Pladju Nostalgie In samenwerking met exPlaju Group - Jakarta No. 4, april 2009
e-mail:
[email protected]
Introductie Over de afgelopen maanden hebben verschillende mensen aangegeven dat ze in Prabumulih geinteresseerd waren. Prabumulih is ook voor Noni en mij belangrijk want, een hele lange tijd geleden, tegen het einde van de jaren 50, woonden onze ouders naast elkaar in Prabumulih. Dank zij het internet, maar ook de boeken die mijn vader nog heeft, ben ik er in geslaagd om een korte geschiedenis van Prabumulih neer te leggen zowel als een idee wat er met die stad in de toekomst gaat gebeuren. In 2006 zijn we naar Prabumulih gegaan en alles was nog hetzelfde zoals ik het mij kon herinneren. De huizen waar onze ouders in woonden waren er nog, de soos en het zwembad waar ik, gedurende mijn vakantie in Prabumulih, heb gezwemd, was er nog – hoewel een beetje gemoderniseerd. De trek naar Prabumulih was de moeite waard....... Jos Heyman
Een persoonlijk perspektief - winkelen Voor ons betekent een bezoek aan Indonesie dat we een beetje gaan winkelen. Wel, een beetje is misschien een ‘understatement’, de laatste keer dat we uit Jakarta terugkeerden hadden we wel een beetje te veel bagage en moesten we een beetje bij betalen. Niettemin, was het de moeite waard want het is allemaal zo goedkoop in Indonesie – zolang je de juiste winkelcentra weet. Uiteraard zijn er in een grote stad zoals Jakarta vele winkelcentra, zowel als de vele kleine winkeltjes die je langs zowel elke straat vind. De paar winkelcentra die in dit artikeltje besproken worden zijn dus helemaal gebaseerd op mijn persoonlijke ervaringen. Een van onze favorieten in Jakarta is Mangga Dua, een complex van verschillende ‘malls’ die met elkaar verbonden zijn. Het is er druk – heel erg druk. Dat geld ook voor het verkeer rond Mangga Dua: bumper tot bumper verkeer.... En parkeren in de parkeer garages is ook moeilijk. Terwijl wij gewend zijn om de auto netjes in een gemarkeerde plaats te zetten, word in de Mangga Dua parkeer garages (zowel alle parkeerplaatsen in Jakarta) elke vierkante centimeter effectief gebruikt. Dus, met andere woorden – neem a taxi naar Mangga Dua. Mangga Dua is een van die plaatsen waar je goedkope DVDs kan krijgen. Voor minder dan een Euro kan je een recente film op DVD krijgen. Natuurlijk zijn deze DVD ‘pirate’ copien en er is zelfs een ondeugende zaak in Mangga Dua die zich zelf ‘Piramax’ noemt. Je moet wel even oppassen want sommige van de meest recente DVDs kunnen met een hand camera in de bioskoop gemaakt zijn en je krijgt de reakties van het publiek als een bonus. Maar ja, voor minder dan een Euro kan je echt niet klagen en voor het zelfde geld kan je ook een perfekte DVD van een populaire film mee naar huis nemen. Wat betreft kleding is het aangeraden on een beetje voorzichtig te zijn in Mangga Dua. De maten die op de labels staan betekenen niets en, als je een beetje aan de grote kant bent, zoals ik,
hebben ze geen kleding. En wat betreft de labels: een Esprit label in een Mangga Dua winkel heeft uiteraard niets met de Esprit fabriek te maken – als je begrijpt wat ik bedoel. Ook aanbevolen zijn de opticiens – een goede gelegenheid om een nieuwe bril te kopen. Ik weet niet hoe het in Nederland gaat, maar ik kan een bril goedkoper in Jakarta kopen dan in Australia na de ziekenfonds bijdrage. En, je bril is binnen een paar dagen klaar.
Mannga Dua Mall Mangga Dua is ook een goede plaats on elektronika te kopen, zolang als je weet wat je doet. Met dat bedoel ik dat ze pogingen zullen doen om je dingen te verkopen die je misschien niet nodig heb. In de elektronika zijn de merken wel betrouwbaar – een Sony is een Sony daar. Maar de software is hoogst waarschijnlijk pirate software. Als je het Mangga Dua winkelcentrum niet iets voor jou is kan je altijd naar een van de andere winkelcentra gaan, zoals de Pondok Indah Mall die aan het andere einde van het ‘kost spektrum’ is. Hier zijn de prijzen vergelijkbaar met wat je in Australie en Nederland betaalt. Uiteraard is de Esprit kleding die je hier koopt echt Esprit (of het heeft een betere kans dat het Esprit is). Ook de Pondok Indah Mall is niet zo overdruk. En dan is er natuurlijk een grote keuze van winkelcentra tussen de uitersden van Mangga Dua en Pondok Indah. Oh, er is een ander verschil tussen Mangga Dua en Pondok Indah: in Mangga Dua kan je (nee, moet je) over de prijs ‘tawarren’, iets dat je niet in Pondok Indah doet. Als je op kleding uit bent, moet je echter naar Bandung gaan (nu ongeveer twee uur over de autoweg). Hier zijn verschillende ‘factory outlets’ (iedere taxi weet waar ze zijn) die een grote keuze hebben hoewel grote maten een probleem kan zijn. Een van de voordelen van deze zaken
is dat de kleding gratis versteld wordt (zoals kortere mouwen en broekspijpen) binnen ongeveer 15 minuten. Als je batik wilt kopen zijn er verschillende goede winkels in Jakarta, maar als je naar Yogyakarta gaat is het beter on daar batik te kopen. Yogyakarta is ook de plaats for zilver werk.
Batik selection in Yogyakarta
Yogyakarta zilver
Prabumulih De stad Prabumulih is de afgelopen 700 jaar tot staan gekomen uit een aantal kleine dorpjes waarvan Pehabung Uleh de belangrijkste was. Uiteindelijk werd het groep dorpen Peraboeng Ngoeleh genoemd dat, volgens de officiele website van de Kota Prabumulih, Peraboeh Moelih werd gedurende de tijd van de Japanse bezetting (hoewel ik een kaart uit 1915 heb waarop de naam Praboemoelih staat – zie links). Natuurlijke olie bronnen (seeps) waren uiteraard bekend aan de locale bevolking die er hun lampen olie voor verlichting van daan haalden. Het was echter in April 1865 dat deze seeps, in de omgeving van Muara Enim, voor het eerst door Europeanen werden bezocht. De seeps stonden bekend als Minjak Itam en Minjak Kemburu.
Exploratie begon echter pas in 1896 toen in een 220 m diepe put bij Minjak Itam, olie werd gevonden op 24 december 1896. Dit leidde to de vestiging van de Petroleum Maatschappij Moeara Enim op 5 mei 1897. In de tussentijd was aardolie ook gevonden op andere lokaties in Zuid Sumatra door maatschappijen zoals de Koninklijke Olie, Standard Oil of New Jersey en kleinere maatschappijen zoals de Petroleum Maatschappij Moesi Ilir. De Petroleum Maatschappij Moeara Enim ging door met de ontwikkeling van de concessies die de maatschappij had gekregen, maar er waren moeilijkheden met de verkoop van de produkten. De direkteur, Jan W. IJzerman, begon onderhandelingen voor de verkoop van produkten aan Standard Oil maar, behalve van de oppositie van de Nederlands Indische regering, had Standard Oil weinig interesse in een overeenkomst. Uiteindelijk sloot IJzerman een overeenkomst met de Britse Shell Trading Company voor de levering van lampen olie. Shell Trading, in die tijd alleen maar geintereseerd in handel en niet exploratie en produktie van olie, was toen nog niet betrokken met de Koninklijke Olie. Uiteindelijk, in 1904, werd de Petroleum Maatschappij Moera Enim door de Koninklijke Olie overgenomen. (Het samengaan van de Koninklijke Olie en de Shell Trading Company vond pas in 1906 plaats.) De Koninklijke Olie, door de Bataafsche Petroleum Maatschappij, begon andere winnings gebieden the openen: Tanjung Tiga, Talang Jiman, Gunung Kemala, Tanjung Miring, Limau, Suban Jerigi, Prabumulih Barat, Sei Taham. Het centrum van deze gebieden werd Prabumulih waar de BPM de infrastruktuur om de winnings gebieden te onderhouden, vestigde. Prabumulih
was ideal: aan de Sungai Lematang, dat water transport vanuit Palembang mogelijk maakte, zowel als aan een spoorlijn vanuit Palembang. Onafhankelijk van de activitieten van de BPM begon de Standard Oil Company of New Jersey in 1912 aardolie te winnen in het Talang Akar (Pendopo) gebied. De winnings gebieden warden uiteindelijk door Pertamina overgenomen en tegenwoordig heeft Zuid Sumatra 55 winnings gebieden waarvan er 32 actief zijn en 23 non-actief daar ze uitgedroogd zijn met hedendaagse techniek.
De winnings gebieden rond Prabumulih De stad Prabumulih heeft een oppervlakte van 435.10 km² en een bevolking van 132,065. De gemeente heeft grote plannen voor expansie, inclusief een groot winkel centrum en een 4 sterren hotel.
4 sterren hotel (ontwerp)
Winkel centrum (ontwerp)
Bronnen: F.C. Gerretson, History of The Royal Dutch, Vol. 2 (1957) Aprilian, S., et al, Rejuvenation of Mature Oil Fields in South Sumatra, Indonesia, Society of Petroleum Engineers, 2003 Web site of Kota Prabumulih (http://www.kotaprabumulih.go.id/)
Slamat Makan: Holland Bakery, Sateh House Senayan In Indonesia brood heeft een andere rol in het dagelijks leven dan in Nederland. Terwijl in Nederland brood een centraal punt van twee van de drie maaltijden is (en soms alle drie), is het in Inonesie een beetje meer speciaal. Brood in Indonesie ligt halverwege naar gebak en een van de beste winkels voor gebak is de Holland Bakery. De winkels van Holland Bakery zijn overal te vinden in Jakarta (en ook buiten Jakarta) en zijn onmiddelijk herkenbaar aan de wind molen die op het dak staat. Behalve brood hebben ze ook allerlei soorten cakes en gebak, inclusief de spekkoek - in Indonesisch heet die die ook wel lapis legit. Om je geheugen wat op te frissen (als dat nodig is) de lapis legit is buitengewoon slecht als je op een dieet bent
vanwege het hoge cholestrol omdat 70-80% van de lapis legit ei geel is. En als dat niet genoeg is, zit er ook een grote lading suiker in. Dus niet iets on elke dag te eten. O ja, de beste lapis legit is gemaakt met roomboter van H.J. Wijsman uit Wijk en Aalberg, een dorp tussen de Mass en Waal in Nederland.
Een van de populaire restaurants for sateh’s is het Satey House Senayan op de Jalan Pakubuwono VI in Kebayoran Baru (en andere lokaties). Dit restaurant met een gezellige atmosfeer, heeft een klassiek Indonesisch menu. Het is aanbevolen om met een groep te gaan zodat je verschillende schotels kan bestellen en delen, zoals gado gado, nasi or bakmi en, natuurlijk, veel satays.
(Foto: Chandra Marsono, via Flickr)
Waar woonde jij in Prabumulih? Waar woonde jij in Prabumulih? In de jaren 60, toen ik een korte tijd in het Centraal Archief van de BPM (toen al Shell) werkte, heb in deze kaart ‘geredt’ – het is dus een historisch document...
Mijn ouders woonden in huis no. 9 en Noni’s ouders woonden in huis no. 7.
Hier is ook een interessante satellite foto van hetzelfde gedeelte van Prabumulih dat op de kaart staat.
Ik hoop wat Prabumulih fotos te vertonen gedurende de reunie die op 31 mei plaats zal vinden.
Prabumulih puzzle foto Ron Sickler heeft deze foto gestuurd. Het is in de laat 1950s bij de soos (genaamd Citadel). Een van de heren is Jan de Ruiter. Ron dacht dat de andere heer mijn vader was, maar dat is niet zo. Ken iemand de tweede heer identificeren? O ja, de twee heren hadden het stoute plan om een ijsbaan in de soos te maken. Onmogelijk zou je zeggen – zeker niet, ik herinner me dat in het begin van de 1950s de soos in Balikpapan een ijsbaan had (voor een van de fuifjes die wij als kinderen niet bij mochten wonen).
De volgende, ook van Ron’s verzameling, geven een idee hoe het gedaan is.
DAF pick-ups In 1955 maakte DAF 370 pick-up trucks voor de BPM. Door de fabriek als DAF A117 bekend stand, deze wagens hadden een Hercules 91 hp JXE petrol motor en konden een lading van 1450 kg handelen. De BPM gebruikte ze in Nigeria, Colombia, Curaçao en, natuurlijk, in Indonesie. Dit is de DAF pick up die mijn vader in 1958 in Prabumulih had – een goed vervoermiddel in de ‘velden’. Dit was ook de eerste auto die ik heb gereden – illigaal natuurlijk want ik was nog maar 14 jaar oud, maar dat gaf niet in die tijd en lokatie.
Pladju 31 mei 2009 reunie
Wel, 31 mei reunie is nog maar twee maanden in de toekomst. Wij hebben onze vliegreis al geboekt en komen op 27 mei in Nederland aan. Hierboven is de eerste slide van de Powerpoint presentatie die ik gemaakt heb en die ik van plan ben aan jullie te vertonen. Voor oud Balikpapaners: er zijn ook een paar slides over Balikpapan bij. Het is nog niet te laat om naar de reunie te komen – neem onmiddelijk contact op met Joop Ledeboer (e-mail:
[email protected]). De locatie is: de Rolschaatsbaan in het Zuiderpark te Den Haag, adres: Mr. P.D. Fortuijnweg nr 3, postcode 2533 SP. De reunie is van 15.00 tot 20.00 uur en er zal een rijsttafel worden geserveerd, waarvan de kosten € 17,50 bedragen, exclusief de drankjes. E.e.a. is voor eigen rekening en dient aldaar te worden afgerekend.
