144
PORTUGAL Officiële taal ➔ Portugees Bestuursvorm ➔ parlementaire republiek Bevolking ➔ 10,5 miljoen Hoofdstad ➔ Lissabon Valuta ➔ euro (EUR) Lid van de EU of EER ➔ EU Landnummer ➔ +351 Domeinextensie ➔ .pt
WAAROM WERKEN IN PORTUGAL? Portugal en de Portugese gebiedsdelen — de Azoren en Madeira — zijn populaire toeristische bestemmingen. Naast het toerisme is de dienstensector de grootste bron van werkgelegenheid. Minder dan 20 % van de beroepsbevolking is werkzaam in de productiesector. Die sector is gebaseerd op traditionele producten, zoals textiel, kleding, schoenen, kurk, dranken, keramiek, glas, visconserven, metaalbewerking, olieraffinage en chemische stoffen. Portugal heeft zijn rol in de Europese autobranche versterkt en heeft een grote naam in de wereld op het gebied van de productie van gietvormen. Bijna vier op de tien jongeren zijn werkloos en het salaris per hoofd van de bevolking behoort tot de laagste in de EU. Toch is er in specifieke sectoren wel vraag naar personeel, zoals seizoenarbeiders in het toerisme en de landbouw, artsen, IT-specialisten en professionals met talenkennis die in Portugal moeilijk te vinden zijn.
P ortugal
WERK ZOEKEN Vacatures worden bekendgemaakt in dagbladen, bij arbeidsbureaus, particuliere arbeidsbemiddelingsbureaus, vakbonden en brancheorganisaties, supermarkten, gemeenten, parochies, andere openbare voorzieningen en, steeds vaker, (openbare en particuliere) onlinevacaturebanken. Steeds meer werkzoekenden stellen zich proactief op. Zij versturen open sollicitaties, plaatsen advertenties, plaatsen hun cv op websites of laten hun cv achter bij loopbaanbureaus van universiteiten, maken gebruik van sociale media en ontwikkelen zelfs eigen webpagina’s. In een land waar meer dan 90 % van de ondernemingen behoort tot het kleinbedrijf, behoren persoonlijke contacten nog steeds tot de effectiefste manieren om meer te weten te komen over vacatures en in contact te komen met een potentiële werk gever. Als u in Portugal een sociaal netwerk hebt, maak daar dan gebruik van. Sollicitatietips
145
twee bladzijden) zijn, en moet zijn afgestemd op de vacature. Solliciteert u per e-mail, plaats de sollicitatiebrief dan rechtstreeks in het bericht en voeg alleen het cv als bijlage toe. Schrijf korte alinea’s. Vermijd informele symbolen en afkortingen die vaak in e-mails en sms-berichten worden gebruikt. Solliciteert u per post, dan moet de sollicitatiebrief getypt zijn. Maak de brief niet langer dan één A4’tje. Houd u aan uiterste termijnen, vooral als u vanuit het buitenland solliciteert. Probeer uw sollicitatie zo vroeg mogelijk te versturen, zodat u vanaf het begin van het selectieproces meedoet en het bedrijf niet al een andere kandidaat heeft gekozen. Open sollicitaties kunnen heel nuttig zijn. Veel Portugese bedrijven bewaren de cv’s die ze ontvangen en zullen die als eerste raadplegen als er een vacature is. Zo besparen ze tijd en advertentiekosten. Is het gebruikelijk om een foto aan het cv toe te voegen?
Bij sommige vacatures is het vrijwel onmogelijk aan alle vereisten te voldoen. Laat u daar niet door afschrikken. Aarzel niet om te solliciteren als u aan de meeste eisen voldoet. Portugese werkgevers kunnen best flexibel zijn op dat gebied.
Een professionele pasfoto op het cv kan nuttig zijn, maar het is niet gebruikelijk dat te doen.
Solliciteren gebeurt meestal met een sollicitatiebrief en een cv (een brief is niet nodig als daar niet expliciet om wordt gevraagd). Stel uw cv in het Portugees op, indien mogelijk. Het cv moet duidelijk en kort (maximaal
Handgeschreven sollicitaties zijn de laatste jaren in onbruik geraakt, al zijn er werk gevers die er nog wel de voorkeur aan geven. Probeer dat te achterhalen bij een eerste telefonisch contact.
Hebben handgeschreven sollicitaties de voorkeur?
146
P ortugal
Wordt het Europass-cv algemeen gebruikt en geaccepteerd?
het Europass-diploma- of -certificaatsupplement zijn wellicht handiger.
Portugese werkgevers beginnen te wennen aan het Europass-cv, maar lijken nog wel een voorkeur te hebben voor het Portugese cv, dat maximaal twee à drie bladzijden beslaat.
Gebruikelijke periode tussen de publicatie van de vacature en de eerste werkdag
Telefonisch contact opnemen Bel alleen als die mogelijkheid in de advertentie wordt genoemd. En als u belt, probeer dan Portugees te spreken en uzelf duidelijk voor te stellen. Vraag naar de juiste persoon en spreek die aan met zijn of haar naam. Houd uw cv bij de hand en wees klaar om uzelf te presenteren en vragen te beantwoorden. Bereid uw eigen relevante vragen voor en noteer alle afspraken over een gesprek. Als er een afspraak voor een gesprek wordt gemaakt, vraag dan welke documenten u moet meebrengen.
In een personeelsadvertentie kan staan dat een kandidaat „zo spoedig mogelijk” begint, maar een selectieprocedure duurt gemiddeld twee à drie maanden. Vacatures voor laaggeschoolde of tijdelijke banen kunnen in minder dan een week worden gevuld. Voorbereiding op het gesprek Een sollicitatiegesprek duurt normaal gesproken niet langer dan 45 minuten. Tests kunnen, inclusief pauzes, een halve dag in beslag nemen. Wie zijn bij het gesprek aanwezig? Doorgaans één gesprekspartner.
Moet ik diploma’s meesturen met mijn sollicitatie? Nee, tenzij dat wordt gevraagd in de advertentie. Neem echter wel een kopie mee naar het sollicitatiegesprek. Als u wordt aangenomen, kan er om documenten worden gevraagd voor het opstellen van de arbeidsovereenkomst. Bepaal zorgvuldig van welke diploma’s of kwalificaties u kopieën meeneemt naar het gesprek. Bedenk dat Portugese werkgevers mogelijk niet bekend zijn met het onderwijs- en opleidingsstelsel van uw land van herkomst en dat zij de bijbehorende kennis en vaardigheden niet altijd goed kunnen inschatten. Documenten als
Geven we elkaar de hand? Ja, u geeft een hand als u de hand wordt gereikt. Heeft het sollicitatiegesprek een vaste opbouw? Nee, maar u kunt wel vragen verwachten over:
• uw
achtergrond: waar u bent geboren, waar u hebt gestudeerd, uw gezin enz.;
• uw
cv: uw opleidings- en beroepsachtergrond, werkervaring en overige activiteiten/hobby’s;
P ortugal
147
• uw
gevraagd, maar sommige werkgevers kunnen er wel belang aan hechten.
• uw persoonlijke en sociale vaardigheden:
Onderhandelen over uw salaris en arbeidsvoorwaarden
motivatie met betrekking tot het bedrijf en de baan;
open vragen over uzelf, uw houding, uw kwaliteiten, uw zwakke punten.
In de tweede fase zal de gesprekspartner u meer informatie geven over het bedrijf en de functie. U kunt dan vragen stellen over de mate van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid, reistijden, werktijden, salaris enz. Ten slotte geeft de werkgever doorgaans aan wanneer u op de hoogte wordt gebracht van de beslissing. Bedank uw gesprekspartners voor de ontmoeting. Sollicitatiegesprekken via videoconferenties en Skype zijn niet zo gebruikelijk, maar worden steeds vaker ingezet voor de eerste selectie van internationale kandidaten. Wanneer is een vraag ongepast? Uw godsdienstige overtuiging, politieke gezindheid en seksuele gerichtheid worden als strikt persoonlijke zaken beschouwd. Toch heerst de algemene indruk dat dergelijke onderwerpen vaker ter sprake worden gebracht (ook al is het op een subtiele manier) dan in sommige andere Europese landen. Moet ik referenties, aanbevelingsbrieven of een bewijs van goed gedrag verstrekken? In Portugal wordt in het algemeen niet om referenties of aanbevelingsbrieven
Salarissen worden uitgedrukt in bedragen op maandbasis. In Portugal krijgt u bij een vast dienstverband 14 maandsalarissen per jaar (d.w.z. inclusief vakantiegeld en een kerstgratificatie, die gewoonlijk in respectievelijk mei/juni en november/december worden uitbetaald), maar vanwege uitzonderlijke overheidsmaatregelen komt daar nu verandering in. Wordt u in dienst genomen door een multinational, dan kunt u ook een jaarsalaris overeenkomen waarin alle toelagen en andere secundaire arbeidsvoorwaarden zijn inbegrepen. Jaarlijkse prestatiebonussen zijn niet gebruikelijk, maar er lijkt wel ruimte te zijn voor een winstgerelateerde eindejaars bonus. Alleen in middelgrote en grote ondernemingen (hoofdzakelijk multinationals) zijn jaarlijkse bonussen goed ingeburgerd in het beloningsbeleid. Voorbeelden van andere voordelen zijn: uitgebreidere ziektekostendekking of medische diensten (bij grotere bedrijven); een mobiele telefoon en een auto van de zaak, meestal voor hoger personeel (leiding gevenden en directeuren), al komt dat steeds minder voor. Moet ik er rekening mee houden dat ik op proef moet komen werken? Dat gebeurt steeds vaker. Sommige werkgevers kiezen ervoor een werknemer op basis van een overeenkomst voor bepaalde
148
P ortugal
tijd (bijvoorbeeld drie tot zes maanden) in dienst te nemen. Hoelang duurt de proeftijd normaal gesproken? De wettelijke proeftijd varieert naargelang van de duur van de overeenkomst en de complexiteit van de functie. Bij overeenkomsten voor bepaalde tijd is de proeftijd maximaal één maand. Bij overeenkomsten voor onbepaalde tijd duurt de proeftijd doorgaans tussen de drie en zes maanden. Vergoedt de werkgever de reiskosten die ik maak voor het sollicitatiegesprek? Dat is niet gebruikelijk, tenzij het voor de werkgever heel moeilijk is iemand met uw specifieke vaardigheden, kwalificaties of profiel te vinden. Wanneer krijg ik de uitslag te horen? Het is niet ongebruikelijk dat u geen reactie ontvangt op een sollicitatie. Tijdens het
sollicitatiegesprek kunt u vragen wanneer u de uitslag kunt verwachten. Als de werk gever binnen die periode niet reageert, kunt u met een beleefd telefoontje laten weten dat u nog steeds belangstelling hebt voor de baan. Wees echter niet te opdringerig. Feedback en vervolg Het is niet gebruikelijk om feedback te vragen na een sollicitatiegesprek. Hoe laat word ik verwacht voor het sollicitatiegesprek? Probeer ten minste tien minuten voor het sollicitatiegesprek aanwezig te zijn. Kledingadvies Zorg dat u zich gepast kleedt. Ook als nette kleding niet nodig is voor de baan, toont u daarmee wel dat u professioneel bent en respect hebt voor de werkgever of de gesprekspartner. Draag niet te veel make-up, sieraden of piercings, en vermijd zichtbare tatoeages of een extreem kapsel.
