Presentatie
GE ZIJT IN 1925 AAN ’T LEVEN Drie disparate brieven van Floris Jespers aan Paul van Ostaijen
Antwerpen, 14 september 2011, galerie De Zwarte Panter
Programma
•
19u45: Korte toelichting bij het programma door Chris Van Vliet
•
19u50: Toespraak van gewezen schepen van cultuur Eric Antonis
•
20u15: Beschouwing gebracht door Matthijs de Ridder, gevolgd door een toelichting bij de reeksuitgave in zijn geheel
•
20u40: Dans en muziek Christophe Pochet (viool) en Eva Dewaele (dans) brengen Johann Sebastian Bach - Partita nr. 3 in E, BWV 1006 I.
Preludio
Gedicht, Paul van Ostaijen, gebracht door Jean Emile Driessens II.
Louré
Gedicht, Paul van Ostaijen, gebracht door Jean Emile Driessens III. Gavotte en Rondeau Gedicht, Paul van Ostaijen, gebracht door Jean Emile Driessens IV. Menuet 1 - Menuet 2 Gedicht, Paul van Ostaijen, gebracht door Jean Emile Driessens V. Bourré VI. Gigue •
21u10: Dankwoord door Dirk Rochtus
•
22u15: Receptie met gratis bollekesbier
Mogelijkheid tot aanschaf: - van de brievenuitgave aan gelegenheidsprijs (€ 10) - een lidmaatschap tot einde 2012 (€ 30)
Leden ontvangen kosteloos alle uitgaven van het Paul van Ostaijen Genootschap!
2
3
Derde deeluitgave in een meerjarenreeks handelend over de correspondentie van Paul van Ostaijen De publicaties van het Paul van Ostaijen Genootschap staan onder redactie van Matthijs de Ridder Deel 3 is bezorgd door Henri-Floris Jespers, Matthijs de Ridder en An Blommaert. Met een nawoord van Matthijs de Ridder
Korte inhoud
Het ‘Huldegedicht aan Singer’ en ‘Marc groet ’s morgens de dingen’ zijn twee van de meest iconische gedichten uit het oeuvre van Paul van Ostaijen. Ze zijn op muziek gezet, op posters, t-shirts en kussenslopen gedrukt en als geïllustreerde kinderboeken uitgegeven. Ze zijn honderden keren geparafraseerd en geparodieerd. En belangrijker voor deze uitgave: ze zouden nooit geschreven zijn zonder de vriendschap van Van Ostaijen met de schilder Floris Jespers (1889-1965). Het was immers zijn Singernaaimasjien (‘Hoort / hoort / Floris Jespers heeft een Singernaaimasjien gekocht’) en Marc was ook zijn zoontje. Ondanks de hechte vriendschap zijn er echter maar weinig brieven tussen Floris Jespers en Paul van Ostaijen overgeleverd. Tot nu toe was er slechts een zestal bekend, waaronder twee brieven van Van Ostaijen aan de gehele vriendengroep in Antwerpen, één verkoopovereenkomst en één prijslijst van een aantal schilderijen, bedoeld voor de kunsthandel die Van Ostaijen rond 1925 uitbaatte. De correspondentie tussen de schilder en de dichter stond dan ook jaren op het verlanglijstje van veel Van Ostaijenlezers. Met deze uitgave kunnen we die leeshonger deels stillen. Want hoewel de correspondentie nog niet compleet is, bieden deze brieven een zeldzaam inkijkje in de vriendschap tussen twee belangrijke Vlaamse kunstvernieuwers.
4
WIE IS WIE?
Het Genootschap van Ostaijen vzw wenst u van harte welkom
Zetelend in het geboortehuis van Paul van Ostaijen, gelegen aan de Lange Leemstraat 53 te 2018 Antwerpen Als doel stelt het Genootschap in beginsel voorop: de literaire erfenis, de figuur en de invloed van de scheppende kracht van Paul van Ostaijen bij een breder publiek bekendmaken en promoten. Onder die noemer valt de studie van de persoon Van Ostaijen en van zijn werk, het ontsluiten van het literaire, zakelijke en persoonlijk archief. Voor de bekendmaking van het literaire werk wordt gezocht naar een synthese tussen studie, het deelnemen aan en ontplooien van literaire activiteiten, het publiceren en het ontwikkelen van een rijk gestoffeerde website waarop zo veel mogelijk informatie omtrent Paul van Ostaijen wordt verzameld. Deze site zou moeten uitgroeien tot het startpunt van elke zoektocht (zowel die van de kenner als die van de noviet) door het werk van Van Ostaijen. Stichtende leden Dirk Rochtus Filip van Bergen Valère Vereecke Chris Van Vliet Jean Emile Driessens Matthijs de Ridder Luc Van Immerseel An Blommaert Thomas De Brabanter (webdesign) Stijn Houtman (graficus)
GENOOTSCHAP VAN OSTAIJEN v.z.w. Zetelend in het geboortehuis van Paul van Ostaijen, Lange Leemstraat 53, 2018 Antwerpen T +32(0)3 206 60 00 F +32(0)3 206 60 01 M Dirk Rochtus +32 484 61 32 95 M Filip van Bergen +32 0477 87 15 26 M Valère Vereecke +32 0494 47 32 37 M Chris Van Vliet + 32 476 97 17 63 E-mail:
[email protected] Ondernemingsnummer: 0898.131.512
www.paulvanostaijen.be 5
Gewezen Antwerps schepen van cultuur Eric Antonis begon zijn carrière bij Frans Van Mechelen, minister van de Nederlandse Cultuur. Daarna stapte hij over naar De Warande in Turnhout, één van de eerste culturele centra van het land. In 1988 werd hij intendant bij het Zuidelijk Toneel Eindhoven. Tot de Antwerpse burgemeester Bob Cools hem in 1990 belde om intendant te worden van Antwerpen 93. Aan de programmatie van het horizontale vuurwerk van de artiest Pierre-Alain Hubert bij de opening van Antwerpen 93, hield Antonis zijn bijnaam ‘de vuurwerkmaker’ over. Hoe hij uiteindelijk een van de grondleggers van de vierde toren van ’t stad werd, legt hij in het onderstaande interview uit (GVA, 13 mei 2011). ‘Om het effect van Antwerpen 93 te bestendigen, schreef ik na afloop een beleidsplan voor het college. Ik pleitte daarin onder andere voor een zelfstandig opvolgingsapparaat. Maar er kwam geen reactie, zodat ik het plan in de krant publiceerde. Daarop dreigde Cools mij te ontslaan (Antonis had een contract tot midden 1994, nvdr). Hij zei: “Het is weer aan ons.” Toen realiseerde ik me dat Antwerpen niet klaar was voor afstandelijkheid van bestuur. ‘In die periode kwam Marc Van Peel naar mijn kantoor. Als je de effecten van Antwerpen 93 echt wil voortzetten, moet je in het bestuur komen, zei hij. Ik kwam tot de conclusie dat hij gelijk had en zo werd ik onafhankelijke kandidaat op de lijst Antwerpen ’94, een kartel van CVP en VU. Dat is me niet in dank afgenomen. Ik kreeg anonieme dreigbrieven en velen zeiden: zoiets doe je niet. Het was een moeilijke tijd. Campagne voeren vond ik een verschrikking en de daaropvolgende onderhandelingen waren evenmin prettig. Te gevaarlijk ‘Als nieuwe schepen van Cultuur was ik door mijn ervaringen in staat een analyse te maken van de culturele instellingen. Maar ik had niet gedacht dat de structuren zo taai zouden zijn. Vooral bij de omvorming van de KNS tot het Toneelhuis en van het KJT tot HETPALEIS moest ik op eieren lopen. Ik heb met 84 theatertechnici individuele gesprekken gevoerd en op een bepaald moment vreesde ik dat ze me in elkaar zouden slaan. Ik verwees naar de autonomie van het havenbedrijf om te argumenteren dat ook de stadstheaters zelfstandig beheer moesten krijgen. Doorslaggevend was een interne audit over de totale kosten. Doordat de uitgaven verspreid waren over 35 posten hadden we daar geen benul van. Toen het resultaat bekend was, zei de vakbond: zeg dat niet hardop, anders is het gedaan met het stadstoneel. ‘Ook de bibliotheek was een moeilijker dossier dan ik verwacht had. Omdat het een rotte plek was, had het stadsbestuur de garage Permeke gekocht, maar een bestemming was er niet. Sommige schepenen dachten aan een evenementenhal, maar dat zou nog meer overlast geven voor de buurt. We moesten een zachte bestemming vinden. Toen we de Zweedse koning stonden op te wachten, wist ik het ineens: we maken van de Permekegarage de centrale 6
openbare bibliotheek. Terwijl we daar op een rij stonden om handjes te schudden, heb ik dat idee bij mijn collega’s gelanceerd. Het bibliotheekpersoneel ging prompt in staking en de verantwoordelijken beweerden dat het een te gevaarlijke plek was om te werken. Maar goed, ook dat is opgelost geraakt.’ Beel ingeschakeld ‘Een ander hoofdstuk waren de Antwerpse musea. Ik had ze als intendant van Antwerpen 93 een voor een bezocht. De meeste waren blijven stilstaan in de tijd. Het scheepvaartmuseum in het Steen was nog zoals toen ik het met de retorica had bezocht. Natuurlijk is er weinig manoeuvreerruimte in beschermde panden, maar toch. Ik gaf architect Stéphane Beel de opdracht een masterplan te maken voor alle stedelijke musea. In musea zoals Mayer van den Bergh brachten eenvoudige ingrepen grote verbeteringen.’ ‘In het Rubenshuis, waar je via een zijingang de kunstenaarswoning betrad, zat een cluster van winkeltjes en ves - tiaires een logische circulatie in de weg. Dat heeft Beel opgelost met het glazen paviljoen op de Grote Wapper. ‘Problematischer waren de presentaties van de collecties volkskunde, etnografie en de verzamelingen in het Vleeshuis. Daar raakten we niet uit (zie stuk ‘De ontstaansgeschiedenis van de volkstoren’). Uiteindelijk hebben we gekozen voor een nieuw museum over de geschiedenis van de stad op de Hanzestedenplaats. Kippenvel ‘Het MAS kreeg weinig tegenkanting. We hebben het goed aan de Antwerpenaar verkocht, vind ik. Antwerpen heeft drie torens: de kathedraal is de toren van het geloof, de Boerentoren die van het geld en de Oudaan die van de macht. Het MAS wordt de toren van het volk, waar men kan uitkijken over zijn stad en debatteren over de stedelijkheid. Akkoord, het sterrenrestaurant bovenaan past niet in die filosofie, maar het is geen beletsel om naar boven te gaan. ‘Het MAS is mijn meest visuele verwezenlijking. Het doet me wat als ik met mijn kleinkinderen het barokke torengebouw met zijn golvende glaspartijen en Indische rode steen bekijk. Het is de motor geweest voor de ontwikkeling van ’t Eilandje en de aanpalende wijken profiteren er ook van. Met het door Robbrecht en Daem schitterend gerenoveerde Felixpakhuis kan het MAS het startpunt zijn van een nieuw toeristisch parcours. ‘Nee, de Antwerpenaars noemen me vandaag niet meer de vuurwerkmaker. Het is niet gemakkelijk om geaccepteerd te worden in deze stad, maar als ze je eenmaal omhelst, doet ze dat innig. Als het ja is, kun je Antwerpenaars mobiliseren. Hoe men zich in 1998 liet inpakken door de magie van de Grote en de Kleine Reus van Royal de Luxe was om kippenvel van te krijgen. ‘Nadat ik in 2004 afscheid had genomen van de politiek, wilde ik me niet als een schoonmoeder bemoeien met het beleid van mijn opvolgers. Schepen Philip Heylen is alles wat ik niet ben: een man met flair, sterk op toerisme georiënteerd en een echte politicus. Ik was een vakschepen en dat was de reden waarom ze me lieten doen.’
7
Matthijs de Ridder Met Matthijs de Ridder haalde het Genootschap heel wat kennis in huis. Matthijs promoveerde in 2009 op het proefschrift Staatsgevaarlik! De activistische tegentraditie in de Vlaamse letteren 1912-1933, waarin Van Ostaijen een prominente rol speelde. Daarnaast bezorgde hij Alles is mogelijk in een gedicht. Verzamelde verzen 1914-1965 van Van Ostaijens spitsbroeder Gaston Burssens (Meulenhoff/Manteau 2005) en reeds zo veel meer … Onder zijn redactie startte het Genootschap een exclusieve reeksuitgave omtrent de brieven van Van Ostaijen.
Christophe Pochet (Violist Van Ostaijen Strijkkwartet) Christophe Pochet kreeg op 3-jarige leeftijd zijn eerste vioollessen bij Dejan Mijajev. Vanaf zijn vijftiende volgde hij les bij Philippe Hirshhorn en Ursula Gorniák aan het conservatorium van Brussel en later bij Guido De Neve aan het conservatorium van Antwerpen bij wie hij zijn ‘Meester’-diploma behaalde. In 2006 vervolmaakte hij zich met een Postgraduaat Solist aan de Musikhochschule van Karlsruhe bij Albrecht Breuninger. Hij behaalde aan het conservatorium van Antwerpen zijn Finaliteit kamermuziek en volgde lessen bij leden van gerenommeerde ensembles als het Oxalys Ensemble en de strijkkwartetten Danel, Ensor en Spiegel. Hij behaalde ook zijn einddiploma piano aan de Antwerpse muziekacademie. Hij is laureaat van diverse wedstrijden: Jong Tenuto op BRTN, Jong Talent, Jeunes Solistes op RTBF en de Charles de Bériot-wedstrijd. Op de 41ste Internationale Muziekwedstrijd voor de Jeugd te Neerpelt behaalde hij met zijn zus Nathalie de Eerste Prijs cum laude. In 1995 werd hij derde laureaat van de Internationale Herman Krebbers-wedstrijd te Maastricht en in 2003 kreeg hij met zijn voormalig strijkkwartet ‘Orion’ de eerste prijs op de wedstrijd ‘Promotie Vlaamse Muziek & Musicus’ voor strijkkwartetten van het Orpheusinstituut te Gent.
8
Hij bouwde een uitgebreide orkestervaring op en concerteerde geregeld als concertmeester in verschillende jeugdorkesten. Sinds september 2002 is hij vast aangenomen als tuttist 1ste viool in het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen o.l.v. Edo De Waart, Philippe Herreweghe en Jaap Van Zweden. Hij nam met succes deel aan diverse meestercursussen: o. a. bij Jean-Jacques Kantorow, Herman Krebbers, Charles-André Linale, Mihaela Martin, Igor Oistrakh, Raphael Oleg, Henry Raudales, Eduard Schmieder, Thomas Zehetmair,... In 1999 kreeg hij op de meestercursus van het Spiegel Strijkkwartet in Brugge de gelegenheid om de tweede violist van het Spiegel Strijkkwartet te vervangen en samen met hen het strijkkwartet van Claude Debussy uit te voeren. Momenteel brengt hij met zijn Van Ostaijen Strijkkwartet een programma rond de gelijknamige dichter, ondersteund door de Genootschap Paul Van Ostaijen. Met Orquesta Tanguedia toerde hij het voorbije jaar met de gebroeders van Kommil Foo door Vlaanderen en Nederland met de voorstelling ‘Kommil Foo de Luxe’. Voor Berlin, een trio filmmakers, speelde hij mee in de voorstelling ‘Moscow’ gedurende theaterfestivals in Hasselt en Marseille. En met het Rubens Ensemble rond Jolente De Maeyer en Nikolaas Kende debuteerde hij in de Bozarsundays. Als solist concerteerde hij in België, Duitsland en Nederland met de Sinfonia Concertante van Mozart en de vioolconcerti van Bach, Mendelssohn en Tchaikovsky o.l.v. Frans Cuypers, Koen Kessels en Edmond Saveniers. Hij speelt op een Antwerpse ‘Matthijs Hofmans’ viool uit 1710.
Eva Dewaele Eva Dewaele studeerde in 1992 af aan de Koninklijke Balletschool van Antwerpen. Gedurende 5 weken volgde ze in 1990 een zomercursus aan de ABS. Van 1992 tot 1997 danste ze bij het Hessische Staatstheater te Wiesbaden (Dir. Ben Van Cauwenbergh). In 1998 trad zij in dienst bij het Luzerner Theater in Zwitserland (Dir. Richard Wherlock). In 1999 speelde ze de hoofdrol in de kortfilm "Passengers" geregisseerd door Markus Fischer. Van 1999 tot 2001 danste ze bij de Operan Göteborg in Zweden (Dir. Anders Hellström). In het seizoen 2001-2002 werkte ze als freelancer samen met Orjan Andersson en als gastdanseres bij de Opera van Göteborg.
9
Ondertussen volgde Eva een cursus in Amsterdam bij Nienke Reehorst en een seminarie voor docenten en dansers bij David Howard. Ze danste bij het Cullberg Ballet in Stockholm van 2002 tot 2004 met Mats Ek en Johan Inger als choreografen waarmee ze vaak op tournee ging. Tijdens het seizoen 2004-2005, danste ze bij het Lyon Opera Ballet, waar ze de rol van Juliet danste in "Romeo and Juliet" van Preljocaj. Sinds 2005 danst ze als Eerste solist bij het Koninklijk Ballet van Vlaanderen (Dir. Kathryn Bennetts). Met hen trad ze op in ‘The Return of Ulysses', 'Artifact', 'Forgotten Land’, ‘Lost by last’, ‘Simulations’, ‘Herman Schmerman’, ‘Symphony of Psalms’, ‘C/M’,... Voor het KBvV maakt ze elk seizoen haar eigen choreografie voor de workshop ‘Coupe Maison’. Eva werd opnieuw gevraagd door Markus Fischer voor zijn film ‘Marmorera’ en ze is ook te zien in de kortfilms "Atrophy Bank" van Sam Asaert en in "Solo Finale" van Ingo Putze. Ze werkte mee aan Kaat Tilley's optreden in Beijing ‘Wired’. Met kunstenaar Marianne Turck en het platform-K (voor invalide personen) maakte ze de voorstelling 'Bewogen'. Reeds 16 jaar volgt ze Pilates, regelmatig ook Gyrotonics en Gyrokinesis, maar ook Kundalini yoga en Bikram yoga.
"Ik hou ervan mensen te ontroeren ..." Eva Dewaele
10
DE LITERAIRE WANDELINGEN
LITERAIRE WANDELING IN DE VOETSPOREN VAN PAUL VAN OSTAIJEN Tijdens deze wandeling wordt de leefwereld van Paul van Ostaijen (1896-1928) in het toenmalige Antwerpen opgeroepen via gedichten uit Music-Hall, Het Sienjaal, Bezette Stad en verhalen over gebeurtenissen en historische feiten die zijn ontwikkeling bepaalden. Vertrekkende aan zijn geboortehuis, Lange Leemstraat 53, 2018 Antwerpen (inleiding), gaat de tocht via het oorlogsmonument aan de voet van het Stadspark. Door het park stappen wij tot aan het Onze Lieve Vrouwecollege waar hij school liep van 1909 tot 1911, toen hij er verwijderd werd. Vervolgens ‘flaneren’ wij, zoals de dichter zo vaak zelf deed, op de de Keyserlei, tot aan café Hulstkamp waar hij ‘hofhouding’ hield tijdens de Eerste Wereldoorlog en in de jaren ’20 met vrienden w.o. Floris Jespers, Paul Joostens, René Victor, Gaston Burssens, ... . Einde van de wandeling in café Hulstkamp (De Keyserlei 23).
CULTUURHISTORISCHE & LITERAIRE WANDELING SCHOONSELHOF Het eerste uur van de rondleiding omvat de historiek van het Schoonselhof, grafkunst, symboliek, Antwerpse prominenten, … . Daarna brengen we een bezoek aan de laatste rustplaats van Paul van Ostaijen op het ereperk. Voordracht waarin de perikelen rond het grafmonument en kunstwerk ‘De luisterende engel’, beeld van Oscar Jespers, enkele gedichten en het verhaal van de bewogen teraardebestelling of de groteske van ‘De man die driemaal begraven werd’ aan bod komen. Hoe het komt zie-je-wel. Na deze bijdrage brengen we een bezoek aan de laatste rustplaats van vrienden en tijdgenoten van Paul van Ostaijen w.o. Gaston Burssens, Floris Jespers, Jozef Muls, Jef van Hoof, Lode Craeybeckx, Marnix Gijsen, Maurice Gilliams, Paul Joostens, Jozef Peeters, René Victor, Herman van den Reeck, Alice Nahon, ... De wandelingen vinden plaats o.l.v. gids-voordrachtgever Jean Emile Driessens. INSCHRIJVEN VOOR BEIDE WANDELINGEN KAN DOOR EEN BERICHT ACHTER TE LATEN BIJ HET GENOOTSCHAP. De contactgegevens van het Genootschap vindt u uitgebreid terug op www.paulvanostaijen.be. De groepscapaciteit betreft 20 personen. € 5/p.p. ter plekke te betalen, oftewel € 100 per groep. Bijzondere modaliteiten zijn steeds bespreekbaar.
Ontdek ook op www.paulvanostaijen.be de webwinkel en de mogelijkheid tot het boeken van: - het Paul van Ostaijen Strijkkwartet - De onwaarschijnlijken En graag organiseert het genootschap voor u een literair-muzikale avond. Zij fungeert alsdan als tussenpersoon voor boeking van laatstgenoemden, het trio Van Bauwel-Daeseleire-Sluijs / Fabula Rasa en vele anderen, incluis sprekers die een lezing geven bij de persoon en het werk van Paul van Ostaijen ...
11
Het VAN OS
TAIJE
N STRIJKKWA
RTET is een
(up)OË
M
ZIEKE
formatie die bijna drie jaar geleden ontstaan is uit musici van deFilharmonie en de Vlaamse Opera. bezitten is
A
Aangezien zij vier verschillende nationaliteiten
ntwerpen hetgeen hen bindt.
Op zoek naar een groepsnaam kwamen ze al snel bij
Paul Van Ostaijen terecht o.w.v. de ritmiek in zijn gedichten. gaat het Van Ostaijen Strijkkwartet op zoek naar een s
muz
Met dit uitgangspunt
y n t h e s e tussen
iek & poëzie.
Vóór 1945 bracht de Nederlandse literatuur geen belangrijker en veelzijdiger modernist dan
Paul Van Ostaijen voort. Europese
Zo heeft Van Ostaijen zowat alle ‘ismen’ uit de
a v a n t - g a r d e in de eerste decennia van deze eeuw in Vlaanderen
binnengebracht. In hun nieuwste programma brengt het VAN OS
N STRIJKKWA
TAIJE
RTET net
die Europese avant-garde via de muziek terug in contact met Van Ostaijens gedichten,
gebracht door actrice
Christin Verheyden. e
Het Van Ostaijen Strijkkwartet wordt ondersteund door de
P a u l
V a n
O s t a i j e n
G e n o o t s c h a p
en tesamen zullen ze de nagedachtenis van
Paul Van Ostaijen verder uitdragen.
Nana Hiraide en Christophe Pochet (violen), Krzysztof Kubala (altviool), Hans-Ludwig Becker (cello) en Christine Verheyden (actrice).
12
12e EDITIE – ZUIDERZINNEN GAAT VREEMD – www.zuiderzinnen.org ZuiderZinnen, het Festival van het Woord, is op zondag 18 september aan zijn twaalfde editie toe. Zoals vanouds houdt de fine fleur van onze schrijvers, dichters, zangers, acteurs en cabaretiers u opnieuw een hele dag in de ban van het woord. De aftrap wordt gegeven door Flip Kowlier, unplugged. Daarna deint het festival uit over de verschillende podia. Remco Campert en Jan Mulder zullen er zijn, maar ook Kristien Hemmerechts, Herman Brusselmans, Saskia De Coster, Peter Verhelst, de Britse jeugdauteur Aidan Chambers, Jeroen Olyslaegers, Tom Naegels, Thomas Blondeau, Willem van Zadelhoff, Bart Van Loo, Michael de Cock, Rachida Lamrabet, Nabil Khazzaka, Axel Daeseleire, de wedergeboorte (!) van de Allerlaatste Showband, Jef Aerts en Momomatique, Rick de Leeuw en Jan Hautekiet, en uiteraard onze trouwste gast en eeuwig geweldige dichtermuzikant Frank Boeijen. Voor echte poëzieliefhebbers begint het woordfeest al op zaterdag 17 september in Bibliotheek Permeke. Daar vindt vanaf 20u het 2e Festival van Europese Dichtkunst plaats.
ZUIDERZINNEN GAAT VREEMD Thema dit jaar is ZuiderZinnen gaat vreemd, en dat moet je zo breed mogelijk zien. Enerzijds legt ZuiderZinnen de nadruk leggen op het grensverleggende van de literatuur. We werkten in het verleden met thema’s als ‘dialect’, ‘de stad’ en ‘de moeder van het schrijverschap’, maar in deze tijden van regionalisme en nationalisme vonden we het belangrijk om ons in de eerste plaats opnieuw bewust te worden van de grensoverschrijdende invloed en kracht van literatuur. En uiteraard ook: literatuur als middel bij uitstek om de beperkingen van opgelegde grenzen te bestrijden. Anderzijds richt ZuiderZinnen met dit thema de aandacht op het reizende hart van zoveel auteurs. Het is immers niet toevallig dat schrijvers vaak nomaden zijn, onrustige geesten op zoek naar een plek om te schrijven en lief te hebben. Vreemdgaan ook als een ‘over de grens kijken’, iets nieuws bedenken, een slippertje maken, of gewoon vreemde dingen doen… We trekken het begrip helemaal open.
BLIKVANGERS: wie gaat vreemd op ZuiderZinnen? AUTEURS •
•
Jan Mulder vertelt over de eerste Belgen in zijn leven: de Nederlandse ex-voetballer en columnist Jan Mulder leest op ZuiderZinnen voor uit Chez Stans, het weergaloze autobiografische verhaal over zijn historische periode bij Anderlecht: ‘De eerste Belgen in mijn leven kijken me na hun voorstel vriendelijk aan. Ik houd van deze mensen. Ze boezemen me met hun fatsoenlijke voorkomen en aangename stemmen vertrouwen in én ze doen waarnaar ik al mijn hele leven heb verlangd: een voorstel. Ik wist het zeker: ik was voorbestemd om de volle stadions met mijn onstuitbare dribbels en schoten te verbijsteren…’ Verhalen over ‘anders’ zijn, een ‘vreemde afkomst’ hebben of ‘vreemd zijn’: auteurs als Chica Unigwe, Nabil Khazzaka, Devorah Major (ex-stadsdichter San Francisco), Rachida
13
• • • • • •
Lamrabet en wellicht ook stand-up comedian Nigel Williams weten u er alles over te vertellen. Bart Van Loo gluurt over onze zuidergrens met zijn nieuwste boek Chanson, waarin hij aan de hand van de bekendste Franse chansons historische gebeurtenissen en figuren tot leven wekt. Herman Brusselmans leest voor uit zijn nieuwe roman De biografie van John Muts; een verhaal over een ‘vreemd’ doch onvergetelijk figuur. Kristien Hemmerechts leest fragmenten uit haar meest recente roman Gitte (2010) – of hoe ‘vreemd’ het verleden en heden soms in elkaar verweven zijn, en uit haar boek De dood heeft mij een aanzoek gedaan. Peter Verhelst leest uit zijn meest recente dichtbundel –met de vreemde titel- Zoo van het denken. Luckas Vander Taelen en Dirk Verhofstadt op zoek naar de waarheid: De laatste getuigen. ‘… een noodzakelijk boek opdat toekomstige generaties zouden beseffen tot welke drama’s totalitarisme, onverdraagzaamheid, racisme en discriminatie kunnen leiden. Ingrid vanderVeken gek van Bali: ze leest uit haar nieuwste roman Aankomen in Bali. In december vindt in het Zuiderpershuis de creatie van de podiumversie Bali plaats. Op ZuiderZinnen krijgt u alvast een voorproefje. Met live tempelgezang, Balinese fluit, gamelanmuziek en Balinese dans.
MUZIEK • • • •
Verwacht het onverwachte: Winther, een gloednieuwe groep die barst van energie, muzikaal talent en levenslust. Vijf jonge mannen brengen muziek vol symboliek en sprookjesachtige verhalen. Flip Kowlier gaat Unplugged De Laatste Showband voor de Allerlaatste Keer – een uniek concert Concertpianiste Heli Jakobson overbrugt muzikale grenzen –muziek uit Baltische Staten
FILM in Cinema Zuid De Veer van César - een symbiose van (kort)film – animatie – poëzie. Pjeroo Roobjee met Robbe de Hert en Jan Decleir, met een filmgedicht van Peter Holvoet-Hanssen. UITZONDERLIJK op ZuiderZinnen wordt de hilarische ‘making of’ vertoond.
JEUGDPROGRAMMATIE: STEINERSCHOOL (6+, 12+) en HETPALEIS (12+) •
•
‘Young Adults Programma’ i.s.m. HetPaleis met special guest de Britse auteur Aidan Chambers. HetPaleis organiseert het YA(P), een speciaal voor ZuiderZinnen samengesteld programma voor al wat jong & geweldig is, met onder meer Do van Ranst, een plaatjes draaiende Jonas Boets, Kaat Vrancken met een NaNoWriMo-initiatief, een hilarisch kordate Nele Reymen en nog veel meer leuks. Belangrijkste gast is echter Aidan Chambers, de Britse gigant onder de jeugdauteurs. Wie las niet De Tolbrug of Je moet dansen op mijn graf? Meer info op www.hetpaleis.be Marc de Bel gaat uit de bol want viert 25 jaar schrijven. Bovendien is hij een trouwe gast op ZuiderZinnen (hij doet al 12 jaar mee!). Reden te over dus om hem deze editie extra in de bloemetjes te zetten. Marc de Bel start zijn feest in de Steinerschool, om daarna als een heuse Rattenvanger van Hamelen samen met de kinderen en samen met muzikante Lady
14
•
•
Angelina naar het hoofdpodium te trekken. Daar geven ze ‘een goei lap’ op die 25 jaar. Dat Marc de Bel nog niet uitgeteld is, zal heel Antwerpen geweten hebben. Michael De Cock en zijn Metamorfose(n). Het gaat goed met de jeugdauteurs in Vlaanderen. Of tenminste met Michael de Cock. Vorig jaar vielen zijn boeken in de prijzen: een Boekenwelp in Vlaanderen, een Vlag en Wimpel in Nederland en maar liefst twéé Zilveren Griffels. Op ZuiderZinnen gluurt hij overheen de grenzen van land en tijd:met zijn nieuwste boek Diep in het woud brengt hij de Metamorfosen van de Romeinse dichter Ovidius opnieuw tot leven. Kooksprookjes – twee echte kookfeeën toveren de vreemdste gerechten. Voor de allerkleinsten.
RANDGEBEUREN • • •
De traditionele Boekenmarkt vindt u naast het Museum voor Schone Kunsten. U treft er ook organisaties voor al wie met schrijven te maken wil hebben: o.m. vzw Creatief Schrijven, Stichting Lezen, Genootschap Paul van Ostaijen e.a. Ook de Versmarkt van Jeugd en Poëzie vindt u op het plein. Kinderen vanaf 6 jaar kunnen bij het kraam aankloppen voor prikkelende taal- en beeldspelletjes. Vergeet niet: een groot gedeelte van Antwerpen is die dag autovrij. En autovrij op het Antwerpse Zuid betekent zoveel als Vrijmarkt.
Het Genootschap dankt diens ereleden AMVC Letterenhuis www.amvc.be Wijkvereniging Klein Antwerpen www.kleinantwerpen.be Onze Lieve Vrouwecollege Antwerpen (OLVC) olvc.telenet.be/ Luc Rochtus Notaris Adriaan Raemdonck http://www.dezwartepanter.com/
15
En de vaste sponsoren
16
BBBrouwerij De Koninck: de enige Antwerpse brouwerij
17
18
19
20
