PETER HEERSCHOP

010

INGSSAMENWERKING jaargang 10 / 05-2

een uitgave van

KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKEL

WK-SPECIAL

MET

FOPPE DE HAAN / EYONG ENOH / PETER HEERSCHOP

/// INHOUD Supporter 38 COLOFON Het kwartaalblad Supporter wordt uitgegeven door het programma Sport & Ontwikkelings­samenwerking van NCDO (Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling). Meningen die in artikelen worden weergegeven zijn niet per definitie de meningen van het programma Sport & Ontwikkelings­samenwerking. Hoofdredactie: NCDO-programma Sport & OS (www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken en Marieke Timmer Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf, Utrecht (www.schrijf-schrijf.nl), Jens Middel Redactieraad: Frank van Eekeren, Helga van Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers Medewerkers: ANP, Marieke van Doggenaar, Espera Donnavousi, Ghislaine van Drunen, Eric de Frel, Anniek Hoekstra, IKON, Martjan Kuijt, Peter van der Mark, Jorrit Meulenbeek, Jens Middel, Loes Min, Ilvy Njiokiktjien, Oupa Nkosi, SCORE, Lucky Sindane. Redactieadres: NCDO, Tessa Kocken en Marieke Timmer Mauritskade 63 1092 AD Amsterdam T: (020) 568 87 88 E: [email protected] SSN 1562-7726 Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp (www.pirana.nl) Druk: Artoos (www.artoos.nl) © NCDO 2010. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voor­afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Coverfoto: Zuid-Afrika is klaar voor het WK: van de toernooiorganisatie tot de immer enthousiaste

18

supporters.

2

De 3e HELFT................. 4

Bezoektips ................. 30

Bezoektips.................. 10

Peter Heerschop ........ 33

De Oranje-indiaan . .... 13

Paul Rosenmöller . ..... 34

WK 2010-schema........ 24

De Voorbespreking..... 45

Africa Represent......... 26

De Wedstrijd .............. 46

Oranje Trophy............. 29

De Libero ................... 47

6 40 Foppe de Haan ‘Er zijn nog altijd mensen die geloven dat dit land het WK niet kan organiseren.’ Aldus één van Nederlands bekendste coaches vanuit Zuid-Afrika, waar hij ­voetballers opleidt.

Ticketnood! Sommige Zuid-Afrikanen sparen zich het eten uit de mond. Anderen stelen geld of stellen belangrijke aankopen uit. Alles in de hoop ooit een WK-ticket te kunnen kopen.

Gierende koorts Van Europa tot Azië, van Latijns-Amerika tot Australië: de hele wereld kijkt uit naar het WK. En de Zuid-Afrikanen? Die gaan zich straks massaal ziek melden.

6

37

14 37

Enoh en Stekelenburg De middenvelder en keeper van Ajax staan in juni weer op één veld. Maar niet voor hetzelfde team. Kameroen hoopt vurig op een stunt: Oranje verslaan.

40

3

// DE 3E HELFT

Supporter van Zuid-Afrika:

ook ná het WK

Waarschijnlijk denk je bij ‘de derde helft’ aan gezelligheid na een voetbalwedstrijd. Maar De 3e HELFT is ook een initiatief rond het WK Voetbal. Doel: ervoor zorgen dat de goede impact van het toernooi op Zuid-Afrika blijvend is. Jij kunt daarbij helpen! Voor de eerste keer in de geschiedenis organiseert een Afrikaans land het WK Voetbal. De hele wereld is in juni getuige van de grote liefde die dit continent voor sport heeft – en vooral voor voetbal. De 3e HELFT focust de publieke aandacht op lokale sportprojecten die deze sportliefde structureel inzetten voor een betere maatschappij. Die duurzame projecten versterken gemeenschappen en bieden mensen zinvolle kennis en ervaring. Bijvoorbeeld op het gebied van leiderschap, organisatievermogen, emancipatie en hiv/ aidsbestrijding. Jouw keuze Het WK Voetbal is voor Zuid-Afrika een positieve ervaring. Dat moet het blijven, ook ná 2010. NCDO draagt daaraan bij met De 3e HELFT. Bijvoorbeeld door Nederlandse clubs aan te sporen een vriendschap aan te gaan met een club in Zuid-Afrika (‘Clublinking’). Of door young professionals enthousiast te maken over een wedstrijd waarin zij hun creatieve ideeën kwijt kunnen (‘Changing lives through football’). En niet te vergeten: door mensen de kans te geven om speciaal geselecteerde projecten te steunen. Of je nu een bedrijf, afdeling, sportteam of individu bent, via de site van De 3e HELFT kun je een bedrag naar keuze overmaken. Het gaat in alle gevallen om initiatieven die hun kwaliteit en effectiviteit bewezen hebben. Jouw WK Welke vorm je ook aan je betrokkenheid wilt geven, via De 3e HELFT help je mee aan een duurzame ontwikkeling van Zuid-Afrika. Ga dus snel naar de website en maak van het WK wat jij wilt: een blijvend succes! Lees meer op www.de3ehelft.org en via Twitter: @de3ehelft.

4

5 tips om zelf te scoren  teun via De 3e HELFT een sportproject in Zuid-Afrika. 1. S Ontdek welk project geschikt is via de online matchmaker. Ga naar www.de3ehelft.org/projecten. 2. Link jouw sportclub aan een club of maatschappelijk sportproject in een ontwikkelingsland. Ga naar www.clublinking.nl. 3. Bedenk een innovatief idee voor een maatschappelijk sportproject. Lees meer op pagina 46! Ga naar www.3ehelft.org/nl/challenge-2. 4. Neem een gratis abonnement op het kwartaalblad Supporter. Ga naar de achterkant van dit nummer, of ga naar www.sportdevelopment.org > Supporter. 5. Bezoek één van de speciale activiteiten van SCORE tijdens het WK in Zuid-Afrika. Zie pagina 10. Ga naar www.score.org.za.

5

// INTERVIEW Foppe de Haan in Zuid-Afrika

‘HIER KAN IK HET

VERSCHIL ‘Je ziet het aan de volle stadions. De uitzinnige supporters. De passie waarmee mensen over wedstrijden praten. Voetbal is voor Zuid-Afrikanen ongelofelijk belangrijk. Dat het WK in hun land is, is dan ook een droom die uitkomt.’ Aan het woord is Foppe de Haan, trainer van Ajax Cape Town en ambassadeur voor SCORE.

6

IMPACT OP ZUID-AFRIKA ‘De blanken hebben rugby, de zwarten voetbal. Zo is het al tijden in het nog steeds verdeelde Zuid-Afrika. Toen het land in 1995 het WK Rugby won, viel de scheidslijn tussen blank en zwart even weg en vierde iedereen feest. Het WK Voetbal van nu zou diezelfde impact kunnen hebben. Niet dat ik Zuid-Afrika de beker zie winnen, maar de bevolking kan zich wel als één man achter het nationale team scharen. Ook als dat niet gebeurt, zal het WK trouwens iets goeds nalaten. De fantastische nieuwe stadions. De geweldig verbeterde infrastructuur. En een boost voor het imago van Afrika, in het bijzonder Zuid-Afrika. Een succesvol WK is het beste middel tegen de vooroordelen uit het Westen. Er zijn daar nog steeds mensen die denken dat Zuid-Afrika dit evenement niet kan organiseren.’

Bafana Bafana, het nationale team. Zij worden overspoeld met vragen als ze terugkomen van trainingskampen. “Wat hebben jullie allemaal gedaan?” Mijn jongens zijn erg leergierig. Ik stimuleer dat ook. Als er een Champions League-wedstrijd is geweest, vraag ik: “Heb je gekeken? Wat vond je van het spel?” Aanvankelijk waren ze verbaasd dat ik het gesprek met hen aanging. Ze waren gewend aan trainers die op een afstand kijken hoe het gaat. Nu beginnen ze te begrijpen dat ik weliswaar de baas ben, maar wel dicht bij ze sta.’ IMPACT OP FOPPE ‘De jongens met wie ik nu werk zijn jong. Sommigen zijn pas vanaf hun 11e naar school gegaan. Die hebben nooit >>>

MAKEN'

Tekst: Loes Min. Foto’s: ANP.

IMPACT OP DE JEUGD ‘Mijn spelers hebben het steeds vaker over het WK. Dat zal alleen maar meer worden zodra de deelnemers arriveren, de trainingen bezocht kunnen worden en de wedstrijden op tv te volgen zijn. Of elk van hen ook wedstrijden zal bijwonen, weet ik niet. Treurig genoeg geldt voor de meeste Zuid-Afrikanen dat tickets te duur zijn. Wel spelen twee jongens van Ajax Cape Town in

7

// INTERVIEW Foppe de Haan in Zuid-Afrika geleerd verder te kijken dan hun neus lang is. Ik heb geleerd om geduldig met hen om te gaan. Als je zo’n jongen te snel allerlei technieken en tactieken wilt leren, dan werkt dat niet. Je moet eerst contact zoeken, ze volwassen maken, ze ontwikkelen. Pas als ze wat weerbaarder zijn en niet onzeker of verontwaardigd reageren op kritiek, kun je voorzichtig aangeven waarin ze zich nog kunnen verbeteren. Als ze als mens groeien, hebben ze meer mogelijkheden om een betere sportman te worden. Dat vind ik het mooie aan het werk hier: ik kan op een heel persoonlijk niveau verschil maken.’

‘Sommige jongens hebben nooit geleerd verder te kijken dan hun neus lang is’

IMPACT OP COMMUNITIES ‘Ik probeer niet alleen als trainer verschil te maken. Zo ben ik ook ambassadeur van SCORE. Deze ontwikkelingsorganisatie zet tijdens het WK een minivoetbaltoernooi op in dorpen en townships: de SCORE Cup [zie pagina 10, red.]. De finale wordt een dag voor de echte WK-finale gespeeld. Maar SCORE richt zich op meer dan alleen voetbal. Ze laat kinderen ook volleyballen, basketballen en “netballen”, wat een soort korfbal is. Of ze organiseert een estafetteloop waarbij kinderen onderweg vragen moeten beantwoorden over aids. Na de estafette worden de antwoorden in een kringgesprek besproken. Dat werkt fantastisch. Het helpt de kinderen om veel bewuster met het onderwerp om te gaan. Sport is voor SCORE een middel om de kinderen te bereiken met belangrijke voorlichting. En om ze te laten ontdekken dat als je samen dingen doet, je vaak meer kunt bereiken dan als je ze alleen doet.’ IMPACT OP TOWNSHIPS ‘Als SCORE-ambassadeur bezocht ik vijf jaar geleden de township Dijsseldorp. Ze waren daar toen bezig een sportvereniging op te richten. Er waren betonveldjes aangelegd en er was iemand die de veldjes zou onderhouden. Ik keek ernaar en dacht: ‘Leuk dat jullie zo enthousiast zijn, maar dit wordt niets.’ Nog niet zo lang geleden was ik er weer. En wat ik zag was fantastisch.

8

Het betonveld zag er goed uit en er stond een stadionnetje met een echt veld. Op zondagmiddag zaten mijn vrouw en ik daar te kijken naar een voetbalwedstrijd. Ik was echt diep onder de indruk! Waarom het daar is geslaagd? Een aantal mensen heeft de schouders eronder gezet. Zij geloofden erin, werden door de provincie erkend en kregen het voor elkaar. Ze zagen dat hun inzet resultaat had en kregen zelfvertrouwen. Al snel gingen zij zich overigens ook met andere zaken bemoeien zoals wegen, sanitair en riolering. Dat tilt nu het niveau van de hele gemeenschap omhoog.’ •••••••••••••• Lees meer over SCORE: www.score.org.za en pagina 10.

9

// BEZOEKTIPS

REIS VER 1 BEKIJK DE SCORE CUP Stel: je gaat voor het WK naar Zuid-Afrika. Dan breng je daar natuurlijk veel tijd door op de tribunes. Maar wil je ook het land achter de stadions en toeristenzones zien? Bezoek dan een project van SCORE, één van de partners van De 3e HELFT. SCORE is een internationaal erkende organisatie die sport inzet om kinderen in Zuid-Afrika een beter leven te geven. Ze doet dat op tal van manieren. Op deze pagina’s enkele voorbeelden: niet alleen inspirerend en een bezoekje waard, maar – indien je dat wilt – ook nog eens makkelijk vanuit Nederland te steunen!

Tekst: Anniek Hoekstra en Jens Middel. Foto: SCORE.

SCORE: De organisatie De SCORE Cup is de kernactiviteit van de speciale WK-campagne ‘SCORE for 2010’. SCORE ziet in het WK dé manier om aandacht te vragen voor de positieve invloed van sportprojecten op kinderen. Het is die invloed die de organisatie sinds haar oprichting in 1991 nastreeft. Aanvankelijk alleen in Zuid-Afrika, maar inmiddels ook in Zambia, Namibië en Lesotho. Sinds enkele jaren heeft SCORE bovendien een Nederlandse tak. Deze werft fondsen en enthousiasmeert Hollandse sportprofessionals hun kennis te delen met Zuid-Afrikaanse collega’s. Ook laat dit deel van de organisatie Nederlanders de kracht van Afrika, sport en Afrikaanse initiatieven zien. Zo is het nu bezig een Cup of Heroes (zie pagina 12) in Nederland op te zetten. Er is behoefte aan zo’n project en Nederland kan daarbij veel leren van de Zuid-Afrikaanse ervaring. Lees meer over SCORE! Ga naar www.score.org.za.

10

Zodra het eerste fluitsignaal van het WK Voetbal klinkt, gaat in Zuid-Afrika eveneens de ‘SCORE Cup’ van start. Niet in de imposante stadions, maar erbuiten: in de rurale gemeenschappen. 32 teams van jongens en meisjes zullen hier in het klein het WK-schema naspelen. Hun finale is de dag vóór die van het grote toernooi. SCORE bedacht de SCORE Cup om ook mensen die niet de mogelijkheid hebben om speelsteden en stadions te bezoeken, deel te laten hebben in de WK-vreugde. Het evenement wordt georganiseerd door lokale sportraden, onder begeleiding van SCORE. Deze begeleiding bestaat onder andere uit het trainen van Youth Leaders, jongeren uit de gemeenschappen zelf. Zij nemen de uitvoering van de SCORE Cup-organisatie op zich. Ze hebben van SCORE workshops gehad rond thema’s als leiderschap, emancipatie en sportmanagement. Bezoekers uit het buitenland zijn van harte welkom om langs te komen. Om samen naar de SCORE Cup te kijken, te dansen en te eten, en als het even kan een potje te voetballen. Jij kunt dit project steunen! Bijvoorbeeld door alleen of met een groep een SCORE Cup-team te sponsoren. Via een interactieve website kunnen jullie dan de prestaties van je SCOREteam bijhouden. Meer weten? Of geïnteresseerd in de mogelijkheid om zelf de SCORE Cup te bezoeken? Mail dan Amarins Sijbesma van SCORE Nederland: [email protected].

DER

DAN DE STADIONS

2 VOLG DE VRIJWILLIGER

3 HELP DE HELDEN

Bij SCORE leren speciaal geselecteerde vrijwilligers de kneepjes van het sporteducatievak. Deze vrijwilligers komen uit alle windstreken, maar vooral uit landen op hetzelfde continent. Vorig jaar waren bijvoorbeeld twintig van de dertig geselecteerden Afrikaans. De rest bestond onder andere uit Noren en Nederlanders. Onder leiding van de lokale sportraad van een gemeenschap, en met begeleiding van professionele trainers, verzorgen de vrijwilligers sportlessen op scholen en organiseren ze competities. Bovendien geven ze vele honderden kinderen trainingen en workshops. Niet alleen over sport, maar (tussen het sporten door) onder meer ook over een gezonde leefstijl, de gevaren van onveilige seks, eerlijke verhoudingen tussen man en vrouw en sportmanagement. Zo krijgen de kinderen de kans om op te groeien tot sterke volwassenen: rolmodellen die een bijdrage leveren aan hun eigen gemeenschap. Het SCORE-project ‘South African Volunteer’ is een variant op deze inzet van vrijwilligers. Hierin werkt een Zuid-Afrikaanse vrijwilliger een jaar lang in een SCORE. Hij of zij assisteert de lokale sportraad bij het uitvoeren van sportactiviteiten, en SCORE-trainers bij het geven van workshops.

Was de SCORE Cup nog een lokaal toernooitje, SCORE staat ook aan de basis van de Cup of Heroes. Hierin strijden elk jaar teams uit heel zuidelijk Afrika om de prestigieuze heldenbeker. Om in Zuid-Afrika drie dagen lang te kunnen excelleren, doorlopen de spelers eerst trainingen en selectierondes. Bovendien worden niet alleen hun sportieve talent en doorzettingsvermogen aangesproken. In de Cup of Heroes krijgen teams ook een beoordeling voor hun fair play (hoe open en tolerant gaan spelers met elkaar en andere teams om?), cultuur (wat kunnen ze op het vlak van zang en dans) en buurtproject (welke ideeën en activiteiten hebben ze om hun woonomgeving te verbeteren?).

DOELEN van het project ‘South African Volunteer’: • Meer sportende kinderen (6.000 kinderen); • Meer sport op scholen (6 scholen); • Beter leiderschap en organisatievermogen van jongeren; • Een groter bewustzijn onder kinderen van de gelijkheid tussen man en vrouw. Zoals het besef dat meisjes net zo goed mogen deelnemen aan sportactiviteiten als jongens.

DOELEN: • De Cup of Heroes toegankelijk maken voor zoveel mogelijk jongeren uit zoveel mogelijk landen; • Samenwerken met andere organisaties, zodat niet alleen de communities waar SCORE werkt meedoen. Jij kunt dit project steunen. Bijvoorbeeld door Afrikaanse teams die het geld voor de reis naar Zuid-Afrika niet bijeen kunnen sprokkelen, een kleine bijdrage te sturen. Ga naar www.3ehelft.org/projecten en ontdek hoe!

Jij kunt dit project steunen. Ga naar www.3ehelft.org/projecten en ontdek hoe!

11

// BEZOEKTIPS

SCORE: De deelnemer

SCORE: De professional

‘Ik ben altijd een echte fanatiekeling geweest. Als ik iets aanpak, ga ik er vol voor. De Nederlandse SCORE-professionals die hun kennis hier kwamen overdragen, gaven me de motivatie om een team te vormen die zich bezighield met drama, poëzie, dans en sport. Ik werd bovendien lid van Active Youth in Action, een door SCORE opgerichte SCORE-organisatie. Daar leerde ik meer over de rol die sport kan hebben in de ontwikkeling van personen en gemeenschappen. Inmiddels ben ik dankzij SCORE een rolmodel in mijn SCORE. Als jongeren voor een uitdaging staan, kloppen ze bij mij aan voor advies. Ik ben er trots op dat ik deze rol mag vervullen.’ - Songelwa Sicuku

‘Waarom ik workshops en trainingen voor SCORE geef? Omdat ik heb gezien dat sport mensen kan samenbrengen en levens kan veranderen. Als sport een structureel onderdeel uitmaakt van een gemeenschap, bijvoorbeeld door toernooien of competities, dan doet dat echt wonderen voor die SCORE. Helaas ontbreekt het op veel plekken nog aan de kennis en vaardigheden om dit soort activiteiten te organiseren. In mijn cursussen leer ik mensen hoe ze dat kunnen doen.’ - Eric Makando, SCORE-trainer in Limpopo

12

// VOETBALPLAATJE

Tekst: Loes Min. Foto: Archief Hindriks

'ZONDER TROMMEL' Een plaatje uit het plakboek van Gerard ‘De Oranje-indiaan’ Hindriks (59). Dit jaar laat hij nieuwe foto’s van zichzelf maken, vertelt hij. In Zuid-Afrika.

‘Ik ga ze allemaal zien. Alle wedstrijden van Oranje. Ik reis met mijn camper van stad naar stad en zal er staan, op de tribunes. Zonder mijn grote trommel, ditmaal, want dat houdt mijn rug niet meer. Maar wel met een nieuwe tooi. Natuurlijk, wat

denk jij dan? Ik heb sinds 1988 maar 23 partijen van Oranje gemist. Nu het WK voor het eerst in Afrika is, wil ik er zéker bij zijn. Dat is toch wel heel bijzonder. Al hadden ze het geld waarmee stadions zijn gebouwd van mij ook aan de bevolking mogen geven. Die heeft het volgens mij harder nodig.’

13

// ACHTERGROND Het WK voor Zuid-Afrikanen

Het WK Voetbal mag dan in hun land zijn, dit jaar, voor de meeste Zuid-Afrikanen blijft het een toernooi op tv. De wedstrijdkaarten zijn vrijwel onbetaalbaar voor hen. Sommigen sparen zich het eten uit de mond, stelen geld of stellen belangrijke aankopen uit, in de hoop zo toch aan een ticket te komen. Tekst: Espera Donouvoussi. Vertaling: Jens Middel. Foto’s: ANP..

Geld willen Dagdromers te over in de aanloop naar het WK. Mensen die een succesvol bedrijf willen runnen, zien in de voetbalfans die straks Zuid-Afrika overspoelen een ideale groep om geld aan te verdienen. Anderen kijken – uit zowel voetballiefde als historisch besef – uit naar de data waarop voor het eerst in de geschiedenis de beste spelers ter wereld op Zulu-grond hun magie vertonen. Maar wat de droom ook is, iedereen wil het WK van zo dichtbij mogelijk meemaken. Het liefst ook ín de stadions.

14

GEEN GELD TICKET

VOOR EEN

En daar ligt een probleem. Want maar een klein deel van de bevolking kan zich de prijs van wedstrijdtickets permitteren. Zelfs sinds die kaarten in februari 30 procent goedkoper werden, omdat FIFA-baas Blatter door de teleurstellende verkoopcijfers vreesde dat de stadions anders leeg zouden blijven. Geld stelen Misschien zijn de Zuid-Afrikaanse jongeren, van wie velen hopen op een toekomst als profvoetballer, nog wel het meest gebrand op een tribuneplaats. Een plek waarvandaan ze op slechts tientallen meters afstand ’s werelds voetbalsterren >>>

15

kunnen zien. Neem de jonge spelers van Sithole FC, een voetbalclub in de township Tembisa, vlakbij Johannesburg. Zij zijn al maanden bezig met het sparen van geld en het vragen van giften om een ticket te kopen. ‘Sommigen stalen helaas ook geld van een oom of zo’, vult Sithole FC-coach Andrew Pule aan. Om daar meteen aan toe te voegen dat hij hen daar niet toe aanzette. ‘En degenen die erop betrapt zijn, hebben afscheid moeten nemen van onze voorbeeldige club.’ Geld sparen De 12-jarige Sithole-speler Lulu kwam niet in de verleiding om te stelen. Zijn oom gaf hem geld toen hij erom vroeg. ‘Alleen was dat nog niet genoeg voor een kaartje’, zegt Lulu. ‘Dus hielp hij me andere familieleden om een donatie te vragen. Uiteindelijk wist ik 250 rand (ruim 25 euro) bij elkaar te sprokkelen: genoeg om met mijn teamgenoten naar het stadion te gaan.’ Eén van die teamgenoten is aanvoerder Sibusio: ‘Ik wil Drogba heel graag van vlakbij zien voetballen, in plaats van op een tv-scherm. Ik ben nieuwsgierig hoe het zal zijn in het grote stadion en kijk ernaar uit om te kunnen zeggen: ‘Ik was erbij!’ Mijn ouders wilden me daar geen geld voor geven. ‘Dat is geld waarvan je ontbijt’, zeiden ze. Dus besloot ik niet meer te

‘IK GA LIEVER NAAR EEN WK-WEDSTRIJD DAN DAT IK ZO'N JAS KOOP, OOK AL HEB IK DIE NODIG.’ 16

// ACHTERGROND Het WK voor Zuid-Afrikanen

ontbijten en zo te sparen. Als ik door ’s ochtends het eten over te slaan naar Drogba kan, dan is dat echt geen moeilijke keuze.’ Geld verdienen Ook Thabiso, een 12-jarige teamgenoot van Lulu en Sibusio, moest voor zijn ticket een basisbehoefte opgeven. Niet eten, maar kleding: een warme jas voor in de winter. ‘Ik ga liever naar een WK-wedstrijd dan dat ik zo’n jas koop, ook al heb ik die nodig.’ Het is tekenend voor de manier waarop voetbal – en in het bijzonder dit WK – beleefd wordt in Zuid-Afrika, zegt ook coach

Andrew Pule. Hij wijst ook op het belang voor zijn pupillen om wedstrijden te zien. ‘Professionele spelers van zo dichtbij zien spelen: dat kan mijn jongens motiveren om de drive en liefde vast te houden voor wat ze doen. Sporten helpt hen vooruit. Ze ontwikkelen er fysieke en mentale discipline mee. Dat heeft directe impact op hun schoolresultaten en leidt er voor sommigen wellicht ooit toe dat ze hun geld als profvoetballer zullen verdienen. Waarom niet? Afrikaanse sterren als Drogba, Eto’o en Pienaar gingen hen voor. Hen in een stadion zien spelen is belangrijk voor mijn jongens. Het laat hen zien wat er mogelijk is. Met hard werken kán hun droom uitkomen.’ ••

17

// FOTOREPORTAGE ‘Grote schoonmaak’ rond Greenpoint Stadium

De gemeenteraad van Kaapstad is tevreden. Het imposante Greenpoint Stadium is af. En de voorbereidingen op de toeristenstroom rond dit stadion, zijn in volle gang. Het verwijderen van daklozen lijkt daar een onderdeel van. Of is het toeval dat die ineens zijn verdwenen? Tekst: Jorrit Meulenbeek. Foto’s: Ilvy Njiokiktjien.

KAAPSTAD, JULI 2007 – Onder de bomen op het grasveld staan kleine groepjes daklozen bij elkaar. In winkelwagentjes verzamelen ze glazen flessen, blikjes en papier, om tegen een kleine vergoeding te verkopen voor recycling. Het is een koude winterdag. ‘Dit is wat we doen om warm te blijven’, verontschuldigt een van de vrouwen zich, terwijl ze een joint opsteekt. Op de achtergrond wordt gebouwd aan het Greenpoint Stadium. Kosten: ruim 4 miljard rand, 400 miljoen euro. ‘Kyk hoeveel geld vir die paar ure dat hulle hier gaan wees’, verzucht Katrina Cupido (43). En ondertussen besteedt de gemeente volgens haar geen cent aan de daklozen van de stad. ‘Vir ons het hulle niks gedoen nie.’ Toch is het niet zo dat die gemeente niets doet. Al jaren probeert ze daklozen uit het straatbeeld te verwijderen. Door ze terug te brengen naar hun geboorteplaats, of onder te brengen in een opvanghuis. Maar dat is niet voor iedereen een oplossing. Thelma Hoffman (51) kon niet >>>

18

19

// FOTOREPORTAGE

20

21

omgaan met de beperkingen van de nachtopvang. ‘Ik leef liever mijn eigen leven.’ Iedereen weet: als straks de bezoekers voor het WK komen, moeten deze mensen hier weg zijn. ‘Misschien komt J.P. Smith ons wel vermoorden in onze slaap’, lacht Marilyn Davids (34), verwijzend naar het raadslid dat verantwoordelijk is voor het Greenpoint-gebied. Gertruid Jacobs (48) is het er wel mee eens als ze straks weg moeten. ‘We maken het vies hier. Weggestuurd worden is zelfs goed voor ons: ze zullen ons een thuis moeten bieden.’ ‘We kunnen er van alles van vinden, maar het maakt geen verschil. Misschien ben ik in 2010 al wel dood.’ Marilyn Davids lacht er wrang bij. ‘Ach, dromen kan nooit kwaad natuurlijk. Misschien hangt er, als ik de dag na de World Cup wakker word, wel een bordje aan het stadion. Met de mededeling: “Daklozen, dit gebouw is nu voor jullie!”

22

KAAPSTAD, mei 2010 – Een schoonmaakoperatie. Gedwongen vertrek. Deportatie. Zo noemen critici het. De campagnes om daklozen uit het centrum te verwijderen zijn de laatste maanden geïntensiveerd. Veel van hen zijn overgebracht naar tijdelijke huisvestinglocaties als Blikkiesdorp, een sloppenwijk dertig kilometer buiten de stad. Humaan beleid, zegt de gemeente. Voor hun eigen bestwil. Niemand wordt volgens haar gedwongen. En dat het nu samenvalt met het WK, noemt ze puur toeval. •••

// FOTOREPORTAGE

23

24

25

AFRIKA REPRESENT! ZUID-AFRIKA: 'BAFANA, BAFAN A'

K 'de ontemamberoen: are leeuw en'

Coach: Carlos Alberto Parreira (Brazilië). Sterspelers: Aaron Mokoena (Portsmouth) en, indien zijn conflict met Parreira wordt bijgelegd, Benni McCarthy (West Ham United). De belofte: Kermit Erasmus (Excelsior). FIFA-ranking: #81. Prijzenkast: Mocht tot 1992 niet meedoen aan internationale toernooien, vanwege de apartheid. Won sindsdien de Afrika Cup (in 1996, als gastland) en de COSAFA Cup (in 2002, 2007 en 2008): het toernooi voor Zuidelijk Afrikaanse landen. WK-kwalificatie: Bafana Bafana (‘The Boys, the Boys’) plaatste zich automatisch, omdat Zuid-Afrika gastland is. Tot opluchting van de bevolking. Want hoewel het team het nog aardig deed in de Confederations Cup, verloor het daarna acht van de negen interlands en plaatste het zich niet voor de Afrika Cup. WK-voorspelling: Het niveau is tot nog toe onder de maat. En Zuid-Afrika zit in een poule met Frankrijk, Mexico en Uruguay – zeker niet de minsten. Toch is er hoop: gastlanden doen het vaak goed op WK’s.

26

Coach: Paul Le Guen (Frankrijk). Sterspelers: Samuel Eto’o (Inter) en Rigobert Song (Trabzonspor). De Belofte: Eyong Enoh (Ajax), zie pagina 40. FIFA-ranking: #20. Prijzenkast: Won de Afrika Cup in ‘84, ‘88, ‘00 en ‘02. Deed zes keer mee aan een WK, meer dan welk ander Afrikaans team dan ook. Beste WK-prestatie: de kwartfinale in 1990. WK-kwalificatie: Behaalde één punt in de eerste twee kwalificatiewedstrijden, wisselde van bondscoach, won vervolgens alles en eindigde bovenin de groep. WK-voorspelling: Zal in ronde 1 een hele kluif hebben aan Japan, Denemarken en vooral Oranje. Maar zal zich niet willen laten temmen, al was het maar omdat het thuisfront minstens een kwartfinaleplaats verwacht – net als in 1990.

// ACHTERGROND Op het allereerste WK Voetbal dat in Afrika wordt gehouden, geven zes Afrikaanse landen acte de présence. Uiteraard gastland Zuid-Afrika. Maar ook Kameroen, Ivoorkust, Ghana, Algerije en Nigeria. Hoe zullen zij het doen op het toernooi? Moeten voetballanden als Brazilië, Argentinië en Nederland zich zorgen maken?

Tekst: L

okaal M

GHANA: 'DE BLACK S TARS' Coach: Milovan Rajevac (Servië). Sterspelers: Stephen Appiah (Bologna) en Michael Essien (Chelsea). De Belofte: Matthew Amoah (NAC). FIFA-ranking: #27. Prijzenkast: Bereikte de Afrika Cup-finale acht keer, won er vier. Deed één keer eerder mee aan het WK: in 2006 bereikten de Black Stars de laatste zestien. Het team voor spelers tot 20 jaar won in 2009 het jongeren-WK. WK-kwalificatie: Was groepswinnaar en het eerste Afrikaanse land dat zich voor het WK 2010 kwalificeerde. WK-voorspelling: Eén van de beste en gevaarlijkste voetballanden, op het niveau van Ivoorkust. Ghana treft in de eerste ronde Servië, Australië en Duitsland. De Black Stars moeten zeker van de eerste twee kunnen winnen.

ondiaa

l.

IVOORKUSTTE: N' 'DE OLIFAN Coach: Sven-Goran Eriksson (Zweden). Sterspeler: Didier Drogba (Chelsea). De Belofte: Salomon Kalou (Chelsea). FIFA-ranking: #22. Prijzenkast: Hoewel Ivoorkust op dit moment het sterkste Afrikaanse team wordt genoemd, kan het nog op weinig successen bogen. Eenmaal won het de Africa Cup (1992) en zijn enige deelname aan het WK (2006) strandde al in de eerste ronde. WK-kwalificatie: Ivoorkust werd zonder moeite groepswinnaar. WK-voorspelling: Ivoorkust zit in de ‘poule des doods’. Het zal het moeten opnemen tegen Brazilië en Portugal. Alleen de wedstrijd tegen Noord-Korea zal een makkie zijn. Mocht Ivoorkust de eerste ronde overleven, dan is het een grote kanshebber voor de titel.

27

// ACHTERGROND

NIGERIA: 'DE SUPER EAGLES

'

ALGERIJE:OSSEN' JNV I T S E O W E 'D Coach: Rabah Saadane (Algerije). Sterspelers: Nahir Belhadj (Portsmouth) en Karim Matmour (Borussia Dortmund). De Belofte: Abdelkader Ghezall (Siena). FIFA-ranking: #31. Prijzenkast: Na ‘82 en ‘86 is dit het derde jaar dat Algerije op een WK speelt. De Afrika Cup is bekender terrein, met de jaren ‘80 als hoogtijdagen: tweede in ‘80, vierde in ‘82, derde in ‘84 en ‘88 en winst in ‘90. In ‘96, ‘00 en ‘04 bereikten de Algerijnen de kwartfinales. WK-kwalificatie: Op de laatste dag van het WKkwalificatietoernooi moest Algerije in de blessuretijd nog een tegengoal incasseren van aartsrivaal Egypte. Een nieuwe wedstrijd moest beslissen wie naar het WK mocht. Algerije won die beladen pot, waarin supporters elkaar met stokken te lijf gingen, met 1-0. WK-voorspelling: De woestijnvossen zitten in de poule met Engeland, de VS en Slovenië. Laatstgenoemde moet geen probleem zijn voor Algerije. De eerste twee zijn lastiger, maar Algerije kan verrassend goed uit de hoek komen en is dan ook zeker niet kansloos.

28

Coach: Lars Lagerbäck (Zweden). Sterspeler: Osaze Peter Odemwingie (Lokomotiv Moskou) en Nwanko Kanu (Portsmouth). De Belofte: Obafemi Martins (Wolfsburg). FIFA-ranking: #15. Prijzenkast: Nigeria won de All-Africa Games (‘73), de Afro-Asian Cup of Nations (‘95) en tweemaal de Afrika Cup (‘80 en ‘94). Op laatstgenoemd toernooi werd het land sinds 2000 vier keer derde. Het Olympische team won goud (‘96) en zilver (‘08). WK-kwalificatie: Nigeria wist zich maar moeizaam te plaatsen. Tunesië bleek het taaist, maar moest uiteindelijk met één puntje minder toch zijn meerdere erkennen in de Super Eagles. WK-voorspelling: Argentinië, Zuid-Korea en Griekenland. Dat zijn de drie landen waarmee Nigeria in de eerste ronde te maken krijgt. Winst tegen Argentinië zal een absolute stunt zijn. Maar Zuid-Korea en Griekenland verslaan, zou moeten kunnen. Voordeel voor de Super Eagles: in Zuid-Afrika wonen ontzettend veel Nigerianen, die hun land als twaalfde man zullen steunen. Bafana Bafana heeft wel eens een thuiswedstrijd tegen Nigeria gespeeld en kijkend naar de groengekleurde tribunes het gevoel gehad dat het een uitwedstrijd was.•••

// ORANJE TROPHY

Als een oranje lint trekken ze door Afrika: vijfenveertig reizigers in tweeëntwintig voertuigen. De auto’s en busjes vertrokken op 3 april uit Amsterdam en zullen nog vóór de poulewedstrijden van Oranje in Zuid-Afrika eindigen. Want daarvoor is deze karavaan 20.000 kilometer onderweg: om straks in het WK-gastland vanaf de tribune het Nederlands elftal toe te juichen. Niet dat alleen de bestemming telt: anders hadden de reizigers, die hun karavaan de Oranje Trophy noemen, wel een vliegtuig genomen. ‘Door te rijden, kunnen we de landen die we doorkruisen ruiken, zien, proeven en ervaren’, zegt Johan Roos, chauffeur van de enige cabrio van de karavaan. ‘We rijden soms 600 kilometer achter elkaar, maar stappen ook regelmatig uit. Zo bezoeken we in Afrika een zestal maatschappelijke sportprojecten die vergelijkbaar zijn met de projecten die De 3eHELFT steunt. Al met al maken we echt contact met de lokale bevolking. Net nog speelden we een potje voetbal

met wat kinderen, hier op een strand in Libië. Dat proberen we: in elk land zoveel mogelijk met mensen voetballen. En wanneer wij vervolgens doorrijden, onze ballen achterlaten. Zodat zij door kunnen doorspelen.’ •••••••••••••••• Volg de Oranje Trophy op www.oranjetrophy.nl en via Hyves (www.oranjetrophy.hyves.nl). Zie ook de reisblogs van één van de deelnemers op www.oranjetrophy.waarbenjijnu.nl.

Tekst en foto: Gijs Hardeman.

DOORRIJDEN!

29

// BEZOEKTIPS

REIS VER 1 STEUN DE SETTLEMENTS Stel: je gaat voor het WK naar Zuid-Afrika. Dan breng je daar natuurlijk veel tijd door op de tribunes. Maar wil je ook het land achter de stadions en toeristenzones zien? Bezoek dan een project van Stars in their Eyes of Respo International, twee partners van De 3e HELFT.

Stichting Stars in their Eyes is een Nederlands initiatief dat voetbal inzet voor sociale veranderingen in Zuid-Afrika. De organisatie maakt gebruik van twinning: één-op-één-samenwerkingsverbanden tussen Nederlandse en Zuid-Afrikaanse (sport)gemeenschappen. Stichting Respo International laat mensen met een handicap wereldwijd kennismaken met recreatief sporten en bewegen. Bijvoorbeeld tijdens de Sportsday for All in de buurt van Kaapstad.

De liefde voor voetbal heerst overal in Zuid-Afrika. Niet alleen in de steden waar de WK-wedstrijden worden gespeeld; zeker ook in achterstandswijken en rurale gebieden met informal settlements: gemeenschappen zonder voorzieningen. Zij leven vaak op afgelegen plekken waar niemand naar omkijkt. De Stichting Stars in their Eyes heeft op vijf van deze plekken een groep gemotiveerde voetbalcoaches getraind. Doel is om hier voetbal aantrekkelijker en toegankelijker te maken voor kinderen. Natuurlijk zijn er al jongeren die op structurele basis voetballen. Maar als het aan Stars in their Eyes en de coaches ligt, worden dat er zeker 30 procent meer. Niet alleen omdat sporten leuk is. De ervaring leert dat kinderen die consequent naar voetbaltrainingen komen, ook meer blijk geven van discipline en zelfvertrouwen, en minder snel terechtkomen in een negatieve spiraal van drugs, alcohol en criminaliteit. Jij kunt dit project steunen! Ga naar www.3ehelft.org/projecten en ontdek hoe. Wil je een Stars in their Eyes-project bezoeken? Neem dan contact op met de stichting via www.starsintheireyes.nl/contact.

Tekst: Anniek Hoekstra en Jens Middel.

30

DER

DAN DE STADIONS

Foto: Oupa Nkosi.

Stars in their Eyes Deze stichting werd opgericht in 2005 en is actief in 51 Zuid-Afrikaanse gemeenschappen. Stars in their Eyes stimuleert voetbal in sociaal-economisch achtergebleven gebieden. Niet alleen door materiaal beschikbaar te stellen, maar ook door de kennis en ervaring van lokale coaches te vergroten. Onder meer via het creëren van samenwerkingsverbanden tussen Nederlandse voetbalverenigingen en Zuid-Afrikaanse (sport) gemeenschappen. Twinning, noemt Stars in their Eyes het creëren van zo’n grensoverschrijdende vriendschap. Het aantal Nederlandse voetbalclubs dat samenwerkt met een Zuid-Afrikaanse partner staat inmiddels op 45. Die samenwerking manifesteert zich ook in een fysieke uitwisseling. Stars in their Eyes laat Nederlandse coaches naar Zuid-Afrika gaan, om daar sportieve en culturele kennis uit te wisselen. Ook Zuid-Afrikaanse coaches krijgen de kans een week lang naar Nederland te

komen. Niet alleen om hun Hollandse counterpart te ontmoeten. Ze volgen hier ook een trainerscursus. Dankzij tussenkomst van Stars in their Eyes zijn inmiddels 172 lokale voetbalcoaches getraind. Vaak maken deze mensen deel uit van de ‘armsten der armen’, maar zetten zij zich belangeloos in voor hun gemeenschap. Ongeveer 40.000 kinderen hebben baat bij hun trainingen. Zowel omdat ze fitter, gedisciplineerder en zelfverzekerder worden, als vanwege het feit dat de coaches hen ook life skills onderwijzen. Bijvoorbeeld op het gebied van hiv/aidspreventie, hygiëne en opvoeding. Meer weten? Ga naar www.starsintheireyes.nl.

31

// BEZOEKTIPS

2 STRIJD TEGEN STIGMA’S

RESPO INTERNATIONAL Deze stichting ontwikkelt en stimuleert wereldwijd sport- en bewegingsactiviteiten voor mensen met een handicap. Respo International vindt dat beweging van cruciaal belang is bij de sociale en fysieke revalidatie van mensen met een handicap beperking. Daarnaast gelooft de organisatie in ‘the joy of movement’: het belang van het plezier dat mensen hebben door te bewegen. Voor de Sportsday for All in Zuid-Afrika werkt Respo International samen met het Western Cape Rehabilitation Centre (WCRC): een gespecialiseerd revalidatiecentrum dat goed bekend staat in Zuid-Afrika. Het centrum biedt mensen met een lichamelijke handicap revalidatieprogramma’s aan om ze terug te brengen in de maatschappij. Het is de bedoeling dat de Sportsday for All, die ook reeds in andere landen een succes is, jaarlijks in Zuid-Afrika gaat plaatsvinden. Om dit te laten slagen, kunnen nieuwe samenwerkingspartners zich bij dit initiatief aansluiten. Het project wordt ondersteund door de Zuid-Afrikaanse organisatie SCORE (zie pagina 10).

32

De Zuid-Afrikaanse Sportsday for All van Respo International is speciaal bedoeld voor mensen uit de townships rondom Kaapstad. Deelnemers zijn mensen met een handicap die vaak voor het eerst de kans krijgen te bewegen. Op de sportdag staat the ‘joy of movement’ centraal: mensen ervaren hoe leuk het is samen actief te zijn en voelen zich er direct beter door. Als er één initiatief is dat laat zien hoe snel bewegen een positieve invloed kan hebben op het zelfvertrouwen en de ontwikkeling van deze doelgroep, dan is het wel deze dag. Doel van de Sportsday for All is mensen met een handicap een platform te bieden. Hier kunnen zij zichzelf, elkaar en anderen hun mogelijkheden tonen. Via Respo International ontdoen zij zich van het stigma dat ook in Zuid-Afrika heerst: dat mensen met een handicap zielig, nutteloos en kansloos zouden zijn. Door dat stigma van zich af te werpen, worden ze een rolmodel voor andere gehandicapten. Jij kunt dit project steunen! Door een bijdrage te leveren aan de aankoop van een busje, dat deelnemers van de Sportsday for All kan vervoeren van hun woonplaats naar de plaats van het evenement. Ga snel naar www.3ehelft.org/projecten en bezorg Zuid-Afrikaanse gehandicapten een onvergetelijke dag.

// VOETBALPLAATJE ‘MET HET HART’

genaar. Foto: ANP.

Tekst: Marieke van Dog

Een plaatje uit het plakboek van cabaretier Peter Heerschop (rechts). Anders dan acteur Frank Lammers naast hem is Heerschop een fervent Ajax-fan. Maar in juni juicht hij ook voor niet-Ajacieden, zegt hij. In Zuid-Afrika. ‘Ik ga dit WK zeer intensief volgen. De eerste twee weken ben ik er zelfs bij. Ik ga in Zuid-Afrika onder andere een aantal ontwikkelingsprojecten bezoeken. En ik zal elke ochtend op Radio 538 verslag doen van mijn WK-ervaringen. Niet alleen van de wedstrijden, maar ook van mijn ontmoetingen met mensen. En hopelijk van de manier waarop het voetbal bevolkingsgroepen samenbrengt. Want dat kan sport: de vijandigheid tussen mensen wegnemen. Ik verwacht hoe dan ook dat ik in een enorm feest zal belanden. Dat ik veel Zuid-Afrikanen

ga tegenkomen die trots zijn het toernooi in hun land te hebben. En dat ik erg ga genieten van de wedstrijden. Zeker ook van het Afrikaanse voetbal. Dat is erg fysiek; minder bedachtzaam en tactisch dan de Europese variant, en soms tamelijk slecht. Maar vaak ook meesterlijk. En altijd gespeeld met het hart. Ik denk dat Spanje wereldkampioen wordt, maar Ivoorkust zou best eens heel ver kunnen komen. Na twee weken in Zuid-Afrika ga ik naar huis. Om hier door te gaan met het WK-feest – maar dan met vrienden voor de televisie.’

33

Tekst: Ghislaine van Drunen. Foto:

IKON.

Journalist Paul Rosenmöller reist in de zesdelige IKON-televisieserie Paul Rosenmöller en het hart van Afrika dwars door Afrika, van Noord naar Zuid, van Egypte naar Zuid-Afrika, van Caïro naar Kaapstad. Paul Rosenmöller en het hart van Afrika is sinds zondag 18 april om 20.15 uur te zien op Nederland 2. Kijk ook op www.ikon.nl/afrika.

34

1

Paul Rosenmöller in Egypte.

#

Waarom dit programma? ‘In juni kijken we met z’n allen naar het WK Voetbal. Het grootste internationale evenement ooit in Afrika. Twintig jaar geleden was het nog ondenkbaar dat het Wereldkampioenschap Voetbal daar zou worden gehouden. Dat de FIFA een toernooi van deze omvang nu door Zuid-Afrika laat organiseren, is een vorm van erkenning voor dat land en voor Afrika. Er is vertrouwen. Op het gebied van sport doen de Afrikanen het goed. Maar hoe zit dat op andere terreinen? Wat voor toekomst hebben jongeren die géén profvoetballer worden? Op deze vragen zochten we antwoord in deze nieuwe tv-serie.’

// INTERVIEW

Drie WK-vragen aan PAUL

ROSENMÖLLER

#

2 3 #

Heeft u een antwoord gevonden?

Zal het WK hier iets aan veranderen?

‘Ja, die toekomst bleek er niet altijd even rooskleurig uit te zien. In Kameroen ging ik op bezoek bij de ouders van Eyong Enoh, die nu voor Ajax speelt. [Zie ook pagina 40, red.] In het dorp ontmoette ik zijn jeugdvrienden. Ze namen mij mee naar het veldje waar ze vroeger samen – en nu zonder Enoh – een balletje trapten. Die jongens dromen er nog steeds van om prof te worden. Ze hopen nog steeds ontdekt te worden. Dat is natuurlijk irreëel. Ze zouden iets moeten verzinnen om die droom, die in duigen valt, te vervangen. Maar dat lukt ze niet. In Egypte ontmoette ik in de Sinaï-woestijn, op de grens met de Gazastrook en Israël, jongeren die tunnels graven om goederen naar de Gazastrook te smokkelen. Ze doen het deels omdat zij zich betrokken voelen bij ‘hun Palestijnse broeders’, maar vooral omdat ze niks anders te doen hebben. Ze hebben geen enkel toekomstperspectief.’

‘De meeste jongeren die ik sprak zien het WK wel als iets positiefs; als iets waar Afrika beter van zal worden. En niet alleen die vier weken, maar op de lange termijn. Je merkt dat het speelt. De Afrikanen gaan zeker kijken. In Kameroen denken ze allemaal dat ze kampioen worden. Ik ben er ook van overtuigd dat het WK in Zuid-Afrika meer betekenis zal hebben voor Afrika dan een feestje dat vier weken duurt. Er gaat hierdoor veel meer positieve aandacht naar het continent. En dat mag ook wel eens.’ ••••••

35

‘Ik heb maar alvast ontslag genomen’ De WK-koorts houdt de hele wereld in zijn greep. Niet in de laatste plaats de bevolking van gastland Zuid-Afrika zelf. Hier zijn mensen zelfs bereid hun baan op het spel te zetten om zich volledig op het toernooi te kunnen richten.

Tekst: Lucky Sindane. Vertaling: Jens Middel. Foto’s: Oupa Nkosi.

36

// ACHTERGROND

De Zuid-Afrikaanse regering stelt dat het WK voor een economische boost zal zorgen. Wereldwijd vragen specialisten zich af of dat inderdaad gaat gebeuren. Zeker is in ieder geval dat de economie ook een flinke tik zal krijgen. Naar schatting één op de drie Zuid-Afrikanen zal zich tijdens het toernooi namelijk ziek melden. En dat gaat ondernemingen in totaal zo’n 750 miljoen rand kosten: ruim 75 miljoen euro. ‘Niets aan te doen’, zegt Dejan Miladonovic, die in Zuid-Afrika bekend staat als ‘Munglu’ (Witte Man). De van oorsprong Servische supporter van het Zuid-Afrikaanse topteam Orlando Pirates haalt zijn schouders erbij op. ‘Werkgevers zullen die ziekmeldingen moeten accepteren. De meeste wedstrijden zijn op werkdagen. Mensen willen die live bekijken. Zeker mensen die tickets hebben: die zien hun aanwezigheid bij een WK-wedstrijd als een kans die ze maar eens in hun leven krijgen. Geen haar op hun hoofd die eraan denkt hun dure kaartje weg te geven omdat ze die dag eigenlijk zouden moeten werken. De WK-koorts giert door onze aderen. We kunnen bijna niet wachten tot de aftrap.’ Billboard Miladonovic heeft zelf ook tickets weten te bemachtigen – zowel voor wedstrijden van Bafana Bafana, het nationale team, als die van het Servische elftal. ‘Ik ga voor

beide supporter zijn’, zegt hij. Problemen met zijn werkgever zal hij niet hebben. ‘Ik heb ontslag genomen. Ik was fulltime inpakker bij de Spar-supermarkt, maar wil me helemaal richten op het WK. Ook nu al, voordat het begint. We moeten er met z’n allen voor zorgen dat onze collega-supporters uit andere landen zich straks welkom voelen. Dat ze onze passie voor voetbal zien. Er is geen tijd te verliezen.’ Eén manier om bezoekers een warm welkom te heten, is ze enthousiast te onthalen op het vliegveld. ‘Dat is een droom die ik heb’, zegt Johannes Moseki. Hij is net als Miladonovic een bekend gezicht onder Zuid-Afrika’s supporters. In het stadion draagt hij nooit een T-shirt, hij schrijft elke wedstrijd een nieuwe tekst op zijn enorme pens (‘mijn billboard’, zegt hij) en hij gaat de supporters van de Kaiser Chiefs – een topteam uit Soweto – altijd voor in gezang. Fan park Moseki weet dat zijn vliegvelddroom waarschijnlijk niet zal uitkomen. ‘Voor dit soort dingen hebben we geld nodig en dat willen de voetbalautoriteiten van Zuid-Afrika ons vooralsnog niet geven. Toch blijven we ideeën opwerpen en sponsors zoeken om die ideeën te financieren.’ Deze zondag, bijvoorbeeld. Moseki wandelt door Braamfischerville-Phase One, een deel van Soweto.

37

Afrika alom Supporter Johannes Moseki staat in Zuidwedstrijden voor apart buik zijn die man de als d beken volschrijft met leuzen.

Ziekmelding Op straat komt hij wat mensen tegen die met hun bijbel onder de arm van de kerk naar huis lopen. Ook Moseki is op weg naar huis. Maar hij heeft een agenda in de hand. En hij komt niet uit de kerk, maar uit een vergadering. Daarin heeft hij samen met enkele vrienden geprobeerd potentiële sponsors ervan te overtuigen geld te geven. Hun doel is om daar wedstrijdkaarten van te kopen voor de vele Zuid-Afrikaanse supporters die zich zelf geen tickets kunnen veroorloven. Of anders een zogenaamd ‘fan park’ op te zetten in Braamfischerville-Phase One: een plek waar iedereen uit de SCORE op een groot scherm naar de wedstrijden kan kijken. Het gaat Moseki aan het hart dat zoveel supporters het WK niet van dichtbij kunnen ervaren. ‘De meesten komen uit kansarme gemeenschappen, hebben maar weinig geld en hebben door de jaren heen veel opgeofferd voor hun liefde voor voetbal.’ Moseki zelf is hier een voorbeeld van. Hoe bekend ook, rijk is hij niet. Daardoor heeft hij evenmin tickets kunnen kopen. Hij heeft zelfs geen geld om zijn

38

De Zuid-Afrikaanse overheid lijkt zich inmiddels te beseffen dat burgers het WK Voetbal – zelfs in deze economisch lastige tijden – belangrijker vinden dan hun werk. Het Department of Public Service and Administration heeft erop aangedrongen flexibel te zijn richting werknemers. De strekking van dit officiële advies: laat medewerkers maar later beginnen en eerder vertrekken in de vijf weken dat het WK bezig is, dan melden ze zich in elk geval niet ziek. Zo hoopt de overheid de economische schade nog enigszins te beperken.

eigen huis te versieren met de kleuren en attributen van de Kaiser Chiefs of Bafana Bafana. ‘Het weinige geld dát ik heb, steek ik in mijn pogingen sponsors en voetbal­ autoriteiten over te halen de gewone Zuid-Afrikaanse supporter te steunen. Meer kan ik niet doen.’ Het idee dat hij misschien geen enkele wedstrijd in een stadion zal zien, bezorgt Moseki slapeloze nachten. ‘Het WK zal vast en zeker eens terugkeren naar Afrika. Maar dat kan wel een eeuw duren. Tegen die tijd ben ik al dood.’ ••

// ACHTERGROND

Brood en spelen voor de blanke supporter Munglu. Eerstgenoemde van een andere voetbalfan, zodat hij zijn energieke gejuich volhoudt, en laatstgenoemde van zijn favoriete team: de Orlando Pirates. In juni juicht Munglu net zo fanatiek voor het Zuid-Afrikaanse elftal. Hij heeft de wedstrijdtickets al maanden in huis.

39

Hoe de ene leeuw de andere zal temmen Donderdagavond, 24 juni 2010. Nog één minuut en de wedstrijd begint. Nederland (‘De Leeuwen van Oranje’) tegen Kameroen (‘De Ontembare Leeuwen’). Twee mannen knikken kort naar elkaar, elk vanaf de andere kant van het veld. Normaal gesproken spelen Maarten Stekelenburg en Eyong Enoh in één team. Maar vandaag zullen de Ajacieden elkaar geen bal gunnen.

40

ENOH Kameroen: de gevaarlijke outsider van het toernooi. Met Eyong Enoh als coming man. De kleine speler is pas 23 jaar, maar wordt al vergeleken met de Franse international Patrick Vieira, één van de beste verdedigende middenvelders ooit. Het voetbal zit hem in het bloed. ‘Mijn vriendjes en ik voetbalden vroeger overal. Op het zand. Op de weg. In de kamer. ’ Als jongen speelde Enoh bij Mount Cameroon, een Kameroense subtopper uit de provinciale hoofdstad Buea. Hij werd jeugdinternational en verhuisde op zijn 18e naar ˘ Cyprus, waar hij voor Magusa Türk Gücü S.K kon spelen. Na één seizoen ging hij hogerop. Hij koos voor een terugkeer naar Afrika en begon bij Ajax Cape Town. Hans Vonk, de keeper van die club, tipte hem vervolgens bij Ajax in Nederland. Na een korte proefperiode in de lage landen tekende Enoh een tweejarig contract, met een optie voor nog twee seizoenen. De voetballer speelde zich meteen in de basis – en al snel ook in de kijker van de bondscoach van Kameroen.

MAARTEN STEKELENBURG • 22-09-1982 KEEPER Ajax / NEDERLANDS international

//////

///////////////

Middenvelder Ajax / Kameroens international

STEKELENBURG Oranje: hooggeplaatst op de FIFA-ranglijst en zeker een kanshebber op de titel. Met Maarten Stekelenburg in het doel. De international begon zijn voetbalcarrière bij de amateurverenigingen Zandvoort ’74 en VV Schoten. Hij kwam onder de lat te staan toen de doelman van zijn elftal opstapte. ‘Dat beviel me. Ik was 13. Sindsdien ben ik keeper.’ Op 11 augustus 2002 debuteerde hij bij Ajax. Hij speelde tegen PSV, om de Johan Cruyff Schaal. Ajax won met 3-1. In hetzelfde jaar keepte hij zijn eerste wedstrijd voor het Nederlands elftal: op 3 september won Oranje met 3-0 van Liechtenstein. In de jaren erna moest Stekelenburg als international genoegen nemen met een rol als tweede keeper, achter Edwin van de Sar. Maar dat is verleden tijd. ‘Dit is mijn eerste WK als eerste doelman’, zegt hij. ‘Dat is natuurlijk wel speciaal.’ >>>

41

Tekst: Martjan Kuit. Foto’s: ANP.

EYONG ENOH • 23-03-1986

// INTERVIEW Eyong Enoh vs. Maarten Stekelenburg

>>>

// INTERVIEW

De Ajacieden Maarten Stekelenburg en Eyong Enoh zitten op de tribune van ‘hun’ Arena. Op hun schoot het boek Africa United!, waarvan het eerste exemplaar op 15 april aan hen werd uitgereikt. Africa United volgt het voetbalgekke Afrikaanse continent op weg naar het WK. Het boek staat vol verhalen en beelden van Afrikaanse (foto)journalisten die hun passie voor het voetbal in Afrika laten zien. Haal Afrika’s voetbalpassie in huis. Bestel Africa United! via de website van KIT Publishers: www.kitpublishers.nl.

42

AFRIKA Ook Enoh kijkt uit naar het WK. Niet alleen voor zichzelf. Ook voor zijn continent. ‘Het is heel belangrijk dat het in Afrika wordt gehouden. Afrika kan op het toernooi laten zien wat het in huis heeft. Niet alleen qua voetbal, ook qua organisatievermogen, bedrijvigheid en schoonheid. Ik denk dat het toernooi bijdraagt aan de ontwikkeling van dit werelddeel. Niet alleen nu, maar ook de komende jaren.’ De KNVB en het Nederlands elftal dragen daar hun steentje aan bij, weet Stekelenburg. De KNVB bouwt bijvoorbeeld aan een opleiding voor voetbalcoaches in Hillbrow, de gevaarlijkste wijk van Johannesburg. Doel van dit project is om in vier jaar tijd honderden (mannelijke en vrouwelijke) coaches op te leiden. Op 10 juni, een dag voordat het WK begint, zal het Nederlands elftal de opleiding officieel openen. Buiten dit uitstapje zullen de spelers van het Nederlands elftal overigens weinig van Afrika gaan zien, verwacht Stekelenburg. ‘Ik ben vaker in Zuid-Afrika geweest en ik weet hoe mooi het is. Maar tijdens het WK heb ik geen tijd om van het land te genieten. We hebben iets anders te doen: de titel winnen.’ WEDSTRIJD Op 24 juni spelen Nederland en Kameroen tegen elkaar. Het is de laatste en mogelijk beslissende wedstrijd in een poule waarin ook Japan en Denemarken vertegenwoordigd zijn. In de kleedkamer van Ajax wordt al over de ontmoeting gepraat. ‘Dat is meer dollen’, zegt Stekelenburg. ‘We zijn nu nog vooral met Ajax bezig, maar ja, natuurlijk worden er wel geintjes over en weer gemaakt.’ Stekelenburg moet lachen als hem gevraagd wordt in welke hoek Enoh zijn penalty’s schiet. In plaats

van te antwoorden richt hij zich direct tot zijn ploeggenoot. ‘Jij moet geen penalty’s nemen.’ Enoh belooft niets, lacht mee en zegt: ‘Ik verheug me op alle wedstrijden. Maar de wedstrijd tegen Nederland wordt een hele speciale.’ ‘Het is inderdaad leuk dat je elkaar daar tegenkomt’, zegt Stekelenburg. ‘Dat geldt natuurlijk niet alleen voor ons tweeën. We treffen in de poule ook Dennis Rommedahl en wellicht Christian Eriksen [beiden spelers van Denemarken, red.].’ PROGNOSE Wie de wedstrijd op 24 juni zal winnen? ‘Enoh zal het niet leuk vinden’, zegt Stekelenburg. ‘Maar ik denk dat het 3-0 voor ons wordt.’ Enoh zelf is daar nog niet zo zeker van. En hij krijgt steun uit onverwachte hoek. Oranjebondscoach Bert van Marwijk verwacht dat Kameroen een lastige tegenstander wordt. ‘Ik denk dat het onze moeilijkste opponent zal zijn. Moeilijker dan Denemarken of Japan. Die zijn voorspelbaarder. Kameroense spelers hebben geweldige voordelen. Hun enorme fysieke kracht. Hun snelheid. Het zijn vrijwel allemaal krachtpatsers, die ook nog eens atletisch zijn. Daarnaast kunnen ze zeer behoorlijk voetballen. Hun voornaamste zwakte is dat het in het veld allemaal wat chaotisch is. Daar kunnen beter georganiseerde teams van profiteren.’ Enoh sluit zich daar bij aan. ‘Wij moeten ons richten op het bouwen van een hecht team. En dan zien we wel hoe het gaat.’ Of in juli voor het eerst in de geschiedenis een Afrikaans land wereldkampioen wordt? ‘Waarom niet?’, besluit de Kameroener. ‘Het WK wordt ook voor het eerst in de geschiedenis in Afrika gehouden. Alles is mogelijk.’ •••

43

// INTERVIEW

GEEN INTERESSE IN ENOH Eyong Enoh was niet altijd de opvallende speler die hij nu is. Niet voor Arnold Pannenborg, tenminste, de sportjournalist die hem zes jaar geleden ontmoette. Pannenborg deed toen als cultureel antropoloog onderzoek naar het voetbal in Kameroen. In zijn column op de WK-site Road to 2010 vertelt hij over de ontmoeting met Enoh: ‘Heb je Eyong Enoh al zien spelen? Ken je hem nog?’ Ik schud van nee. Ik heb gehoord dat hij ooit bij Mount Cameroon speelde, maar daar ben ik hem nooit tegengekomen. ‘Dacht ’t wel!’ roept Essomba. ‘Je kent ‘m waarschijnlijk alleen onder zijn andere naam, Veron. Eyong was mijn junior in Buea. Toen hij overkwam van Littlefoot Tiko heeft hij een half jaar bij mij op de kamer gewoond. En daar kwam jij hem dus altijd tegen. We hebben zelfs nog een aantal foto’s met zijn drieën gemaakt!’ Verdomd als het niet waar is. Het is dat kleine mannetje dat bij Mount Cameroon op het middenveld speelde. Omdat hij zo jong was, schonk ik nauwelijks aandacht aan hem. Maar ik ken hem inderdaad, alleen dan als Veron, naar de Argentijnse voetballer. Sterker: ik ben zelfs met hem en de rest van het team meegereisd voor een uitwedstrijd tegen Bamboutos Mbouda. Ik haal mijn dagboek erbij. ‘26 juli 2003. Er zitten twee Anglofone spelers op het bankje voor me. Adeh heeft de Bijbel bij zich. Veron heeft ook een boekje op schoot. Ik buig voorover en zie dat het een boekje over vasten is. Geen idee waarom. Wil hij soms afvallen? Ik zou eerder zeggen dat hij een maatje groter moet worden. De Bijbel, dat snap ik wel. Maar vasten? Ik vraag Veron naar de reden maar er komt geen bevredigende verklaring.’ Dat is alles wat ik in vijf maanden tijd over Veron heb geschreven. Geen enkele interesse getoond in die jongen. En nu speelt hij nota bene bij mijn club. Lees meer columns van Arnold Pannenborg. Ga naar www.roadto2010.nl!

44

// DE VOORBESPREKING

‘EUROPA'S KRITIEK

IS IRRITANT'

Het project de 3e HELFT gelooft dat het WK een positieve invloed kan hebben op Zuid-Afrika. Ook ná 2010. In de aanloop naar het WK deelden mensen uit Nederland en Afrika met Supporter hun eigen gedachten hierover. Hoewel iedereen wel een positief effect zag, bleken de meningen over de duur en omvang van die impact toch te verschillen. Een drietal uitspraken.

‘Ik heb zelf gezien hoe trots de ZuidAfrikaanse bevolking is. Het WK in hun land: ze vinden het ge-wel-dig. En dat ís het ook, natuurlijk. Maar het toernooi levert niet alleen trots op. Er is ook meer werkgelegenheid en bedrijvigheid. En je struikelt bijna over de ontwikkelingsprojecten die rond het toernooi zijn opgezet. Die zetten sport in voor onder andere armoedebestrijding, aidsvoorlichting en jongerenwerk. Fantastisch vind ik dat. Dat de wereldpers bovendien veel ruimte krijgt, is helemáál een goede zaak. Dat was bij de Olympische Spelen in China wel anders. Journalisten kunnen in Zuid-Afrika de erbarmelijke toestanden in townships en vluchtelingenkampen tonen. En dat legt weer druk op de regering om die problemen aan te pakken.’ Erica Terpstra, oud-voorzitter NOC*NSF

‘Een WK lost niet alle problemen op. Het is maar de vraag of de allerarmsten er iets aan gaan hebben. Maar er zijn wel degelijk positieve ontwikkelingen. Met het WK in zicht investeert Zuid-Afrika in vliegvelden, wegen, spoorlijnen en stadions. Het toernooi stimuleert de bevolking ook te ondernemen. Veel mensen bouwen hun huis om tot bed & breakfast. Bovendien heeft Zuid-Afrika laten zien de organisatie van zo’n groot evenement goed te kunnen runnen. We lopen op schema, beter dan Duitsland bij het vorige WK. Daar krijgen we de credits niet voor. Europeanen zijn kritisch, dat is soms buitengewoon irritant. In ZuidAfrika heerst het gevoel dat Europa zich niet kan voorstellen dat een Afrikaans land een WK kan organiseren – en dat het alles zal aangrijpen om het toernooi en zijn organisatoren in diskrediet te brengen.’ Thomas Kwenaite, Afrika’s populairste sportpresentator

‘Sport kan een emotionele piek tot stand brengen bij onze bevolking. Zoals bij Zuid-Afrika’s winst van de rugbywereldtitel in 1995. Even ging iedereen, blank en zwart, de straat op om dat kampioenschap te vieren. In hun euforie vonden ze verbroedering. Maar zonder effectieve projecten om die verbroedering in stand te houden, doemden de tegenstellingen als snel weer op. Blank en zwart, rijk en arm: ze stonden al snel opnieuw tegenover elkaar. De reikwijdte van sport alleen is dus niet genoeg, vrees ik. Natuurlijk zullen een succesvolle organisatie van het WK en een sterke prestatie van ons nationale team het land goed doen en mensen bij elkaar brengen. Maar als er geen duurzame initiatieven zijn om die impact vast te houden, zal het effect van korte duur zijn.’ Denver Hendricks, oud-hoofd van het Zuid-Afrikaanse Ministerie van Sport

45

// DE WEDSTRIJD

De 3e HELFT

biedt je inspiratie

VERANDER MET VOETBAL HET LEVEN IN ZUID-AFRIKA Beschrijf jouw idee voor sportactiviteiten die de ZuidAfrikaanse samenleving ten goede komen. En die dat blijven doen, ook na 2010. Zo luidt de opdracht van de mondiale competitie Changing lives through football van Nike en Ashoka. Voorstellen kunnen vóór 11 juni ingestuurd worden.

Op de website van De 3e HELFT vind je inspirerende voorbeelden van ideeën voor maatschappelijke sportactiviteiten. Op deze pagina zijn die ideeën verpakt in businessplannen, ingezonden voor de Sport & Business Challenge. Deze challenge van De 3e HELFT was een onderdeel van de Changing lives through football-competitie. Het winnende businessplan werd op 3 juni verkozen op het Corporate WK van SANEC in Zeist. De jury bestond uit professionals uit het bedrijfsleven, de sport en de

Sportattributengigant Nike en Ashoka, een organisatie die sociale (burger)­initatieven ondersteunt, slaan met de competitie de handen ineen om mensen aan het denken te zetten. In het bijzonder over manieren om méér duurzame sport­ projecten in Zuid-Afrika van de grond te krijgen en bestaande activiteiten te innoveren. Wereldwijd worden 10 tot 15 finalisten geselecteerd. De winnaars van de wedstrijden krijgen verschillende geldprijzen om hun project uit te voeren. Licht door voetbal Elke dag worden er nieuwe manieren bedacht om sport te linken aan ontwikkeling. Denk aan de recente uitvinding van de ‘sOccket’: een voetbal die elektriciteit opwekt wanneer er tegenaan getrapt wordt. Een kwartier voetballen levert drie uur stroom op voor een ledlamp. Dat betekent dat voetbalplezier ervoor kan zorgen dat er nu licht is in een hut waar het vroeger altijd donker was. En dát betekent dat er ’s avonds bijvoorbeeld gelezen, gekookt of gestudeerd kan worden.

politiek, zoals sportmarketinggoeroe Bob van Oosterhout (Triple Double sportmarketing BV) en sociaal ondernemer Joost Broeren van Plakkies. De finalisten kregen coaching van consultancybureau Boer&Croon om hun plan aan te scherpen en maakten ook kans op verschillende trainingen op het gebied van leiderschap en ondernemerschap, aangeboden door trainingsbureau Krauthammer. Businessjournalist Jort Kelder presenteerde de finale en riep de winnaar uit. Die won een reis naar Zuid-Afrika om daar zijn businessplan te implementeren.

Ga snel naar www.changemakers.com. Daar kun je je aanmelden voor Changing lives through football, inspiratie opdoen en zelf ideeën nomineren.

46

Ga naar www.3ehelft.org/challenge.

// DE LIBERO

CO

WK-gevoel Geen massa’s Oranjefans op het WK, dit jaar. Onze lallende supporters blijven lekker in hun achtertuin. Een zakje gezouten pinda’s in de aanslag, een krat lauw bier op de grond en de muziek van Wolter Kroes uit de boxen. Wel zo gezellig, een stuk goedkoper en vooral: veiliger. Viva Hollandia!

Frank van Eekeren werkt als senior adviseur en onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht. Hij adviseert (sport)organisaties en onderzoekt de maatschappelijke betekenis van sport, met speciale aandacht voor sport & ontwikkelingssamenwerking.

Want het is gevaarlijk in Zuid-Afrika. Zegt Voetbal International. Nederlands grootste voetbaltijdschrift publiceerde voor het eerst in dertig jaar een politiek-maatschappelijke beschouwing. Een bangige correspondent mocht paginabreed verslag doen van zijn nachtmerries over Zuid-Afrika, zonder dat het iets met voetbal te maken had. Het is ook afzien in Zuid-Afrika. Zeggen de sportcommentatoren van de NOS. Tijdens de Confederations Cup, het WKvoorproefje dat zich vorige zomer afspeelde in Zuid-Afrika, versloegen zij niet alleen de wedstrijden, maar analyseerden ook de aloude gebruiken van ZuidAfrikaanse supporters. Vuvuzela’s zijn om gek van te worden, zeiden ze. Weg met die toeters en hun lawaai! De laatste Oranjefan die in weerwil van deze berichtgeving nog zin had in een trip naar Zuid-Afrika, kreeg van de Nederlandse ambassade het ‘Oranje Boekje 2010’. Een soort survivalgids van onze overheid voor de levensgevaarlijke Zuid-Afrikaanse jungle. Zelfs een rasoptimist als Desmond Tutu zou door dat

boekje gaan twijfelen aan de veiligheid in zijn land. Media en overheid ondersteunen hun waarschuwingen met cijfers. 11 uur vliegen. 300 euro voor een hotelkamer. Tienduizenden vuzuvela’s. 18.000 moorden per jaar. Zelf voelde ik mij tijdens mijn bezoeken aan de regenboognatie nooit bedreigd of afgezet. Ik genoot altijd van de ontspannen sfeer in en rond de stadions. Maar dat was pure blindheid, begreep ik. Ik was ternauwernood aan de dood ontsnapt. Dus besloot ik mij voor te bereiden op een WK in mijn achtertuin. Ik sloeg bier in, hamsterde grote zakken pinda’s en op internet zocht ik een gepast webradiostation. Ik vond ‘Wkhits.nl’: de hele dag in de lucht ‘om je een echt WK-gevoel te geven’. De meezingers van Ab Berehap, de Dikdakkers en natuurlijk de Gebroeders Ko (bekend van de klassieker ‘Ik heb een toeter op mijn waterscooter’) brachten me al snel in de stemming. Een stemming die mij héél erg deed verlangen naar 11 uur offline in een vliegtuig zitten. Ineens boekte ik maar al te graag 300 euro per nacht over naar een ranzig hotelletje in Johannesburg. Plots keek ik reikhalzend uit naar een wandeling door een ongure Zuid-Afrikaanse achterbuurt met 140 decibel aan vuvuzela’s in de oren. Alles liever dan dit radiostation, dit dreigbeeld van mijn leven als thuisblijvende Oranjefan. Ik ben weg. Viva Zuid-Afrika!

47

DIT NUMMER UIT? En nieuwsgierig naar het volgende? Neem dan nu een gratis abonnement op Supporter. En lees elk kwartaal:

// INTERVIEWS MET BEKENDE SPORTERS // SPORTREPORTAGES UIT VERRE LANDEN // INFORMATIEVE ACHTERGRONDARTIKELEN // SCHERPE OPINIESTUKKEN EN COLUMNS // NIEUWS OVER SPORT & ONTWIKKELING // KOOPTIPS EN SPELAANWIJZINGEN // EN MEER!

SUPPORTER: SPORTIEF BETROKKEN De impact van sport reikt verder dan het sportveld. Steeds meer mensen beseffen dat. Van overheden tot sportbonden. En van hulporganisaties tot sportliefhebbers. Zij weten dat sport van invloed is op politieke en sociale verandering. Dat het een waardevol middel is tegen armoede, onrecht, oorlog en ziektes. En ze willen daar graag méér over weten. Daarom lezen zij Supporter. Het enige tijdschrift in Nederland over sport als instrument in ontwikkelings­samenwerking. Over de personen en organisaties die dit instrument gebruiken. En over de wijze waarop mensen in ontwikkelingslanden hun sport ervaren. Leer de impact van sport kennen. Neem een gratis abonnement op Supporter, een grensverleggend sportief tijdschrift. Meld je aan op www.sportdevelopment.org > Supporter