Multidisciplinaire aanpak van pijn bij kinderen

Multidisciplinaire aanpak van pijn bij kinderen Dr A. de Jaeger Mevr. H. Deconinck Lic. E. Van Hoecke

10 oktober 2014 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

1

PIJNBEHANDELING = FUNDAMENTEEL RECHT VAN IEDERE PATIENT, VAN IEDER KIND

© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

2

Kinderen zijn de volwassenen van de toekomst


3


4

Deontologie De eed… …. Ik zal boven alles voor mijn patiënten zorgen, hun gezondheid bevorderen en hun lijden verlichten. Ik zal mijn patiënten correct informeren. …. Ik zal het leven en de menselijke waardigheid eerbiedigen. Zelfs onder druk, zal ik mijn medische kennis niet aanwenden voor praktijken die indruisen tegen de menselijkheid.


5


6


7

Beleving van het kind


8


9


10

Acute Pijn tijdens een ziekenhuisopname 60 % had pijn tijdens opname 1/3 proceduraal= ergste pijn Post-operatief > 8/10 hevige pijn. 1/2 kreeg een therapie 1/3 vond de therapie niet efficient genoeg 1/3 wordt ontslaan met pijn, waarvan slechts 1/3 een voorschrift meekrijgt bij ontslag. Nationaal project Acute pijn bij kinderen, outcome studie, Demfang J, de Jaeger A © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

11

Coördinatie pijnteam Dr de Jaeger Annick /Kinderintensivist Deconinck Heidi / Pediatrisch pijnverpleegkundige

Multidisciplinaire werkgroep

Acuut pijnteam

27 actieve leden

31 referentieVPK

beleidsvisie Sensibilisatie Change management Opleiding Standaarden, protocollen

Operationeel Bed side teaching Voorbeeldfunctie Verspreiding beleidsvisie Communicatie Registratie


12

Multidisciplinaire werkgroep Cöordinatoren Kinderanesthesist Referentievepleegkundigen Kinderpsycholoog Pedagogisch medewerker/speltherapeuten Klinisch apotheker REVAKI ( arts en kinesist) Vertegenwoordiging beleid (zorgmanager, hoofdvpkn) Andere medische specialiteiten: pediater - subspecialisten Kinderchirurgische disciplines Koesterteam ( pediatrisch palliatief team) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

13

LEDEN APT PEDIATRISCHE VERPLEEGKUNDIGEN Opleiding door nationale werkgroep Basiscursus Vervolmakingscursus Interne en externe vorming REFERENTIEVERPLEEGKUNDIGEN pediatrische pijn op elke afdeling waar kinderen gehospitaliseerd, verzorgd en behandeld worden


14

Netwerk Pijn bij kinderen UZ Gent Belgische werkgroep pijn bij kinderen: multidisciplinair Multidisciplinaire Pijnteams 13 ziekenhuizen BPS SIG pediatrie Belgische vereniging voor kindergeneeskunde (BVK) BAPA Redactie ‘zakboekje pijn bij kinderen ‘ hernieuwde uitgave 2015 Samenwerking infobrochures Begeleidingscomité pijn bij kinderen FOD


Educatieve functie MANAMA pediatrieonderdeel pijn herkennen en behandelen Opleiding verpleegkundigen, diverse scholen Symposia: pijnpunt pediatrie, Thanksgiving symposium Werkbezoeken Pijnteam pediatrie Open opleidingen rond pijn Workshop MEOPA + certificaat Niet medicamenteuze behandeling Gebruik van EMLA en sucrose oplossing

15

Multidisciplinair pijnteam


16

Casussen uit de praktijk A. De Jaeger


17

Casus 1 24 maanden brandwonden hete thee > 15 %- blaarvorming Opname dringt zich op Geen IV toegangsweg >> moeilijk- Botnaald ! Losmaken verbanden, inspectie Transfert naar “steriele verzorgingsbox” Verzorging van de wonden, desinfecteren, spoelen Ouders buiten Opnieuw verwoede prikpogingen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

18

De dag na opname vraagt men AS voor wondverzorging


19

Casus 2 Meisje 12 jaar Voorgeschiedenis 2 levertransplantaties Acute darmobstructie Recidiverende cholangitis en pancreatitis Opname omwille van acute infectieuze complicatie en mogelijke rejectie Sneuvelen van infuus/2 dagen- bloedname, nieuw infuus? Onbenaderbaar, niet te onderzoeken Begint te krijsen wanneer men uiteindelijk het masker © 2008 Universitair Gent voorZiekenhuis kalinox toediening bovenhaalt

20

Casus 3 Zuigeling 2 maanden Hoge koorts Moeilijke bloedafname Lumbale punctie Infuus plaatsen mislukt na diverse pogingen Suprapubische blaaspunctie Uiteindelijk wordt jug catheter geplaatst gecompliceerd door pleurale infusie Percutane thoraxdrainage onder fentanylbolus


21

Wat doet dit met u als zorgverstrekker ? Gebeurtenis

Gevoel

Gedrag © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

Gedachte

Gevoel 22

Theorie als sleutel tot de praktijk


23

Conceptualisering van pijn: model van Loeser Pijngedrag Pijnbeleving

Pijngewaarwording

Nociceptie Pijnprikkel-pijndetectie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

naar CZS 24

Individuele verschillen in pijnbeleving Leeftijd en geslachtsverschillen - Jongere kinderen : groter pijngevoel - Meisjes : groter pijngevoel - Oudere jongens : grotere pijntolerantie Temperament - Laag aanpassingsvermogen - Slechte gemoedstoestand / stemming - Hoge emotionaliteit


Hogere pijnrespons

25

Individuele verschillen in pijnbeleving Ervaring - Aangeleerde ervaring - Angst voorspellende waarde → pijn gedurende ingreep → vermijden toekomstige ingrepen


26

Stressoren bij een ziekenhuisopname A.

Bij kind: • Angst: vr separatie v/d ouders en thuisomgeving, vreemde personen en handelingen (onderzoeken, operatie), pijn, ongemak, slechte afloop, ...  Jonge kinderen versus oudere kinderen • Controleverlies • Onvoorspelbaarheid •

Pijn

•

...


27

Stressoren bij een ziekenhuisopname B.

Bij ouder: • •

• •

•

Angst: vr pijn en ongemak v/h kind, slechte afloop, ... Veranderingen binnen ouderlijke rol: passieve observator ipv beschermer, (deels) wegvallen van zorgende taken, ... Veranderingen bij het kind: uiterlijk, gedrag, emotionele toestand, ... Ziekenhuisomgeving (vnl. I.Z.) ...


28

Wat doen we met de ouders ? Kind centraal Betrokkenheid ouders belangrijk:  kdn imiteren angstig gedrag ouders (vnl jonge kdn)  angstige ouders versterken (onbedoeld) angstig gedrag kind  aanleren copingvaardigheden bij ouders (ifv ondersteuning kind):


29

3 voorwaarden: Communicatie

Voorbereiding Kindvriendelijke omgeving (www.designchildhospital.nl)


30

Aandachtspunten voor goed pijnbeleid a)

Kind vooraf informeren over ingreep

Bij voorkeur: Procedurele én sensorische info Gedetailleerde en concrete info Eerlijke info Mondelinge (en evt. ook visuele) info Vermijd dreigend / verwarrend taalgebruik


31

Aandachtspunten voor goed pijnbeleid b) aanpak afstemmen op ontwikkelingsniveau: 0-2j: Vast patroon in procedure (hoge voorspelbaarheid) Baby wakker maken voor onderzoek Wiegen synchroon met ademhaling Strelen, vasthouden, neuriën Transitioneel object: knuffel, doekje, ...


32

Aandachtspunten voor goed pijnbeleid b) aanpak afstemmen op ontwikkelingsniveau: 2-6j: Emotionele steun belangrijk Eenvoudige, concrete en beperkte info Visualiseren van verbale informatie Positief bekrachtigen coöperatief gedrag Spelmateriaal (vb. dokterstas) Voorleesboeken (vb. Lucas en de slaapdokter, Chemo Kasper ...)


33

7-12j: Vertrouwen opbouwen, angsten bespreekbaar stellen Link procedure – gewaarwordingen Aanleren van hanteringsvaardigheden (‘trucjes’) Afspraken rond zelfcontrole (vb. tellen of niet) ≥ 13j: Rekening houden met puberteitsontwikkeling (gevoelens van schaamte en angst) Werking en structuur v/h (gezonde/eigen) lichaam Gevaren en gevolgen v/d ingreep Bezorgdheden mbt uiterlijk, leeftijdsgenoten, ...


34

Copingstrategieën Controle/inspraak geven: kiezen in welk arm geprikt wordt, wie vasthoudt, zelf aftellen,...  afhankelijk van wens v/h kind! Psycho educatie


35

Psycho-educatie De vicieuze cirkel:

Pijn Angst/spanning  spierspanning

 spijsvertering

 Stress hormonen/adrenaline  ademhaling  bloeddruk  Pijn Angst/spanning


36

MANNETJE DENKEN-VOELEN-DOEN


37

Copingstrategieën Afleidingstechnieken: bellen blazen, hardop tellen, geleide fantasie,... Ontspanningstechnieken: via ademhaling (partyblower, zingen, ...) of spieren (aan- en ontspannen) Cognitieve gedragstherapeutische interventies: positieve zelfinstructie, verandering van perceptie, ... (Zelf)hypnose © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

38

Ademhalingsoefening In

Uit

neus, buik 

mond, buik 


Ontspanning, rust, ruimte, zuurstof, zelfvertrouwen, prettig gevoel in je lichaam, alles wat je fijn vindt Spanning, onrust, twijfel, ongemak, onprettig/naar gevoel in je lichaam, afvalstoffen, alles wat je kwijt wil

39


40

Wat is (zelf)hypnose ? Hypnose is geen slaap Veranderde bewustzijnstoestand/trance: Selectieve aandacht Intense concentratie Ontspanning Veranderde tijdsbeleving Toegenomen suggestibiliteit


Naar C. Frankenhuis, Cure & Care Arnhem – cursus hypnose bij kinderen in medische setting 2010/201241


42

Opbouw van een sessie Inductie vb. gesloten vinger techniek, duimnagelinductie, oogfixatie, handlevitatie,… Ademhalingsoefening Ontspanningsoefening Interventie vb. veilige plek, luchtballon, gebalde vuist techniek, wolkenauto, de regenboogplaneet, … Posthypnotische suggestie + anker Deductie


Naar C. Frankenhuis, Cure & Care Arnhem – cursus hypnose bij kinderen in medische setting 2010/201243

Therapeutische taalgebruik Hoe we spreken verraadt hoe we denken wat we geloven hoe we werken en wat we verwachten © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

44

Taalpatronen in de medische zorg Dus zeg niet: “Wat is het probleem ?” – maar liever “Er is vast iets waar jij vanaf wilt, vertel eens.” “Wat kan ik voor je doen?” – maar liever “Als jij je eigen dokter was, wat zou je dan eerst aanpakken ?”

En laat niet toe: Dat ouders onophoudelijk voor hun kind spreken Dat het steeds gaat over de klachten en niet over het kind Dat ze voortdurend in de WIJ-vorm spreken


45

Copingstrategieën Cognitieve gedragstherapeutische interventies: Modeling (vb. film, model in vivo,…) GGG: Gedachte – Gevoel – Gedrag Bij milde angst: voorafgaande blootstelling aan ‘werkelijke situatie’ Bij hoge mate va angst: voorafgaande blootstelling aan ‘fictieve situatie’


46

Preventie en behandeling Het medisch arsenaal


47

Pijnevaluatie en registratie Luister én kijk naar het kind! Pijn “objectiveren” door gebruik te maken van GEVALIDEERDE MEETINSTRUMENTEN Pijnschaal aangepast aan de cognitieve leeftijd en toestand van het kind Bekomen PIJNSCORE = uniforme maat van pijn EVOLUTIE PIJNSCORE nog belangrijker dan één geïsoleerde meting – meting voor én na behandeling! Meet pijn systematisch, volgens regelmatige intervallen, als 5de parameter voorzien in EPD Basis voor adequate pijnbehandeling, een fundamenteel recht van de patiënt © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

48

Pijnevaluatie en registratie

0


2

4

6

8

10

49

Pijnevaluatie en registratie


50


51

Topisch analgetica o

Emla® Eutectic Mixture of Local Anesthetics 25 mg lidocaine + 25 mg prilocaine / g crème

o

Rapydan® 70 mg lidocaine + 70 mg tetracaïne medicinale pleister

o

LATgel® Lidocaïne 4%, Adrenaline 0,1%, Tetracaïne 0,5% door apotheek aangeleverd in spuiten van 2 ml


52

Orale suiker Babycalmine® (glucose 30%) of Sucrose 24%

Waarom…


53

Standaard Verpleegprocedures (SVP) Toedienen van sucrose 24% aan zuigelingen tot 3 maand bij procedures op pediatrie Pijnbestrijding bij pijnlijke procedures bij de neonaat op materniteit

Gebruik van sucrose 24% bij de neonaat op NICU en N*


54

MEOPA o

Kalinox® (SVP) Doel: wakkere analgosedatie

Bij invasieve procedures diepe analgosedatie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

55

Medicamenteuze behandeling Systematisch ev. + In aanwezigheid van een bepaalde pijnscore Nooit indien nodig

Pas het voorschrift aan volgens een pijnscore Voorzie een voorschrift indien onvoldoende effect Tussendosis of verhogen dosis Ander medicijn ter vervanging of extra

Analgeticum aangepast aan de intensiteit van de pijn, niet steeds onderaan beginnen Herevaluatie Anticipeer nevenwerkingen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

57

Medicamenteuze behandeling

Vermijd IM pijnbestrijding Hanteer protocollen (bv. postoperatief pijnprotocol) en richtlijnen (bv. richtlijn aanpak van pijn bij kinderen op de spoedgevallendienst) Alternatieve toegangswegen (bv. Intranasale Fentanyl toediening (SO nr. 178))


58


59

Meer informatie … Herdruk (2015) zakboekje: “Aanpak van acute pijn bij kinderen” Opleidingen UZ Gent Protocollen, SVP, SO, richtlijnen, … Referentieverpleegkundigen pijn

Onze coördinaten Arts: [email protected] Psycholoog: [email protected] Verpleegkundige: [email protected] © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

60

Multidisciplinaire aanpak van pijn bij kinderen

Recommend Documents