15-01-2012!
Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn
(Hoofd)pijn pathofysiologie
Marielle Padberg
Hoofdpijndiagnose
Multidisciplinaire behandeling
Praktijk 18-jarige man met ernstige hoofdpijn en koorts: meningitis
Pijn mechanisme volledig begrepen en geaccepteerd
Nociceptieve pijn Inflammatoire pijn
onvolledig begrepen en geaccepteerd
Neuropathische pijn
onvolledig begrepen matig geaccepteerd
hitte
zuur
mechanisch
beschermend alarm systeem
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
cellichaam
pijn vermijding emotionele reactie
terugtrekken ruggenmerg
koude
1!
15-01-2012!
Pijn Inflammatoire pijn
Reumatoide arthritis Trauma Postoperatieve pijn
Pijn Inflammatoire pijn Nociceptieve pijn
perifere sensitisatie
Inflammatoire pijn
toegenomen prikkelbaarheid neuronen
Neuropathische pijn
eigenschappen achterhoorn centrale sensitisatie neuronen veranderen
Kenmerk: hypersensitiviteit
Hoofdpijn Neuropathische pijn Ruggenmerg lesie
Carpaal tunnel syndroom
• Migraine frequent voorkomen deels onbegrepen matig geaccepteerd
Herseninfarct thalamus lesie in zenuwstelsel: -prikkels anders verwerkt -ontstaan van spontane activiteit
• Spanningshoofdpijn
Postherpetische neuralgia pijnalarm gaat af, maar het is “loos alarm”
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
2!
15-01-2012!
Aura Migraine • 4-72 uur (onbehandeld) • Minstens 2 van de volgende
• Eenzijdig • Kloppend • Matige of heftige pijn • Verergering bij lichamelijke activiteit
• Plus minstens 1 van de volgende 2:
• Misselijkheid • Foto- en fonofobie
Pathofysiologie migraine
geen migraine
• www.youtube.com/watch? v=yZr9Joe85wg&feature=related
LFEM 0-9 dagen per maand
LFEM= Laagfrequente episodische migraine
HFEM 10-14 dagen per maand
HFEM= Hoogfrequente episodische migraine
Chronische migraine/ MOH > 15 dagen per maand
‘Chronische migraine’
Concept migraine Vroeger migraine = episodische aandoening Nu migraine = chronische aandoening met episodische aanvallen tussen de aanvallen een predispositie voor aanvallen inclusief een abnormale breinprikkelbaarheid
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
Risicofactoren voor chronificatie: - Laag opleidingsnivo, lage socioeconomische klasse - - - -
Medicatie overgebruik Stressvolle gebeurtenissen Obesitas Snurken
- Genetisch - Hoofdtrauma
3!
15-01-2012!
‘Chronische migraine’ > 15 dagen/maand
Medicatie Overgebruiks Hoofdpijn (> 15 hoofdpijndagen/maand)
• Ergotamine > 1 dag/week
> 3 maanden
• Triptanen > 2 dagen/week 80% medicatie overgebruik (2e lijns populatie)
• Pijnstillers > 3 dagen per week
33% medicatie overgebruik (algemene populatie)
Migraine disability
Migraine Inflammatoire pijn
Archives of Neurology
Ce nt ra le
se ns iti sa tie
perifere sensitisatie
eigenschappen achterhoorn Geen weefselschade neuronen veranderen
Disability class 7 samen met “active psychosis, dementia, severe migraine, quadriplegia”
toegenomen prikkelbaarheid neuronen
Waarom multidisciplinaire hoofdpijn behandeling? • Bewijs? • (Hoofd)pijn is multidimensioneel, (=biopsychosociaal), dus behandeling moet ook multidimensioneel zijn
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
4!
15-01-2012!
Nodig is
Nodig is
Goede hoofdpijndiagnose, voorwaarde voor goede hoofdpijnbehandeling
Hoofdpijnteam: neuroloog, hoofdpijnverpleegkundige, psycholoog, fysiotherapeut, psychiater en gynaecoloog
Effectieve communicatie (huisarts, patient, specialist, bedrijfsarts) Educatie patienten en leden van hoofdpijnteam
Behandeling geruststelling, uitleg en voorlichting
Behandeling geruststelling, uitleg en voorlichting herkennen en vermijden triggerfactoren
conservatieve behandeling
conservatieve behandeling
medicatie aanval profylaxe
medicatie aanval profylaxe
medicatie en caffeïne analyse ontspanningstechnieken/fysiotherapie
Behandeling herkennen en vermijden triggerfactoren conservatieve behandeling
Multidisciplinaire behandeling Essen: 5 dagen poliklinisch: hoofdpijneducatie, groepsessies met gedragspsycholoog, aandacht voor leefstijl en triggers, relaxatietraining, fysiotherapie, aerobe training en individuele contacten met psycholoog en neuroloog Onderzocht in prospectieve observationele studie (geen RCT)
?
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
5!
15-01-2012!
7 Triptanen
… menstruele migraine is anders dan “normale” migraine: • • • •
langer heviger moeilijker te behandelen verborgen leed: – negatieve perceptie patient en dokter • “hoort bij vrouw zijn” • “moeder had het ook” • “is niets aan te doen”
• “dus praten we er liever niet over…”
Burstein et al. “People tell us they can't brush their hair, wear earrings or eyeglasses, or shave their beards because it's so painful” = allodynia
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
Wat is sensitisatie? • fysiologisch mechanisme (aanpassingsmechanisme) • “genezing mogelijk te maken” • om verdere schade te voorkomen
• bij migraine is er pijn in afwezigheid van weefselschade • centrale sensitisatie speelt waarschijnlijk een rol bij chronificatie en MOH • doel behandeling: • voorkomen (of herstellen van) chronificatie o.a
6!
15-01-2012!
Martini Hospital Groningen - innovation in desig!
7!
