PIANOo-lunch Den Haag: 27 oktober 2009
Stand van Zaken duurzaamheidscriteria Machiel van Dalen SN-programma Duurzame Bedrijfsvoering Overheden
Waarom duurzaam inkopen?
• • •
Overheden goede voorbeeld : Practise what you preach! > 50 miljard per jaar: Grote marktinvloed Stimulering duurzame productie, verlaging prijzen duurzame producten
•
Uitkomsten onderzoek DHV naar bijdrage duurzaam inkopen o.a.: -
CO2 reductie 3 Mton Besparing van circa 20% op de totale eigen energie-inkoop van de overheid Ook bij private partijen groeit belangstelling DI
Wat is duurzaam inkopen?
•Bij duurzaam inkopen gaat het om het toepassen van milieu- en sociale criteria bij de inkoop van goederen en diensten. •Ingekochte goederen en diensten moeten voldoen aan bepaalde milieu- en sociale criteria.
Programma Duurzaam Inkopen
• Onder coördinatie van VROM • Samen met andere ministeries, IPO, VNG & UvW • Bovenwettelijk instrument • Uniforme criteria • Toepasbaar op alle uitgaven • Toepasbaar bij verschillende ambitieniveaus • Externe profilering
Welk ambitieniveau hebben de criteria als vertrekpunt?
• • • •
Eisen zijn zo ambitieus mogelijk, maar: Voldoende aanbod voor vraag morgen Overall geen substantiële meerkosten Selectie
• Wensen gaan een stap verder • • • • •
Maar denk ook aan: Aandachtspunten Eigen criteria Aanbestedingsvormen Innovatiegericht inkopen
Wat betekent x% in 2010? • Eisen toepassen • Vanaf 1 januari 2010 in publicaties • X% van het inkoopvolume waarvoor eisen bestaan • Wijzigingen criteria na 1 januari tellen niet mee • Uitzonderingen tellen niet mee • Eigen eisen met zelfde ambitie tellen wel mee • Monitor 2010: breed
Wat is er onlangs gewijzigd aan de criteria?
• Focus minister VROM juli 2009: • Voldoende directe milieuwinst • Niet beter via andere instrumenten of lokale afwegingen • Minder detail, meer functioneel • 45 criteriadocumenten • Wijzigingenblad per productgroep • Wijzigingenoverzicht op website
45 productgroepen Samenvoegingen • Reiniging kleding en bedrijfskleding • Reproductieapparatuur en tonercartridges • Aangepast vervoer en leerlingenvervoer • Mobiele werktuigen inkoop en uitbesteding • Kunstwerken en waterbouwkundige constructies • Transportdiensten, beveiliging en verhuisdiensten •
Andere invulling gegeven aan productgroepen waarvoor uitsluitend aandachtspunten waren geformuleerd “tips’’
Dienstauto’s
• Personenwagens beschikken over energielabel A of B. • Alle voertuigen voldoen aan de Euro 4-norm (een Europese norm voor voertuigen op het gebied van de uitstoot van schadelijke stoffen). • Dieselvoertuigen hebben een voorziening voor beperking van emissie van fijn stof (roetfilter of vergelijkbaar). • De dienstauto’s zijn voorzien van een duidelijk zichtbare indicator voor het brandstofverbruik. • Alle voertuigen hebben stille banden.
Voorbeelden wijzigingen in productgroepen
• • • • •
Het Nieuwe Rijden Opleidingseisen Veiligheidseisen Milieumanagementsystemen Vervoersmanagementmaatregelen
Wat wijzigt er nog aan de criteria? • • • • • • •
Sociale criteria N.a.v. commentaar op focusactie Regulier onderhoud Herzieningen Doorontwikkeling GWW Internationale criteria En in de toekomst ...
Hoe zit het met sociale criteria? • Arbeidsnormen, mensenrechten, eerlijke handel • Geen risico > eigen verklaring • Keteninitiatief > lidmaatschap • Wel risico > inspanningsplicht • • • • • •
Inkoper: Publicatie High trust Oordeel over documenten Omgaan met signalen Overleg – onderzoek – sancties
Hoe zit het met Europese criteria?
• • • •
50% in 2010 10 productgroepen, 10 concept Basis en aanvullend niveau Deels gelijk, deels bestuderen, deels afwijzen • Voor NL inkoper één plek • Kaders in ontwikkeling • Monitoring
Soorten criteria •Eisen – Leverancier: Geschiktheidseisen – Product of dienst: Minimumeisen De duurzaamheidslat (monitor) •Gunningscriteria: – Leverancier: Selectiecriteria – Product of dienst: Gunningscriteria Stimuleren koplopers in markt en faciliteren van gemotiveerde inkoper •Contractbepalingen •Aandachtspunten
Openbare verlichting Eisen: • Bij nieuwbouw en volledige vervanging: de installatie heeft ten minste energielabel D (zoals beschreven in ‘Handleiding energielabelling openbare verlichting’, april 2009). • Dimbare verlichting langs verkeerswegen. • Installaties in woon- en verblijfgebieden zijn technisch geschikt om gedimd te worden. • Reclameverlichting is energiezuinig en voldoet aan vastgestelde eisen (beschreven in het criteriadocument). Wensen: • Duurzaam ontwerp waaruit blijkt hoe de leverancier invulling geeft aan energiezuinigheid, de beperking van lichthinder en duurzaam materiaalgebruik. Dit geldt zowel voor openbare verlichting als voor lichtreclame.
Instrumenten Bouw
Bepaling milieuprestatie gebouw met behulp van instrumentaria • Prestatie-instrumenten: Integratie in Breeam (EU) – Greencalc – GPR Gebouw • EPBD richtlijn: – Energielabeling – Ontwikkelingen EPC: • Per 01-01-’11: één norm voor de energieprestatie van alle woningen en gebouwen (inclusief ruimtelijke gebiedsgerichte energieaspecten) ---> EPG
Zijn we nu klaar?
Nee, duurzaamheid is dynamisch •Herzieningsfase •Vernieuwingsproces Meedenken? •Stakeholdersconsultaties •Uw ervaringen doorgeven
Criteriaontwikkeling: het vervolg
• Start 16 herzieningstrajecten: o.a. Schoonmaak, Elektriciteit, Catering, ICT Hardware, Tonercartridges, Transport (8x) • In 2010 ook aantal herzieningen gepland • Proces: meer betrokkenheid stakeholders • Na 2010: nieuw proces en mogelijk andere uitgangspunten
Kenmerken Bouw en GWW • Vaak unieke objecten en locatie specifiek Werken, diensten en leveringen • Meerdere fasen die al dan niet worden aanbesteed: Initiatief, Plan, Ontwerp, realisatie, beheer/onderhoud, reconstructie/renovatie, sloop • Grote diversiteit in aanbestedingproces Product (traditioneel / bestek) vs Functioneel (geïntegreerd/ prestaties) • Grote diversiteit in “uitvraag” of uitvoering binnen eigen organisatie • Grote diversiteit in ervaring en kennis met Dubo GWW • Integraal LCA-Instrument DuboCalc voor GWW nog niet gereed
Vernieuwingsproces GWW Organisatie: Samenwerking Grote opdrachtgevers en markt RWS: (Prorail, Waterschappen, Defensie, Bouwend Nederland, ONRI. Probleem: duurzaamheidscriteria in nieuwe aanbestedingsprocessen (bijvoorbeeld, design & build / functionele specificaties) Inhoud: - Hoe focus aanbrengen in duurzaamheidsthema’s / projecten - Geen RAW (traditionele aanbestedingsvorm) - Innovatie: focus aanbrengen + belemmeringen inventariseren - Mogelijkheden planfase verkennen - Instrumentontwikkeling (dubocalc, CO2 prestatieladder, e.a.) - Leren van de uitvoeringspraktijk (wat werkt wel en wat niet!) - Samenwerking in uitvoering
Verzamelen praktijkvoorbeelden
Openbare Verlichting Gemeente Tilburg • C2C concept: recycling systeem lantaarnpalen Oude innemen, recyclen en CO2 compensatie gebruikte energie (samenwerkingsverband Philips). • LED verlichting: wijk Zorgvlied Intensiteit verlichting naar beneden (CosmoPolis verlichting met CitySpirit LED armaturen van Philips) en toename aantal lichtpunten: aangenamer en veiligere wijk, toename sociale veiligheid (sociale aspect) Meer voorbeelden WWW.duurzameoverheden.nl en www.senternovem.nl/duurzaaminkopen/
Verzamelen praktijkvoorbeelden
• Aanbestedende dienst: Ministerie van Financiën, namens de Nederlandse staat • Jaar: 2009 • Thema: inkoop vervoer • Productgroep: post- en transportdiensten • Beschikbare download: bestek • Samenvatting: Het Ministerie van Financiën heeft een rijksbrede aanbesteding van buitenlandse post en het vervoer van goederen in binnen en buitenland afgerond. Hierin zijn zowel de duurzaamheidseisen als de gunningscriteria van de productgroepen post en transportdiensten opgenomen. • Meer voorbeelden www.duurzameoverheden.nl en www.senternovem.nl/duurzaaminkopen/
Stimuleren Duurzaam inkopen • Informatievoorziening inkooporganisaties – Diverse websites • www.minvrom.nl dossier Duurzaam Inkopen • www.senternovem.nl/duurzaaminkopen • www.duurzameoverheden.nl • www.senternovem.nl/duurzaamvastgoedportal/aanbesteding • www.duurzaamvastgoedportal.nl – Digitale nieuwsbrief Duurzaam Inkopen van SenterNovem – Duurzame Marktplaats van MVO www.marktplaatsduurzaaminkopen.nl/ – Bestekkenbibliotheek PianoO www.bestekkenbibliotheek.nl/ • Kennisbevordering door SenterNovem – Helpdesk SenterNovem – Presentaties – Hulpmiddelen (handleiding DI, zelfscan, praktijkvoorbeelden) – Kennisnetwerk Duurzaam Inkopen
Kennisnetwerk Duurzaam Inkopen
•
Voor iedereen die vanuit de overheid bezig is met duurzaam inkopen. Het kennisnetwerk bestaat uit deelnemers, bijeenkomsten, activiteiten en een digitaal platform op PIANOo-desk.
• • • • • •
Duurzaam Inkopen Algemeen Duurzaam Inkopen Borging Organisatie Duurzaam Inkopen Financiële Aspecten Duurzaam Inkopen Leveranciers Duurzaam Inkopen Specificeren Duurzaam Inkopen Toepassen bij GWW
Meer informatie en hulpmiddelen
www.senternovem.nl/duurzaaminkopen: Faq’s, Helpdesk (030-2393533)
Tenslotte Vragen?
