Positieve gezondheid in de brede praktijk

Positieve gezondheid in de brede praktijk De extra dag in februari was een nuttige dag. Op 29 februari organiseerde Alles is gezondheid… de bijeenkomst: Positieve gezondheid in de brede praktijk. Tom Schrurs van Harten voor Sport, Chantal Walg van het Netwerk Positieve Gezondheid Noordelijke Maasvallei, Agnes van der Poel & Brigitte Boon van het Trimbos-instituut en Carin Cuijpers van Hollandsch Welvaren vertelden over hun ervaring met positieve gezondheid in de praktijk en hoe je dit kunt meenemen in de eigen praktijk. Het publiek vulde de sprekers goed aan. Dit maakte van de bijeenkomt een levendig gesprek. De aanwezigen kwamen van GGD, ministeries, onderwijs, eerstelijnszorg en bedrijfsleven.

Positieve gezondheid in de praktijk van Overvecht Tom Schrurs van Harten voor Sport Harten voor sport brengt als stichting mensen in Utrecht in beweging met beweegmakelaars en coaches in de wijken. Tom Schrurs vertelde over zijn ervaring met de aanpak positieve gezondheid in de wijk Overvecht. Overvecht gezond Er wonen 35.000 mensen in Overvecht. De percentages gezondheidsproblemen in Overvecht zijn veel groter dan in Utrecht (stad). Er zijn veel ‘vage’ klachten, waar een pilletje niet helpt. “Ongezondheid kan in je hele lijf zitten en slecht ervaren gezondheid is vaak een meervoudig probleem.” Dat was de conclusie van verschillende huisartsen en andere betrokkenen in de wijk. Samen met de partijen die invloed kunnen uitoefenen op de (ervaren) gezondheid, waaronder de eerstelijnszorg, werd daarom gestart om de gezondheidsproblemen in Overvecht aan te pakken. ‘Wat wil de bewoner zelf?’ In Overvecht werken eerstelijnszorg, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en de gemeente samen aan de gezondheid van bewoners. De aanpak gaat vanuit de eerste-lijn naar (het aanbod in) de wijk. De basis voor de samenwerking in de wijk is het 4-domeinen model, gericht op de persoon vanuit: lichaam, maatschappelijk, sociaal en geest. “De huisarts zoekt de oorzaak veelal in het lichaam, maar als de klacht zijn oorsprong heeft in een ander domein, kan hij gemakkelijker doorverwijzen naar een andere partner binnen het wijkaanbod,” aldus Tom Schrurs. Harten voor Sport Eén van de programma’s voor de gezonde wijk in Utrecht is het programma: In beweging. Tom: “In eerste instantie had ik geen idee waar ik de mensen naartoe moest verwijzen om meer te bewegen. Een sportclub? Maar als je je vroeg wat ze wilden, dan leek het erop dat ze echt meer één-op-één coaching nodig hadden.” In het programma werken ze samen met verschillende partijen. “Een leefstijlcoach ondersteunt mensen om een plek voor bewegen te vinden in de wijk. Een fysiotherapeut biedt niet alleen fysiotherapie, maar kijkt ook overstijgend waar het probleem in zit. Er zijn beweeggroepen. De beweegmakelaar is de spil in het beweegprogramma. Hij of zij kijkt ook bij beweeggroepen voor beweegplaatsen of sport op maat,” aldus Tom. Het programma stimuleert mensen om zelf aanbod te genereren. Harten voor Sport facilteert dit. Tom: “Bijvoorbeeld Zumba. De kosten voor de leraar en het zaaltje zijn 40 euro bijvoorbeeld. Dan kan het zijn dat de mensen 4 euro betalen bij tien deelnemers en daarin ondersteund worden. Of we ondersteunen de initiatiefnemers om meer deelnemers te krijgen en de kosten per persoon te verlagen. De invulling bepalen de bewoners zelf.” Proces en resultaat Door je regierol te pakken in samenwerking in de wijk, lever je betere zorg, beheers je kosten, blijf je zelf gezond. In Overvecht zijn ze al een tijdje bezig. Het kost tijd om iets goeds neer te zetten. In beginsel was er veel inzet van de GGD en dat helpt. Tom: “We zijn begonnen met het zetje van Overvecht, daar zaten

Verslag bijeenkomst Positieve Gezondheid in de brede praktijk 29 februari 2016

de zorgverzekeraar en de GGD bij elkaar. Je begint ergens en uiteindelijk moet het van iedereen zijn en daar is Overvecht nu. Het bedrijfsleven erbij betrekken, blijft nog wel lastig.” De aanpak van Harten voor Sport richt zich op de meest kwetsbare personen. En het resultaat gaat over de mensen die ook echt zijn gaan bewegen. Tom: “We zijn erg tevreden. We hebben naast beweegmakelaars nu ook vitaliteitsmakelaars. Het gaat om meer dan bewegen. Voeding en ontspanning zijn ook meegenomen.” Succesfactoren positieve gezondheid in de brede praktijk Wat of wie heb je nodig om positieve gezondheid in de brede praktijk te brengen? Een paar tips vanuit de ervaring van Harten voor Sport en input van het publiek:  Je hebt iemand nodig in de eerstelijnszorg die zich er verantwoordelijk voor voelt.  Voor een aanpak als deze is de agenda van de huisarts leidend. Daarbij aansluiten is belangrijk. En hen faciliteren om ervoor te zorgen dat mensen ook echt naar de activiteiten van Overvecht Gezond (Harten voor Sport) kunnen worden doorverwezen.  Daarbij is het goed om netwerkgesprekken te houden. Gezonde wijk is het netwerk en komt 1 x per 8 weken bij elkaar. Daarnaast is er continu contact met buurtteams en beweegmakelaars.  De docent is belangrijk, die stimuleert om door te gaan. Het sociale van bewegen is belangrijk en dus is de kennis van docent en groepjes belangrijk. “Besef heel goed dat je een makelaar bent en dat de gedragsverandering pas ontstaat als een persoon aan de slag is met een docent,” aldus Tom.  Aansluiten bij aanbod dichtbij huis, bijvoorbeeld een sporthal op school om 10:00 uur als de mensen er toch al zijn.  Urgentiegevoel is belangrijk. Daar komt de verbinding tot stand. In Overvecht ervaarden de huisartsen een hoge werkdruk bij de aanpak van de gezondheidsproblematiek. Daardoor was de urgentie groter om naar elkaar toe te trekken.

Positieve gezondheid: ‘van vinken naar vonken’ Netwerk Positieve Gezondheid Noordelijke Maasvallei door Chantal Walg “Het Netwerk Positieve Gezondheid Noordelijke Maasvallei brengt positieve gezondheid al bijna drie jaar in de praktijk. De zes dimensies van positieve gezondheid die we hanteren zijn: dagelijks functioneren, lichaamsfuncties, mentale welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven en sociaal maatschappelijk participeren. Als je dit aanhoudt tegen het 4-dimensiemodel, dan missen zingeving en dagelijks functioneren. Deze twee dimensies zijn onlangs echter wel toegevoegd aan het 4dimensiemodel in Overvecht,” start Chantal Walg in reactie op het voorbeeld van Harten voor Sport. Zowel de Noordelijke Maasvallei als Overvecht kijken vanuit de vraag naar wat het aanbod moet zijn. Chantal: “Overvecht is een mooi voorbeeld van hoe we met positieve gezondheid aan de slag kunnen gaan. Harten voor Sport begint vanuit wat is nodig. De waaromvraag is daarbij heel essentieel. Vooral in een omgeving waar de nood niet direct voelbaar is. In de Noordelijke Maasvallei stellen wij de vraag: waarom doen we in de zorg wat we doen?” Een ander mooi voorbeeld van positieve gezondheid in de praktijk, dat Chantal aanhaalde, was het voorbeeld in Bergen. Daar wordt samengewerkt met nulde- en derdelijnszorg en ook met het bedrijfsleven. De huisartsen, gemeenten en de zorgverleners helpen mee. “Samen gingen ze met de zes dimensies aan de slag. De 10 minuten gesprekken met patiënten bleken hierbij niet voldoende. Daarom is er een andere financiering geregeld, zodat het weer wel mogelijk is,” aldus Chantal Walg. “Wat heb je anders nodig als je je richt op gezondheid: de kracht in plaats van de klacht.” In de Noordelijke Maasvallei werken ze met de verdraaide gezondheidszorg. Gezond staat centraal en vanuit die bedoeling wordt gewerkt en gehandeld. Gebaseerd ook op de golden circle van Simon Sinec. Chantal: “Het gaat hierbij ook om het besef dat we in de gezondheidszorg meer met ziektezorg dan met gezondheidszorg bezig zijn. Dus draaien we het in de Noordelijke Maasvallei om van ziekte centraal naar gezondheid centraal. En dan gaat het ook over de mogelijkheden en krachten van


mensen. Waarbij we nu nog de huidige situatie verbeteren. Maar hoe mooi zou het zijn, als we echt opnieuw kunnen kijken wat echt nodig is.” Succesfactoren positieve gezondheid in de brede praktijk Wat of wie heb je nodig om positieve gezondheid in de brede praktijk te brengen? Een paar tips vanuit de ervaring van Netwerk Positieve Gezondheid Noordelijke Maasvallei en input van het publiek:  Het is belangrijk dat je dezelfde taal spreekt en het totaalplaatje van de gezondheidszorg ziet. Niet slechts een deel van het plaatje.  Je mag meedoen, als je maar iets doet aan positieve gezondheid. Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde, vertelde “zet alles rijp en groen bij elkaar en laat zien, van elkaar leren en spiegel voorhouden.” Chantal: “Welzijn nieuwe stijl, een beweging die erop gericht is de kracht van welzijn beter te benutten, is bij ons ook aangesloten. Zij vinden positieve gezondheid belangrijk. We kunnen veel leren van welzijn, zij gaan echt uit van de kracht van de mensen.”  Eerste-lijns verbinden. Elkaar kennen is belangrijk. Netwerk Positieve Gezondheid komt 1 x in de 8 weken bij elkaar. Leerpunten Het is lastig om:  inwoners (vertrekken vanuit de inwoner) te betrekken bij het nieuw denken,  horizontaal en verticaal samen te werken (ontkokeren),  (stelsel)ruimte te creëren voor vernieuwing,  inspanningen en resultaten zichtbaar te maken. “We doen heel veel op kleine schaal en waren eerst bang om het te benoemen, maar juist als je het noemt, kan een ander er weer op aanhaken en van leren”

Meerjarenbeleid depressiepreventie en positieve gezondheid Agnes van der Poel en Brigitte Boon Trimbos Instituut Agnes van der Poel en Brigitte Boon wilden graag gebruik maken van de denkkracht van de aanwezigen op 29 februari, voor het nog te vormen meerjarenbeleid depressiepreventie. Vragen aan het publiek waren onder andere:  Wat is er nodig in de wijk? Rol GGD en Gemeente.  Wat is de rol van zorgverleners om de keten sluitend te maken. Werken aan depressiepreventie Depressie is één van de speerpunten van Alles is gezondheid. 5% van de volwassenen krijgen per jaar een depressie. De kans dat een episode terugkeert is groot. 50% krijgt 7 tot 8 keer een episode. Depressie leidt tot verlies van gezonde levensjaren en hoge kosten: niet alleen in de zorg, ook in het domein werk door productieverlies, omdat depressie leidt tot verminderde participatie. Openstaande vragen Voor depressiepreventie stelt Trimbos samen met VWS een meerjarenplan op. Agnes: “We weten wat de risicofactoren en –groepen zijn. Vroegopsporing van depressie bij deze groepen is effectief en kostenefficiënt. Een gedeelte kan worden opgelost met e-health. De levensloop van de risicogroepen hebben we al in kaart gebracht. We moeten nog in kaart brengen wie er rond deze mensen zitten in de zorg, eerstlijnszorg, etc. voor monitoring en signalering. Ook willen we antwoorden vinden op de vragen: waar bevindt deze groep zich? Hoe doe je vroegopsporing of preventie? Wat heb je nodig? Hoe kunnen we versnellen op depressiepreventie? Hoe vinden we de risicogroepen sneller? Hoe komen we sneller tot een sluitende keten?” De basis (signalering) voor depressiepreventie zit bij GGD, gemeente, sociale wijkteams, huisarts/JGZ, school. “In de aanpak willen we meer richting regionaal sluitende ketens.”


Input vanuit het publiek Het publiek leverde veel input voor het meerjarenbeleid VWS en Trimbos dat nog in de maak is:  “De partijen die genoemd worden voor de signalering zijn logisch, maar zijn juist ook vaak te druk. Mogelijk kan in de aanpak depressiepreventie meer worden gewerkt vanuit de community, actieve bewoners, zelfstandigen die coachen, welzijn, waardoor het breder wordt gedragen.”  “De GGD kan dit niet individueel doen, maar wel in collectief. Waarbij we taboes doorbreken, signalen oppakken en campagne voeren.”  “De individuele vraag & aanbod en de collectieve aanpak. Plus campagnes.”  “De sense of urgency moet duidelijker worden en niet alleen vanuit vraaggestuurd, maar ook aanbodgestuurd.”  “Het voorstel zoals gepresenteerd, is heel aanbodgericht en dat past niet meer in deze tijd en wat de gemeenten graag willen.”  “Denk goed na over de bewoording (framing) van de aanpak depressiepreventie. Een depressiepreventieproject slaagt niet, maar het levenslust project wel. Stress is daarnaast een meer herkenbare term.”  “Depressie is nog niet zo bekend bij jongeren. Mogelijk is voorlichting voor meer bekendheid belangrijk. Zodat jongeren ook kunnen signaleren en elkaar erop kunnen attenderen.”  “Er is veel te winnen door echte verbindingen te maken. De klik tussen een zorgverlener en de patiënt is belangrijk. Dat kan ervoor zorgen dat de aanpak meer of minder succes heeft. Dat is belangrijk voor preventie, buiten de pillen om.”  “Depressie kun je niet te veel op individueel niveau oplossen. Het sociale aspect is belangrijk bij depressie. Dus ook meer een sociale beweging in gang brengen vanuit fysieke beweging. De link met welzijn is hierbij belangrijk.”  “Vanuit het principe positieve gezondheid is depressiepreventie wel heel erg ziektegericht. Past niet echt bij gezondheid bevorderende beweging. Ook hier kun je meer kijken naar de mogelijkheden en naar wat wel kan. En dus puzzelen en kijken naar de dimensies waar je depressie in kunt meenemen. Depressiepreventie interventies, RIVM, passen goed bij positieve gezondheid.”  “Je kunt klachtgerichte mini-interventies op stress en slaapcurve inzetten. Hier komen mensen met een lagere sociale economische status op af. En ook kleine tools om op globaal niveau te kunnen signaleren.”  “Professionals die achter de deur komen van mensen, kunnen ook helpen bij signaleren. Alleen mag je als je achter de deur komt, ook signaleren van depressie meenemen? Voorbeeld een loodgieter. En kan hij hier ook op worden toegerust?” Voorbeelden  “Harten voor Sport is naast bewegen ook in gesprek over voeding en ontspanning. Het blijkt dat mensen al snel vinden dat dit soort klachten er gewoon bij horen. En deze scharen onder de noemer stress. Het is lastig voor de makelaars om te bekijken wat we dan moet doen. Dit probleem is vager dan bewegen. Onze werkwijze is om in gesprek te gaan. We vragen of het echt normaal is en waar iemand behoefte aan heeft. We gaan nu uitvinden of we de vraag achter de vraag kunnen achterhalen.”  “Het voorbeeld van Harten voor Sport laat goed zijn dat je vanuit andere inhoud ook in gesprek kunt gaan over depressie.”  “Een mooi voorbeeld is Schotland. In Schotland zit het kinddossier op school en in het schoolbudget. De school heeft naast docenten ook een sociologen, pedagogen, etc in dienst. Aandacht voor het welbevinden van kinderen gebeurt op school, voor school en na school. Hele gezinnen worden hier bij gevolgd.”  “In Deventer werken ze ook vanuit de vindplaats op school. Niet geheel zoals in Schotland, maar soortgelijk. Het kind-volg-systeem werkt in Deventer. Echter doordat Deventer voorloopt, moeten ze nu meebetalen voor de gemeenten die nog achterlopen. Het systeem werkt tegen.”  “In Den Haag worden lessen gegeven over welbevinden: happy lessons. Deze aanpak bestaat uit voorlichting. Alle kinderen die er aan meedoen, krijgen een gesprekje en in dat gesprekje wordt gekeken of er meer nodig is. Is er suïcidekans dan schakelt de school 113 in. Het is vrijwillig, want je kunt het niet van bovenaf opleggen.”


De Geweldige Wijk Carin Cuijpers Hollandsch Welvaren “Waar worden mensen blij van en hoe gaan we communiceren over positieve gezondheid?” opende Carin Cuijpers van communicatiebureau Hollandsch Welvaren haar presentatie. Voorbeeld de geweldige wijk In de aanpak van gezondheid bij mensen met een lage sociaaleconomische-status (lage SES) moet je combineren. “We gaan uit van de doelgroep die het, het meest nodig heeft. Hierbij ligt een relatie tussen gezondheid en armoede. En als je daar aan wilt werken, dan gaat het niet alleen om gezondheid. Dan werk je aan de sociale cohesie en de eerste levensbehoefte. We beginnen bij gezinnen die het moeilijk hebben. Waarbij we eerst kleine zaken oplossen. Samen met de omgeving en de partijen die wel willen helpen, maar het probleem niet kennen. Dit brengen we bij elkaar”, aldus Carin. Geweldig bedankt. Gezinnen in het project de Geweldige Wijk worden bij ‘Geweldig bedankt’ bekend gemaakt met elkaar. Zij worden gevraagd om te helpen bij kleine oplosbare problemen en vooral leren ze hierbij om zelf hulp te vragen en problemen op te lossen. Carin: “Zo verhogen we de mentale fitness met elkaar”. Met het programma krijgen de bewoners mini-interventies en werken ze zo toe naar het verbeteren van het grote probleem. Hollandsch Welvaren zet marketing, communicatie en ICT in buiten de gebaande paden en zoekt daarbij de verbindingen. Carin: “Mijn pleidooi is om ook na te denken over de communicatiestrategie naar de mensen, naast de activiteiten van positieve gezondheid richting de professionals. Zodat de eindgebruiker ook weet wat er verandert. Vanuit relatie met de persoon en dan leren om de vraag te blijven formuleren, waardoor het aanbod natuurlijk gaat aansluiten op hun vraag”.

Afsluitend Uit een onderzoek met een burgerpanel in Brabant kwam de volgende vrije vertaling van positieve gezondheid: “positieve gezondheidsbeleving is als ik mijn ding kan doen.”


Positieve gezondheid in de brede praktijk

Recommend Documents