I Autonome verzorgingsinstelling
Informatiebrochure
Pijn bij kinderen
II Voorwoord
INFOBROCHURE
IIPijn bij kinderen
Beste ouder, Je kind is of wordt gehospitaliseerd op onze kinderafdeling. Tijdens zijn of haar verblijf in het ziekenhuis is het mogelijk dat je kind als gevolg van de aandoening, ingreep of onderzoeken pijn ervaart. Ons team van verpleegkundigen staat klaar om deze pijn te voorkomen en indien nodig te behandelen. Met deze brochure willen wij u wegwijs maken in wat pijn is, hoe we het meten en welke mogelijkheden er zijn de pijn te voorkomen en te behandelen.
3
II Inhoudsopgave
Wat is pijn en waardoor wordt pijn veroorzaakt?
6
Hoe kan je pijn bij je kind meten?
7
Hoe reageert het lichaam van je kind?
7
Wat doet je kind?
7
Wat zegt je kind?
8
Wat doen wij eraan?
10
Pijnstillers
10
Psychologische methodes
11
II Wat is pijn en
waardoor wordt pijn veroorzaakt? Pijn is een vervelend, onaangenaam gevoel. Het kan een belangrijke weerslag hebben op uw kind. Zo kan pijn ervoor zorgen dat uw kind minder goed slaapt, minder eetlust heeft of geen zin heeft om te spelen. Pijn kan ook de stemming van uw kind beïnvloeden. Toch kan pijn soms nuttig zijn als een signaalfunctie. Het kan een teken zijn dat er iets niet goed gaat in het lichaam van je kind. Pijn waarschuwt dat iemand een verwonding heeft opgelopen of ziek is. Verwondingen zijn vaak voorkomende oorzaken van pijn. Dit kunnen schaafwonden of soms breuken zijn. Maar ook een heelkundige ingreep kan nog een tijdlang pijn geven omdat de wonde nog moet genezen. Pijn kan ook bestaan zonder dat daar een duidelijke oorzaak van wordt gevonden. Door stress kan er bijvoorbeeld hoofd- of buikpijn ontstaan. Hoe sneller pijn opgemerkt wordt, hoe sneller die kan behandeld worden. Een goede pijnbehandeling draagt bij tot het comfort, het welbevinden en het herstel van uw kind.
INFOBROCHURE
IIPijn bij kinderen
II Hoe kan je pijn meten?
Om te weten hoeveel pijn je kind heeft, gaat de verpleegkundige de pijn meten. Er zijn meerdere mogelijkheden om na te gaan hoeveel pijn je kind heeft: • Hoe je kind lichamelijk reageert • Wat je kind doet • Wat je kind zegt Afhankelijk van de leeftijd van je kind wordt de pijn gemeten met een specifieke pijnschaal.
7
Hoe reageert het lichaam van je kind? Veranderingen en polsslag kunnen zowel door pijn als door angst of stress worden veroorzaakt. Deze parameters zijn met andere woorden bijgevolg op zichzelf minder geschikt als methode voor het waarnemen van pijn. Ze zijn hoogstens een hulpmiddel.
Wat doet je kind? Kinderen jonger dan 4 jaar kunnen moeilijk zelf aangeven hoe erg hun pijn is. Daarom gaan we bij hen af op hun gedrag en hun lichaamshouding. Kinderen laten vaak zien dat ze pijn hebben door te huilen of een pijnlijk gezichtje te trekken. Ze kunnen echter ook stiller liggen dan gewoonlijk. Aan de hand van 7 gedragskenmerken van het kind, bepaalt de verpleegkundige de pijnscore / POKIS of pijnobservatieschaal voor jonge kinderen.
Wat zegt je kind? Kinderen onder 4 jaar: De beste manier om pijn te meten is aan het kind zelf te vragen hoeveel pijn het heeft. Alleen hij/zij voelt hoe erg het is. Dit is voor kinderen vaak niet zo evident als voor volwassenen. Soms omdat ze nog niet kunnen praten, maar ook voor oudere kinderen is het soms moeilijk om een abstract begrip als pijn te omschrijven.
INFOBROCHURE
IIPijn bij kinderen
Daarom maken wij gebruik van kindvriendelijke pijnschalen waarop het in zijn of haar begripsniveau toch kan aanduiden hoe intens de pijn is.
Voor kinderen van 4 tot 8 jaar gebruiken wij de gezichtjesschaal. Het betreft hier een reeks van 5 gezichtjes gaande van een lachend (geen pijn) tot zeer verdrietig (zeer veel pijn) gezichtje. Aan het kind wordt gevraagd een gezichtje aan te duiden welke het beste past bij hoe ze zich op dat moment voelt.
De verpleegkundige kan je informeren wat de correcte schaal is om de pijn bij je kind te meten.
9
Voor oudere kinderen vanaf 8 jaar gebruiken wij de VAS schaal (Visueel analoge Schaal). Dit bestaat uit een meetlatje met verstelbaar doorzichtig schuifje over een lijn, hiermee kan het kind aangeven hoeveel pijn er is.
Links van het latje betekent ‘geen pijn’ en rechts de ‘ergste pijn’. Aan de achterzijde kan de verpleegkundige een cijfer tussen 0 en 10 aflezen wat overeenkomt met de pijn die het kind voelt.
INFOBROCHURE
IIPijn bij kinderen
II Wat doen wij eraan? Pijnstillers Het geven van pijnstillers gebeurt volgens een trapsgewijs systeem waarbij de soort medicatie wordt toegediend afhankelijk van de ernst en oorzaak van de pijn. Pijnstillers worden indien nodig op vaste tijdstippen gegeven. De pijnstillers kunnen op verschillende manieren gegeven worden: • via siroop • via zetpil • via tablet • via infuus • operatiepijnen kunnen ook bestreden worden door een bepaalde zenuw of zenuwknoop te verdoven tijdens de operatie. Een caudaal blok (lage ruggenprik) verdooft de onderste helft van het lichaam. Een techniek welke bij bv. Liesbreuk, fimosis,… kan worden toegepast. • verdovende zalf/pleister Om de korte scherpe pijn van een prik te verminderen, kan er een verdovende zalf (Emla®) of pleister (Rapydan®) gebruikt worden. Dit kan enkel toegepast worden bij niet dringende prikken omdat de zalf of pleister een half uur tot een uur vooraf moet worden aangebracht. Bij baby’s tot de leeftijd van 3 maanden kan het geven van suikerwater (Babycalmine®) samen met de fopspeen tijdens de prik een pijnstillend effect geven.
11
Kalinox® inhalatie Bij kortdurende pijnlijke zorgen zoals een lumbaal punctie, wondzorg, plaatsen van een infuus… kan er bij kinderen vanaf 3 jaar en op voorschrift van de arts gekozen worden voor de toediening van Kalinox®. Kalinox® is een reukloos en geurloos gasmengsel bestaande uit 50% zuurstof en 50% lachgas. Dit gas heeft een pijnstillend effect en vermindert de angst van je kind tijdens de pijnlijke zorg. Je kind moet tijdens de zorg dit gasmengsel inademen via een masker.
Psychologische methodes Voorbereiding Het is belangrijk dat je kind goed voorbereid is op wat gaat komen. Geef je kind informatie op het juiste moment, in een rustige omgeving en op maat van het kind. Het is van belang eerlijk te zijn zodat er geen wantrouwen ontstaat. Anders is er kans dat het kind angstiger wordt en hierdoor meer pijn zal ervaren. Je kan je kind voorbereiden door het gebruik van kinderboeken die beschikbaar zijn vanaf 2 jaar zoals bijvoorbeeld Hopla naar het ziekenhuis en Lucas en de slaapdokter. De verpleegkundigen staan ook steeds klaar om je te helpen met de voorbereiding van je kind.
INFOBROCHURE
IIPijn bij kinderen
Aanwezigheid ouders Voor heel wat kinderen is het een geruststelling als hun ouder(s) of een ander vertrouwd persoon aanwezig is op moeilijke momenten. Je kind voelt zich hierdoor veiliger en je kan als ouder je kind dan steunen, afleiden en troosten. Dit kan je doen door je kind te strelen, zijn hand vast te houden, een verhaal te vertellen of liedje te zingen. De aanwezigheid van één van de ouders tot in de operatiezaal en ontwaakzaal is om deze reden in ons ziekenhuis toegestaan. Let wel dat dit enkel mogelijk is bij geplande operaties. Soms kan het beter zijn om niet bij een procedure aanwezig te zijn indien je zelf angst of onrust toont. Dit kan ongewild de angst en onrust bij je kind versterken.
Ontspanning en afleiding Door de aandacht van je kind op iets anders te vestigen kan het kind zich minder bewust zijn van zijn pijn en angst. Tijdens het geven van een prik worden kleinere kinderen afgeleid met een muziekmobiel, oudere kinderen laten we tellen of ‘mama of papa wegblazen’ op het moment van de prik. Alle kinderen krijgen een beloning na de pijnlijke zorg en mogen een klein cadeautje kiezen uit onze prikmand.
13
II Tot slot Wij hopen met deze brochure je meer duidelijkheid te brengen rond de methodiek van pijnbehandeling bij kinderen. Voor bijkomende vragen kan je steeds de verpleegkundige of de behandelende pediater contacteren.
INFOBROCHURE
IIPijn bij kinderen
15
ASZ campus aalst pijnkliniek Merestraat 80 9300 Aalst t +32 (0)53 76 41 17 De heer Van Der Veken Frans Verpleegkundig pijnspecialist Hoofdverpleegkundige pijnkliniek t +32 (0)53 76 49 00
V.U.: Sabine Siau, alg. dir wnd., p/a ASZ, Merestraat 80, 9300 Aalst
