Presentaties Dr Peter Klijn
Trainingsleer en Bewegingsprogramma’s Dr. Peter Klijn Klinisch inspanningsfysioloog Bewegingswetenschapper Bewegingstherapeut
Merem Behandelcentrum Heideheuvel Hilversum
Inleiding • Lichamelijke activiteit of bewegen (physical activity) • Training (exercise) • Lichamelijke fitheid (physical fitness) – Een aantal deelaspecten die verwijzen naar de mogelijkheid om lichamelijke activiteiten uit te voeren • Uithoudingsvermogen • Spierkracht • Lenigheid • Snelheid • Coördinatie
s
ns pe m co er up
ie at
invo lutio n
homeostase eid eidh
co mp en sa ti e
o verm
stimulus
Presentaties Dr Peter Klijn
Inhoud Trainingsprincipes Trainingsrichtlijnen Trainingsvariabelen Aandoening(en) Pathofysiologie Gevolgen m.b.t. inspanning Determinanten van lichamelijke activiteit Karakteristieken (groep vs individueel; variatie; vaardigheden;
• • • • • • • •
alternatieven; differentiatie)
Inhoud • • • • •
duur van het programma Intensiteit Frequentie duur van de training arbeid-rust verhouding
• modaliteit van bewegen • aantal series • aantal herhalingen • duur van de herhalingen • actieve / passieve rust
Principe van overload • Trainingsrichtlijnen gezonde kinderen • Aerobe training •
Frequentie
•
Intensiteit
– 3-4 dagen per week – Zwaar – 77% maximale hartslagfrequentie – 60-84% VO2piek
•
Duur – Sessie: 20-60 minuten – Programma: ≥ 4 weken
•
Grote spiergroepen
Baquet et al 2003
Presentaties Dr Peter Klijn
Principe van overload Bewegingsprogramma voor kinderen met astma
•
Frequentie
•
week 1 – 4
» 3 dagen per week Trainingswinst
» 5 minuten » 60-65% •
65-70%
week 5 – 8 » 8 -10 minuten » 65-70%
•
70-75%
week 9 – 12 » 11-15 minuten » 65-70% ≥75%
Tijd of initieel niveau
Kinderen, astma en bewegen • • • • • • •
30-60% neemt niet deel aan reguliere gymles (drop out) 60-85% valt geregeld uit tijdens gymles 15% vermijdt geregeld sport 30% neemt niet deel aan sportactiviteiten buiten school 43% ondervindt moeilijkheden bij sport 30-36% presteren slechter bij sport 30-80% vindt uitvallen van sport het ergst van het hebben van astma
Kinderen, astma en bewegen Doelstellingen
• Verbetering aëroob uithoudingsvermogen –
Intensiteit wordt langzaam verhoogd
• Verbetering waargenomen fysieke competentie – Succes ervaringen
• Aanleren copingvaardigheden tijdens bewegen – Probleemoplossend en emotie regulerende strategieën
Presentaties Dr Peter Klijn
Verbetering uithoudingsvermogen Bewegingsprogramma voor kinderen met astma
Maximale aerobe capaciteit
50
40
30 VO2 max 1
VO2 max 2 experimental group
control group
Submaximale hartslag
170
160
150 HR 80watt 1
HR 80watt 2 experimental group
control group
Presentaties Dr Peter Klijn
Endurance tijd
15 14 13 12 11 10 9 8 7 time max 1
time max 2 experimental group
control group
Waargenomen fysieke competentie
18
16
14 perceived physical competence 1
perceived physical competence 2 experimental group
control group
Coping met astma
26
24
22
20 coping 1
coping 2 experimental group
control group
Presentaties Dr Peter Klijn
Angst voor astma
14
12
10
8 anxiety 1
anxiety 2 experimental group
control group
Principe van individualiteit intensiteit
Robinson, Arbeitsphysiologie 1938, 10, 251-323
Principe van individualiteit intensiteit
• Aëroob en anaëroob trainingsprogramma voor kinderen met astma
± 5 slagen/min
•
HFtraining 60-85% VO2peak
•
maximal incremental exercise test
•
Verhoging 5%; 1 - 2 weken
•
12 weken
Trainingswinst
Tijd of initieel niveau
Presentaties Dr Peter Klijn
Principe van individualiteit intensiteit
Klijn et al 2003
Les 10 M3: skate hockey Aeroob 20 minuten en anaeroob 10 minuten De les bestaat uit drie aerobe oefeningen en een spelletje skatehockey (anaeroob). Twee oefeningen hebben een duur van 5 minuten en 1 minuut rust en een onderdeel heeft een duur van 6 minuten en 2 minuten rust. De les kan zowel in de zaal als op het tennisveld plaatsvinden. Aeroob warming-up met stick: 5 minuten Gedurende de warming-up rijden de kinderen rustig door de zaal en krijgen diverse opdrachten.
2 minuten rust In de rust wordt het spel uitgelegd. Anaeroob Spel: 10 minuten Er wordt gespeeld over het hele veld: 4-3 met 1 gluiperd. De gluiperd doet mee met de aanvallende partij zodat de aanvallende partij altijd een overtal heeft. Totaal 16 minuten aerobe activiteit en 4 minuten rust. Tien minuten anaerobe activiteit.
1 minuut rust In de rust wordt het volgende onderdeel uitgelegd. ‘pielen’met bal en stick: 5 minuten De kinderen skaten met de bal aan de stick kris kras door de zaal. 1 minuut rust skate parcours: 6 minuten slalom tussen de pylonen door scoren tegen matje 1-2 tegen bank scoren van een ingespeelde bal
Principe van individualiteit intensiteit
• Aëroob bewegingsprogramma voor kinderen met obesitas
± 5 slagen/min
•
HFtraining 50% HFmax
•
maximal incremental exercise test
•
Verhoging 5%; 1 - 2 weken
Presentaties Dr Peter Klijn
Reversibiliteit stabilisatie
Trainingswinst
retraining
detraining
2
6
Determinanten van lichamelijke activiteit • • • •
Fysiologisch / biologisch Psychologisch Sociaal-cultureel Ecologisch
Changing emphasis of physical activity during childhood and adolescence
Malina RM, Fitness and performance: adult health and the culture of youth, new paradigms? In: R. J. Park and M. H. Eckert, editors. New possibilities, new paradigms? (American Academy of Physical Education Papers No. 24). Champaign, IL: Human Kinetics Publishers; 1991. p. 30-8.
weken
Presentaties Dr Peter Klijn
Fysieke activiteit • 6 – 9 jaar – Overwegend anaeroob (bv tikspelletjes) – Basale en meer gespecialiseerde motorische vaardigheden
• 10 – 14 jaar – Incorporatie van vaardigheden in individuele en groepsactiviteiten, en georganiseerde sport
• 15 – 18 jaar – Meer gestructureerde fysieke activiteiten programma’s
Strong et al, J Pediart 146, 2005
Lichamelijke (in)activiteit
Keuze van activiteiten Perceived control Deelname aan bewegingsactiviteiten Zelfvertrouwen Physical self-efficacy
Obesitas en bewegen Gewichtshandhaving 0
inspanning geen inspanning
Gewichts− afname (kg)
16 0
2
4
6
8
Behandeling (weken)
Pavlou et al, Am J Clin Nutr 1989
10
12
8
18
follow up (maanden)
36
Presentaties Dr Peter Klijn
Effect van de behandeling 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0
Kg
108,7
104,1
100,0
95,3
86,9
80,0
+4,6
60,0
-21,8
+8,4
40,0 20,0 0,0 Poli-bezoek
Opname
Ontslag
1 jaar na ontslag
Effect van de behandeling 60,0
50,0
40,0
BMI
39,6
38,3
33,0
31,1 30,0
+1,3
+1,9
-8,5
20,0
10,0 Poli-bezoek
Opname
Ontslag
1 jaar na ontslag
Effect van de behandeling 5,00 4,50 4,00 3,50
3,43
3,38
3,00
2,70
2,65
sds-BMI
2,50 2,00 1,50
-0,78
+0,05
+0,05
1,00 0,50 0,00 Poli-bezoek
Opname
Ontslag
1 jaar na ontslag
Presentaties Dr Peter Klijn
Spel van kinderen
Bailey et al. Med Sci Sports Exerc, 1995
Energie metabolisme en training • Kort en intensief met lang herstel: anaerobe metabolisme (ATP-PCr system). • Langer en intensief: anaeroob uithoudingsvermogen (anaerobic endurance) • Langer dan 2-3 minuten: aerobe metabolisme.
Astrand & Rodahl. Textbook of work physiology. 1988 Wilmore et al., Physiology of sport and exercise 2008
Presentaties Dr Peter Klijn
Anaerobetraining Kinderen met astma 12 weken ; 2-3 maal per week 30 - 45 minuten intensiteit anaëroob: 90% - maximaal
Klijn et al 2003
• • • •
• • • • • • • • •
• • • •
les 9 V3: circuit (strippenkaart) Anaeroob 30 minuten Deze les bestaat uit een anaeroob circuit met vijf onderdelen. De onderdelen worden 30 seconden uitgevoerd waarbij de score op een strippenkaart wordt bijgehouden. Na ieder onderdeel volgt een pauze van 90 seconden. Er wordt gewerkt in een tweetal. Als nr 1 30 seconden rust heeft gehad start nr 2 met hetzelfde onderdeel. Als nr 2 klaar is wordt doorgewisseld naar het volgende onderdeel op de strippenkaart. Let op: 30 seconden nadat nr 2 klaar is, start nr 1 bij het volgende onderdeel. Shuttle sprint nr1: 30 seconden Sprint naar lijn 1 en sprint terug. Sprint naar lijn 2 en weer terug. Tel aantal lijnen. 30 seconden pauze Shuttle sprint nr 2: 30 seconden 30 seconden pauze Mattenloop nr 1: 30 seconden Start op de basismat en sprint naar een van de drie matten. De kleinste afstand levert de minste punten (1) op en de grootste afstand de meeste punten (3). Tel de punten. 30 seconden pauze Mattenloop nr 2: 30 seconden 30 seconden pauze
• • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • •
Slam dunk nr 1: 30 seconden Sprint met bal naar korf en dunk de bal. Tel het aantal ballen. 30 seconden pauze Slam dunk nr 1: 30 seconden 30 seconden pauze Wisselloop nr 1: 30 seconden Hinkel naar de lijn en hinkel op het andere been terug: 3 punten Zijwaarts galop naar de lijn en weer terug: 2 punten Sprint naar de lijn en weer terug: 1 punt Tel het aantal punten. 30 seconden pauze Wisselloop nr 2: 30 seconden 30 seconden pauze Hordenloop nr 1: 30 seconden Start achter de lijn, sprint naar de horde, spring over de horde en sprint tot achter de lijn. Sprint naar de horde en spring over de horde. Tel het aantal sprongen. 30 seconden pauze Hordenloop nr 2: 30 seconden 30 seconden pauze 5 minuten aerobe rust Herhaling van het circuit
Presentaties Dr Peter Klijn
Bewegen en CF high intensity activities
Nixon et al. Med Sci Sports Exerc, 2001
Anaërobetraining Kinderen met CF
12 weken ; 2 maal per week
340
30 - 45 minuten Intensiteit : 90% - maximaal
330 320
Mean Power 310 (W)
300 290 280 270
baseline Klijn et al, Chest 2004
8m
12 weken
follow-up
Presentaties Dr Peter Klijn
• • • •
The use of resistance methods to increase one’s ability to exert or resist force. * Free weights * Own body weight * Machines
•
Gericht op vergroten maximale spierkracht!
Krachttraining
McGuigan et al., J Strength Cond Res 2009
McGuigan et al., J Strength Cond Res 2009
Presentaties Dr Peter Klijn
• Circuittraining – 8 weken, 3/week – 10 min warm-up – Fietsen • 1 min – 65% Hfmax – week 1 – 85% Hfmax – week 3
– Krachttraining • 12 reps/min – 55% 1RM – week 1 – 65% 1RM – week 3
• 10 oefeningen – 2 series – 10 min cool down
↓
• HF submax • insuline resistentie • Lichaamssamenstelling
↓
≈
Bell et al., J Clin Endocrinol Metab 2007
Toepassen richtlijnen One size fits all
General population
Specific subpopulation
Individual Maatwerk
Pointers • Individu versus groep • Bewegen als vorm van gedrag • Richten op structurele gedragsverandering
• Variatie
