W A M
Pieter-Frank van Dam
INHOUD • Betekenis WAM? • De achtergrond en het doel van de WAM • Drie hoofdelementen van de WAM • Begrippenkader WAM • Verzekeringsrechtelijke aspecten van de WAM • • • • • • •
Verplichte verzekering kentekenhouder c.q. langdurige houder Locatie? Wiens burgerlijke aansprakelijkheid verzekerd? Welke aansprakelijkheden dienen te worden verzekerd? Gedekte aanspraken? Eigen recht benadeelde? Mogelijkheden van verzekeraar?
BETEKENIS • Wet • Aansprakelijkheidsverzekering • Motorrijtuigen
ACHTERGROND • Internationale achtergrond • Overeenkomst tussen Benelux-landen • Europese richtlijnen
DOEL Bescherming van degenen die slachtoffer zijn geworden van gemotoriseerd verkeer
3 HOOFDELEMENTEN 1) Verzekeringsplicht 2) Eigen recht verkeersslachtoffer 3) Waarborgfonds motorrijtuigen
BEGRIPPENKADER Wat is een motorrijtuig?
“motorrijtuigen: alle rij- of voertuigen, bestemd om anders dan langs spoorstaven over de grond te worden voorbewogen uitsluitend of mede door mechanische kracht, op of aan het rij of voertuig – zelf aanwezig, dan wel door elektrische tractie met stroomtoevoer van elders; als deel daarvan wordt aangemerkt als hetgeen aan het rij- of voertuig is gekoppeld of na koppeling daarvan is losgemaakt of losgeraakt, zolang het nog niet buiten het verkeer tot stilstand is gekomen.”
BEGRIPPENKADER Wat is een motorrijtuig?
• Geduwde bromfiets • Gesleepte auto
BEGRIPPENKADER Wat is een motorrijtuig?
• De gebogen bromfietser
BEGRIPPENKADER Wat is een motorrijtuig?
Aanhanger op hellende weg
BEGRIPPENKADER Wat is een motorrijtuig?
• Aanhanger met 2 lekke banden • Afgevallen lading
BEGRIPPENKADER Wie is een benadeelde?
“zij die schade hebben geleden welke grond oplevert voor de toepassing van deze wet, alsmede hun recht verkrijgende.”
BEGRIPPENKADER Wie is een benadeelde?
“Blijkens toelichting op de gemeenschappelijke bepalingen moet “benadeelde” ruim worden verstaan, niet alleen wat betreft de aard van de schade, maar ook wat betreft de kring der gerechtigden; naast hen die bij het verkeersongeval rechtstreeks letsel hebben opgelopen, komt als benadeelde in aanmerking “een ieder” die krachtens het toepasselijke nationale recht “hetzij uit eigen hoofde, hetzij uit hoofde van zijn betrekking tot het slachtoffer, een beroep kan doen op een recht”, dat wil zeggen recht kan doen gelden op vergoeding van zijn ongevalschade van welke aard ook jegens diegene die voor die gevolgen van het ongeval aansprakelijk is.”
BEGRIPPENKADER
Wat kwalificeert als ‘weg’ of ‘terrein’
Een weg is een weg in de zin van de WAM indien daarop de omschrijving uit de Wegenverkeerswet van toepassing is. Een vaartuig dat wordt gebruikt bij de uitoefening van een veerdienst, wordt krachtens de WAM ook beschouwd als weg.
BEGRIPPENKADER
Wat kwalificeert als ‘weg’ of ‘terrein’
Met betrekking tot terrein wordt de definitie gehanteerd “een terrein dat toegankelijk is voor publiek of voor een zeker aantal personen, die het recht hebben daar te komen”.
BEGRIPPENKADER Verkeersrisico en werkrisico
• De ontplofte vrachtwagencombinatie Door een ontploffing en brand in of aan een langs de openbare weg op een industrieterrein geparkeerde vrachtwagencombinatie overlijdt de directeur van het bedrijf aan wie de combinatie toe behoorde en is de zaakschade ontstaan aan omringende opstallen. Delta Lloyd heeft deze schade vergoed en vordert op grond van subrogatie middels de “directe actie” vergoeding van de schade door de WAMverzekeraar.WAM-schade?
BEGRIPPENKADER Verkeersrisico en werkrisico
• Casus 1) Het feit dat een motorrijtuig schade heeft veroorzaakt terwijl het (ook) als werktuig werd gebruikt staat er niet aan in de weg dat het op dat moment deelnam aan het verkeer. Met name als er schade is veroorzaakt op een wijze die karakteristiek is voor schadeveroorzaking door een motorrijtuig in het verkeer op een openbare weg of terreinen, brengt mee dat er een verplichte verzekering afgesloten moet zijn niettegenstaande het feit dat het motorrijtuig tegelijkertijd als werktuig werd gebruikt. 2) De enkele omstandigheid dat tijdens de schadeveroorzaking het motorrijtuig zich bij het verrichten van de desbetreffende werkzaamheden met behulp van zijn wielen heeft verplaatst, teneinde de juiste positie in te nemen, brengt nog niet mee dat de schade veroorzaking in het verkeer plaatsvond, zulks met name niet als het zich verplaatsen van het motorrijtuig redelijkerwijs slechts gezien kan worden als een onderdeel van de manoeuvre waarbij het motorrijtuig als werktuig wordt gebezigd en als de schade niet is veroorzaakt op een wijze die overigens karakteristiek is voor schadeveroorzaking door een motorrijtuig in het verkeer. 3) Het feit dat een motorrijtuig, voordat het als werktuig te werk wordt gesteld een schade veroorzaakt, zich naar de plaats van het werk heeft bewogen en daarbij aan het verkeer heeft deelgenomen brengt nog niet mee dat de daarna bij het gebruik van een motorrijtuig als werktuig veroorzaakte schade moet worden aangemerkt als in het verkeer veroorzaakt.
BEGRIPPENKADER
Verzekerden bij een WAM-verzekering • Dekking burgerrechtelijke aansprakelijkheid van: a) iedere bezitter, b) iedere houder, c) de bestuurder van het verzekerde motorrijtuig alsmede d) diegenen die daarmee worden vervoerd.
BEGRIPPENKADER
Verzekerden bij een WAM-verzekering
• De haringkar • De geduwde auto
BEGRIPPENKADER
Verzekerden bij een WAM-verzekering
• De aangereden haas • De psychiatrische patient
BEGRIPPENKADER Gedekte aanspraken
De ‘bereden’ bloembollen
BEGRIPPENKADER CASUS
BEGRIPPENKADER Gedekte aanspraken
De vragen welke opdoemen in het kader van het al dan niet toepasselijk zijn van de WAM zijn (onder meer) de navolgende. a) b) c) d) e) f) g) h) i)
Is de vorkheftruck een motorrijtuig in de zin van de WAM? Is de aanhanger (deel van het) motorrijtuig in de zin van de WAM? Is de productieloods terrein in de zin van de WAM? Is het ongeval zoals zich het heeft voorgedaan karakteristiek voor deelname aan het verkeer (met andere woorden verkeers- of werkrisico)? Maakt het nog verschil of de vorkheftruck na de ontkoppeling nog gebruikt is als werktuig (verleggen van de balken)? Is het van belang te bepalen of de vorkheftruck veilig buiten het verkeer tot stilstand is gekomen? Is de ontkoppelde aanhangwagen veilig buiten het verkeer tot stilstand gekomen? Is het handduwen van de aanhangwagen deelname aan het verkeer? Valt vallende lading onder de uitsluiting van de AVB-verzekering?
BEGRIPPENKADER Gedekte aanspraken
De aanhangwagen dient, ook nadat deze was ontkoppeld van de vorkheftruck als deel van het motorrijtuig gezien te worden omdat na afkoppeling van de vorkheftruck deze aanhangwagen niet (veilig) buiten het verkeer tot stilstand was gekomen. Redenen: 1. De aanhangwagen werd gebruikt om stalen balken van een plaats in de productieloods te vervoeren naar een opslagplaats op het bedrijfsterrein. 2. De vorkheftruck werd initieel gebruikt als trekkend motorrijtuig en werd ten gevolge van een bocht als obstakel afgekoppeld waarbij de aanhangwagen plus balken in of ter hoogte van de bocht en in ieder geval op het vervoerstraject tijdelijk werd achtergelaten. 3. Voor de plaats waar de aanhangwagen feitelijk tot stilstand werd gebracht is als zodanig niet bewust gekozen. De keuzemogelijkheden ontbraken zelfs. 4. Gegeven voorts het feit dat er sprake is van 14 meter lange stalen balken, geladen op een aanhangwagen en voortgetrokken door een vorkheftruck, welke combinatie tot stilstand is gebracht in of ter hoogte van een in die omstandigheden met moeite te nemen bocht, bezien in samenhang met de omstandigheid dat na de ontkoppeling van de vorkheftruck het vervoer van de aanhangwagen met de balken vervolgens handmatig is voortgezet, moet ervan worden uitgegaan dat de aanhangwagen ten tijde van de ontkoppeling van de vorkheftruck niet buiten het verkeer tot stilstand was gebracht. 5. Tijdens en als gevolg van de wijze van het na afkoppeling van de vorkheftruck voortgezette vervoer van de aanhangwagen zijn de balken gaan schuiven en is de aanhangwagen omgevallen. Het schuiven van lading – ondanks pogingen dit te herstellen of te voorkomen – is een toedracht en een oorzaak van ongevallen in het verkeer die met een zekere regelmaat voorkomen, zodat niet gezegd kan worden dat dergelijke ongevallen niet karakteristiek zijn voor deelneming aan het verkeer.
EIGEN RECHT
• Hoofdelijke aansprakelijkheid van de WAMverzekeraar
EIGEN RECHT
• Schuldeloze passagier/zelfde WAMverzekeraar betrokken motorrijtuigen
EIGEN RECHT • Schuldeloze passagier/zelfde WAMverzekeraar betrokken motorrijtuigen • Schuldeloze passagier/twee WAM verzekeraars
EIGEN RECHT
Krachtens artikel 11 van de WAM mogen geen nietigheden, verweren of vervalbepalingen aan de benadeelde worden tegengeworpen door een verzekeraar, welke voortspruiten uit de wettelijke bepalingen omtrent de verzekeringsovereenkomst of uit de verzekeringsovereenkomst zelf
EIGEN RECHT
• De opgevoerde bromfiets • Opzettelijk schade toebrengen
EIGEN RECHT
Voormelde bepaling heeft ook de vraag opgeworpen of indien een WAM-verzekering die meer dekt dan waartoe de WAM verplicht, dat wil zeggen andersoortige ruimere dekking dan de verzekerde som, de benadeelde, nog immer een rechtstreekse actie toekomt met beroep op de andersoortige ruimere dekking.
EIGEN RECHT
Ongeval in Duitsland
EIGEN RECHT A. Geen bevrijdende betaling van WAM-verzekeraar jegens de benadeelde indien aan eigen verzekerde wordt betaald. B. Geen beroep van WAM-verzekeraar jegens de benadeelde op een eventueel eigen risico. C. De benadeelde kan de WAM-verzekeraar en aansprakelijke dagvaarden voor de rechter van de benadeelde zelf (forum actoris). D. Handelingen die de verjaring van de vordering van een benadeelde tegen de verzekerde stuiten, stuiten ook tegen de verzekeraar en omgekeerd. E. Iedere onderhandeling tussen de verzekeraar en de benadeelde stuit de verjaring jegens de verzekeraar. (NB: “Onderhandeling” moet ruim worden uitgelegd. Slechts niet reageren of een ondubbelzinnige afwijzing van de verzekeraar laat de termijn (door)lopen). F. Een vonnis gewezen tussen de benadeelde en verzekerde kan worden tegengeworpen aan de verzekeraar als die de materiële procespartij was.
MOGELIJKHEDEN VERZEKERAAR • Jegens de benadeelde Jegens de benadeelde kunnen alleen verweren worden gevoerd welke uitdrukkelijk enerzijds zijn toegelaten in de WAM en anderzijds als zodanig zijn opgenomen in de polis. Indien een verweer niet wordt toegelaten door de WAM treft het geen doel. Indien een verweer hoewel toegelaten door de WAM niet als zodanig in de polis is opgenomen treft het evenmin doel.
MOGELIJKHEDEN VERZEKERAAR
a)
b) c) d)
Toegestane uitsluitingen Uitsluiting voor aansprakelijkheid van dieven en geweldplegers en van hen die, dit wetende, dat motorrijtuig zonder geldige redenen gebruiken. (N.B.Een diefstal vrijwaart de WAMverzekeraar evenwel niet altijd. Met name niet indien naast de bestuurder, ook de bezitter of houder van het gestolen motorrijtuig aansprakelijk is wegens het uit zorgeloosheid aan de dief gelegenheid tot het rijden verschaffen. Uitgesloten mag worden schade aan zaken die door het schadeveroorzakende motorrijtuig worden vervoerd, behoudens beroepsmatig vervoerd. Ook kan worden uitgesloten de aansprakelijkheid voor schade toegebracht aan de bestuurder van het motorrijtuig dat het ongeval veroorzaakt. Door een motorijtuig veroorzaakte schade tijdens een wedstrijd mag worden uitgesloten.
MOGELIJKHEDEN VERZEKERAAR
• Verhaalsrecht WAM jegens verzekerde Het verhaalsrecht van de WAM-verzekeraar wordt geregeld door artikel 15 WAM. De verzekeraar die ingevolge de WAM de schade van een benadeelde geheel of ten dele heeft vergoed, ofschoon de aansprakelijkheid voor die schade niet door een met die verzekeraar gesloten verzekering was gedekt, heeft voor het bedrag van de schadevergoeding verhaal op de aansprakelijke persoon.
SLOT
Bedankt voor uw aandacht
