoek; Mme Vania Malengreau (tot 15 april), wetenschappelijk medewerkster (FR), licentiaat in de rechten: wetenschappelijk medewerkster van de werkgroep Productnormen en van de werkgroepen ad hoc NEHAP en Duurzaam Voedingssysteem. Zij volgt eveneens het beheer op van het dossier voor het behalen van de EMAS certificering. M. Alexis Dall’Asta (vervangt mevr. Malengreau vanaf 1 september), wetenschappelijk medewerker (FR), licentiaat in de rechten, gespecialiseerde studies in milieuwetenschappen en -beheer: wetenschappelijk medewerker van de werkgroep Productnormen. Hij beheert eveneens ons EMAS dossier. Dhr. Koen Moerman, senior wetenschappelijk medewerker (NL), licentiaat in de filosofie en communicatie: wetenschappelijk medewerker voor de werkgroep Strategieën Duurzame Ontwikkeling, verantwoordelijk voor de redactie van de FRDO-Info; Dhr. Pieter Decruynaere (tot 28 februari), wetenschappelijk medewerker (NL), licentiaat in de geschiedenis en aanvullende opleiding internationale betrekkingen en conflictbeheersing: wetenschappelijk medewerker van de werkgroep Internationale Betrekkingen, verantwoordelijk voor het beheer van de website; Dhr. Jan Mertens (vervangt dhr. Decruynaere vanaf 1 april), wetenschappelijk medewerker (NL), licentiaat Germaanse Filologie: wetenschappelijk medewerker van de werkgroepen Internationale Betrekkingen, Duurzaam Voedingssysteem (ad hoc), Biodiversiteit en Bossen;

Pagina 44 van 59


Mevr. Chris Schuurmans, directiesecretaresse (NL), master in de familiale en seksuologische wetenschappen.

Vakanties en ziekteverzuim In 2010 bedroeg het aantal dagen ziekteverzuim van alle personeelsleden 9 dagen. Daarnaast nam een medewerker een maand ouderschapsverlof.

Veiligheid op het werk Zoals elk jaar vond in het gebouw waarin de lokalen van het FRDO-secretariaat zich bevinden een oefening inzake brandevacuatie plaats; dit gebeurde op 23 september 2010. Via deze oefening kon worden vastgesteld dat de evacuatieprocedure vlot verloopt. Het verslag van deze evacuatieoefening dat door AIB-VINCOTTE International nv werd opgesteld, vermeldt dat de oefening volgens de voorschriften van artikel 52.10.6 van het A.R.A.B. is verlopen. Bovendien werden in de loop van het voorbije jaar de evacuatieplannen opgesteld en in de lokalen van het FRDO-secretariaat opgehangen. Tot slot bestaan de enige mogelijkerwijs gevaarlijke stoffen waarmee in het FRDO-secretariaat wordt gewerkt uit afvalproducten (toners, lege inktpatronen, neonlampen en spaarlampen). Tot zij worden opgehaald, worden zij op een veilige manier opgeslagen in een lokaal dat afgezonderd is van de bureaus waar de secretariaatsmedewerkers werken.

Welzijn op het werk Er wordt alles aan gedaan om de werksfeer in de lokalen van het FRDO-secretariaat zo aangenaam mogelijk te maken: doordat de meeste bureaus zich aan de kant van de tuin bevinden kan men van het daglicht genieten, door deze ligging en dankzij het dubbel glas kan geluidshinder worden beperkt, in de lokalen staan heel wat groene planten en de personeelsleden kunnen in alle rust eten in een zaaltje dat hen ter beschikking wordt gesteld. In 2010 werden daarenboven nieuwe ergonomische bureaustoelen aangekocht. Wanneer dat nuttig blijkt, wordt ook het telewerk aangemoedigd. Door de medewerkers de mogelijkheid te geven van thuis uit te werken, kan men met name de dienst verzekeren wanneer het openbaar vervoer verstoord is, zonder terug te moeten vallen op de eigen wagen, en kan men het aantal verplaatsingen verminderen. In 2010 hebben 6 personeelsleden van het FRDO-secretariaat gebruik gemaakt van dit systeem. Tot slot hebben de medewerkers glijdende werkuren, zodat zij een bepaalde beweegruimte hebben om hun werkrooster aan te passen aan dat van het openbaar vervoer.

Interne communicatie Om ervoor te zorgen dat er een goede interne communicatie is, vergaderen de personeelsleden van het FRDO-secretariaat om de twee weken op maandagochtend. Op deze “stafvergaderingen” worden de agenda‟s van de verschillende werkgroepen overlopen, wordt een samenvatting gemaakt van de conferenties en seminaries waaraan leden van het secretariaat hebben deelgenomen en worden de nog te verwezenlijken projecten besproken.


Pagina 45 van 59

Bovendien vindt elk jaar bij de hervatting van het werk een stafvergadering plaats buiten de FRDO. Deze vergadering duurt een hele dag. In 2010 werd zij op 6 september gehouden in het “Huis voor duurzame ontwikkeling” in Elsene. Tijdens deze dag bekijkt men de activiteiten van de Raad volgens de doelstellingen op middellange termijn, de werking van de werkgroepen, het verloop van de voorbereiding van de adviezen, de taken die in het voorbije jaar zijn uitgevoerd (bijvoorbeeld het behalen van het EMAS certificaat, de inspanningen op het vlak van communicatie, de aankopen, de rekeningen…). Net als ieder jaar werd ook een “personeelsdag” georganiseerd, waarbij de personeelsleden van het secretariaat samenkomen voor een natuurwandeling en een cultureel bezoek, die indien mogelijk verband houden met duurzame ontwikkeling. In 2010 vond deze dag plaats op 10 september in Holsbeek, waar het personeel na een lange wandeling een bezoek bracht aan het “Kasteel van Horst”.

Opleidingen Omdat duurzame ontwikkeling een multidisciplinair begrip is dat voortdurend evolueert en waarin regelmatig nieuwe concepten opduiken, moeten de leden van het FRDO-secretariaat op de hoogte blijven over de ontwikkelingen van de thema‟s die hen aangaan. Bijscholing is dus van essentieel belang om de kwaliteit van de werkzaamheden van het secretariaat te garanderen en zijn taak als kenniscentrum te verzekeren. Zo heeft een secretariaatsmedewerker een opleiding van anderhalve dag gevolgd. Verder nemen de leden van het FRDO-secretariaat regelmatig deel aan conferenties en congressen over thema‟s die verband houden met de werkgroep waarin zij actief zijn. Onder de rubriek “Externe vertegenwoordiging” van dit jaarverslag vindt u een lijst van deze conferenties en congressen terug.

Loopbaan 3 leden van het secretariaat hebben hun integratieparcours beëindigd. Dit wordt georganiseerd door de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en heeft tot doel de nieuwe medewerkers de structuur van de FOD en de waarden die de FOD aanhangt beter te leren kennen, hen informatie te verstrekken over de carrièremogelijkheden binnen de overheidsfunctie en hen de verschillende databanken met nuttige informatie voor te stellen (opleidingen, taalpremies,…). Bovendien heeft elke medewerker in april een gesprek gehad met zijn functionele chef in het kader van de ontwikkelcirkels. Deze procedure, die in de verschillende FODs is ingevoerd, streeft naar een betere persoonlijke en organisatorische werking door de doelstellingen te bepalen die het personeelslid moet halen en door een follow-up van zijn werk te verzekeren in overleg met zijn directe chef.

Pagina 46 van 59


5. Financieel verslag Het budget van de raad bedroeg in 2010 287.000 euro. Dit bedrag is als volgt verdeeld: - 254.000 euro voor werkingskosten (basisallocatie 12.11.01). In 2009 werd immers beslist het budget van de federale administraties met 1,6% te verlagen en het aanvankelijk voorziene bedrag (€ 259.000) werd verlaagd tot € 254.000; - 18.000 euro voor informatica (BA 12.11.04); - 4.000 euro voor investeringen (BA 74.22.01); - 11.000 euro voor investeringen in informatica (BA 74.22.04). Een deel van het bedrag dat aangevraagd werd in 2010 zal pas worden uitgegeven in 2011. Het systeem Fedcom laat dit nu immers toe. De schulden uit 2009 werden vereffend. Wat bijkomend aan de kredieten beschikbaar voor 2010 werd aangesproken, zal in 2011 worden betaald. Volgende tabel geeft uitgaven en engagementen voor 2010 in detail weer.

REKENINGEN 2010 A. WERKING 1. Werking (zonder informatica) AB 55.42.12.11.01 1.1 uitrekeningen en terugbetaling van onkosten de ste zitpenningen 2 sem. 2009 – 1 sem. 2010 de verplaatsingkosten 2 sem. 2009 – alle 2010 deelname internationale conferenties deelname conferenties in België (secretariaat) vergoeding experts WG subtotaal 1.2 lokalen secretariaat onderhoud lokalen Securitas Relaitron (alarm) brandverzekering (Ethias) evacuatieplan bij brand elektriciteit Huuronkosten Subtotaal 1.3 goederen en diensten recepties, kosten AV cafetaria kleine onkosten dienst stafdag en personeelsdag


Budget 2010

Uitgaven 2010

Geënga.09 –betaald10

Tot.geëngag. in 2010

254 000,00 Geëngag2010 43 100,00

43 063,00

5 300,00

3 745,00

32 000,00

17 593,00

3 000,00 1 175,00 84 575,00

2 568,00 875,00 67 844,00

11 000,00 1 200,00 1 000,00 302,25 975,00 2 859,00 22 500,00 39 836,25

10 721,00 648,00 718,00 302,25 975,00 2 846,75 17 516,00 33 727,00

5 339,00 1 317,00 4 000,00 525,00

5 339,00 1 317,00 2 432,00 525,00

19 273,00

768,35 214,41

Pagina 47 van 59

leasing (fotokopieerapparaat, fax) kleine kantoorbenodigdheden Portkosten Papier Druk tel, fax, GSM koop Iphone boeken, tijdschriften, publicaties maaltijdcheques vertalingen subtotaal 1.4 sensibilisatie en communicatie Persprijs DO maaltijd jury persprijs seminarie biodiversiteit sprekers forum 2009 Studie Energie Bijdrage jaarconferentie EEAC (Brugge) EMAS-erkenning (Vinçotte) subtotaal 1.5 financiële bijdrage bijdrage EEAC subtotaal Totaal A1 Maximum beschikbaar voor het jaar 2. Werking informatica

8 500,00 985,00 700,00 325,00 0,00 4 300,00 555,00 2 743,00 11 000,00 18 000,00 59 289,00

7 093,00 985,00 608,00 325,00 0,00 3 425,00 555,00 2 743,00 9 062,00 17 438,00 51 847,00

20 000,00 246,00 1 806,00

12 058,00 246,00 1 806,00

TOTAAL A

Pagina 48 van 59

1 467,44 1 526,00

1 500,00 29 040,00 8 000,00 3 307,00 33 359,00

5 647,68 3 307,00 23 064,68

6 500,00 6 500,00 223 560,00

6 500,00 6 500,00 182 983,00

54 212,00

237 195,00

254 000,00 Budget 2010

A.B. 55.42.12.11.04 herverdeling 2010: +2.000 onderhoud, klein materiaal, installatie verlenging waarborg server Internet (Colt) antivirus nieuwe PC‟s licenties MS Office nieuwe PC (8) licenties laptops (3) + antivirus USB-sleutels Totaal A2

422,50

Uitgaven 2010

Geënga.09 Betaald 10

Tot.geëng. 2010

16.000,00 18.000,00 800,00 590,00 10 000,00 116,00 2 566,00 1 005,00 38,00 15 115,00

0,00 520,30 9 628,00 116,00 2 566,00 1 005,00 38,00 13 873,30

238 675,00

196 856,00

895,00

895,00

14 768,30

55 107,00

251 963,00


B. INVESTERINGEN 1. Investeringen (niet informatica) A.B. 55.42.74.22.01 herverdeling naar 12.11.04: 2.000 Opnametoestel Fotoapparaat Bureaustoelen Diverse

6.000,00 4.000,00 500,00 500,00 2 000,00 1 000,00

0,00 0,00 2 080,00 0,00

Totaal B1

4 000,00

2 080,00

A.B. 55.42.74.22.04 8 PC + 3 schermen + waarborg 3 lap-tops 3 schermen Dreamweaver

11 000,00 6 391,00 2 840,00 573,00 544,00

6 391,00 2 840,00 573,00 544,00

Totaal B2

10 348,00

TOTAAL B

0,00

2 080,00

10 348,00

0,00

10 348,00

14 348,00

12 428,00

55 107,00

12 428,00

253 023,00

209 284,00

55 107,00

264 391,00

2. Investeringen informatica

ALGEMEEN TOTAAL Max. beschikbaar voor het jaar : Totaal betaald in 2010 Overschot 2010 :


287 000,00 264 391,00 22 609,00

Pagina 49 van 59

Bijlage 1: Samenstelling van de Raad in 2010 Z.K.H. Prins Filip (Erevoorzitter) Stemgerechtigde leden                                      

De heer Theo ROMBOUTS (voorzitter – lid van het Bureau) Mevrouw Anne PANNEELS (ondervoorzitster – lid van het Bureau) Mevrouw Isabelle CALLENS (ondervoorzitster – lid van het Bureau) De heer Jan TURF (ondervoorzitter – lid van het Bureau) Professor Monique CARNOL (Université de Liège, ULg) Professor Reinhart CEULEMANS (Universiteit Antwerpen, UA) Mevrouw Isabelle CHAPUT (Essenscia) De heer Jo DALEMANS (Broederlijk Delen) Mevrouw Hilde DE BUCK (Electrabel) De heer Etienne DE LEEUW (ACODEV) De heer Arnaud DEPLAE (Fédération Nationale des Unions des Classes Moyennes) De heer Roland de SCHAETZEN (Natagora) Mevrouw Anne DE VLAMINCK (Confédération des syndicats chrétiens, CSC) De heer Bert DE WEL (Algemeen Christelijk Vakverbond, ACV) Doctor Lieve HELSEN (Katholieke Universiteit Leuven, KULeuven) Mevrouw An HEYERICK, vervangen door de heer Gert VANDERMOSTEN (Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling, VODO) De heer Michel GENET (Greenpeace Belgium vzw) Mevrouw Jacqueline GILISSEN (Inter-Environnement Bruxelles, IEB) Mevrouw Brigitte GLOIRE (Oxfam Solidarité) Mevrouw Sabien LEEMANS (World Wide Fund For Nature - Belgium) Doctor Dries LESAGE (Universiteit Gent, UG) Mevrouw Jacqueline MILLER (Inter-Environnement Wallonie, IEW) Mevrouw Ann NACHTERGAELE (Fédération de l‟Industrie Alimentaire (Fevia) De heer Claude ROLIN (Confédération des Syndicats Chrétiens de Belgique, CSC – lid van het Bureau) De heer Christiaan ROUSSEAU (Test Aankoop) De heer Frank SCHOONACKER (Samenwerkende vennootschap productie Elektriciteit, SPE) Mevrouw Marie-Laurence SEMAILLE (Fédération Wallonne de l‟Agriculture, FWA) De heer Sébastien STORME (Fédération Générale du Travail de Belgique, FGTB) De heer Daniel VAN DAELE (Fédération Générale du Travail de Belgique, FGTB) De heer Olivier VAN DER MAREN (Fédération des Entreprises de Belgique, FEB – lid van het Bureau) vervangen door Ann DEFOURNY (lid van het Bureau) De heer Nicolas VAN NUFFEL (CNCD - Opération 11.11.11) De heer Piet VANDEN ABEELE (Unie van Zelfstandige Ondernemers, UNIZO) De heer Bogdan VANDEN BERGHE (11.11.11 – Lid van het Bureau) De heer Marc VANDERCAMMEN (Centre de Recherche et d'Information des Organisations de Consommateurs, CRIOC) Mevrouw Sara VAN DIJCK (Bond Beter Leefmilieu – BBL) Mevrouw Diana VAN OUDENHOVEN (Centrale Générale des Syndicats Libérales, CGSLB) Professor Jean-Pascal van YPERSELE de STRIHOU (Université Catholique de Louvain, UCL) Professor Edwin ZACCAÏ (Université Libre de Bruxelles, ULB)

Pagina 50 van 59


Waarnemers Wetenschappelijke raadgevers 3 Professor Luc LAVRYSEN (Universiteit Gent) 4 Professor Wim MOESEN (K.U. Leuven) 5 Professor Leo SLEUWAEGEN (K.U. Leuven en UGent) 6 Professor Delphine MISONNE (Facultés universitaires Saint-Louis, FUSL)

Vertegenwoordigers van de ministers en staatssecretarissen  De heer Aart Geens (Premier Yves Leterme)  Mevrouw Jihane Annane (Vicepremier en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen, Didier Reynders)  De heer Pierre Duville (Vicepremier en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Laurette Onkelinx)  De heer Sven Van Eycken (Vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen, Steven Vanackere)  De heer Nicolas Decoster (Vicepremier en minister van Tewerkstelling en Gelijkheid van Kansen, Joëlle Milquet)  NN Een vertegenwoordiger van vicepremier en minister van Begroting, Guy Vanhengel  De heer Renaud Gosselin (minister van Pensioenen en Grootstedenbeleid, Michel Daerden)  Mevrouw Leen Bogaerts (minister van Justitie, Stefaan De Clerck)  De heer Jean-Pierre Delvoye (minister van KMO‟s, Zelfstandigen, Landbouw en Wetenschapsbeleid, Sabine Laruelle)  Major Administrateur militaire Didier DE MEYERE, ir. (minister van Landsverdediging, Pieter De Crem)  De heer Cedric Vandewalle (minister van Klimaat en Energie, Paul Magnette)  De heer Wim Schaerlaekens (minister van Ontwikkelingssamenwerking, Charles Michel)  Mevrouw Catherine Romain (minister van Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven, Inge Vervotte)  NN Een vertegenwoordiger van de minister voor Ondernemen en Vereenvoudiging, Vincent Van Quickenborne  De heer Eugène Dimmock (minister van Binnenlandse Zaken, Annemie Turtelboom)  De heer Marc Roman (staatssecretaris voor Mobiliteit, toegevoegd aan de Eerste Minister, Etienne Schouppe  De heer Bert Meulemans (staatssecretaris voor Coördinatie van de fraudebestrijding, toegevoegd aan de Eerste Minister, en staatssecretaris, toegevoegd aan de minister van Justitie, Carl Devlies)  De heer Christian Ferdinand (staatssecretaris voor de Modernisering van de Federale Overheidsdienst Financiën, de Milieufiscaliteit en de Bestrijding van de fiscale fraude, toegevoegd aan de minister van Financiën, Bernard Clerfayt)  De heer François Roux (staatssecretaris voor Europese Zaken, toegevoegd aan de minister van Buitenlandse Zaken, Olivier Chastel)  De heer Nicolas Decoster (staatssecretaris voor Begroting, toegevoegd aan de minister van Begroting, staatssecretaris voor Migratie- en Asielbeleid, toegevoegd aan de minister belast met Migratie- en Asielbeleid, en wat de Coördinatie van het Migratie- en Asielbeleid betreft, toegevoegd aan de Eerste Minister, staatssecretaris voor Gezinsbeleid, toegevoegd aan de minister van Werk, en wat de aspecten inzake personen- en familierecht betreft, toegevoegd aan de minister van Justitie, en staatssecretaris voor de Federale Culturele Instellingen, toegevoegd aan de Eerste Minister, Melchior Wathelet


Pagina 51 van 59

 De heer Bruno Lefebvre (staatssecretaris voor Sociale Zaken, belast met Personen met een handicap, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie, Jean-Marc Delizée).  De heer Mohamed Lahlali (staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie, Philippe Courard) Vertegenwoordigers voor elk Gewest of elke Gemeenschap     

Mevrouw Ingrid Inselberger (Duitstalige Gemeenschap) Mevrouw Annemie Vermeylen (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) De heer Pierre Moureaux (Franse Gemeenschap) Mevrouw Oda Walpot (Vlaamse Gemeenschap) De heer Nicolas Desablin (Waals Gewest)

Andere waarnemers             

Mevrouw Sophie SOKOLOWSKI (Programmatorische Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling) De heer Jean-Louis CANIEAU (Conseil Wallon de l'Environnement pour le Développement Durable, CWEDD) Mevrouw Fabienne DIDEBERG (Conseil Économique et Social de la Région Wallonne, CESRW) De heer Jan VERHEEKE (Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen, MiNa-raad) Mevrouw Nadine GOUZÉE (Federaal Planbureau) De heer Ton HARDING (Centrale Raad voor het Bedrijfsleven) De heer Peter KERREMANS (Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, SERV) Mevrouw Amélie NASSAUX (Conseil de l‟Environnement Bruxelles Capitale) De heer John Cornet d‟Elzius (Raadgever van ZKH Prins Filip – waarnemer namens ZKH Prins Filip in het Bureau) NN Een vertegenwoordiger van de Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling, ICDO De heer Ward Claerbout (Vlaamse Jeugdraad) De heer Lionel Mulpas / Letawe Isabelle / Verheyen Françoise (CJEF) De heer Roland Moreau (FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu)

Pagina 52 van 59


Bijlage 2: Aanwezigheid op de Algemene Vergadering in 2010 x: aanwezig, =: verontschuldigd, …: geen vertegenwoordiger of niet verontschuldigd Stemgerechtigde leden 25/02 26/03 25/06 24/09 Rombouts Theo Panneels Anne Callens Isabelle Turf Jan NGO leefmilieu de Schaetzen Roland Gilissen Jacqueline Leemans Sabien Marc-Olivier Herman Miller Jacqueline Van Dijck Sara NGO ontwikkeling Dalemans Jo Gloire Brigitte Heyerick An Vandermosten Gert Nicolas Van Nuffel Vanden Berghe Bogdan De Leeuw Etienne NGO consumenten Vandercammen Marc Rousseau Christian Werknemersorganisaties Van Daele Daniel De Vlaminck Anne Rolin Claude Van Oudenhoven Diana Storme Sebastien De Wel Bert Werkgeversorganisaties Nachtergaele An Chaput Isabelle Deplae Arnaud Semaille Marie-Laurence Vanden Abeele Piet Van der Maren Olivier Defourny Ann Energieproducenten Schoonacker Frank De Buck Hilde Wetenschappelijke milieus Carnol Monique


27/10

X X X X

X X = =

X = X X

X X = X

X X X X

X X X

=

=

=

X

= X X

X

=

X

X

= X

X X

X X

X X X

X X X

X X X

X X

X =

= = =

X

=

X

= =

X X

X =

X

X X = X X =

= = = X X X

X = X X =

X = X X

X X = X X =

X X X

X X = = X X

= X

= X

X X

X X X X X X

X X X X

X X = =

X X

= =

= X

X

= =

=

=

X

=

X

X

Pagina 53 van 59

Ceulemans Reinhart Lesage Dries van Ypersele de Strihou JeanPascal Helsen Lieve Zaccaï Edwin Waarnemers zonder stemrecht Federale regering Geens Aart Ven Caroline – Vertegenwoordigster Eerste Minister Leterme Annane Jihane Vertegenwoordiger minister van Financiën Reynders Pierre Du Ville Vertegenwoordiger minister van Sociale Zaken Onkelinx Dimmock Eugène Vertegenwoordiger minister van Binnenlandse Zaken Turtelboom Martens Stephanie Bogaerts Leen Vertegenwoordiger van minister van Justitie De Clerck Decoster Nicolas – ViceEerste Minister en vertegenwoordiger minister van Tewerkstelling en Gelijkheid van Kansen Millequet & vertegenwoordiger staatssecretaris voor Begroting Wathelet Schaerlaekens Wim – Vertegenwoordiger minister van Ontwikkelingssamenwerking Charles Michel Delvoye Pierre-Jean – Vertegenwoordiger minister van KMO‟s, Zelfstandigen en Landbouw Laruelle Gosselin Renaud – Vertegenwoordiger minister van Pensioenen Daerden De Meyere Didier Vertegenwoordiger minister van Landsverdediging De Crem Vandewalle Cedric – Vertegenwoordiger minister van Klimaat en Energie Magnette

Pagina 54 van 59

X X X

X X X

= = =

= X =

= = =

X =

= =

= X

= =

X =

X

= X

X

=

X

=

=

=

= X

=

X

X

X

=

=

X

X

X

X

X

X

=

=

X

X

X

X

=

=

X

X


Van Eycken Sven Jonckheere Joachim – Vice-Eerste Minister en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen Van Ackere NN – Vertegenwoordiger ViceEerste Minister en minister van Begroting Guy Vanhengel Romain Catherine – Vertegenwoordiger minister van Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven, Vervotte NN – Vertegenwoordiger minister voor Ondernemen en Vereenvoudiging Van Quickenborne Meulemans Bert – Vertegenwoordiger staatssecretaris voor Coördinatie van de fraudebestrijding, toegevoegd aan de Eerste Minister, en staatsecretaris, toegevoegd aan de minister van Justitie, Devlies Ferdinand Christian – Vertegenwoordiger staatssecretaris voor de Modernisering van de Federale Overheidsdienst Financiën, de Milieufiscaliteit en de Bestrijding van de fiscale fraude, toegevoegd aan de minister van Financiën, Clerfayt Gregoire Donatienne Roux François – Vertegenwoordiger staatssecretaris voor Europese Zaken, toegevoegd aan de minister van Buitenlandse Zaken, Chastel Lefebvre Bruno – Vertegenwoordiger staatssecretaris voor Sociale Zaken, belast met Personen met een handicap, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie, Delizée Roman Marc Vertegenwoordiger


X X

X X

=

=

X

X

X

X

X

=

X

=

=

X

X X

=

=

X

X

=

Pagina 55 van 59

staatssecretaris voor Mobiliteit, toegevoegd aan de Eerste Minister, Schouppe Lahlali Mohamed – Vertegenwoordiger staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie, Philippe Courard Gewesten en Gemeenschappen Desablin Nicolas Daele Renaud Vermeylen Annemie Dideberg Fabienne Inselberger Ingrid Walpot Oda Moureaux Pierre Wetenschappelijke raadgevers Misonne Delphine Sleuwaegen Leo Moesen Wim Lavrysen Luc Andere waarnemers Cornet D‟Elzius John Verheyen Françoise Canieau Jean-Louis Gouzée Nadine Harding Ton Kerremans Peter Sokolowski Sophie Letawe Isabelle Verheeke Jan Claerbout Ward

X

X

=

X

X

X

= =

= =

=

=

=

=

= = =

X X = X

=

=

X =

= X

=

=

X

=

X

X X =

= X

X

X =

X =

=

X =

= X

=

=

=

Bijlage 3: Samenstelling van het Bureau in 2010 Voorzitter Ondervoorzitters


Wernemersorganisaties

Pagina 56 van 59

Dhr. Theo Rombouts Mevrouw Anne Panneels Mevrouw Isabelle Callens Dhr. Jan Turf Dhr.Olivier Van der Maren (FEB) vervangen door Mevrouw Ann Defourny Dhr. Johan Bortier (UNIZO) Dhr. Claude Rolin (CSC)


Milieuorganisaties

Ontwikkelingsorganisaties Vertegenwoordiger van de Prins Secretariaat


Mevrouw Anne Demelenne (FGTB) vervangen door Dhr. Sebastien Storme (??) Mevrouw De Vlaminck (IEW) vervangen door Madame Marie Cors Sara Van Dijck (BBL) Dhr. Bogdan Van den Berghe (11.11.11) Dhr. Etienne Van Parys (ACODEV) Dhr. John Cornet D‟Elzius Dhr. Jan De Smedt (directeur) Mevrouw Catherine Mertens (vaste secretaresse)

Pagina 57 van 59

Bijlage 4: Adviezen van de Raad in 2010 Adviezen 2010 Advies

Opvolging

Advies voor het Nationale Hervormingsprogramma van België in het kader van de strategie EU2020 (2010a11n) - 27 oktober 2010 - advies op eigen initiatief Duurzaam landgebruik – Een centrale maatschappelijke uitdaging (2010a10n) - 24 september 2010 - Advies op eigen initiatief Advies over het ontwerp van afvalplan NIRAS en over haar strategisch milieueffectenrapport (2010a09n) - 24 september 2010 - gevraagd door de minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Advies over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel milieuvriendelijke detergentia (2010a08n) - 24 september 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Advies over het ontwerp van sectoraal akkoord ter verhoging van het aandeel houtproducten uit duurzaam beheerde bossen (2010a07n) - 24 september 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Aanbevelingen voor het duurzame-ontwikkelingsbeleid van de nieuwe federale regering (2010a06n) - 25 juni 2010 - advies op eigen initiatief Advies over het voorontwerp van federale klimaatwet. (2010a05n) - 17 mei 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Advies over het CO2-prijssignaal. (2010a04n) - 26 maart 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Advies duurzaam voedingssysteem (2010a03n) - 26 maart 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Advies betreffende een ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 oktober 2005 inzake de reductie van het gehalte aan vluchtige organische stoffen in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen. (2010a02n) - 27 januari 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette Advies betreffende een ontwerp van koninklijk besluit houdende opheffing van de

Pagina 58 van 59


bepalingen met betrekking tot de etikettering van spuitbussen die geen stoffen bevatten die de ozonlaag afbreken. (2010a01n) - 27 januari 2010 - gevraagd door minister van Energie en Klimaat, de heer Paul Magnette


Pagina 59 van 59

Prins Filip, Erevoorzitter van de FRDO, Algemene Vergadering van 3 februari FRDO Jaarverslag 2010 Pagina 1 van 59

Recommend Documents