PIKETCURSUS STRAFPIKET Datum Plaats
28 augustus 2009 Haagrecht Advocaten
Docenten Mr H. Oldenhof en Mr W. Römelingh Punten
2 PO Juridisch en 2 PO Beroepsvaardigheden
Piketcursus bedoeld voor advocaten en advocaatstagiaires die willen deelnemen aan het strafpiket. Inhoud gericht op praktijk.
PIKETCURSUS STRAFPIKET Tekenen bij aankomst Tekenen bij vertrek Evaluatie
PIKETCURSUS STRAFPIKET www.romelingh.com College Cursus | Aanmelden | Annuleren | Cursusaanbod | Cursusmateriaal www.romelingh.com/sheets-0045.pdf www.romelingh.com/deelnemers-0045.pdf
PIKETCURSUS STRAFPIKET Hand outs Hand out Verklaring Optreden Piket Hand out Piket Hand out Advies Cliënt Hand out Rechter-commissaris Hand out Zitting/Snelrecht
PIKETCURSUS STRAFPIKET Wie is wie? Naam Kantoor Soort praktijk Ervaring advocatuur Ervaring strafpiket
PIKETCURSUS STRAFPIKET Piketorganisatie Eerste contact cliënt Inschatten zaak Advies cliënt Piketperikelen Bewijs en ernstige bezwaren Rechter-commissaris Raadkamer Zitting/Snelrecht Krijg ik een strafblad? Krijg ik schadevergoeding?
PIKETORGANISATIE Soorten piket Strafpiket Kinderstrafpiket Vreemdelingenpiket Piket psychiatrische patiënten
PIKETORGANISATIE Inschrijfvoorwaarden Beroepsopleiding Inschrijving strafrecht Begeleiding en ervaring Piketcursus 12 zaken per jaar Jaarlijks 4 punten PO strafrecht Jaarlijks 2 punten PO jeugdstrafrecht
PIKETORGANISATIE Piketrooster 1ste, 2de en 3de Hoofd 1ste, 2de en 3de Reserve Voorkeurspiket (staat wel op piketlijst) Persoonsgebonden piket (veelplegers) Gekozen raadsman (staat niet op piketlijst)
PIKETORGANISATIE Relatie cliënt Cliënt ontevreden over advocaat Wat kom je hier doen? (onder deken) Advocaat ontevreden over cliënt Wat moet ik met jou? (muffe lucht) Toegevoegd advocaat Last tot toevoeging
PIKETORGANISATIE Hof Den Haag 06/07/2007 BA9935 Britse verdachte Toegevoegd raadsman Raadsman doet verzoeken Verzoeken worden afgewezen Raadsman legt verdediging neer
PIKETORGANISATIE Neerleggen verdediging zaak raadsman en verdachte, maar rechter moet er op toezien dat verdachte niet van rechtsgeleerde verdediging verstoken blijft Verplicht verdediging voort te zetten Artikel 13 lid 5 Advocatenwet Artikel 9 lid 3 Gedragsregels
PIKETORGANISATIE Persoonlijk afhandelen Bezoek politiebureau Bezoek rechter-commissaris Kantoorstempel Waarnemende kantoorgenoot krijgt geen vergoeding tenzij voorkeursadvocaat tenzij gegronde reden
PIKETORGANISATIE Hand out Verklaring Optreden Piket Piketmelding Uniek nummer Piketformulier Uniek nummer Politiehandtekening Politiestempel Declaratie tolk Wit - Geel - Roze
*123456*
Verklaring optreden piket
*123456*
Ondergetekende is in het kader van de uitvoering van een piketregeling als raadsman/vrouw opgetreden. Deze verklaring bevat de gegevens die noodzakelijk zijn voor de vaststelling van de daarvoor geldende vergoeding. Raadsman/vrouw Voorkeursadvocaat Naam Kantoor
□ ja / ■ nee W. Römelingh
RBV-code
Haagrecht Advocaten
Adres
Jan van Nassaustraat 55
Postcode en plaats
2596 BP 's-Gravenhage
Piket
Optreden krachtens Piketmelding Naam
A13053
070-3141900 Telefoon
0626-150150
■ strafpiket (artikel 40 Sv) □ vreemdelingenpiket □ piket psychiatrische patiënten
123456 Boris Boef
Geboren
01/01/1980
Op datum
14/03/2008
Verdachte/rechtzoekende is door ondergetekende bijgestaan te
Bezoek Postcode en plaatsnaam politiebureau of inrichting
2585 BG 'S-GRAVENHAGE Aldus vastgesteld door
Handtekening en stempel
Naam Rechter-commissaris
Verdachte is bij
□ de rechtmatigheidstoest (artikel 59a Sv) bijgestaan te
Plaats
Op datum Aldus vastgesteld door de griffier van de rechter-commissaris
Naam Rechter-commissaris
Handtekening Verdachte is bij
□ de behandeling van de vordering tot bewaring (artikel 63 Sv) bijgestaan te
Plaats
Op datum Aldus vastgesteld door de griffier van de rechter-commissaris
Naam
Handtekening Verdachte is bij de behandeling van het hoger beroep op grond van artikel 59c Sv bijgestaan te
Rechter Plaats
Op datum Aldus vastgesteld door de griffier van de rechter
Naam
Handtekening Aantal ten behoeve van het piketbezoek(en) daadwerkelijk gereisde kilometers tussen plaats kantoor en plaats politiebureau of inrichting. Bij combinatiebezoeken eenmaal declareren onder vermelding van de andere barcode(s).
Reiskosten
Aantal kilometers
3 km
Andere barcode(s) Betaald aan kosten inschakelen van een tolk Declaratie bijvoegen
Tolkkosten
EUR Op datum
Aldus naar waarheid ingevuld
Ondertekening
Plaats en datum
's-Gravenhage, 14/03/2008
Handtekening raadsman/vrouw
De declaraties toezenden aan het bureau van de Raad voor Rechtsbijstand waar u staat ingeschreven. Gelieve afwijkingen op een aparte bijlage te vermelden.
PIKETORGANISATIE Politiebureau Rechter-commissaris Totaal
1,5 punt 1,5 punt 3,0 punt
3,0 × EUR 100,00 × 19% BTW = EUR 357,00 Weekeinden Reiskosten
EUR 50,00 extra per melding EUR 0,35 per kilometer
PIKETORGANISATIE Reiskosten Kantoor < > Politiebureau (werkdagen) Huis < > Politiebureau (weekeinden) 1× declareren AND Routeplanner
PIKETORGANISATIE Advocatenblad 02/12/2005 Strijd om piketcliënt Piketcentrale Vroeger: Raad voor Rechtsbijstand Tegenwoordig: telefonische antwoorddienst Onopvallende rijtjeswoning met geblindeerde ramen
PIKETORGANISATIE We houden de locatie stil Iedere dag even bellen Bellen als beroemdheid is opgepakt en aandienen als voorkeursadvocaat Bellen als feit is gepleegd en vragen naar naam verdachte of tolk Bellen door X die zegt dienst Y over te nemen
PIKETORGANISATIE 2005 2006 2007 2008
Meldingen 37 26 31 28
Volwassen 26 21 23 24
Jeugd 11 5 8 4
EUR 6.500 politiebureau en rechter-commissaris EUR 200 per melding Helft gevallen last tot toevoeging
PIKETORGANISATIE Melding Tussen 09.00 en 21.00 uur Eerste melding vaak loze melding Bellen met bureau 0900-8844 = 0900-TUIG Arrestantenhuis Den Haag of Delft? 070-4242419 of 015-2198160?
PIKETORGANISATIE Vroeger: sigaretten niet vergeten Tegenwoordig: pieploos door poortje Advocatenpas
EERSTE CONTACT CLIENT Aanpak Mr Römelingh Hallo Ik heb dienst Bezoek iedereen die is opgepakt Het maakt voor mij verschil of je: - Vaker gezeten? - Beschuldiging? - Wel of niet gedaan?
EERSTE CONTACT CLIENT Aanpak Mr Oldenhof EHBO Eerste Hulp Bij Oppakken
EERSTE CONTACT CLIENT Verdachte spreekt onverstaanbare taal Telefoon verhoorkamer Bellen met TVCN 088-2555222 Nooit rekening gezien Politietolk
EERSTE CONTACT CLIENT Richtlijn Tolkenbijstand Opsporingsonderzoek Strafzaken 11/06/1996 1 Oordeel verbaliserende ambtenaar 2 Bij twijfel of verschil van mening verdachte oordeel (hulp)officier van justitie 3 Indicatoren
EERSTE CONTACT CLIENT Verblijf in Nederland? Eerder in aanraking geweest? Kennelijk iets niet begrepen? In staat eigen lezing te geven? In staat zich te verduidelijken? In staat nuances aan te brengen? Na bijstand tolk inhoudelijk afgeweken? Vergelijk: Hof Den Haag 01/05/2007 LJN BA4366
INSCHATTEN ZAAK Feiten - Geweld - Vermogen - Openbare orde/Opium Statistiek
INSCHATTEN ZAAK 141 Sr 300 Sr 300 Sr gekwalificeerd 310 Sr 310 Sr gekwalificeerd Opiumwet Diversen
15% 15% 10% 30% 10% 15% 5%
In 2008 afname 141 Sr en toename 285 Sr.
INSCHATTEN ZAAK 287 Sr in verbinding met 45 Sr Poging doodslag 302 Sr in verbinding met 45 Sr Poging zware mishandeling Wettelijk strafmaximum 67 sub a Sv "vier jaar regel" 67 sub b Sv "uitzondering op vier jaar regel"
INSCHATTEN ZAAK Van politiebureau naar centrale bewaarplaats Zwaar delict (waaronder brandstichting en ontucht) Rechter-commissaris (en bewaring) Top-List (veelpleger) Rechter-commissaris (en snelrecht) Hot-List (huiselijk geweld) Rechter-commissaris (en schorsing)
INSCHATTEN ZAAK Doorstromer (minderjarige met strafblad) Rechter-commissaris (en schorsing) Psychiatrisch patiënt Verdwijnt (of rechter-commissaris) Vreemdeling (ZVWOVHTL) Verdwijnt (of snelrecht) First offender (licht delict) Naar huis (met dagvaarding)
INSCHATTEN ZAAK Twee soorten voorgeleiding Voorgeleiding OvJ Beslist over naar huis of naar RC Vaak wordt dagvaarding uitgereikt Voorgeleiding RC Beslist over rechtmatigheid aanhouding en vordering inbewaringstelling Cliënt begrijpt verschil zelden
ADVIES CLIENT An accused is confronted at the beginning of police interrogation with a fundamental dilemma: remain silent or break silence? Under such conditions article 6 requires that the accused have the assistance of a lawyer. EHRM 06/06/2000 36408/97 Averill v Verenigd Koninkrijk (met name paragraaf 59 en 60)
ADVIES CLIENT EHRM 27/11/2008 36391/02 Salduz v Turkije EHRM 11/12/2008 4268/04 Panovits v Cyprus HR 30/06/2009 LJN BH3079 en NJ 2009, 349 Voorafgaand eerste politieverhoor heeft verdachte recht op consultatie advocaat. Van recht op consultatie advocaat kan verdachte afstand doen. Artikel 14 lid 3 sub d IVBPR
ADVIES CLIENT Recht op eerlijk proces waaronder recht op bijstand advocaat Onderzoek "zitting" gaande weg verplaatst van rechtszaal naar politiebureau Bijstand advocaat moet zich dan ook verplaatsen van rechtszaal naar politiebureau Geen theoretisch of illusoir recht, maar praktisch en effectief recht
ADVIES CLIENT Regel: bijstand advocaat Uitzondering: geen bijstand advocaat Restrictie enkel ingeval van "good cause" Dissenting opinion Tulkens en Mularoni EHRM 26/04/2007 36391/02 (Second Section) EHRM 27/11/2008 36391/02 (Grand Chamber) Bijstand advocaat = Consultatie advocaat? Schending fundamenteel recht = Vormverzuim?
ADVIES CLIENT Waiver Afstand van recht Afstand van eerlijk proces? Afstand van bijstand advocaat? Weet verdachte waar hij recht op heeft? Weet verdacht waar hij afstand van doet? Weet verdachte wat gevolg afstand kan zijn? Recht om te spreken versus recht om te zwijgen
ADVIES CLIENT Dossier 13010 - PV000 Ik verbalisant vertelde aan de verdachte, dat hij voordat zijn eerste verhoor zou plaatsvinden, recht had op een advocaat. Wij verbalisanten hoorden dat de verdachte vervolgens verklaarde: "Nee, dat is niet nodig, ik weet toch dat ik niks heb gedaan."
ADVIES CLIENT Pro recht om te spreken Ontlading verdachte Verdachte niet bestand tegen druk politie Verdachte niet bestand tegen druk justitie Winnen sympathie politie Winnen sympathie justitie Opmaat strafuitsluitingsverweer Opmaat strafmaatverweer
ADVIES CLIENT Dossier 08972 - PV377 Ik heb daar niets over te verklaren. Nogmaals, ik zwijg. Ik vraag mij wel af u weet wat het betekend als ik zeg: "Ik zwijg". U blijft maar vragen. U zegt mij dat het toch belangrijk is dat ik meewerk aan het onderzoek. U zegt mij dat het in het belang van het onderzoek noodzakelijk is.
ADVIES CLIENT Contra recht om te spreken Verdachte krijgt later spijt van verklaring Aan verklaring kan draai worden gegeven Aan verdenking kan draai worden gegeven Bejegening als schuldige dader door politie Bejegening als schuldige dader door justitie Geen strafuitsluitingsgrond aanwezig Geen garantie lagere straf
ADVIES CLIENT JOHN MURRAY V VERENIGD KONINKRIJK EHRM 08/02/1996 18731/91 John Murray v Verenigd Koninkrijk Kop: No violation of Art... Murray wordt soms aangehaald als een zaak waarin het EHRM zou hebben uitgesproken dat het zou zijn toegestaan om het zwijgen van een verdachte te gebruiken als bewijs tegen de verdachte. Het zou dan gaan om zaken "which clearly call for an explanation".
ADVIES CLIENT Punt 0 - Zwijgrecht Punt 1 - Mensenrecht Punt 2 - Onschuldpresumptie Punt 3 - Positieve feiten en negatieve feiten Punt 4 - Waarheidsvinding Punt 5 - Gevaar denatureren verklaring Punt 6 - Geen verklaring = Geen bewijsmiddel Punt 7 - Bewijsmiddel ≠ Bewijsoverweging Punt 8 - Feiten in John Murray Punt 9 - Overwegingen in John Murray
ADVIES CLIENT Punt 0 - Zwijgrecht Een verdachte heeft het recht om te zwijgen. Van het zwijgrecht blijkt expliciet uit artikel 29 lid 1 Sv en artikel 14 lid 3 sub g IVBP. Van het zwijgrecht blijkt impliciet uit artikel 6 lid 1 EVRM, sinds EHRM 25/02/1993, 10828/84 (Funke v Frankrijk). Voor het zwijgrecht bestaan goede redenen...
ADVIES CLIENT Punt 1 - Mensenrecht Ten eerste is het een mensenrecht. Het is niet alleen in de Nederlandse wet opgenomen, maar het is ook in internationale verdragen vastgelegd. Het geldt niet alleen voor Nederland, maar het geldt internationaal. Het is een universeel mensenrecht.
ADVIES CLIENT Punt 2 - Onschuldpresumptie Ten tweede behoort te worden vermoed dat een verdachte onschuldig is. Het vermoeden van onschuld is eveneens een mensenrecht. Het vermoeden van onschuld en het zwijgrecht liggen in elkaars verlengde. Wie moeite met het zwijgrecht heeft, twijfelt impliciet aan het vermoeden van onschuld.
ADVIES CLIENT Punt 3 - Positieve feiten en negatieve feiten Ten derde is het leveren van bewijs van positieve feiten (staven dat iets wel is gebeurd) eenvoudiger, dan het leveren van bewijs van negatieve feiten (staven dat iets niet is gebeurd). Een verdachte die gedwongen wordt om te verklaren kan gemakkelijker in de verleiding komen de waarheid geweld aan te doen dan een verdachte die mag zwijgen. Vergelijk: Corstens pagina 60.
ADVIES CLIENT Punt 4 - Waarheidsvinding Ten vierde is er bij het ontwerpen van de wet overwogen om de verklaring van een verdachte uit te sluiten voor het bewijs, omdat een verklaring van een verdachte uit haar aard niet de meest betrouwbare bron werd geacht om de waarheid te vinden. Uiteindelijk is het niet tot een uitsluiting voor het bewijs gekomen, maar is wel de restrictie opgenomen dat een bewezenverklaring niet uitsluitend op de verklaring van een verdachte kan steunen. Vergelijk: 341 lid 4 Sv.
ADVIES CLIENT Punt 5 - Gevaar denatureren verklaring Ten vijfde kan een verklaring van een verdachte gedenatureerd worden. De verklaring wordt dan gesplitst. Het splitsen heeft tot gevolg dat aan de verklaring een andere strekking wordt gegeven. Vergelijk: HR 08/10/1991 NJ 1992, 156.
ADVIES CLIENT In deze zaak verklaarde de verdachte: "De politie zou iedereen hebben gesommeerd om zich te verwijderen, maar ik heb dat niet gehoord." Het Gerechtshof 'sHertogenbosch gebruikte vervolgens het zinsdeel voor de komma voor het bewijs (en sloeg geen acht op het zinsdeel na de komma). Vergelijk: Corstens pagina 673.
ADVIES CLIENT Punt 6 - Geen verklaring = Geen bewijsmiddel De weigering van een verdachte om een verklaring af te leggen (door zich op zijn zwijgrecht te beroepen), kan niet als bewijsmiddel tot het bewijs bijdragen. Een verdachte die zich op zijn zwijgrecht beroept, legt namelijk geen verklaring af in de zin van artikel 339 lid 1 sub 2 Sv. Als een verdachte geen verklaring aflegt, dan is er ook geen bewijsmiddel in de zin van artikel 339 lid 1 sub 2 Sv. Vergelijk: Corstens pagina 671.
ADVIES CLIENT Hoewel de theorie eenvoudig is, gaat het in de praktijk gemakkelijk fout. Vergelijk: HR 10/11/1998 NJ 1999, 139. Vergelijk: HR 01/06/2004 NJ 2004, 366. Vergelijk: HR 01/06/2004 LJN AO9637.
ADVIES CLIENT Punt 7 - Bewijsmiddel ≠ Bewijsoverweging Een "bewijsmiddel" moet niet worden verward met een "bewijsoverweging". Zijn er voldoende wettige bewijsmiddelen om tot een bewezenverklaring te komen, dan is er ruimte om in een bewijsoverweging in te gaan op de omstandigheid dat de verdachte zich op zijn zwijgrecht beroept.
ADVIES CLIENT Punt 8 - Feiten in John Murray Murray werd verdacht en veroordeeld voor "conspiracy to murder, unlawful imprisonment and belonging to a proscribed organisation (the Provisional Irish Republican Army)". Het bewijs tegen Murray bestond uit:
ADVIES CLIENT -de waarneming door verbalisanten dat Murray zich in het huis bevond waar een zekere "Mr L" in een slaapkamer werd vastgehouden (daar "Mr L" een informant van de politie zou zijn). -de verklaring van "Mr L" dat Murray de slaapkamer in kwam en tegen hem zei dat hij zijn blinddoek moest afdoen, de trap moest afdalen en beneden televisie moest gaan kijken.
ADVIES CLIENT -de verklaring van "Mr L" dat hij zag dat Murray ondertussen een cassetteband uit een cassetterecorder haalde en met deze cassetteband naar de badkamer van het huis liep. -de waarneming door verbalisanten dat Murray bij het binnentreden van het huis als enige boven was, althans zich op de trap bevond om van boven naar beneden te vluchten.
ADVIES CLIENT -de bevinding van de verbalisanten dat in de badkamer een vernielde cassetteband lag waarop "Mr L" een verklaring aflegt over het verstrekken van inlichtingen aan de politie. -diverse andere bewijsmiddelen/omstandigheden (die niet met zoveel woorden zijn terug te vinden in de uitspraak van het EHRM), zoals de inhoud en strekking van de cassetteband.
ADVIES CLIENT Naar de Bitse wet waren er in ieder geval voldoende wettige bewijsmiddelen om tot een bewezenverklaring te komen. Als overweging ter overtuiging voegde de rechter er aan toe dat Murray het aangevoerde bewijs ook niet had weerlegd.
ADVIES CLIENT Mogelijk komt dit daar de Britse cautie een andere cautie is dan de Nederlandse. De Britse cautie komt er op neer dat: -een verdachte het recht heeft om te zwijgen -een verdachte ook het recht heeft om verweer te voeren -een verweer tegen de beschuldiging ook gebruikt mag worden als bewijs voor de beschuldiging
ADVIES CLIENT Punt 9 - Overwegingen in John Murray There can be no doubt that the right to remain silent under police questioning and the privilege against selfincrimination are generally recognised international standards which lie at the heart of the notion of a fair procedure under article 6 of the convention. Vergelijk: § 46.
ADVIES CLIENT The court deems it equally obvious that these immunities cannot and should not prevent that the accused's silence, in situations which clearly call for an explanation, be taken into account in assessing the persuasiveness of the evidence adduced by the prosecution. Vergelijk: § 48. Het zwijgen van de verdachte levert geen bewijsmiddel op. Het zwijgen van de verdachte kan enkel een overweging voor de overtuiging zijn.
ADVIES CLIENT Ene keer meer luisteren van vertellen Andere keer meer vertellen dan luisteren Hand out Piket Verwachting verloop Mocht je moeten blijven, dan zien we elkaar Bel mij als je vrij bent
Algemeen o Eerder aangehouden door politie o Eerder vastgehouden door politie o Eerder verschenen voor rechter o Veelpleger o Voorkeursadvocaat
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
Bewijs o Bekentenis afgelegd o Cautie gegeven o Gewezen op recht advocaat o Gewezen op kostenloze advocaat o Weet wat afstand van recht is o Weet dat verklaring niet kan worden ingetrokken o Weet dat verklaring voor bewijs kan worden gebruikt o Alles begrepen o Alles getekend o Tolk gewenst
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
Feiten o Geweld
o Vermogen
o Openbare orde
o Bedreiging 285 o Mishandeling 300 o Openlijke geweldpleging 141 o Zeden 239
o Diefstal 310 o Heling 416 o Valsheid 225 en 326 o Verduistering
o Drugs o Verkeer o Vernieling 350 o Wederspannigheid 180
o Vier-jaar-toets o Strafuitsluitingsgrond o Proeftijd o Lopende zaken
o Poging o Medeplichtigheid o Samenloop
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
Persoonlijke omstandigheden o Partner Ja/Nee o Kinderen Ja/Nee o Opleiding Ja/Nee o Werk Ja/Nee
o Woning o Vervangende woning o Inlichten familie o Voldoende kleding
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
Procedure o Behandeling politie bij arrestatie o Behandeling politie na arrestatie o Verwachting
Behoorlijk/Niet behoorlijk Behoorlijk/Niet behoorlijk Heenzending/Dagvaarding/Bewaring/Schorsing
Naam Adres Postcode Plaats Telefoon Mail
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
ADVIES CLIENT Hoe kan ik mij verdedigen? Niet praten Niets tekenen Geduld hebben Hand out Advies Cliënt
HOE KAN IK MIJ HET BESTE VERDEDIGEN? Door geen verklaring af te leggen tegenover de politie! Een verdachte heeft het recht om te zwijgen. De politie is verplicht om de verdachte dit zwijgrecht mee te delen. Desondanks leggen de meeste verdachten een verklaring af, waar ze vervolgens op worden veroordeeld. Met de verklaring proberen veel verdachten: -
een alibi te geven. Bijvoorbeeld: "Ik heb de brommer niet gestolen, maar van een vriend gekocht." De rechter kan de verdachte vervolgens voor heling veroordelen, omdat de brommer van een vriend is gekocht in plaats van een winkel. een excuus te geven. Bijvoorbeeld: "Ik heb een klap gegeven, want ik kreeg er zelf ook een." De rechter kan de verdachte vervolgens voor mishandeling veroordelen, omdat de klap die de verdachte zelf kreeg wordt aangemerkt als "een andere zaak".
Tip 1 Zeg dat je gebruik maakt van je zwijgrecht Zonodig kun je daaraan toevoegen dat je dit advies ooit van een advocaat gekregen hebt. Dit praat makkelijker. Het is dan niet jouw schuld dat je geen verklaring aflegt, maar de schuld van een advocaat die je dit advies gegeven heeft. Overigens mag je altijd je naam, geboortedatum en adres geven. Tip 2 Houd vol dat je gebruik maakt van je zwijgrecht Zelfs wanneer je uitdrukkelijk zegt dat je gebruik maakt van je zwijgrecht, zal de politie blijven proberen om een verklaring los te krijgen. Praten uitlokken. De politie zal namelijk blijven vragen stellen. Bijvoorbeeld: "Wat vinden je ouders er van dat je op het politiebureau zit?" Let op! De bedoeling is dat de verdachte gaat praten, want van het een komt vaak het ander. Een volledige verklaring met een bijbehorende veroordeling is vaak het gevolg. Vrijlating suggereren. De politie zal namelijk suggereren dat je eerder vrijkomt wanneer je een verklaring aflegt. Bijvoorbeeld: "Als je een bekentenis aflegt, dan kan het onderzoek sneller worden gesloten." Let op! Misschien wordt het onderzoek sneller gesloten, maar dat betekent niet dat je geen veroordeling krijgt. Tip 3 Teken geen verklaring Je bent niet verplicht om een verklaring te ondertekenen. Dikwijls komt een verdachte terug op delen van een verklaring en soms op de gehele verklaring. De rechter zegt daar gewoonlijk op: "Ik geloof er niets van wat je op zitting zegt, want bij de politie heb je voor iets anders getekend!" Tip 4 Doe nergens afstand van Ingeval er spullen in beslag zijn genomen, dan vraagt de politie altijd of je daar afstand van wilt doen. Dikwijls blijkt dan vervolgens dat het helemaal niet nodig was dat de spullen in beslag waren genomen, maar wanneer je dan de spullen terug wilt hebben dan kan dat niet. Je hebt ze namelijk "vrijwillig" aan de politie "gegeven".
Wacht even of de officier van justitie weet te motiveren waarom bijvoorbeeld een brommer "ontnomen", "onttrokken" of "verbeurd" moet worden. Veel officieren van justitie weten zo'n vordering niet goed uit te leggen of vergeten gewoon zo'n vordering in te dienen. Tip 5 Wacht tot een advocaat langs is gekomen Ingeval de politie je langer dan zes uur wil houden, dan krijg je een strafadvocaat toegewezen. Je kunt zelf aan de politie een "voorkeursadvocaat" opgeven, maar wanneer je geen naam van een strafadvocaat weet, dan moet de politie een "piketadvocaat" waarschuwen. Deze strafadvocaat is vaak binnen twee tot vier uur ter plaatse. Wanneer je een van de strafpleiters van ons kantoor als je "voorkeursadvocaat" opgeeft, dan legt een van onze strafpleiters een "gratis" piketbezoek af. Gratis wil zeggen dat de strafpleiter zich niet door de klant, maar door de staat laat betalen. Maak je dus geen zorgen om een rekening van een strafadvocaat. Tip 6 Wacht tot de advocaat over het dossier beschikt De politie wil het bezoek van de strafadvocaat wel eens ophouden: "U bent welkom, zodra we klaar zijn met het verhoor." De strafadvocaat krijgt vaak een of twee dagen later de stukken. Zonder de stukken is het moeilijk om vast te stellen wat precies het bewijs is. Tegen de verdachte is gezegd dat er twee getuigen zijn, maar uit het procesverbaal blijkt dat geen van de getuigen iets verdachts heeft waargenomen. Tip 7 Onderzoek of een verklaring verschil maakt Het is niet gezegd dat een zwijgende verdachte nooit kan worden veroordeeld. Er kunnen opnamen zijn of verklaringen van getuigen die daadwerkelijk iets verdachts hebben waargenomen. Echter, in veel strafzaken geldt: "Bekennen is politie verwennen". Tip 8 Zonodig kun je alsnog met een alibi of excuus komen Mocht een verklaring van de verdachte niet nodig zijn om tot een veroordeling te komen, dan kan het zinvol zijn om met een alibi of een excuus te komen. Wees voorzichtig met het alibi of het excuus dat je geeft. Soms maakt de formulering groot verschil. Zo was er een man die door een andere man in zijn kruis werd getrapt. De man gaf daarop een paar klappen terug. Hij zei dat hij dit uit een "reflex" deed. Hij had moeten zeggen dat hij dit uit "noodzakelijke zelfverdediging" deed. Want de rechter oordeelde: "Een reflex is begrijpelijk, maar noodweer vereist noodzakelijke zelfverdediging". Vergelijk: HR 18/10/1988, NJ 1989, 511 (Van Boxtel en Van Wanrooij). Wat kost een strafadvocaat? In veel gevallen in een strafadvocaat gratis (niet de klant, maar de staat betaalt). Globaal gesproken gaat het dan om strafzaken van klanten die: - jonger dan 18 jaar zijn - gevangen zitten (piket politiebureau) - zijn geschorst/voorwaardelijk vrijgelaten - alleen wonen en minder dan € 16.000 bruto per jaar verdienen (circa € 900 netto per maand) - samen wonen en minder dan € 22.000 bruto per jaar verdienen (circa € 1.200 netto per maand)
ADVIES CLIENT 1 Zeg dat je gebruik maakt van je zwijgrecht 2 Houd vol dat je gebruik maakt van je zwijgrecht 3 Teken geen verklaring 4 Doe nergens afstand van 5 Wacht tot een advocaat langs is gekomen 6 Wacht tot de advocaat over het dossier beschikt 7 Onderzoek of een verklaring verschil maakt 8 Zonodig kun je alsnog verklaren Tevens "opdrachtbevestiging"
PIKETPERIKELEN Extreem lange wachttijd Rechercheur kan vaak uitkomst bieden Bellen parket en vragen naar "weekdienst" Cliënt in verhoor Protocol Rechtsbijstand Strafpiket Den Haag Punt A.7 "onderbreking binnen redelijke tijd" Aanwezigheid raadsman nodig bij verhoor? Toegang cliënt geweigerd? Bellen parket en vragen naar "weekdienst" Uitsluiting bewijs?
PIKETPERIKELEN Medeverdachten bezoeken Advocaat bepaalt of beide verdachten bezocht moeten en kunnen worden. Niet politie of justitie. Let wel: houd politie te vriend, je komt er vaker!
PIKETPERIKELEN Wel en wee cliënt Medische zorg/medicijnen nodig? Goede behandeling? Luchten/roken? Bel familie voor kleding Vraag politie of arts is langs geweest, of klant mag roken en dergelijke (bijvoorkeur waar klant bij is)
PIKETPERIKELEN Familie vaak bezorgder dan cliënt Vraag cliënt of familie moet worden gebeld Doe dat dezelfde avond Wees realistisch: geen valse hoop Geïnformeerde familie = tevreden familie = niet op zoek naar andere advocaat
PIKETPERIKELEN Opdringerige voorkeursadvocaat Vaak benaderd door familie Cliënt weet beste wie de zaak moet doen vraag de cliënt ernaar Als er "echte" voorkeursadvocaat is vraag cliënt of wat door te geven is
PIKETPERIKELEN Zogenaamde voorkeursadvocaat Moszkowicz staat niet op lijst Spong staat evenmin op lijst Voorkeursadvocaat dringt zich op Tot mij wendde zich de familie van Tuchtrecht Mr X en Mr Y
PIKETPERIKELEN Voor het overnemen van de toevoeging stel ik als voorwaarde dat u met mij afrekent. Ik zou u daarbij de keuze willen laten tussen. o Betaling van EUR XXX zonder verdere verrekening, te betalen binnen twee weken na verzending van een daartoe bestemde factuur. o Betaling naar evenredigheid van uren met een minimum van EUR XXX, te betalen na toekenning van de vergoeding.
PIKETPERIKELEN Politiebureau Rechter-commissaris
Buiten afrekening Buiten afrekening
Overname vergoeding Raadkamer 1 Raadkamer 2 Raadkamer 3 Beroep raadkamer
2,0 punt 3,0 punt 0,0 punt 0,0 punt 0,0 punt
2,0 × EUR 100,00 × 19% BTW = EUR 238,00 5,0 × EUR 100,00 × 19% BTW = EUR 595,00
PIKETPERIKELEN Zodra u een keuze hebt gemaakt, kunt u het dossier met de originele toevoeging op mijn kantoor afhalen (het dossier heeft de omvang van een ordner). Niet originele toevoeging, maar last tot toevoeging Adreswijziging parket/rechtbank
PIKETPERIKELEN De onderstaande zaak (of zaken) heb ik overgenomen. - Parketnummer(s) - Zaakcode(s) - Oude raadsman Ik verzoek u om de toevoeging(en) op mijn naam te stellen. Als bijlage treft u (in alle zaken) een kopie van de last tot toevoeging aan.
PIKETPERIKELEN Vriendelijk vraag ik u of u mij in de onderstaande zaken ambtshalve aan de minderjarige zou willen toevoegen. - Parketnummer(s) - Zaakcode(s) - Oude raadsman S020 Jeugdstrafrecht S040 Rechtbank enkelvoudig S050 Rechtbank meervoudig Z150 Tenuitvoerlegging voorwaardelijke veroordeling
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Ernstige bezwaren ≠ Wettig en overtuigend bewijs Ernstige bezwaren mengelmoes: Ernst feit Reactie maatschappij Redenen voor verdenking Redenen voor voorlopige hechtenis Begin procedure "verdenking" boven "bewijs" Einde procedure "bewijs" boven "verdenking"
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Ontkennende/Zwijgende verdachte? Stap 1 - Kwalificeren bewijs Stap 2 - Toetsen bewijsminima Stap 3 - Verbod regenereren bewijs Stap 4 - Bekennende medeverdachte? Stap 5 - Gissende getuige? Stap 6 - Gebod aansluiten bewijs Stap 7 - Verbod denatureren bewijs
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 1 - Kwalificeren bewijs Wettige bewijsmiddelen zijn: 1 Eigen waarneming rechter 2 Verklaring verdachte 3 Verklaring getuige 4 Verklaring deskundige X Schriftelijk(e) bescheid(en) Vergelijk: 339 Sv
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Schriftelijk(e) bescheid(en) zijn: 5 Rechterlijke uitspraken 6 Rechterlijke processenverbaal 7 Ambtelijke processenverbaal 8 Procesverbaal opsporingsambtenaar 9 Deskundige berichten 10 Andere schriftelijke bescheiden Vergelijk: 344 Sv.
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Beeldopname of geluidsopname = andere schriftelijk bescheid Procesverbaal dat niet aan vorm voldoet = andere schriftelijk bescheid HR 10/03/1987 NJ 1988, 25
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 2 - Toetsen bewijsminima Voldoende zonder aanvulling Eigen waarneming rechter Verklaring deskundige Rechterlijke uitspraken Rechterlijke processenverbaal Ambtelijke processenverbaal Procesverbaal opsporingsambtenaar Deskundige berichten Voorbeeld mishandeling
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Onvoldoende zonder aanvulling Bekentenis verdachte (341 lid 4 Sv) Verklaring getuige (342 lid 2 Sv) Ander schriftelijk bescheid (344 lid 1 Sv) Voorbeeld mishandeling
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 3 - Verbod regenereren bewijs Getuige legt tegenover politie verklaring af Getuige herhaalt tegenover rechter verklaring Verklaring getuige? Procesverbaal opsporingsambtenaar? Eigen waarneming rechter? Van regeneren van bewijs is sprake als bewijs voortkomt uit een bron
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN HR 13/09/2005 LJN AT5721 Feit 1 - Arnhem 25 januari 2003 om 06.45 uur Ruk aan handtas Klap in gezicht Ik wil geld! Tenminste € 1.500! Ik wil pincode! Meegetrokken naar geldautomaat
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Feit 2 - Arnhem 25 januari 2003 om 07.15 uur Ik stond bij bushalte Man komt aanlopen "Geef me geld!" Ik zei: "Nee!" Vuistslag
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Bewijsmiddelen voor Feit 1 Procesverbaal (eerste) aangifte Procesverbaal spiegelconfrontatie Bewijsmiddelen voor Feit 2 Procesverbaal (tweede) aangifte Procesverbaal spiegelconfrontatie Aangever: ik herken de man voor 100% Aangever: ik schrik enorm van de man Verbalisant: aangever reageert zeer emotioneel
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Middel Bewijs volgt uitsluitend uit in processenverbaal van politie vervatte verklaringen van een getuige Dit geldt voor zowel feit 1 als feit 2 Hoge Raad Gelet op strekking 342 Sv is bewezenverklaring ontoereikend gemotiveerd Corstens pagina 695
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 4 - Bekennende medeverdachte? Verklaring medeverdachte geldt voor zijn eigen zaak en dus niet in zaak van verdachte (341 lid 3 Sv) Geen verschil of medeverdachte tegenover politie of op zitting tegenover rechter verklaart HR 21/11/1978 NJ 1979, 92 Corstens pagina 675
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 5 - Gissende getuige? Getuige neemt woordenwisseling tussen A en B waar. Getuige vertrekt. Getuige keert terug. Getuige ziet dat de neus van A bloedt. Getuige hoort A zeggen dat B hem heeft geslagen. Corstens pagina 679
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 6 - Gebod aansluiten bewijs Splitsing verklaringen "knippen en plakken" Eerste getuige Ik zag de verdachte een schilderij wegnemen Tweede getuige Het schilderij is van mij
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Bewijsmiddelen samen moeten wel afdekken Voorbeeld heling HR 08/04/2008 LJN BC5957 en NJ 2008, 228 Ontbreken van fabriekswege aangebracht slot
BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Aangifte diefstal fiets Relaas verbalisanten Verklaring verdachte tegenover verbalisanten Afstandverklaring verdachte Verklaring aangever Verklaring verdachte tegenover rechter
BEWIJSMIDDELEN EN BEWIJSMINIMA Amsterdamse rechters maken schuldverwijt Ontbreken van fabriekswege aangebracht slot Nalaten stellen vragen herkomst Niet weten van wie geleend Hoge Raad Waaruit blijkt (wat dekt af) dat verdachte redelijkerwijze had moeten vermoeden dat fiets door misdrijf was verkregen?
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Stap 7 - Verbod denatureren bewijs Oneigenlijk "knippen en plakken" Huiselijk geweld Vrouw: mijn man heeft mij geslagen Man: ik was thuis (en niets misdaan) Corstens pagina 673
BEWIJS EN ERNSTIGE BEZWAREN Weigering verklaring Leugenachtige verklaring Een overtuigende verklaring en zelfs een zeer overtuigende verklaring doet niet af aan negatief wettelijk bewijsstelsel Corstens pagina 666
RECHTER-COMMISSARIS Staande houden/Aanhouden/Ophouden Uren Inverzekeringstelling 6 dagen, maar gewoonlijk 3 dagen Bewaring 14 dagen, maar gewoonlijk 10 dagen Gevangenhouding 90 dagen
RECHTER-COMMISSARIS Rechtmatigheid inverzekeringstelling Toets achteraf Vordering bewaring Toets vooraf Schorsing bewaring Gebruikelijk
RECHTER-COMMISSARIS Verhoor verdachte over feiten Verhoor verdachte over persoonlijke omstandigheden Raadsman over rechtmatigheid inverzekeringstelling Opmaken en ondertekenen procesverbaal Raadsman over vordering bewaring Raadsman over schorsing bewaring
RECHTER-COMMISSARIS Een, twee, drie dagen na piket Voorgeleiding begin middag (houd middagen vrij) Telefoon om(streeks) 09.30 uur Dossier 's-ochtend vaak beschikbaar Dossier 's-middags vaak compleet Gewoonlijk zonder toga
RECHTER-COMMISSARIS Inschatting zaak Bekentenis verdachte Getuige die iets heeft waargenomen Getuige die niets heeft waargenomen Verdachte kent dossier niet Confronteer verdachte met verklaringen Algemeen advies bij ontkennende verdachte: Zwijg over feiten Spreek over persoonlijke omstandigheden
RECHTER-COMMISSARIS Controleer verhoor goed! Verklaring wordt voorgelezen door griffier Zorg ervoor dat alles in verhoor staat Artikel 172 Sv: "Waarvan akte!"
RECHTER-COMMISSARIS Rechtmatigheid inverzekeringstelling Rechtbank Den Haag 09/07/2008 LJN BD7002
RECHTER-COMMISSARIS Melding politie: Man zou op station Leiden met mes lopen zwaaien Man zou meisjes hebben bedreigd Mes zou zich in jaszak bevinden Waarneming rechter-commissaris: Arm van boven naar onder in (bloedend) verband Been van lies tot enkel in (bloedend) verband Onrechtmatige inverzekeringstelling Proportionaliteit en subsidiariteit
RECHTER-COMMISSARIS Hoger beroep officier van justitie 59c Sv Rechtbank: 1 Vermoeden van schuld? 2 Inverzekeringstelling toegelaten? 3 Inverzekeringstelling in belang onderzoek? 4 Vormvoorschriften in acht genomen? 5 Inverzekeringstelling anderszins onrechtmatig?
RECHTER-COMMISSARIS Beginselen behoorlijke strafrechtspleging: 6 Gelijkheidsbeginsel 7 Vertrouwensbeginsel 8 Verbod van willekeur 9 Evenredigheidsbeginsel Rechtbank toetst aan: "Gesloten stelsel rechtsmiddelen" Mogelijkheden 59a Sv Mogelijkheden 359a Sv ...
RECHTER-COMMISSARIS HR 08/05/2001 LJN AB1566 en NJ 2001, 587 Over "inverzekeringstelling" klagen bij RC RC heeft een sanctie: vrijlating HR 21/12/2004 LJN AR5092 en NJ 2005, 172 HR 12/02/2008 LJN BC3496 en NJ 2008, 248 Over "hardhandig politieoptreden" klagen op zitting Rechter op zitting heeft meer sancties: Uitsluiting bewijs Strafvermindering Niet-ontvankelijkheid
RECHTER-COMMISSARIS Wisselwerking Rechter-commissaris
Zitting
Ernstige bezwaren 59a Sv 5 EVRM
Bewijs 359a Sv 6 EVRM
Rechter-commissaris verwijst naar zitting Zitting verwijst naar rechter-commissaris
RECHTER-COMMISSARIS Rechtmatigheid inverzekeringstelling Vijf toetsingsgronden 1 Vermoeden van schuld? 2 Inverzekeringstelling toegelaten? 3 Inverzekeringstelling in belang onderzoek? 4 Vormvoorschriften in acht genomen? 5 Inverzekeringstelling anderszins onrechtmatig?
RECHTER-COMMISSARIS Vermoeden van schuld? 27 Sv Hof 03/06/1977 NJ 1978, 601 (Hollende Kleurling) Inverzekeringstelling in belang onderzoek? Anders dan verkrijgen verklaring verdachte Vormvoorschriften in acht genomen? 57 lid 2 Sv Bijstand advocaat inverzekeringstelling
RECHTER-COMMISSARIS 57 lid 2 Sv De verdachte is bevoegd zich bij het verhoor door een raadsman te doen bijstaan. De raadsman wordt bij het verhoor in de gelegenheid gesteld de nodige opmerkingen te maken. Raadsman niet alleen bij rechter-commissaris, maar ook bij officier van justitie of (hulp)officier!
RECHTER-COMMISSARIS Gevolg onrechtmatige inverzekeringstelling? Rauwelijkse inbewaringstelling! RC oordeelt in eerste en laatste instantie
RECHTER-COMMISSARIS 59c Sv Officier van justitie kan wel in hoger beroep Verdachte kan niet in hoger beroep Equality of arms? EHRM 26/05/1988 10563/83 (Ekbatani v Sweden) www.echr.coe.int
RECHTER-COMMISSARIS Vordering inbewaringstelling "Wanneer gevorderd door officier van justitie" 67 lid 1 Sv 1 Misdrijven gevangenisstraf 4 jaar "plus" 2 Bepaalde misdrijven gevangenisstraf 4 jaar "min" 3 Misdrijven vreemdelingen (ZVWOVHTL) Kale strafmaat (dus geen poging of medeplichtigheid) Alleen indien ernstige bezwaren tegen verdachte
RECHTER-COMMISSARIS Er moet meer zijn dan het vermoeden in de zin van 27 Sv. Er moet een stevige verdenking zijn. Vergelijk: Corstens pagina 404
RECHTER-COMMISSARIS Vordering inbewaringstelling "Wanneer toegewezen door rechter-commissaris" 67 lid 1 Sv 1 Vluchtgevaar 2 Maatschappelijke veiligheid - geschokte rechtsorde en 12-jaars feit - recidive en 6-jaars feit - recidive en bepaald feit 3 Belang onderzoek
RECHTER-COMMISSARIS Vluchtgevaar Er moet meer zijn dan een algemeen gevaar voor vlucht dat wordt afgeleid uit bijvoorbeeld de hoogte van de sanctie die de verdachte boven het hoofd hangt en het feit dat hij buitenlander is. Vergelijk: Corstens pagina 407 EHRM 26/06/1991 NJ 1995, 575
RECHTER-COMMISSARIS Geschokte rechtsorde en 12-jaars feit Cumulatief vereiste Recidive Rechtbank Den Haag 07/12/2007 LJN BC0029 Belang onderzoek Anders dan verkrijgen verklaring verdachte
RECHTER-COMMISSARIS Rechtbank Den Haag 07/12/2007 LJN BC0029 Voorlopige hechtenis verdachte voortzetten? Raadsman mr Sijbers te Den Haag
RECHTER-COMMISSARIS Oordeel recidive louter voor verdachten met strafblad gerechtvaardigd Anders geen objectieve aanwijzing voor recidive Anders schending onschuldpresumptie Wraking
RECHTER-COMMISSARIS Toetsingsmaatstaf voor ernstige bezwaren andere dan voor wettig en overtuigend bewijs Geen vooroordeel, maar voorlopig oordeel
RECHTER-COMMISSARIS Eerste verweer/verzoek Voorarrest duurt langer dan straf (67a lid 3 Sv) Tweede verweer/verzoek Schorsing (80 Sv) - Werk/school (bewijsstuk geniet voorkeur) - Gezin om voor te zorgen - Geen strafblad - Licht feit - Woning
RECHTER-COMMISSARIS RC kan bewaring voor 14 dagen bevelen RC kan meedenken en voorwaarden stellen Als geurproef nadelig uitvalt voor verdachte dan blijft hij zitten en ander mag hij naar huis
RECHTER-COMMISSARIS Gewone voorwaarden Aanwijzingen politie/justitie/reclassering volgen Geen nieuwe strafbare feiten plegen Naar zitting komen Buitengewone voorwaarden Geen contact slachtoffer Behandeling/therapie Kom met suggesties
RECHTER-COMMISSARIS Wat als voorwaarden geschonden worden? RC beveelt opheffing bevel schorsing Cliënt wordt opgepakt, gehoord en zit vast tot zitting Hand out Rechter-commissaris
Inverzekeringstelling 1 Vermoeden van schuld? 2 Toegelaten? 3 In belang onderzoek? 4 Vormvoorschriften geëerbiedigd? - Consultatie advocaat - Zwijgrecht geëerbiedigd - Bijstand advocaat 5 Anderszins onrechtmatig? - Gelijkheidsbeginsel - Vertrouwensbeginsel - Verbod van willekeur - Evenredigheidsbeginsel - Aanhouding
Hof Amsterdam 03/06/1977 NJ 1978, 601 Vier-jaar-toets Anders dan verkrijgen verklaring verdachte HR 30/06/2009 LJN BH3079 en NJ 2009, 349 Niet theoretisch en illusoir, maar praktisch en effectief 57 lid 2 Sv Rb Den Haag 09/07/2008 LJN BD7002 Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Buiten heterdaad zonder toestemming officier van justitie
Vordering bewaring door officier van justitie (67 Sv) 1 Misdrijven gevangenisstraf 4 jaar "plus" 2 Bepaalde misdrijven gevangenisstraf 4 jaar "min" 3 Misdrijven vreemdelingen (ZVWOVHTL) 4 Ernstige bezwaren
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
Bevel bewaring door rechter-commissaris (67a Sv) 1 Ernstige bezwaren Vereist stevige verdenking 2 In belang onderzoek Anders dan verkrijgen verklaring verdachte 3 In belang onderzoek Welk onderzoek is noodzakelijk en vereist bewaring 4 Vluchtgevaar Vereist aanwijzingen voor vlucht 5 Vluchtgevaar Geen discriminatie EU-onderdanen 6 Geschokte rechtsorde Waaruit blijkt geschoktheid 7 Geschokte rechtsorde 12-jaars feit cumulatief vereiste 8 Recidive Meer dan algemeen "disproportioneel" of "lucratief" Duur bewaring versus verwachte straf (67a Sv) 1 Artikel 359 lid 6 Sv Vermogens- en taakstraffen in plaats van gevangenisstraffen 2 Oriëntatiepunten Straftoemeting Gevangenisstraf is rekeneenheid 3 Zittingsdatum bekend Persoonlijke omstandigheden o Detentieongeschikt Ja/Nee o Verzorging partner Ja/Nee o Verzorging kinderen Ja/Nee
o Opleiding verliezen o Werk verliezen o Woning verliezen
Ja/Nee Ja/Nee Ja/Nee
Onderzoekshandelingen
Gronden/voorwaarden schorsing
Procesverbaal (172 Sv rechter-commissaris en 326 Sv zitting)
Conclusie Afwijzen vordering/Schorsen/Toewijzen vordering (78 lid 4 Sv - Aanwijzing plaats hechtenis)
RECHTER-COMMISSARIS Rechtsmiddelen tegen beslissing RC? 445 Sv Tegen beschikking RC geen beroep mogelijk 64 Sv OvJ kan in beroep tegen beslissing invrijheidstelling
RECHTER-COMMISSARIS Afwijzing vordering inbewaringstelling Geen last tot toevoeging Toewijzing vordering inbewaringstelling Wel last tot toevoeging Schorsing Wel last tot toevoeging
RECHTER-COMMISSARIS Verdachte moet blijven Waar naar toe? Kabinet RC heeft lijst Vraag na, scheelt zoeken Adressen: www.dji.nl
RECHTER-COMMISSARIS 62 Sv Beperkingen Gedeeltelijk Volledige/algehele beperkingen OvJ beveelt beperkingen (afgaand voorgeleiding) OvJ verzoekt beperkingen aan RC Criterium: belang onderzoek/belang der orde
RECHTER-COMMISSARIS Beperkingen moeten noodzakelijk zijn voor waarheidsvinding, anders gespannen voet 3 EVRM (onmenselijke behandeling) Beperkingen worden wel als pressiemiddel gebruikt Hans Crombag Emeritus-hoogleraar rechtspsychologie Financieele Dagblad 14/02/2007
RECHTER-COMMISSARIS Volgens Crombag intimideert het OM verdachten door ze af te sluiten van de buitenwereld. "Het maakt mensen week, gedesoriënteerd en onzeker. Verdachten denken vanwege hun isolement dat vrouw en familie ze vergeten. Ze vinden troost bij verhoorders. Ze gaan dan al na een paar dagen praten en dingen toegeven. Zo kom je sneller tot een bekentenis." 62a lid 4 Sv Beroep bij rechtbank (raadkamer)
RAADKAMER 30 dagen 60 dagen 90 dagen en soms 14 dagen voor "Plan van Aanpak" Artikel 67a lid 3 Geen gevangenhouding, wanneer veroordeling: - gevangenisstraf van kortere duur dan voorarrest - geen gevangenisstraf Richtlijnen!
RAADKAMER Rechtsmiddel inverzekeringstelling? Nee Rechtsmiddel rechter-commissaris/bewaring? Nee, alleen officier van justitie Rechtsmiddel raadkamer/gevangenhouding? Ja, maar slechts een keer
RAADKAMER Termijn 3 dagen! We zullen vanmiddag beslissen Meteen door van raadkamer naar centrale balie De heer Klein Breteler Hoger beroep in te stellen tegen de toewijzing gevangenhouding en afwijzing schorsing
RAADKAMER We hebben vijf minuten We gaan het niet over het bewijs hebben Het vergaarde bewijs van belang voor een oordeel over de ernst van de bezwaren (hoe verder de procedure, hoe klemmender het antwoord op de vraag of er voldoende bewijs is om te komen tot een redelijke verdenking en mogelijke veroordeling).
RAADKAMER Tussentijds schorsen Geen extra vergoeding Koppelen aan raadkamer of zitting Schorsing naar rechter-commissaris of raadkamer Verlof naar directeur huis van bewaring Zo veel mogelijk zelf doen
ZITTING/SNELRECHT Voorgeleiding en eindzitting ineen! Rechter-commissaris/Politierechter beoordeelt inbewaringstelling en zaak inhoudelijk leidt tot eindvonnis Voordeel Zaak heel snel afgerond Verdachte weet waar hij aan toe is
ZITTING/SNELRECHT Nadeel Incompleet dossier (meer bewijs nodig) Geen beeld persoonlijke omstandigheden Gespannen voet 6 EVRM - Fair trial - Equality of arms
ZITTING/SNELRECHT Wanneer Draaideurcrimineel Doorstromer Petty theft Aangifte + Bekentenis Standaard Geen aangifte (nog niet rond) Incompleet dossier (meer bewijs nodig) Geen beeld persoonlijke omstandigheden
ZITTING/SNELRECHT Toga mee Vergeet piketformulier niet af te tekenen
ZITTING/SNELRECHT Hand out Zitting/Snelrecht Tenlastelegging Diefstal en/of heling Mishandeling Openlijk geweld Deelneming Bedreiging Belediging Drugs Ontucht ...
ZITTING/SNELRECHT Bewijs Bekennende medeverdachte Zwijgende verdachte Benadeelde partij Beslag Wraking Strafblad
ONDERWERPEN Tenlastelegging Diefstal en/of heling Mishandeling Openlijk geweld Deelneming Bedreiging Belediging Drugs Ontucht Bewijs Gissende getuige Bekennende medeverdachte Zwijgende verdachte Benadeelde partij Beslag Wraking Strafblad TENLASTELEGGING Wijziging Openbaar Ministerie Vraag naar reden wijziging. Overigens wordt wijziging gewoonlijk toegelaten. Zelfs in hoger beroep. Aanvulling rechter Een rechter is gebonden aan de tenlastelegging. Een aanvulling van de tenlastelegging door de rechter in de uitspraak, levert gewoonlijk een grondslagverlating op. Het is de rechter toegestaan om kennelijke schrijffouten te verbeteren. Een kennelijke schrijffout is een fout die uit de tenlastelegging zelf moet blijken en met algemene kennis is vast te stellen. Wanneer meer nodig is dan de tenlastelegging en algemene kennis, dan is er geen sprake van een kennelijke schrijffout. Het is een rechter niet toegestaan om bijvoorbeeld een huisnummer te verbeteren, als de verdachte op verschillende huisnummers een inbraak heeft gepleegd en de inbraak op het ene huisnummer wel ten laste is gelegd (maar niet bewezen kan worden) en de inbraak op het andere huisnummer niet ten laste is gelegd (maar wel bewezen kan worden). Vergelijk: Corstens pagina 645. Cumulatief en/of subsidiair? De tenlastelegging is een zogenaamde "en/of-tenlastelegging". Deze vorm van ten laste leggen komt in de praktijk veel voor, maar wordt in de theorie sterk ontraden. De zinsnede "en/of" kan namelijk twee betekenissen hebben. Ten eerste kan redelijkerwijze worden verondersteld dat het om een cumulatieve tenlastelegging gaat. Het woord "en" duidt daar op. Er is dan sprake van twee feiten: het eerste feit is artikel _____ Sr (_____) en het tweede feit is artikel _____ Sr (_____). Ten tweede kan redelijkerwijze worden verondersteld dat het om een alternatieve tenlastelegging gaat. Het woord "of" duidt daar op. Er is dan sprake van een feit: primair artikel _____ Sr (_____) en subsidiair artikel _____ Sr (_____). Voor zover het gebruik van "en/of" de strekking heeft strafbare feiten cumulatief en tegelijkertijd alternatief voor te leggen, dan is de tenlastelegging innerlijk tegenstrijdig. Er is dan een feitencomplex en er is een tenlastelegging die suggereert dat dit fei-
tencomplex twee feiten oplevert en tegelijkertijd suggereert dat dit feitencomplex slechts een feit zou opleveren. Vergelijk: HR 03/04/2007 LJN AZ8393. Mogelijk is de tenlastelegging nietig, omdat het feitencomplex in het dossier ruimte laat om over zowel een feit als twee feiten te spreken en de combinaties in de tenlastelegging op dezelfde periode zien, zonder dat de feiten zich voldoende van elkaar laten onderscheiden. Bovendien antwoord op volgende vragen: - samenloop of voortgezette handeling? - een of meerdere veroordelingen verlangd? - tot welke feit(en) strekt hoger beroep zich uit? Ruime periode Een tenlastelegging waarin staat dat de verdachte in of omstreeks maart 2009 een fiets heeft gestolen behoort nietig te worden verklaard, indien naar voren komt dat de verdachte in die periode verscheidene fietsen heeft gestolen. Dit wordt anders als de tenlastelegging zodanig wordt opgesteld dat verwarring over andere fietsen die de verdachte in die periode ook gestolen zou hebben uitgesloten is. Vergelijk: Corstens pagina 562. De verdediging roept het Openbaar Ministerie uitdrukkelijk op om de tenlastelegging zodanig te wijzigen dat geen verwarring meer mogelijk is. Weliswaar kan het Openbaar Ministerie naar de Nederlandse wet een tenlastelegging ook in hoger beroep wijzigen, maar de verdediging zal zich dan op het standpunt stellen dat die wijziging na deze oproep in strijd is met de goede procesorde en met name het recht op een eerlijk proces. De verdediging wenst dat deze opmerking wordt opgenomen in het procesverbaal van de zitting. Vergelijk: artikel 326 Sv. DIEFSTAL EN/OF HELING Artikel 359 lid 6 Sv en HR 29/08/2006 LJN AX6411 Bij de oplegging van een straf die vrijheidsbeneming medebrengt, geeft het vonnis de redenen op die tot de keuze van deze straf hebben geleid. Het vonnis geeft voorts zoveel mogelijk de omstandigheden aan waarop bij de vaststelling van de duur van de straf is gelet. Moeder met dochter. Naar dameskledingwinkel "Christine". Twee buitenlandse dames komen binnen. Gaan dicht bij moeder en dochter staan. Dochter: "Mam, je portemonnee licht op de grond". Moeder: "Raar, we hadden nog niets leuks gezien". Twee buitenlandse dames verlaten winkel Motivering hof (voor twee weken gevangenisstraf): "Deze straf is in overeenstemming met de aard en ernst van het feit, de omstandigheden waaronder dit is begaan, mede gelet op de persoon van de verdachte, zoals bij het onderzoek ter terechtzitting is gebleken. Uit het justitieel documentatieregister betreffende verdachte blijkt bovendien dat zij in het verleden reeds voor soortgelijke zaken tot straf is veroordeeld." Hoge Raad: "Deze overweging bevat, in strijd met artikel 359 lid 6 Sv, geen opgave van de redenen die in het bijzonder hebben geleid tot de keuze van het opleggen van een vrijheidsbenemende straf." Vermogens- en taakstraffen in plaats van gevangenisstraffen. Ratio artikel 359 lid 6 Sv: aan motiveringsvoorschrift verbonden
nietigheid moet rechter dwingen om niet lichtvaardig tot oplegging van gevangenisstraf over te gaan. Oriëntatiepunten Straftoemeting. Lijkt van regel uitzondering te maken. Gevangenisstraf is "rekeneenheid"! Niet voorbij kassa Geen voltooide diefstal, maar een poging diefstal. De wet maakt een onderscheid tussen een voltooid delict en een poging tot een delict. Het te snel aannemen van een voltooide diefstal verdraagt zich niet met de onschuldpresumptie. Het vermoeden van onschuld is meer dan een strafprocessueel beginsel. Het vermoeden van onschuld kent ook een materieelrechtelijke inhoud, omdat anders het strafprocessueel beginsel ineffectief zou worden. Vergelijk: EHRM 07/10/1988 10519/83 en NJ 1991, 351 (Salabiaku/Frankrijk). Heler-steler-regel De pleger van het gronddelict kan zich niet ook schuldig maken aan de heling van de uit het gronddelict verkregen goed. Vergelijk: HR 07/02/1978 NJ 1978, 661. Opzetheling en/of schuldheling 1 In Hoge Raad 08/04/2008 LJN BC5957 en NJ 2008, 228 stond de heling van een fiets centraal. De verdachte wordt primair diefstal dan wel opzetheling verweten en subsidiair schuldheling. Van de diefstal dan wel opzetheling wordt de verdachte vrijgesproken, maar voor de schuldheling wordt de verdachte veroordeeld door zowel Rechtbank Amsterdam als Gerechtshof Amsterdam. 2 Om tot een veroordeling te komen, worden de volgende bewijsmiddelen gebezigd: a Een procesverbaal van de politie inhoudende de aangifte van de diefstal van een fiets. Globaal gesproken luidde de aangifte: "Ik ben eigenaar van een fiets. Ik heb mijn fiets op een bepaald tijdstip op een bepaalde plaats gestald. Mijn fiets was terdege afgesloten. Toen ik terugkwam was mijn fiets weggenomen. Ik heb niemand toestemming gegeven tot het plegen van het feit." b Een procesverbaal van de politie inhoudende een relaas van twee verbalisanten. Globaal gesproken luidde het relaas: "We waren aan het surveilleren. We zagen een manspersoon fietsen op een fiets die niet voorzien was van een origineel/fabriekswege aangebracht slot. Ambtshalve is ons verbalisanten bekend dat dit vaak gesloten fietsen zijn. We hebben daarop de manspersoon staande gehouden. We hebben het framenummer in de ons terbeschikkingstaande opsporingssystemen laten controleren. Hieruit bleek dat de fiets als gestolen gesignaleerd stond. We hebben daarop de manspersoon als verdachte ter zake heling aangehouden." c Een procesverbaal van de politie waarin de verdachte afstand doet van de fiets. d Een procesverbaal van politie inhoudende een verklaring van de verdachte. Globaal gesproken luidde de verklaring van de verdachte: "Ik heb vandaag een fiets geleend. De fiets stond op een bepaald tijdstip op een bepaalde plaats. Ik weet niet van wie ik de fiets heb geleend." e Een procesverbaal van politie inhoudende een verklaring van de aangever. Globaal gesproken luidde de verklaring van de verdachte: "Ik heb aan niemand een fiets uitgeleend."
f De verklaring van de verdachte ter terechtzitting. Globaal gesproken luidde de verklaring van de verdachte: "Ik had niet een fietssleutel van de fiets. De fiets was niet voorzien van een origineel/fabriekswege aangebracht slot. 3 Een veroordeling van de verdachte lijkt voor de hand te liggen. De verdachte valt volgens de Amsterdamse rechters een schuldverwijt te maken dat hij een fiets voorhanden heeft gehad die uit misdrijf afkomstig was (wegens het ontbreken van een origineel/fabriekswege aangebracht slot, het niet weten van wie hij de fiets heeft geleend en het kennelijk nalaten van het stellen van nadere vragen over de herkomst van de fiets). 4 Echter, de Hoge Raad meent dat uit de gebezigde bewijsmiddelen niet kan worden afgeleid dat de verdachte het bewezenverklaarde feit heeft begaan, met name niet voor zover de bewezenverklaring inhoudt dat de verdachte ten tijde van het voorhanden krijgen van de fiets redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het een door misdrijf verkregen goed betrof. 5 Weliswaar casseert de Hoge Raad op basis van een gebrek in de motivering, maar een veroordeling op basis van een verbeterde motivering kan een moeilijke uitspraak worden. Want wat valt de verdachte nog meer te verwijten (dan het ontbreken van een origineel/fabriekswege aangebracht slot, het niet weten van wie hij de fiets heeft geleend en het kennelijk nalaten van het stellen van nadere vragen over de herkomst van de fiets)? -
Aannemelijk verhaal Redelijke prijs Sleutel en reservesleutel Laten repareren door fietsenmaker Verkrijgende verjaring (3:87 en 3:99 BW) Aangever betere titel (aankoopbon en verzekering)?
MISHANDELING Poging zware mishandeling De verdediging twijfelt of de wetgever een "poging zware mishandeling" strafbaar heeft willen stellen, gezien de wetgever een "poging mishandeling" uitdrukkelijk niet strafbaar heeft gesteld. Voor zware mishandeling heeft de wetgever geen uitdrukkelijke strafuitsluiting opgenomen, omdat de wetgever zich bij een poging zware mishandeling geen voorstelling kon maken. Ten eerste is er geen sprake van blijvend letsel en daarmee ook geen sprake van zware mishandeling. Vergelijk: artikel 82 Sr. Ten tweede is er geen sprake van een poging, maar van een voltooid delict. Een vergelijking tussen diefstal en poging diefstal met braak dringt zich op. Denk aan de dief die een breekijzer meeneemt, maar een openstaande deur aantreft. De dief wordt niet veroordeeld voor een poging diefstal met braak, maar voor een diefstal. Ten derde onderscheiden de artikelen 300, 302 en 306 onderscheiden zich van de andere strafbare feiten in titel XX, omdat bij deze artikelen "opzet" een bestanddeel van de delictsomschrijving is. Bij de andere strafbare feiten in titel XX zijn "voorbedachte raad" en/of "oogmerk" een bestanddeel van de delictsomschrijving.
Geen mishandeling, maar zelfverdediging Geen gesloten stelsel, maar een open stelsel van strafuitsluitingsgronden.
hooi alsnog vlam. Verweer - Behulpzaam bij. Geen medepleger, maar medeplichtige.
Noodweer(exces), want angst dat: - Geweld zou voortduren - Niet ontkomen aan geweld - Niet opgewassen tegen geweld
Hoge Raad - Bewuste, nauwe en volledige samenwerking. Toeval wie wat deed
Vergelijk: Gerechtshof Den Haag 09/10/2007 LJN BB5863
BEDREIGING
Huiselijk geweld Aanwijzing Huiselijk Geweld 11/03/2003. College van Procureurs-Generaal. Recht volgens 79 RO. Vergelijk: Gerechtshof Den Haag 09/10/2007 LJN BB7059.
Bedreiging Niet iedere dreigende gedraging levert een bedreiging op. Vergelijk: HR 07/06/2005 LJN AT3659 en NJ 2005, 448.
1 -
Integriteit slachtoffer ernstig bedreigd? Aard letsel Frequentie geweld Alleen geestelijk of ook lichamelijk
2 Slachtoffer in afhankelijkheidspositie?
-
Persoon die zou bedreigen Persoon die bedreigd zou worden Directheid bedreiging Aard bedreiging (verbaal of non-verbaal) Gebruik wapen Reden bedreiging (bedoeling) Beleving bedreiging (procesverbaal) Geloofwaardigheid bedreiging
3 Proportionaliteit en subsidiariteit? Dient vervolging redelijk doel? Recht op "family life" geschonden? Achteraf toestemming verleend? Zo, ja: ontneemt de toestemming dan niet de wederrechtelijkheid aan de mishandeling? OPENLIJK GEWELD Geweld niet openlijk Verdachte niet betrokken Verdachte geen feitelijk geweld gepleegd Het te snel aannemen van openlijk geweld verdraagt zich niet met de onschuldpresumptie. Het vermoeden van onschuld is meer dan een strafprocessueel beginsel. Het vermoeden van onschuld kent ook een materieelrechtelijke inhoud, omdat anders het strafprocessueel beginsel ineffectief zou worden. Vergelijk: EHRM 07/10/1988 10519/83 en NJ 1991, 351 (Salabiaku/Frankrijk).
De tenlastelegging spreekt over "opzettelijk". Dit betekent dat aan de hand van wettige bewijsmiddelen moet worden vastgesteld dat het opzet gericht was op het bedreigen van "het slachtoffer". De tenlastelegging spreekt over "dreigend". Dit "dreigend" moet worden uitgewerkt. Het zichtbaar vasthouden van een zakmes levert geen bedreiging op. Het zichtbaar vasthouden van een zakmes is daarvoor te onbestemd. Het op het lichaam van "het slachtoffer" richten van een zakmes kan bedreigend zijn. Echter, welk betrouwbaar bewijs is voorhanden? Dragen "wapen" Alvorens kan worden vastgesteld of een (verboden) wapen werd "gedragen", moet worden vastgesteld wat een (verboden) "wapen" is.
DEELNEMING Deelneming Lijfelijke aanwezigheid levert geen onweerlegbaar vermoeden deelneming op. Vergelijk: HR 19/10/1993 NJ 1994, 50 (Petanqueclub). Petanqueclub in Best. Ik ben met vrienden naar clubgebouw gegaan. Ik wist dat ze gingen inbreken. Mijn vrienden gingen naar binnen. Ik bleef buiten. Zij kwamen met bier en snoep naar buiten. Ik heb er van gedronken en gegeten. Nauwe samenwerking moet ergens uit blijken. Zeker bij verweer in feitelijke aanleg. Kan bijvoorbeeld bestaan uit verrichten uitvoeringshandeling of gezamenlijk plan. Medepleger of medeplichtig Vergelijk: HR 29/10/1934 NJ 1934, 1673 (Wormerveerse Brandstichting) Hooischuur. Ene man klimpt trap op. Andere man houdt trap vast. Hooi wil niet branden. Hooi van grond wordt aangereikt. Hooi van grond wil ook niet branden. Na verloop van tijd vat
Ten eerste dient zich de vraag aan in hoeverre het zakmes een wapen is in de zin van artikel 2 lid 1 categorie IV WWM, daar het lemmet ongeveer 9 cm is, het slechts een snijvlak heeft en ook voor andere doelen kan worden gebruikt dan het toebrengen van letsel aan personen. Er is niet of nauwelijks gepubliceerde rechtspraak over wat een wapen is in de zin van "categorie IV". Eigenlijk komt Gerechtshof 's-Hertogenbosch LJN BD9094 het meest in de buurt. Dit is een klacht over niet vervolgen wegens het dreigen met een honkbalknuppel. Welke klacht prompt werd afgewezen. In deze zaak overweegt het hof dat een honkbalknuppel slechts als wapen in de zin van voormelde wet kan worden aangemerkt, indien sprake is van een wapen genoemd in artikel 2 lid 1 categorie IV onder 7 van de WWM, zijnde voorwerpen waarvan redelijkerwijs kan worden aangenomen dat zij voor geen ander doel zijn bestemd dan om letsel aan personen toe te brengen of te dreigen. Het hof is evenwel van oordeel dat, nu geenszins vaststaat dat beklaagde de honkbalknuppel heeft gehanteerd met de intentie om klager letsel toe te brengen of te bedreigen, van een wapen als genoemd in voormeld artikel geen sprake is.
Ten tweede dient zich de vraag aan in hoeverre artikel 27 lid 1 WWM (en daarmee ook artikel 2 lid 1 WWM) een strafbepaling is die voldoet aan het legaliteitsbeginsel. Vergelijk: artikel 1 Sr en 7 EVRM. Eigendom dient bovendien te worden gerespecteerd. Een zakmes is op zich niet een goed dat voor onttrekking aan het verkeer in aanmerking komt. Vergelijk: artikel 1 Eerste Protocol EVRM. Ten derde dient zich de vraag aan in hoeverre artikel 27 lid 1 WWM (en daarmee ook artikel 2 lid 1 WWM) een strafbepaling is die zich verdraagt met de onschuldpresumptie. Het vermoeden van onschuld is meer dan een strafprocessueel beginsel. Het vermoeden van onschuld kent ook een materieelrechtelijke inhoud, omdat anders het strafprocessueel beginsel ineffectief zou worden. Vergelijk: EHRM 07/10/1988 10519/83 en NJ 1991, 351 (Salabiaku/Frankrijk).
Ontuchtig karakter gedragingen kan ontbreken, want wetgever heeft niet gewenst dat ouders optreden tegen een ongewenst vriendje of vriendinnetje van dochter of zoon. Voorbeeld Vergelijk: Gerechtshof 's-Gravenhage 21/11/2007 LJN BB9138 Jongen van 17 jaar. Meisje van 14 jaar. Wederzijds stapelverliefd. Zevenmaal vrijwillig seks. Beklag ouders. -
Gering leeftijdsverschil Affectieve relatie Geen onvrijwillige handelingen Geen ondergeschikte positie Geen ontuchtig karakter Geen strafbaar feit Vrijspraak
BEWIJS BELEDIGING Belediging niet openbaar De belediging is tijdens een telefoongesprek gedaan. Een telefoongesprek kent uit zijn aard een besloten karakter. Evenmin blijkt uit de gebezigde bewijsmiddelen dat de "boodschap" was bestemd voor een ander dan de "geadresseerde". Vergelijk: HR 30/10/2001 LJN AB3143 en NJ 2002, 129. In dit arrest luidde het cassatiemiddel dat de verzoeker niet de intentie had een groter publiek te bereiken dan degenen tegen wie zijn ongenoegen was gericht. Belediging niet rechtstreeks De beledigde vernam via een derde van de belediging. Uit het dossier blijkt in ieder geval niet dat het telefoongesprek in tegenwoordigheid van de beledigde plaatsvond. De tegenwoordigheid van de "geadresseerde" is voor een belediging een vereiste, omdat een derde bij het overbrengen van de "boodschap" andere woorden kan gebruiken om te voorkomen dat de "geadresseerde" zich beledigd zou voelen. Voorbeeld Vergelijk: Gerechtshof 's-Gravenhage 14/08/2007 LJN BB7047 Zoon belt vader - door "kanker" politie aangehouden - "tering" politie wenst vast te houden Inspecteur van politie - voelt zich beledigd - maakt procesverbaal Uit procesverbaal blijkt niet dat verdachte zich direct tot inspecteur heeft gericht (bijvoorbeeld door die aan te kijken). Geen sprake rechtstreeks contact tussen verdachte en inspecteur. Geen bewijs toevoegen beledigende woorden. Vrijspraak DRUGS Geen drugs, maar waspoeder. NFI-rapport niet aanwezig? Vrijspraak! ONTUCHT Ontuchtig karakter ontbreekt
Wettige bewijsmiddelen De wettige bewijsmiddelen zijn: 1) eigen waarneming rechter, 2) verklaring verdachte, 3) verklaring getuige, 4) verklaring deskundige en x) schriftelijke bescheiden. Vergelijk: 339 Sv. De schriftelijke bescheiden zijn: 5) rechterlijke uitspraken, 6) rechterlijke processenverbaal, 7) ambtelijke processenverbaal, 8) processenverbaal opsporingsambtenaren, 9) deskundige berichten en 10) andere schriftelijke bescheiden. Vergelijk: 344 Sv. Een procesverbaal dat niet aan de voorgeschreven vorm voldoet, moet worden aangemerkt als een "ander schriftelijk bescheid". Vergelijk: HR 10/03/1987 NJ 1988, 25. Voorbeeld. Een opsporingsambtenaar maakt een "procesverbaal". De opsporingsambtenaar verzuimt te verklaren dat het stuk op ambtseed is gemaakt, het stuk te dateren of het stuk te ondertekenen. Het stuk is geen "procesverbaal", maar een "ander schriftelijk bescheid". De opsomming van de bewijsmiddelen gemaakt in een tijd dat er nog geen beeld- of geluidsopnamen mogelijk waren. Meestal wordt van een beeld- of geluidsopname door een opsporingsambtenaar een procesverbaal van bevindingen gemaakt. Echter, beeld- en geluidsopnamen zijn en blijven "andere schriftelijke bescheiden". Voldoende zonder steunbewijs Bewijs dat op een van de volgende bewijsmiddelen steunt, hoeft niet bevestigd te worden door een tweede bewijsmiddel: 1) eigen waarneming rechter, 2) verklaring deskundige, 3) rechterlijke uitspraken, 4) rechterlijke processenverbaal, 5) ambtelijke processenverbaal, 6) processenverbaal opsporingsambtenaren en 7) deskundige berichten. Voorbeeld bij mishandeling. Een opsporingsambtenaar ziet dat de verdachte het slachtoffer klappen geeft. De opsporingsambtenaar maakt een procesverbaal (van de eigen bevinding van de opsporingsambtenaar). De verdachte zwijgt. De mishandeling kan worden bewezenverklaard enkel op basis van het een procesverbaal (van de eigen bevinding van de opsporingsambtenaar). Onvoldoende zonder steunbewijs Bewijs dat op een van de volgende bewijsmiddelen steunt, moet bevestigd worden door een tweede bewijsmiddel: 1) enkel be-
kentenis verdachte (341 lid 4 Sv), 2) enkel verklaring getuige (342 lid 2 Sv) en 3) enkel ander schriftelijk bescheid (344 lid 1 Sv).
Hoewel de verklaring van de getuige niet op een onwaarschijnlijke loop van de gebeurtenissen duidt, kan de getuige niet uit eigen waarneming verklaren. Vergelijk: Corstens pagina 679.
Voorbeeld bij mishandeling. Een slachtoffer doet aangifte van mishandeling. De opsporingsambtenaar maakt een procesverbaal (van de aangifte/getuigenverklaring). De verdachte zwijgt. De mishandeling kan niet worden bewezenverklaard enkel op basis van het een procesverbaal (van de aangifte/getuigenverklaring).
BEKENNENDE MEDEVERDACHTE Een verklaring van een medeverdachte geldt voor zijn eigen zaak en dus niet in de zaak van een andere verdachte. Vergelijk: artikel 341 lid 3 Sv.
Regenereren bewijs Bewijs kan de vorm van twee of meer bewijsmiddelen aannemen. Tussen die bewijsmiddelen moet een keuze worden gemaakt, omdat anders van het ene bewijsmiddel een tweede bewijsmiddel wordt gemaakt. De bewijsminima worden anders een illusie. Vergelijk: Corstens pagina 672. Voorbeeld 1. Een verdachte legt op zitting een verklaring af. De rechter hoort op zitting de verklaring van de verdachte aan. De verklaring kan worden aangemerkt als een "verklaring van de verdachte" (artikel 339 lid 1 sub 2). En de verklaring zou kunnen worden aangemerkt als een "eigen waarneming rechter" (artikel 339 lid 1 sub 1). De verklaring van de verdachte blijft een verklaring van de verdachte. Voorbeeld 2. Een getuige legt op zitting een verklaring af. De rechter hoort op zitting de verklaring van de getuige aan. De verklaring kan worden aangemerkt als een "verklaring van een getuige" (artikel 339 lid 1 sub 3). En de verklaring zou kunnen worden aangemerkt als een "eigen waarneming rechter" (artikel 339 lid 1 sub 1). De verklaring van de getuige blijft een verklaring van de getuige. Voorbeeld 3. Een getuige legt tegenover een opsporingsambtenaar een verklaring af. De opsporingsambtenaar maakt daarvan een procesverbaal op. De getuige legt op zitting tegenover de rechter een verklaring af. De griffier maakt daarvan een procesverbaal op. Het is mogelijk dat de twee in processenverbaal vervatte getuigenverklaringen elkaar aanvullen, maar het is en blijft een bewijsmiddel (dat steun in een tweede bewijsmiddel behoeft voor een bewezenverklaring). Voorbeeld 4. Een slachtoffer van een straatroof legt tegenover een opsporingsambtenaar een verklaring af. De opsporingsambtenaar maakt van de verklaring een procesverbaal op. Er vindt een spiegelconfrontatie plaats. De opsporingsambtenaar maakt van de spiegelconfrontatie een procesverbaal op. Verklaring slachtoffer spiegelconfrontatie: "Ik herken de man voor 100% als de dader. Ik schrik erg van de man. Ik moet huilen." Noot verbalisant spiegelconfrontatie: "Het slachtoffer reageerde emotioneel." Weliswaar twee processenverbaal, maar het is en blijft een bewijsmiddel. Vergelijk: HR 13/09/2005 LJN AT5721. Het regenereren van een bewijsmiddel levert geen tweede bewijsmiddel op. Van "regeneren van bewijs" is vaak sprake als het bewijs voortkomt uit een bron. Vergelijk: Corstens pagina 695. GISSENDE GETUIGE
Ten eerste is een medeverdachte onbetrouwbaar (wordt niet onder ede gehoord en kan er belang bij hebben om het aandeel van een andere verdachte te maximaliseren om zijn eigen aandeel te minimaliseren). Ten tweede wordt het zwijgrecht van de verdachte een illusie als een medeverdachte gaat verklaren over zaken waar de verdachte over wenst te zwijgen. De wetgever kon een medeverdachte zijn spreekrecht niet ontnemen, maar de wetgever kon wel bepalen dat een verklaring van de medeverdachte alleen als bewijsmiddel in zijn eigen zaak telt (en dus niet als bewijsmiddel in de zaak van een andere verdachte gebruikt mag worden). Het mag geen verschil maken of de medeverdachte tegenover de politie of op zitting verklaart. Vergelijk: HR 21/11/1978 NJ 1979, 92 en Corstens pagina 675. Rechters zeggen soms dat artikel 341 lid 3 Sv wel zou zien op verklaringen op zitting, maar niet zo zien op verklaringen tegenover de politie. Rechters zeggen soms ook dat ze de zaak niet gevoegd behandelen. Echter, de aangehaalde uitspraak van de Hoge Raad ziet specifiek op dit geval en Corstens geeft niet alleen zijn eigen mening, maar sluit zich aan bij andere schrijvers. Een andere opvatting druist in tegen de ratio van artikel 341 lid 3 Sv. Een verklaring van een medeverdachte mag wel gebruikt worden voor de overtuiging, maar mag niet gebruikt worden als bewijsmiddel. Zonder voldoende bewijsmiddelen kan het niet tot een bewezenverklaring komen. Zonder bewezenverklaring komt de rechter niet toe aan de vraag of hij of zij ook overtuigd is. Een overtuigende en zelfs een zeer overtuigende verklaring van een medeverdachte doet daar niet aan af. Vergelijk: artikel 338 Sv. ZWIJGENDE VERDACHTE Zwijgrecht Een verdachte heeft het recht om te zwijgen. Van het zwijgrecht blijkt expliciet uit artikel 29 lid 1 Sv en artikel 14 lid 3 sub g IVBP. Van het zwijgrecht blijkt impliciet uit artikel 6 lid 1 EVRM, sinds EHRM 25/02/1993, 10828/84 (Funke v Frankrijk). Voor het zwijgrecht bestaan goede redenen... Gronden Ten eerste is het een mensenrecht. Het is niet alleen in de Nederlandse wet opgenomen, maar het is ook in internationale verdragen vastgelegd. Het geldt niet alleen voor Nederland, maar het geldt internationaal. Het is een universeel mensenrecht. Ten tweede behoort te worden vermoed dat een verdachte onschuldig is. Het vermoeden van onschuld is eveneens een mensenrecht. Het vermoeden van onschuld en het zwijgrecht liggen in elkaars verlengde. Wie moeite met het zwijgrecht heeft, twijfelt impliciet aan het vermoeden van onschuld.
Ten derde is het leveren van bewijs van positieve feiten (staven dat iets wel is gebeurd) eenvoudiger, dan het leveren van bewijs van negatieve feiten (staven dat iets niet is gebeurd). Een verdachte die gedwongen wordt om te verklaren kan gemakkelijker in de verleiding komen de waarheid geweld aan te doen dan een verdachte die mag zwijgen. Vergelijk: Corstens pagina 60. Ten vierde is er bij het ontwerpen van de wet overwogen om de verklaring van een verdachte uit te sluiten voor het bewijs, omdat een verklaring van een verdachte uit haar aard niet de meest betrouwbare bron werd geacht om de waarheid te vinden. Uiteindelijk is het niet tot een uitsluiting voor het bewijs gekomen, maar is wel de restrictie opgenomen dat een bewezenverklaring niet uitsluitend op de verklaring van een verdachte kan steunen. Vergelijk: 341 lid 4 Sv.
- de verklaring van "Mr L" dat Murray de slaapka-mer in kwam en tegen hem zei dat hij zijn blinddoek moest afdoen, de trap moest afdalen en beneden televisie moest gaan kijken. - de verklaring van "Mr L" dat hij zag dat Murray ondertussen een cassetteband uit een cassetterecorder haalde en met deze cassetteband naar de badkamer van het huis liep. - de waarneming door verbalisanten dat Murray bij het binnentreden van het huis als enige boven was, althans zich op de trap bevond om van boven naar beneden te vluchten. - de bevinding van de verbalisanten dat in de badkamer een vernielde cassetteband lag waarop "Mr L" een verklaring aflegt over het verstrekken van inlichtingen aan de politie. - diverse andere bewijsmiddelen/omstandigheden (die niet met zoveel woorden zijn terug te vinden in de uitspraak van het EHRM), zoals de inhoud en strekking van de cassetteband.
Ten vijfde kan een verklaring van een verdachte gedenatureerd worden. De verklaring wordt dan gesplitst. Het splitsen heeft tot gevolg dat aan de verklaring een andere strekking wordt gegeven. Vergelijk: HR 08/10/1991 NJ 1992, 156.
Naar de Bitse wet waren er in ieder geval voldoende wettige bewijsmiddelen om tot een bewezenverklaring te komen. Als overweging ter overtuiging voegde de rechter er aan toe dat Murray het aangevoerde bewijs ook niet had weerlegd.
In deze zaak verklaarde de verdachte: "De politie zou iedereen hebben gesommeerd om zich te verwijderen, maar ik heb dat niet gehoord." Het Gerechtshof 's-Hertogenbosch gebruikte vervolgens het zinsdeel voor de komma voor het bewijs (en sloeg geen acht op het zinsdeel na de komma). Vergelijk: Corstens pagina 673.
Mogelijk komt dit daar de Britse cautie een andere cautie is dan de Nederlandse. De Britse cautie komt er op neer dat: - een verdachte het recht heeft om te zwijgen - een verdachte ook het recht heeft om verweer te voeren - een verweer tegen de beschuldiging ook gebruikt mag worden als bewijs voor de beschuldiging
Geen verklaring = Geen bewijsmiddel De weigering van een verdachte om een verklaring af te leggen (door zich op zijn zwijgrecht te beroepen), kan niet als bewijsmiddel tot het bewijs bijdragen. Een verdachte die zich op zijn zwijgrecht beroept, legt namelijk geen verklaring af in de zin van artikel 339 lid 1 sub 2 Sv. Als een verdachte geen verklaring aflegt, dan is er ook geen bewijsmiddel in de zin van artikel 339 lid 1 sub 2 Sv. Vergelijk: Corstens pagina 671.
There can be no doubt that the right to remain silent under police questioning and the privilege against self-incrimination are generally recognised international standards which lie at the heart of the notion of a fair procedure under Article 6 of the Convention. Vergelijk: § 46.
Hoewel de theorie eenvoudig is, gaat het in de praktijk gemakkelijk fout.
The Court deems it equally obvious that these immunities cannot and should not prevent that the accused's silence, in situations which clearly call for an explanation, be taken into account in assessing the persuasiveness of the evidence adduced by the prosecution. Vergelijk: § 48.
Vergelijk: HR 10/11/1998 NJ 1999, 139 alsmede HR 01/06/2004 LJN AO9637 en NJ 2004, 366.
BENADEELDE PARTIJ
Bewijsmiddel ≠ Bewijsoverweging Een "bewijsmiddel" moet niet worden verward met een "bewijsoverweging". Zijn er voldoende wettige bewijsmiddelen om tot een bewezenverklaring te komen, dan is er ruimte om in een bewijsoverweging in te gaan op de omstandigheid dat de verdachte zich op zijn zwijgrecht beroept. John Murray De zaak van John Murray EHRM 08/02/1996 18731/91 (John Murray v Verenigd Koninkrijk) wordt soms aangehaald als een zaak waarin het EHRM zou hebben uitgesproken dat het zou zijn toegestaan om het zwijgen van een verdachte te gebruiken als bewijs tegen de verdachte. Het zou dan gaan om zaken "which clearly call for an explanation". Murray werd verdacht en veroordeeld voor "con-spiracy to murder, unlawful imprisonment and be-longing to a proscribed organisation (the Provi-sional Irish Republican Army)". Het bewijs tegen Murray bestond uit: - de waarneming door verbalisanten dat Murray zich in het huis bevond waar een zekere "Mr L" in een slaapkamer werd vastgehouden (daar "Mr L" een informant van de politie zou zijn).
Materieel verweer - Slachtoffer heeft strafblad - Slachtoffer is leugenachtig - Slachtoffer heeft geen schade - Geen causaal verband feit en schade - Slachtoffer heeft eigen schuld - Vordering kan worden verredend - Schade gedekt/vergoed door verzekering - Slachtoffer krijgt "nieuw" voor "oud" - Slachtoffer voegt offerte in plaats van factuur Formeel verweer Artikel 6 lid 3 sub b EVRM ziet niet alleen op strafzaken, maar ook op een civiele vordering die tijdens een strafzaak wordt behandeld. Zeer zeker daar: - De vordering wordt bepleit door het Openbaar Ministerie - De vordering wordt geïncasseerd door het Openbaar Ministerie - Er gewoonlijk lijfsdwang wordt gevorderd (wat bij civiele vorderingen uitzonderlijk is) - De civiele vordering veeleer een genoegdoening is dan een vergoeding van eenvoudig vast te stellen vermogensschade Geen tijd en faciliteiten voor verdediging tegen vordering.
BESLAG Goed staat niet op beslaglijst Rechter verwijst naar 552 Sv 94 lid 3 Sv procesverbaal 309 Sv beslaglijst 353 Sv beslissing WRAKING Kan snel verlopen. Eerste tegenwerping: niet terstond gedaan. Tweede verwerping: blijkt niet uit procesverbaal. - Laat "waarschuwing(en)" opnemen in procesverbaal (artikel 326 Sv) - Verzoek "verschoning" rechter - Verzoek vervolgens "wraking" rechter - Spreek duidelijk over "vooringenomenheid" - Spreek over "onder meer" bij noemen grond(en) - Laat "onder meer" ook opnemen in procesverbaal om grond(en) te kunnen aanvullen - Misschien niet terstond gedaan, maar verdediging moet uitgaan van onpartijdigheid rechter - Misschien geen effectief verzoek tegen vooringenomenheid, maar enige mogelijkheid (13 EVRM) - In ieder geval doet verdediging geen afstand van een eerlijk proces door een onpartijdige rechter (6 EVRM) Vergelijk: Rechtbank Den Haag 11/02/2008 LJN BC7439 (Rechter: "Ik geloof u niet!") Vergelijk: HR 25/03/2008 LJN BC3785 en NJ 2008, 211 (Afstand eerlijk proces) STRAFBLAD Volwassenen gewoonlijk vier jaar bij taakstraf en acht jaar bij gevangenisstraf (te verhogen met duur gevangenisstraf). Jeugdigen gewoonlijk twee jaar bij taakstraf en vier jaar bij jeugddetentie (te verhogen met duur jeugddetentie). Eerste belangrijke uitzondering: levenslang "strafblad" ingeval van zedendelict. Tweede belangrijke uitzondering: geen "strafblad" ingeval jonger dan zestien jaar en minder dan veertig uur taakstraf.
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? 1955 Wet Justitiële Documentatie 2002 Wet Justitiële Gegevens 2004 Wet Justitiële en Strafvorderlijke Gegevens Wet Politieregisters Wet Veiligheidsonderzoeken
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Justitiële en Strafvorderlijke Gegevens Opname --Verstrekking publieke partijen (Gegevens) Verstrekking private partijen (VOG) --Bezwaar (afgifte of weigering VOG)
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Opname bij overtredingen 5 jaar bij geldboete 10 jaar bij taakstraf Na onherroepelijke veroordeling of verval vervolging
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Strafmaximum < 8 jaar? 30 jaar + duur straf of maatregel Strafmaximum >= 8 jaar? 40 jaar + duur straf of maatregel Zedendelict? Levenslang
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Verstrekking (Gegevens/VOG) volwassenen Taakstraf (ook voorwaardelijk) Regel: 4 jaar + 6 maanden Gevangenisstraf (alleen onvoorwaardelijk) Regel: 8 jaar + duur gevangenisstraf Zedendelict Levenslang
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Verstrekking (Gegevens/VOG) jeugdigen 2-jaar (bij taakstraf) 4-jaar (bij jeugddetentie) Uitzondering 1: 0-jaar Jonger dan 16 jaar datum feit en Niet meer dan 40 uur taakstraf of Niet meer dan EUR 113 geldboete Uitzondering 2: levenslang (bij zedendelict)
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Justitiële en Strafvorderlijke Gegevens Strafrechterlijke beslissingen (amvb) Strafvorderlijke onderzoeken (alle) Dossier 08586
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Bezwaar (afgifte of weigering VOG) Opname Verstrekking Bezwaar (afgifte of weigering VOG) Relevante antecedenten? Niet alleen veroordelingen, maar ook: Sepots Transacties Dagrapporten politie Processenverbaal politie
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Kamerstukken 24797 nummer 7 pagina 22 Minister bevestigt dat sepots meewegen Geen onderscheid sepots, omdat er vele soorten zijn Geen onderscheid ontslag van rechtsvervolging, omdat er vele gronden zijn
KRIJG IK EEN STRAFBLAD? Kortom Volwassenen gewoonlijk vier jaar bij taakstraf en acht jaar bij gevangenisstraf (te verhogen met duur gevangenisstraf). Jeugdigen gewoonlijk twee jaar bij taakstraf en vier jaar bij jeugddetentie (te verhogen met duur jeugddetentie).
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? 89 Sv hechtenis 591 Sv kosten bij "veroordeling" 591a Sv kosten bij "vrijspraak" Termijn: 3 maanden Vorm: handtekening cliënt
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? Artikel 89 Sv en Hofstad-groep Hof Den Haag 08/11/2007 LJN BB8066, BB8079, BB8087 en BB8101 07/11/2006 uitspraak Rechtbank Rotterdam 20/11/2006 beroep officier van justitie
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? Rechtbank
Advocaat-Generaal
EUR 88.550 EUR 74.368 EUR 72.148 EUR 24.137
EUR 62.470 EUR 55.738 EUR 53.248 EUR 17.087
Alle verdachten lid van groep, maar direct noch indirect bijgedragen aan verwezenlijking criminele oogmerk van groep.
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? Bijwonen (huiskamer) bijeenkomsten Ontvangst nemen geschriften Geen deelnemingshandelingen --Alle verdachten lid van groep, dus alle verdachten wisten dat groep oogmerk had tot plegen van misdrijven. Geen gronden van billijkheid. Afwijzing schadevergoeding.
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? Dossier 08488 Voorlopige hechtenis 60 dagen Straf 7 dagen HR 08/05/2001 NJ 2001, 508 en 509 Cassatie in belang der wet Al datgene waarop het rechtsgeding betrekking had
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? Rb Den Haag 10/04/2007 LJN BA4322 en BA4323 591 en 591a Sv en journalisten De Telegraaf Verdenking openbaarmaking staatsgeheime documenten Mr Koppe en Le Poole Ieder of samen EUR 9.200 De Telegraaf voldoet declaraties zonder voorbehoud
KRIJG IK SCHADEVERGOEDING? Gaat om kosten (en schade) die werkelijk ten laste van gewezen verdachte zijn gekomen. Geen sprake van situatie waarin gewezen verdachte zelf kosten heeft gemaakt. Afwijzing vordering
RONDVRAAG www.romelingh.com College Cursus | Aanmelden | Annuleren | Cursusaanbod | Cursusmateriaal www.romelingh.com/sheets-0045.pdf
