Presentatie themaweek Wegtunnels MOTO 2015 Foto’s, interviews en opvallende quotes van deelnemers uit diverse organisaties
Inleiding Van 16 tot en met 19 maart 2015 zijn er op de Marine kazerne Vlissingen vier identieke themadagen georganiseerd door team Multidisciplinair Opleiden Trainen Oefenen (MOTO) van Veiligheidsregio Zeeland. De dagen stonden tijdens de eerste themaweek van 2015 in het teken van wegtunnels. Afgelopen maanden hebben medewerkers van MOTO en vertegenwoordigers van externe partijen hard gewerkt om deze week voor 170 deelnemers mogelijk te maken. Hierbij presenteren we het verslag van de themaweek, met foto’s, interviews en opvallende quotes van verschillende deelnemers, werkzaam bij diverse organisaties. Ben jij benieuwd wat burgemeesters maar ook medewerkers van de N.V. Westerscheldetunnel, gemeente/Bevolkingszorg en de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) van de themadagen vonden? Blader dan door dit verslag en lees hun ervaringen. Aankomende themaweken De volgende themaweek is van 8 tot en met 11 juni a.s. en heeft als thema ‘Deltawateren’. De derde themaweek heeft als thema ‘Nucleair’ en is van 19 tot en met 22 oktober a.s. De vierde en laatste themaweek heeft als thema ‘BRZO’ en is van 7 tot en met 10 december a.s. Medewerkers uit de hoofdstructuur crisisbestrijding ontvangen per themaweek een uitnodiging via hun MOTO-vertegenwoordiger.
Elkaar kennen is grote winst Bij een ramp weten wie er voor je staat. Volgens de Vlissingse burgemeester Letty Demmers onderschatten we nog te vaak hoe belangrijk dat is. ‘Het helpt je om een advies te kunnen plaatsen en het op waarde te kunnen schatten.’ Demmers is er als oud-korpschef van Politie Zeeland van overtuigd dat het bij rampenbestrijding loont als mensen elkaar kennen. ‘Elkaar vertrouwen - kennen en gekend zijn - is grote winst. Het is belangrijk om te weten wat je aan elkaar hebt. In plaats van het meteen te hebben over opschalingen, verordeningen en noodbevelen, zou het goed zijn om in het beleidsteam een kwartiertje te besteden aan: ‘wie is wie’ en ‘waar hechten mensen aan’.’ Of dat kan in alle hectiek? ‘We némen er geen tijd voor.’ Tijdens de themadag valt het haar op dat niet goed bekend is wat verschillende gremia van elkaar verwachten. ‘Een incident in de Westerscheldetunnel wordt opgeschaald naar GRIP4 omdat het om twee gemeentes gaat. Als je daar dieper op ingaat, blijkt dat mensen die zo’n plan schrijven niet weten wat het verwachtingspatroon van een burgemeester is. De vraag is of met GRIP4 wel het vraagstuk wordt opgelost.’ Het was nu eens niet oefenen en achteraf bespreken hoe het ging, maar praten over praktische zaken. ‘Wat doet communicatie? Wat verwacht een burgemeester van een adviseur? Mensen van het CoPI, ROT en beleidsteam kregen zicht op elkaars dilemma’s. Dat leidde soms tot leuke discussies: in het beleidsteam schaalt de burgemeester op. Maar wanneer? Als ik schaarste verwacht? Of kijk ik naar mijn rol: opperbevelhebber zijn of burgervader/moeder blijven?’ Demmers omschrijft de themaweek over tunnelveiligheid als een mooie combinatie van kennisoverdracht en met mensen praten. Vooral over die verwachtingspatronen. ‘Ik ontmoette één van de liaisons van de tunnel en vond het leuk om te horen wat hij van een burgemeester verwacht. Dat was voor mij onbekend.’ Vlissingen mag dan zelf geen tunnel of kerncentrale hebben, het is niet ondenkbaar dat Demmers ooit zelf voor zo’n incident komt te staan. Als de burgemeesters van Terneuzen en Middelburg verhinderd zijn, is zij voorzitter van het regionaal beleidsteam. ‘Al blijven water en risicovolle bedrijven voor Vlissingen natuurlijk de interessantste thema’s.’
‘Ik vond het een waardevolle dag. Ik heb niet echt veel nieuwe dingen gehoord, gelukkig niet! Het was goed om elkaar weer eens te ontmoeten in een ‘net echt’ setting. Het meest waardevolle voor mij was weer even bezinnen op je eigen rol en verantwoordelijkheid; hoe zou ik op dat moment reageren, zonder teveel in de uitvoerende rol te gaan zitten.’ Jaap Gelok, burgemeester gemeente Borsele
Iedereen op de hoogte Voor Patrick Dankaart van de N.V. Westerscheldetunnel is de themaweek de gedroomde kans om het incidentbestrijdingsplan wegtunnels breed onder de aandacht te brengen. En dat nog wel zo kort voor de opening van de Sluiskiltunnel op 23 mei aanstaande. ‘Van zoiets droom je’, glundert Dankaart, die naast Manager Technisch Beheer en Onderhoud ook veiligheidsbeambte is. ‘Het is mijn taak om erop toe te zien dat alle kolommen opgeleid en getraind zijn. Dan helpt het enorm dat er zulke bijeenkomsten zijn.’ Hij is blij met de manier waarop het plan is geïntroduceerd; van brandweerman tot burgemeester. ‘De discussies over het plan bieden onze organisatie waardevolle informatie. Schokkende zaken kwamen daar niet uit, wel nuttige aanvullingen. Die zijn allemaal opgeschreven.’ Zelf heeft hij ook een zinvolle dag gehad. ‘Onze driejaarlijkse multidisciplinaire oefeningen gaan altijd tot het niveau van CoPI. Daar stopt het. Met de mensen die ‘hoger in de boom’ zitten, krijg je als liaison niet te maken. Vandaag heb ik ontdekt hoe intensief het er in een beleidsteam aan toegaat.’ Wat Dankaart opviel, is de druk die op een burgemeester staat over wat hij communiceert. ‘Voor mij is het interessant om te weten waarmee ik hem kan ondersteunen. Bijvoorbeeld door aan te geven wat er bij de tunnel gebeurt, wat er is geregeld en wat onze vervolgstappen zijn.’ Op zijn beurt kon Dankaart uitleggen waarom 24 uur lang tegenverkeer instellen in de Westerscheldetunnel niet zomaar een optie is. ‘Daar komt namelijk heel wat bij kijken. Het instellen duurt lang, je vergroot het risico voor het verkeer, de tweede buis moet voor hulpdiensten toegankelijk zijn en er zitten wettelijke kaders aan.’ Verdeeld over vier dagen schoof de N.V. Westerscheldetunnel met zeven calamiteitencoördinatoren en drie mensen met directiepiket aan tafel. ‘Wij zijn deze keer het lijdend voorwerp en zitten hier graag bij. Zo’n themaweek helpt ons om een beter beeld te schetsen van wie welke rol speelt en welke rollen er zijn. Wij gaan met de brandweer naar Zwitserland om te trainen en geven instructie aan politiemensen, maar het ROT en het beleidsteam was voor ons echt onbekend terrein.’
‘Ik vond het een leerzame dag, die naast de specifieke tunnelaspecten ook voldoende algemene leerstof bevatte, zoals de uitleg over GRIP RIJK. De interactie was voldoende. Wel vond ik het opvallend dat er in het incidentbestrijdingsplan wegtunnels andere termen worden gebruikt dan in de incidentbestrijdingsplannen in andere regio’s. Dit bemoeilijkt wel de integratie van de andere (rijks-)tunnels in dit plan, wat nog steeds de ambitie is vanuit Rijkswaterstaat.’ Martin Oosse, Rijkswaterstaat
Begrip voor ieders belang In opleiding voor haar rol als Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg (ACGZ), was de themadag voor Wendy van den Dorpel een leerzame en verrassende dag. ‘Ik verwachtte tijdens de themadag uitleg te krijgen over het incidentbestrijdingsplan wegtunnels en het in teams werken met scenario’s. Ik dacht dat ik een rol zou gaan vervullen als ACGZ, waarvoor ik nu in opleiding ben. Het ging dus vanmiddag anders dan ik had gedacht. Dat verraste mij, maar ik vond het wel leuk en zinnig.’ Van tevoren heeft van den Dorpel zich goed voorbereid op de themadag. ‘Ik heb het incidentbestrijdingsplan helemaal doorgelezen. Dat had ik anders denk ik niet zo snel gedaan. Ik vond het vandaag vooral zinnig om er met anderen over te praten, over mijn rol en hoe ik in een praktijksituatie zou handelen. De rolwisseling vanmorgen was ook een eyeopener. Goed om eens vanuit het perspectief van een ander te kijken, dan krijg je begrip voor ieders belang.’
‘De themadag Wegtunnels is wat mij betreft geslaagd. Complimenten voor de organisatie, het fenomeen themaweek vraagt een compleet andere benadering dan we tot voor kort gewend waren. Dat is wat mij betreft heel goed gelukt. Positief is ook dat je van tevoren geacht wordt je in te lezen. En als je dan ook nog het onderwerp binnen je team bespreekt, ben je goed voorbereid. Waardevol, en niet alleen voor de GHOR, is de combinatie inhoud (plan en oefening) met netwerk (tunnel, Rijkswaterstaat, gemeenten) en dan ook echt aan de slag met elkaar. Ook heel goed is de verbinding tussen planvorming en MOTO en de terugkoppeling na afloop; wat is ons in het plan opgevallen? Wat zijn bruikbare onderdelen? Wat kan er eventueel geschrapt of toegevoegd? Kortom: ga zo door!’ Jan Rotte, Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR)
‘Voor mij was het een interessante en belangrijke dag. Belangrijk, want het resultaat van crisisbestrijding betaalt zich vaak (positief) uit omdat mensen elkaar kennen, samen hebben geoefend en weten wat ze van elkaar kunnen verwachten. Voor mij is een themadag een belangrijke manier om te bereiken dat we ons meer en meer samenbinden en dat onderhouden. En interessant, omdat we goed stilstonden bij hetgeen dat bedacht is en in planvorming is gegoten. Niet dat ik nu door de themadag volledig voorbereid ben op een tunnelincident. De dag heeft mij op vlieghoogte gebracht, nu is het zaak dat we de ‘open eindjes’ in het plan gaan oplossen en oefenen.’ Jeroen Brussé, Veiligheidsregio Zeeland
Themaweek goed alternatief Als coördinator van Bevolkingszorg en informatiemanager BT woonde Willem Pentury de themadag bij. Hij kijkt terug op een waardevolle dag, waarbij alle diverse rollen goed werden betrokken. ‘De invulling van de themadag vond ik goed bedacht. Zo werden de deelnemers meegenomen in de planvorming, het incidentbestrijdingsplan wegtunnels en GRIP 5 en Rijk. Na jaren van deelnemen aan BToefeningen vind ik de themaweek een goed alternatief. Wat ik mij wel kan voorstellen, en dat kwam ook plenair aan de orde, is dat sommige deelnemers niet het idee hadden dat ze adequaat hun specifieke functie uitoefenden. Naar mijn mening was dat ook niet de doelstelling van de themaweek, maar wellicht dat hier bij de volgende themaweken aandacht besteed aan zou kunnen worden.’ Binnen de warme organisatie is Pentury informatiemanager IBT. ‘Naast de plenaire bijeenkomsten woonde ik dus ook de bijeenkomsten van het BT bij. Wat ik daarin belangrijk en waardevol vond, was dat er in het BT ook een (loco)burgemeester aanwezig was, zodat ook de bestuurlijke kant goed werd belicht. Ook het in kleine groepjes werken aan de opdrachten en vragen had meerwaarde. Zo had iedereen zijn inbreng. Als de groepen te groot zijn, verdwijnt dit effect meestal.’ Volgens Pentury is Bevolkingszorg zich aan het ontwikkelen. ‘Ik vond het heel positief dat ook de HTO’ers (Hoofd Taakorganisatie) uitgenodigd waren en hun inbreng hadden in de BT-bijeenkomst. In het algemeen zijn bij deze oefeningen de strategisch adviseurs aanwezig. De HTO’ers zijn niet fulltime met Bevolkingszorg bezig, maar werden er op deze wijze toch bij betrokken.’
‘Ik vind dat deze dag goed voorbereid en uitgevoerd is. Een prima locatie en een goede dagvoorzitter en begeleider. Kortom: solide georganiseerd. Ik heb kennis opgedaan over hoe te handelen bij tunnelincidenten en heb collega’s uit andere kolommen gesproken. Dat is zeer waardevol, aangezien je vroeg of laat samen voor een klus komt te staan. Voor mij dus een waardevolle dag!’ Arie Graafland, politie Zeeland-West-Brabant
Je leert van elkaars processen ‘Vandaag op de Marine kazerne geweest voor de themaweek Tunnelveiligheid’, schrijft Ilse Stroo op Twitter. ‘Leuke en leerzame dag over incidentbestrijding in de tunnels!’ Stroo is beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid bij de gemeente Kapelle. Bij een incident treedt ze op als officier van dienst bevolkingszorg. De themadagen zijn volgens haar geen vervanger voor het oude vertrouwde oefenen. Wel een manier om veel nieuwe mensen te leren kennen die ze tijdens een incident kan tegenkomen. Het verschil met de jaarlijkse beleidsdagen is dat je op een themadag niet je eigen rol oefent, zegt ze. ‘Je gaat als team in gesprek over je rol: waar moeten wij aan denken? Vanuit het CoPI hadden wij vandaag de dilemma’s van het ROT. Dat geeft inzicht in hoe wij hen kunnen ondersteunen. Wat kunnen wij bijvoorbeeld aanleveren bij een incident? Het is goed om eens van een ander te horen waar die mee worstelt op zo’n moment.’ De themadag over tunnelveiligheid helpt Stroo om bewuster met het incidentbestrijdingsplan bezig te zijn. ‘Je krijgt zo’n plan op je werk toegestuurd en dan scan je het door. Maar nu ga je samen met de partners bewust op zoek naar informatie uit het plan. Die informatie spreek je daarna met elkaar door.’ Een thema, zoals wegtunnels, geeft volgens haar een andere dimensie aan de dag. ‘Het was interessant om te horen hoe zo’n tunnel er vanbinnen uitziet.’ Het meest verrassend vond ze de laagdrempelige manier om met elkaar in gesprek te raken. ‘Je leert elkaars processen kennen. Bij een oefening is daar geen ruimte voor.’ Vier belangrijke Zeeuwse incidentrisico’s komen dit jaar aan bod: tunnels, nucleaire- en maritieme veiligheid en bedrijven met gevaarlijke stoffen. Voor Stroo alle vier waardevol. ‘Dat komt omdat het specifieke onderwerpen zijn, waar soms iets net even ‘anders’ is dan gebruikelijk. En waarbij ook weer andere partners betrokken zijn zoals de bedrijfsbrandweer en BHV’ers. Het zou mooi zijn als je die mensen ontmoet en ook hun processen leert kennen.’
‘Een positieve ervaring. Informatief, mooi om met mensen van verschillende disciplines de vragen en uitdagingen van de bestrijding van tunnelongevallen te bespreken. De dag heeft echt mijn kennis en inzicht doen toenemen. Fijn ook om als AB-lid inzicht te krijgen in risico’s die in je eigen gemeente niet direct spelen. Dat helpt ook bij discussie over noodzakelijke voorzieningen voor de (brandweer)zorg. Het enige wat ik heb gemist, is het oefenen van mijn eigen rol.’ Anton Stapelkamp, burgemeester gemeente Kapelle
