PRAKTISCHE JONGERENPARTICIPATIEWIJZER KUNST EN CULTUUR ROTTERDAM

PRAKTISCHE JONGERENPARTICIPATIEWIJZER KUNST EN CULTUUR ROTTERDAM Wil je als Rotterdamse kunst- en cultuurinstelling jongeren actief betrekken maar weet je niet hoe? Dan biedt deze jongerenparticipatiewijzer hiervoor praktische handvatten. Er zijn, afhankelijk van de vraag, verschillende vormen om jongeren op een zinvolle manier te betrekken om het aanbod beter af te stemmen op de wensen en behoeften van de jongerendoelgroep. Jongeren als expert, adviseur, creafief of ambassadeur. Ze komen vaak met verassende, verfrissende, maar vooral bruikbare inzichten, tips en adviezen. Door jongeren actief te betrekken werk je bovendien aan een duurzame relatie met deze groep belangrijke (potentiële) afnemers. Veel succes! Deze participatiewijzer is opgesteld door YoungWorks in opdracht van dienst Kunst en Cultuur Rotterdam.

JONGEREN ALS EXPERT VRAAG:

HOE VERKRIJG IK INZICHT IN DE BELEVINGSWERELD VAN JONGEREN? WANNEER IS DEZE VRAAG RELEVANT? BIJVOORBEELD ALS: • Je wilt weten welk beeld jongeren van jouw instelling hebben en in hoeverre dat klopt met het gewenste imago. • Je wilt weten wat hen wel en niet aanspreekt bij de desbetreffende kunst- of cultuuruiting. • Je wilt weten wat hen wel en niet aanspreekt in de huidige communicatie-uitingen van de instelling. • Je wilt weten waar en hoe ze zich laten informeren over activiteiten in hun stad of buurt. • Je wilt weten welke afwegingen ze belangrijk vinden bij het kiezen van een vrije tijdsbesteding. Om op een effectieve manier met de doelgroep te communiceren, is het belangrijk dat de boodschap en de vorm aansluit op de belevingswereld van de doelgroep. Zeker rondom een onderwerp als kunst en cultuur kunnen bij deze groep misvattingen of vooroordelen leven. Door deze te achterhalen, kun je er beter op inspelen. VORM: Deze vraag leent zich uitstekend voor een kwalitatieve vorm als groepsgesprekken. Jongeren kunnen dan reageren op elkaars meningen en ervaringen. Zorg voor groepen van maximaal 6 tot 8 jongeren zodat je ook echt een verdiepingsslag kunt maken. Een groepsgesprek moet niet langer dan 90 minuten duren. Stel vooraf een checklist samen dat als leidraad tijdens het gesprek dient. Welke vragen heb je voor deze groep? En bepaal aan welke jongeren je deze vraag wilt stellen (spreiding of juist niet over leeftijd, sekse, opleiding, etnische achtergrond, buurt, betrokkenheid bij instelling). SAMENWERKEN MET JONGERENORGANISATIES: Bekijk op basis van jouw vraag en de gewenste groepssamenstelling welke organisatie (intermediair) je benadert om jongeren te betrekken of te werven. De intermediairs hebben een goede band met de jongeren en weten welke jongeren hier geschikt voor zijn dus maak daar gebruik van in de werving. Zij kunnen je daarnaast ondersteunen bij het organiseren van een gesprek met jongeren. In Rotterdam kun je voor het inzetten van jongeren als expert het best contact leggen met: jongRRKC of de Rotterdamse Jongeren Raad .

BUREAU Voor het adviseren over jongerenparticipatie en het uitvoeren van trajecten kun je een gespecialiseerd bureau inschakelen. We benoemen hieronder een aantal bureaus met een verwijzing naar een website (*). Jongerencommunicatiebureau YoungWorks / www.youngworks.nl Stichting Alexander / www.st-alexander.nl Diversion / www.diversion.nl PJ Partners / www.pjpartners.nl Youth and the city / www.youthandthecity.nl Movisie / www.movisie.nl contain.r / containr.org (*) De lijst is niet uitputtend. Er zijn meer organisaties en bedrijven actief op gebied van jongerenparticipatie.

JONGEREN ALS ADVISEUR VRAAG:

HOE ERVAREN JONGEREN MIJN PRODUCT OF BELEID? WANNEER IS DEZE VRAAG RELEVANT? BIJVOORBEELD ALS: • Je wilt weten of het product/beleid aansluit op de wensen en behoeftes van de doelgroep. • Je wilt weten of de service aansluit op de wensen en behoeftes van de doelgroep. • Je wilt weten of de communicatie aansluit op de wensen en behoeftes van de doelgroep. Om op een effectieve manier met de doelgroep te communiceren, is het belangrijk dat de boodschap en de vorm aansluit op de belevingswereld van de doelgroep. Uit eerder onderzoek blijkt dat jongeren vaak op basis van een eerste indruk een werkgever, instelling of product omarmen of afwijzen. Ze vellen hun oordeel vaak op basis van de ervaring die ze opdoen, het gevoel dat het ze geeft. Dat geldt zeker voor jongeren die niet intrinsiek gemotiveerd zijn om met kunst en cultuur aan de slag te gaan. VORM: Bij deze vraag, is het goed om jongeren zelf de ervaring op te laten doen. Dit kan bijvoorbeeld door de jongeren als mysteryshopper met een duidelijke missie een voorstelling of activiteit te laten bezoeken. Aan de hand van een opdrachtformulier, opgesteld door de communicatieafdeling van de instelling, beleven ze heel bewust alle stappen van het proces omtrent het bezoek aan een activiteit of instelling. Denk bijvoorbeeld aan: • voorbereiding thuis via de website (welke informatie / welk beeld?); • ontvangst; • catering; • sfeer; • inrichting; • informatieverstrekking door werknemers; • activiteit of voorstelling zelf; • nazorg (programmaboekje of digitale nieuwsbrief?) In het woord mysteryshopper zit impliciet al opgenomen dat de medewerkers op die dag niet op de hoogte worden gesteld van het bezoek van de jongeren. Zo voorkom je dat er een vertekend beeld ontstaat. Bedenk vooraf goed of je van een brede groep of juist een specifieke groep tips en adviezen wilt (spreiding of juist niet over leeftijd, sekse, opleiding, etnische achtergrond, buurt, betrokkenheid bij instelling). SAMENWERKEN MET JONGERENORGANISATIES: Ook in dit geval is het relevant om samen te werken met Rotterdamse organisaties die je kunnen ondersteunen bij het uitvoeren van het mysteryshoppen. Tevens hebben zij een netwerk van jongeren waaruit je kunt putten om de juiste jongeren te werven. Mogelijkheden in Rotterdam: jongRRKC en de Rotterdamse Jongeren Raad.

TIP WWW.JONGERENZIJNBELANGRIJK.NL Een website van Your World Proof, met tips en adviezen voor het betrekken van jongeren. Doe de test en je krijgt een op maat gegenereerd advies.

JONGEREN ALS CREATIEF VRAAG:

HOE BETREK IK JONGEREN BIJ HET BEDENKEN VAN OPLOSSINGEN EN VERBETERINGEN? WANNEER IS DEZE VRAAG RELEVANT? BIJVOORBEELD ALS: • Je ideeën wilt vergaren voor het programma-aanbod die aansluiten op de wensen en behoeftes van de doelgroep. • Je ideeën wilt vergaren voor de inrichting die aansluiten op de wensen en behoeftes van de doelgroep. • Je ideeën wilt vergaren voor de communicatie-uitingen die aansluiten op de wensen en behoeftes van de doelgroep. Wanneer er ruimte is voor vernieuwingen / aanpassingen in het aanbod, de inrichting of de communicatie dan is het zinvol om jongeren daar actief over te laten meedenken. Wat zouden zij graag willen zien? VORM: Het is een misvatting om te denken dat een grote groep jongeren in staat is de creatieve vraag naar een zinvol resultaat te vertalen. Ze moeten in hun creatieve denkproces worden begeleid door professionals. Deze professionals kunnen de ideeën van de jongeren dan vertalen naar een uitwerking. Het is vaak niet zinvol om jongeren op afstand uit te dagen om met iets creatiefs te komen door bijvoorbeeld een prijsvraag. Veel effectiever is het om jongeren in een workshop zelf naar het eindproduct te begeleiden. Nodig een groep jongeren uit en zorg voor goede begeleiding. Ga bijvoorbeeld met jonge architecten aan de slag. Zij kunnen samen met jongeren maquettes maken waarbij ze het proces om van een idee naar een uitwerking te komen begeleiden. Of betrek een communicatiespecialist die de groep jongeren begeleidt bij de uitwerking van een poster. Waar moeten ze allemaal op letten? Wil je de jongeren een activiteit of een voorstelling laten uitwerken? Betrek dan professionele acteurs / dansleraren etc.. die hen stap voor stap begeleidt. De instelling moet zich goed afvragen waarom (gewenste resultaten) en op welke manier (vorm) jongeren creatief betrokken moeten worden. Is het doel om op een aantrekkelijke manier in de jongerenwereld zichtbaar te worden dan is het goed om heel gericht high potentials / creatieve talenten te werven en hen te vragen om bruikbare ideeën uit te werken. Er moet dan vooral geïnvesteerd worden in een manier om deze bij een zo groot mogelijke groep zichtbaar te maken. Is het doel om een zo breed mogelijke groep actief te betrekken bij een vernieuwd product? Zorg dan voor goede begeleiding om het proces in goede banen te leiden. Jongeren zijn best creatief, maar dan wel onder begeleiding van professionals. Bedenk vooraf goed of je van een brede groep of juist een specifieke groep tips en adviezen wilt (spreiding of juist niet over leeftijd, sekse, opleiding, etnische achtergrond, buurt, betrokkenheid bij instelling). SAMENWERKEN MET JONGERENORGANISATIES: Zoals hierboven gezegd is het zinvol om voor dit onderdeel high potentials en creatieve talenten te betrekken. Om met de juiste jongeren in contact te komen kun je bijvoorbeeld samenwerken met lokale creatieve opleidingen zoals het Grafisch Lyceum Rotterdam (VMBO en MBO) of de Willem de Kooning Academie (HBO). Het is zinvol om bijvoorbeeld YoungEDBR te benaderen. Ook jongRRKC en YourWorld Lab zijn relevante partijen om mee samen te werken.

JONGEREN ALS AMBASSADEUR VRAAG:

HOE KUNNEN WE OP EEN EFFECTIEVE MANIER DE INSTELLING / ACTIVITEIT ZICHTBAAR MAKEN ONDER DE DOELGROEP? Jongerenparticipatie kan ook gebruikt worden om het product op een aantrekkelijke manier in de doelgroep zichtbaar te maken. Een massamediale campagne bereikt niet altijd de juiste mensen of, omdat de betrokkenheid naar het product niet groot genoeg is, heeft het niet het gewenste effect (namelijk een bezoek / deelname). Jongeren worden als ambassadeur vertegenwoordiger van je instelling en ze zijn tevens een belangrijke permanente bron van informatie over de belevingswereld en de opvattingen van jongeren. VORM: De huidige generatie jongeren wordt niet voor niks de netwerkgeneratie genoemd. On- en offline bevinden jongeren zich in verschillende sociale, interesse en nieuwsnetwerken. Maak hier gebruik van. Dit kan bijvoorbeeld door een jongerenparticipatietraject dat uit de volgende componenten bestaat: • Regelmatige bijeenkomsten: een (vaste) groep jongeren verkent het thema samen en bedenkt in welke netwerken hij / zij zit. • Trends spotten: deze groep jongeren gaat in zijn netwerken de belangrijkste trends rondom dit onderwerp verzamelen. Gebruik dit contactmoment om via de kerngroep informatie uit te delen aan de overige jongeren (folder, flyer etc..) • Terugkoppeling: de jongeren koppelen de resultaten terug naar de instelling. Op deze manieren verzamel je niet alleen informatie, het zijn tevens laagdrempelige manieren om informatie binnen de relevante netwerken te verspreiden. Door jongeren actief te laten meedenken, is de kans groter dat ze uiteindelijk ook bereid zijn om tot een gedragsverandering over te gaan. Bedenk vooraf goed of je van een brede groep of juist een specifieke groep tips en adviezen wilt (spreiding of juist niet over leeftijd, sekse, opleiding, etnische achtergrond, buurt, betrokkenheid bij instelling). SAMENWERKEN MET JONGERENORGANISATIES: In dit geval is het relevant om een groep jongeren te betrekken die zich specifiek willen verbinden aan jouw instelling. Maak het aantrekkelijk voor jongeren om hieraan mee te willen doen. What’s in it for them is hier een relevante vraag. Vrijkaartjes, financiële vergoeding, tegoedbon, beltegoed e.d.. Voor de werving van jongeren die zich als ambassadeur willen verbinden kun je samenwerken met organisaties met cultureel geïnteresseerde of actieve jongeren in hun achterban. Bijvoorbeeld met de jongRRKC, SKVR, Kunstbende, jongerentheaterorganisaties, muziek- en dansscholen enz.

NOTA BENE • Jongeren betrekken is geen doel op zich. Jongerenparticipatie is alleen zinvol als het relevant is. Kies ervoor echt iets met de input van jongeren te doen voordat je jongeren betrekt. • Jongerenparticipatie betekent niet dat alleen jongeren in actie moeten komen. Je moet als professional er ook actief iets voor doen. Het vergt oprechte interesse in jongeren en bereidheid om de input van jongeren serieus mee te nemen in beleid. • Stel concrete vragen en bepaal doelen die op korte termijn te realiseren zijn. Besteed aandacht aan het managen van verwachtingen, van zowel jongeren als je eigen verwachtingen.

ROTTERDAMSE STRUCTUREN VOOR JONGERENPARTICIPATIE Voor deze participatiewijzer is contact gelegd met een selectie van Rotterdamse structuren over hun aanpak en wat zij kunnen betekenen voor culturele instellingen die jongeren willen betrekken. JongRRKC WAT: JongRRKC is een adviesorgaan voor de gemeente Rotterdam, als het gaat om kunst en cultuur. Ze kunnen worden benaderd met vragen over cultuurbeleid, hoe jongeren kunnen worden bereikt en om te achterhalen wat de mening is over bepaalde functies van een instelling. De RRKC organiseert ongeveer zes keer per jaar een jongerendebat. Daarvoor is een jongerenredactie actief met de naam Confetti. KENMERKEN ACTIEVE JONGEREN: tussen 17 en 28 jaar, veelal hoog opgeleid en cultureel geïnteresseerd. Van jongeren die lid zijn van jongRRKC wordt verwacht dat ze een breed jongerennetwerk hebben. KUNNEN ROTTERDAMSE KUNST- EN CULTUURINSTELLINGEN JONG RRKC BENADEREN: Ja, voor advies en het betrekken van jongeren. Ze geven geen contactgegevens maar kunnen optreden als intermediair om de doelgroep te bereiken en te betrekken. BEREIKBAAR: via www.RRKC.nl ROTTERDAMSE JONGEREN RAAD (RJR) WAT: De Rotterdamse Jongeren Raad bestaat sinds 1997. Ze staan officieel te boek als het onafhankelijke adviesorgaan voor de gemeente Rotterdam. Zij laten de stem van jongeren horen in de Rotterdamse politiek. De RJR mag ongevraagd en gevraagd advies geven over jeugdbeleid. Dit doen zij niet alleen. Ze zijn verbonden aan diverse andere Rotterdamse jongerenorganisaties. KENMERKEN ACTIEVE JONGEREN: Jongeren tot en met 28 jaar, breed samengesteld op sexe, opleiding en culturele achtergrond. KUNNEN ROTTERDAMSE KUNST- EN CULTUURINSTELLINGEN DE RJR BENADEREN: Ja, voor advies van jongeren. Bij elke vraag staat het uitgangspunt: What’s in it for them?, centraal. Ze ontwikkelen een peer to peer programma voor actieve jongeren waarin ze worden getraind in het actief betrekken van andere Rotterdamse jongeren. BEREIKBAAR: via www.rotterdamsejongerenraad.nl. NOTA BENE: De RJR heeft in diverse deelgemeenten in Rotterdam jongerenpanels opgericht. Ze werken hierbij nauw samen met het voortgezet onderwijs. Er zijn panels in Noord, Kralingen-Crooswijk, IJsselmonde en Charlois. YoungEDBR WAT: De YoungEDBR is de jongerenclub van de Economic Development Board Rotterdam (EDBR). Een jonge en ambitieuze adviesraad, die de economische kansen voor jong Rotterdam wil vergroten. Ze pakken thema’s op die jongeren belangrijk vinden in de stad van morgen. De thema’s worden door de jongeren samen met deskundigen en stakeholders uitgewerkt tot toekomstscenario’s en concrete uitvoeringsplannen. KENMERKEN ACTIEVE JONGEREN: De kern van het project wordt gevormd door de R’damse Nieuwe. Een groep jongeren uit alle lagen, rangen, standen en wijken van de stad en representeren zoveel mogelijk het jong talent van de stad. Op deze manier is een grote groep Rotterdamse jongeren aangesloten die zich anders niet snel laten horen. KUNNEN ROTTERDAMSE KUNST- EN CULTUURINSTELLINGEN DE YOUNGEDBR BENADEREN: Ook bij hen staat centraal: What’s in it for them? Wat betekent de opdracht voor de ontwikkeling van de stad en voor de jongeren die erin wonen. Hebben eerder in opdracht van Boymans van Beuningen gewerkt. Iedereen kan YoungEDBR benaderen als doeleinde van het betrekken van jongeren maar niet commercieel is. BEREIKBAAR: via www.youngEDBR.nl YOURWORLD LAB WAT: YourWorld Lab is een avontuur waaraan elk kwartaal 20 jongeren meedoen. Ze buigen zich onder leiding van volwassen professionals uit het veld over diverse thema’s. Omdat jongeren niet naar de mond van een opdrachtgever praten, ontstaan er eerlijke reacties en reflecties. Er ontstaat een authentiek inzicht in de belevingswereld van jongeren. KENMERKEN ACTIEVE JONGEREN: Steeds wisselende groep van 20 Rotterdamse jongeren. KUNNEN ROTTERDAMSE KUNST- EN CULTUURINSTELLINGEN YOURWORLD LAB BENADEREN: Bedrijven kunnen opdrachten neerleggen bij de jongeren van YOUR LAB die onder begeleiding van professionals hun visie en reflecties geven. BEREIKBAAR: via www.your09.nl (Momenteel wordt bekeken welke activiteiten van YourWorld na 2009 worden voortgezet)

DRIE ALGEMENE OPMERKINGEN BELONING Om juist ook die jongeren te bereiken die niet perse geïnteresseerd zijn in het huidige kunst en cultuuraanbod, is het belangrijk om de jongeren te belonen voor hun tips en adviezen. Bedenk bijvoorbeeld een passende beloning als een gratis bezoek aan een voorstelling of een kortingskaart. Zo trek je de gecreëerde betrokkenheid gelijk door naar een gewenste gedragsverandering. DATABASE De jongeren die hebben meegedacht in een project, voelen een hogere mate van betrokkenheid. Maak daar gebruik van. Verzamel hun contactgegevens en houd hen actief op de hoogte van voorstellingen, activiteiten of ontwikkelingen. OUTPUT Het is belangrijk om de resultaten op een juiste manier te vertalen naar een concrete actie. Als jongeren bijvoorbeeld massaal zeggen dat ze vaste stoelen in de theaterzaal willen, vraag dan vooral door naar waarom ze dat willen. Misschien is het omdat ze het eng vinden om naast onbekenden plaats te nemen en een dergelijke probleemstelling kan ook op andere manieren dan vaste stoelen worden opgelost. Koppel de resultaten ook altijd terug naar de intermediairs die tijdens de werving zijn ingeschakeld zodat zij de jongeren kunnen informeren. Als jongeren niks meer horen nadat ze zo betrokken zijn geweest, verliezen ze hun vertrouwen in de instelling. TEN SLOTTE Het is wellicht niet wenselijk of haalbaar om een aparte communicatielijn of een apart programma voor jongeren te ontwikkelen. Dit is ook niet altijd perse nodig. Kijk vooral goed of je met de opgehaalde informatie de bestaande producten en middelen zodanig kunt aanpassen dat ook deze groep bereikt wordt.

TIP Verdiep je in jongeren. OVER JONGEREN EN TRENDS: • Struin het internet af op trends op jongerentrends en -ontwikkelingen • YoungWorks TRENDPORT / online portal over jongerentrends (www.YoungWorks.nl) OVER JONGEREN EN CULTUURBELEVING: • Sociaal Cultureel Planbureau / scp.nl • Cultureel Jongeren Paspoort / docenten.cjp.nl • Cultuurnetwerk / cultuurnetwerk.nl • YoungWorks ontwikkelt momenteel in opdracht van CJP een clinic over jongeren en kunst en cultuur voor culturele instellingen / www.youngworks.nl OVER JONGEREN, VRIJE TIJD EN KUNST- EN CULTUURPARTICIPATIE IN ROTTERDAM • Rotterdamse monitor Vrijetijdbesteding en cultuurparticipatie / cos.rotterdam.nl • Bezoek de debatten van Confetti / www.rrkc.nl • Bezoek activiteiten voor en door Rotterdamse jongeren.

PRINSENGRACHT 437

1016 HM AMSTERDAM

T 020 419 98 40 [email protected]

WWW.YOUNGWORKS.NL