PESTPROTOCOL cbs de Vore PESTEN …… OP SCHOOL. Iemand plagen kan nog grappig zijn. Wanneer plagen echter pesten wordt moet er actie worden ondernomen. Omdat pesten iets is van alle tijden en plaatsen komt het ook voor op de Vore. Helaas….! Gelukkig leven we wel in een tijd dat we over dit onderwerp kunnen praten. Dat is belangrijk, want pesten laat zich niet gemakkelijk oplossen. Ook speelt het zich vaak af in het verborgene en krijg je er moeilijk grip op. Toch willen we wat doen. Daar hebben wij elkaar bij nodig. Dat is dan ook de reden van dit boekje. Het bevat allerlei informatie voor ouders over pesten, gepest worden, meekijken enz. Ook kunt u lezen hoe wij als school handelen wanneer er gepest wordt. Als de Vore willen we een school zijn waar we de kinderen willen voorleven: ∙ Eerlijk te zijn en naar elkaar te luisteren. ∙ Elkaar te helpen als iemand hulp nodig heeft. Niet direct mee te doen met de pester. ∙ Dat iets vertellen aan juf of meester geen klikken is. ∙ Niet direct partij kiezen bij een ruzie. ∙ Niet te pesten om vriendjes te krijgen. ∙ Dat uitschelden, uitlachen of dreigen ontoelaatbaar zijn. ∙ Dat je de ander niet beoordelen moet op uiterlijk, kleding, schoolresultaten of vriendjes. ∙ Dat je iets, wat je in vertrouwen is verteld, niet moet doorvertellen. Wij adviseren u, bij het vermoeden of constateren van pesten of gepest worden, niet te wachten, maar in actie te komen. Dit informatie kan hierbij van dienst zijn. Bewaar het daarom goed. Vriendelijke groeten, Namens het team van de Vore , Kees Bouma (directeur). 1. Feiten en meningen over pesten Meer dan 130 duizend kinderen gaan iedere dag angstig naar school, omdat ze worden gepest, direct of indirect. direct pesten slaan, vechten, vervelende gebaren maken, schelden, rare gezichten trekken, uitlachen. Maar ook: chanteren, geld of cadeautjes eisen, bezittingen vernielen. indirect pesten het gepeste kind buiten sluiten, er niet mee praten, het niet uitnodigen op partijtjes en het niet mee laten doen aan spelletjes.
onderweg Mensen denken dat er vooral gepest wordt buiten school: op weg van huis naar school en omgekeerd. Dat blijkt niet waar te zijn. Op school worden bijna twee keer zoveel kinderen gepest als op weg van en naar school. Pesten of plagen Iemand van zijn fiets aftrekken: dat kan plagen zijn. Maar ook pesten. Het is plagen als de kinderen aan elkaar gewaagd zijn: de ene keer doet de een iets onaardigs, een volgende keer is het de ander. Het is een spelletje, niet altijd leuk, maar nooit echt bedreigend. Pesten is dat wel. En het gebeurt niet zomaar een keer, maar iedere dag weer, soms een jaar of langer achter elkaar. Bij pesten wordt een slachtoffer uitgezocht om de baas over te spelen op een heel bedreigende manier. De pestkop misbruikt zijn macht: het slachtoffer wordt geslagen, uitgescholden, vernederd, gekleineerd. Vaak is er een groepje kinderen dat meedoet met de pestkop. Naast deze openlijke vormen van pesten komt ‘indirect’ pesten ook voor. Bijvoorbeeld als een kind altijd wordt buitengesloten, nooit ergens aan mee mag doen, op geen enkel feestje wordt uitgenodigd. Dus: we spreken van pesten wanneer een leerling bij voortduring getreiterd, geslagen, geschopt, vernederd of geïsoleerd wordt. Hoe komt het? Pesten heeft altijd meer dan een oorzaak. Kinderen worden niet alleen gepest omdat ze kroeshaar hebben; pesters vernielen niet alleen een voetbal omdat ze er jaloers op zijn. Pesten is ook nooit de schuld van een kind dat bijvoorbeeld ‘nou eenmaal gauw huilt’ of ‘waarvan de handen altijd al los zitten’ of van een ‘groep die vanaf het begin al niet te hanteren was’. Pestproblemen ontstaan meestal in ongunstige omstandigheden: ∙ een onprettige sfeer in de klas; ∙ rivaliteit in de straat; ∙ agressie in de buurt; ∙ spanning in het gezin. Daarom is het meestal niet genoeg om bijvoorbeeld een kind in een andere klas te zetten of een pestkop eens flink aan te pakken, maar is het van belang om samen met anderen naar oplossingen te zoeken. Hierna staat een aantal oorzaken en aanleidingen voor pesten. De groep In elke groep zitten kinderen die gemakkelijk, minder gemakkelijk en soms zelfs moeilijk met anderen om
Pestprotocol cbs de Vore
kunnen gaan. Als de sfeer in de groep veilig is, gaan al die verschillende kinderen graag naar school. Ze weten dat er niet alleen met de sterksten rekening wordt gehouden maar met iedereen. In hun groep is het de gewoonste zaak van de wereld dat je het voor elkaar opneemt als iemand problemen heeft. Bovendien geeft de leerkracht het goede voorbeeld. In een groep met zo’n veilige sfeer krijgen pesters weinig kans: klasgenoten komen het slachtoffer te hulp. De sfeer in een groep kan ook onveilig zijn. Andere kinderen durven het dan nauwelijks voor het gepeste kind op te nemen. Ze kunnen niet rekenen op de hulp van de aanwezige volwassene. Ze zijn ang om uitgelachen te worden en niet meer bij de groep te horen. Zondebok Pesten gebeurt bijna altijd in een groep. Er wordt wel eens beweerd dat elke groep een zondebok nodig heeft. Dat is niet waar! Zondebokken vind je wel vaak in groepen waar wat mee aan de hand is. Bijvoorbeeld: in een groep waar agressief gedrag normaal is en niet door de leerkracht wordt ingegrepen; of in een buurthuis waarin kinderen weinig persoonlijke aandacht krijgen; het kan ook zijn dat er te veel nadruk ligt op presteren. Kinderen zijn daardoor voortdurend met elkaar in concurrentie. Ze werken bijna nooit samen. In zulke groepen kan het gebeuren dat kinderen iemand nodig hebben om hun onvrede op af te reageren.
Thuis Oorzaken van het pesten kunnen ook thuis liggen. Elk kind heeft warmte en aandacht nodig, maar soms bent U als ouder (tijdelijk) door omstandigheden niet in staat dit te bieden aan Uw kind. Als hij Uw aandacht niet krijgt, gaat Uw kind het op een andere manier vragen. Als kinderen zien dat volwassenen in hun omgeving altijd de baas spelen, schelden of slaan, gaan ze denken dat dat gewoon is. Wanneer ze zelf een of andere opgekropte onvrede kwijt moeten, bestaat de kans dat ze het voorbeeld van volwassenen volgen. Ze zoeken een slachtoffer op wie ze hun agressie het makkelijkste kwijt kunnen.
Regels Het is voor kinderen belangrijk dat ze de regels weten waaraan ze zich binnen en buiten het gezin moeten houden, ook als het om agressief gedrag of pesten gaat. Hoe jonger kinderen zijn, hoe meer het nodig is om ze te wijzen op de momenten dat ze over de schreef gaan, bijvoorbeeld als ze hun broertje slaan of een buurmeisje pesten. Jongeren hebben de neiging om de grenzen steeds verder te verschuiven: een uurtje later thuis, een brutale mond, met vrienden de stad in. Al hoort dat bij
pubers, het is juist nu van belang om grenzen te stellen en erop te blijven wijzen dat ze zich eraan moeten houden. Het is ook van belang dat U als ouder aangeeft dat agressieve woorden en gedrag binnen de perken gehouden moeten worden. Agressief gedrag dat getolereerd wordt, neemt gewoonlijk toe. Zodra kinderen tieners worden is het belangrijk dat U probeert om het gedrag van Uw kind buiten school voldoende te begeleiden en zicht te krijgen op wat hij of zij doet en met welke vrienden wordt opgetrokken. Ongewenst gedrag zoals treiteren gebeurt meestal als ouders niet weten wat hun kind doet.
Hoe komt U erachter? Het is lang niet altijd gemakkelijk om erachter te komen welke rol Uw kind heeft als het om pesten gaat: is het slachtoffer, pester of zit het in de grote middengroep die zwijgt, toekijkt of meedoet? Als U vermoedt dat er in de omgeving van Uw kind wordt gepest, kunt U dat het beste aan Uw kind vragen. Sommigen zullen gewoon ‘ja’ zeggen. Ze zijn blij dat iemand het in de gaten heeft. Anderen moet je uitgebreider de kans geven om het te vertellen: kijk samen naar een tvprogramma over pesten, laat boeken slingeren die over pesten gaan, vertel een verhaal over een ander kind dat gepest wordt. Zeg dat het U vreselijk lijkt als dat U overkomt. Vraag of zij ook zo iemand kennen. Pesten gebeurt meestal als volwassenen het niet zien. En alle betrokken kinderen hebben zo hun eigen redenen om volwassenen er buiten te houden, geen hulp in te roepen, tegen niemand iets te zeggen.
Waarom vraagt een gepest kind geen hulp? Een kind wil zijn ouders niet teleurstellen; een gepest kind is geen populair kind en dat had U als vader of moeder wel graag gewild. Dat voelt een kind haarscherp aan. Daarom is het voor een kind niet gemakkelijk om te vertellen dat het gepest wordt. Het kan zijn dat een kind thuis ook niets zegt omdat het pestprobleem onoplosbaar lijkt. Het is misschien bang dat het probleem juist groter wordt. Stel je voor: je vader of moeder zou wel eens contact op kunnen nemen met de ouders van de pestkop of met de leerkracht op school! Misschien brengt de leerkracht in de klas het probleem ter sprake, dan weten klasgenoten dat er ‘geklikt’ is. De pesterijen worden dan misschien juist erger. Zelfs al hebben de pesters de leerkracht plechtig beloofd om er mee op te houden. Hoe merkt U als Uw kind gepest wordt? Het kan zijn dat Uw kind in een groep op school wordt gepest, als U merkt dat: ∙ Uw kind niet meer zo veel over school vertelt; ∙ U merkt dat Uw kind met minder plezier naar school gaat of klaagt over pijntjes;
Pestprotocol cbs de Vore
∙ Uw kind niet meer wil dat U hem naar school brengt, of U ineens Uw kind overal naar toe moet brengen.
De pestkop Pestkoppen zijn vaak de sterksten uit de groep. Ze gedragen zich agressiever en reageren eerder met geweld dan andere kinderen. Meestal doen ze ook agressief ten opzichte van volwassenen: de trainer, de leerkracht of hun ouders. Pesters lijken populair in een groep, maar zijn het uiteindelijk niet. Ze dwingen hun populariteit in de groep af door te laten zien hoe sterk ze zijn en wat ze allemaal durven. Ze hebben gemerkt dat ze indruk maken als ze met stoer gedrag tonen dat ze de baas zijn, de macht kunnen krijgen. Ze scheppen op over hun overwicht op andere kinderen. Via pesten lukt ze dat het gemakkelijkst: ze krijgen andere kinderen mee bij het te pakken nemen van een slachtoffer. En wie mee doet, loopt minder kans zelf slachtoffer te worden. Soms kunt U merken dat Uw kind een pester is, bijvoorbeeld als: Uw kind opvallend stoer doet en vertelt hoe populair hij wel is; Uw kind erg tegendraads en opstandig is, steeds probeert zijn zin door te drijven; ∙ Uw kind steeds in een vast groepje optreedt en U nooit vertelt wat hij doet en waar hij is; ∙ Uw kind vaak roddelt en kwaad spreekt over andere kinderen; ∙ Uw kind vaak met verhalen thuis komt over grootse lichamelijke prestaties; ∙ Uw kind zich opvallend agressief gedraagt tegen kinderen en tegen volwassenen. Welke kinderen worden er gepest? Er zijn kinderen die een grotere kans lopen om gepest te worden dan andere kinderen. Dat kan soms met hun uiterlijk samenhangen, maar veel vaker heeft het te maken met hun gedrag, hun gevoelens en met de manier waarop ze zich uiten. Bovendien worden kinderen pas gepest in situaties waarin pestkoppen de kans krijgen om een slachtoffer te pakken te nemen. Gepeste kinderen doen vaak andere dingen dan de meeste leeftijdgenoten: ze zijn lid van een actiegroep en niet van een hobbyclub (of andersom). Ze spelen accordeon en geen viool (of andersom). Ze halen altijd de hoogste cijfers of juist de laagste. Voor pestkoppen aanleidingen genoeg als ze daarvoor de kans zouden krijgen. Veel kinderen die worden gepest hebben moeite om zichzelf te verdedigen. Ze voelen zich machteloos tegenover de pestkoppen. Vaak zijn ze angstig en onzeker in een groep, ze durven niks te zeggen omdat ze bang zijn om uitgelachen te worden. Gepeste kinderen lijken ‘makkelijke’ prooien voor pesters omdat ze op de een of andere manier de indruk wekken dat ze waardeloze of domme personen zijn die toch niks terug doen. Pestkoppen hebben snel in de gaten welke kinderen gemakkelijk aan het huilen te
brengen zijn. Meestal zijn dat stille, teruggetrokken kinderen die onzeker van zichzelf zijn. Gepeste kinderen voelen zich vaak eenzaam, hebben geen vrienden om op straat te spelen, geen vast clubje in de klas. Soms kunnen ze beter met volwassenen opschieten dan met leeftijdgenoten. Meestal horen gepeste kinderen niet tot de sterksten van de groep en zijn ze vaak onhandig in spel of sport. Dat geldt met name voor jongens. Slachtoffers hebben vaker lage cijfers, of ze nu wel of niet goed kunnen leren. Meisjes worden meer gepest dan jongens.
De gevolgen Pesten is erg voor alle kinderen. Relaties tussen kinderen en vooral vriendschapsrelaties zijn belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Kinderen zonder vrienden hebben later meer kans op gedragsproblemen. Kinderen die moeizaam met leeftijdgenoten omgaan, zijn minder in de gelegenheid om met elkaar omgangsvormen te oefenen. Ze krijgen te weinig kans om te ontdekken hoe ze zichzelf het prettigst voelen Gepeste kinderen worden belemmerd in hun ontwikkeling, ze trekken zich terug. Vaak zijn of worden ze angstig, verlegen en onzeker. Ze durven zich in het bijzijn van andere kinderen nauwelijks meer te uiten. Het gaat ze meer moeite kosten om naar school te gaan, soms om mee te komen op school. Ze krijgen meestal steeds minder zelfvertrouwen, ze worden banger om fouten te maken. Hoe langer het pesten duurt. hoe groter de kans dat de angst en onzekerheid van kinderen bij hun gedragspatroon gaat horen. Op den duur gaan ze zelf bijna denken dat ze een dom, waardeloos, oninteressant persoon zijn. Logisch toch dat niemand meer contact met je wil hebben! Kinderen hebben last van pesten tijdens de periode dat ze het mikpunt zijn, maar vaak werkt het op latere leeftijd nog door. Slachtoffers van pesten kunnen daarover meepraten. Ook de pestkop is slachtoffer. Uit onderzoek is gebleken dat pestkoppen, vaker dan andere kinderen, langer doorgaan met agressief gedrag. Ze komen daardoor eerder in aanraking met de politie. Kinderen die langdurig gepest hebben, lopen een groter risico om op latere leeftijd probleemgedrag te krijgen zoals criminaliteit en alcoholgebruik. Het is dan ook van het grootste belang dat aan pestgedrag een halt toegeroepen wordt. Niet alleen voor de slachtoffers, maar ook voor de pestkop, om de kansen op een normale ontwikkeling zo groot mogelijk te maken. 2. Wat ouders kunnen doen als er gepest wordt? 2.1. Adviezen voor ouders van gepeste kinderen
Pestprotocol cbs de Vore
∙ Probeer er achter te komen wat er precies gebeurd is. Neem altijd Uw kind serieus! ∙ Bespreek het probleem direct met de leerkracht en houd regelmatig contact met de school. ∙ Als Uw kind zegt dat U er met niemand over mag praten, geef het dan achtergrondinformatie (bijv. uit dit boekje) en maak duidelijk dat de juf of de meester het heel voorzichtig zal aanpakken. Zeg dat pesten nooit stopt als je je mond er over houdt. ∙ Beloon Uw kind en help het zijn zelfvertrouwen terug te krijgen, bijvoorbeeld door het te stimuleren om een sport te beoefenen, zodat het kan uitblinken. ∙ Blijf in gesprek met Uw kind, niet op een negatieve manier, maar geef adviezen om aan het pesten een einde te maken. Een negatieve manier is bijvoorbeeld: “Wat is er vandaag weer voor ergs gebeurd?” ∙ Steun Uw kind in de gedachte dat er een einde aan het pesten komt, al kan het lang duren. ∙ Laat uw kind opschrijven wat het heeft meegemaakt. Dit helpt bij het verwerken van het probleem. ∙ Internet: http://www.pesten.pagina.nl/ 2.2. Adviezen aan ouders van pestkoppen ∙ Neem andere ouders die zeggen dat Uw kind pest serieus ∙ Maak Uw kind duidelijk dat U het pesten absoluut afkeurt ∙ Bespreek het pesten met Uw kind en zoek naar manieren om het pesten te stoppen ∙ Spreek met Uw kind af aan welke regels U elkaar zult houden ∙ Neem contact op met leerkrachten en/of andere ouders om samen iets aan het pesten te doen ∙ Geef Uw kind zonodig extra aandacht ∙ Steun Uw kind in het zoeken van manieren om prettig met andere kinderen om te gaan ∙ Houd in de gaten of het pesten na verloop van tijd niet opnieuw de kop opsteekt ∙ Neem het pestprobleem serieus ∙ Bespreek met Uw kind zijn rol bij het pesten ∙ Zoek samen met Uw kind naar mogelijkheden om er iets aan te doen ∙ Geef zelf het goede voorbeeld, veroordeel anderen niet ∙ Maak altijd duidelijk: Pesten doe je gewoon niet! 3. Wat kinderen moeten weten. 3.1. Tips voor kinderen die gepest worden ∙ Praten lucht op! Praat er over met je ouders, je meester of juf en met je vriendjes en vriendinnetjes. En denk erom: Praten is geen klikken! ∙ Weet zeker: het is niet je eigen schuld. ∙ Zeg tegen de pestkoppen dat je het erg vindt en dat ze
er mee op moeten houden. ∙ Soms helpt het als je leest dat je niet de enige bent die wordt gepest. En misschien staat in boeken een oplossing waar jij nog nooit aan gedacht hebt. Verderop in dit boekje staan titels van boeken over pesten. ∙ Ga leuke dingen doen: word lid van een club (toneel, sport, zelfverdediging, muziek) en probeer daar vrienden te maken. 3.2. Tips voor kinderen die pesten ∙ Kijk hoe de kinderen met wie je geintjes uithaalt, reageren. Misschien vinden ze het wel of niet leuk! ∙ Bedenk grappen die echt leuk zijn! ∙ Stop met pesten, omdat jij dat wilt en doe niet wat jij denkt dat de groep wil dat je doet. ∙ Praat erover, het liefst met je ouders of de juf of de meester. Ze willen je graag helpen om er mee te stoppen. ∙ Denk er eens over na waarom je pest. Vind je het leuk? Denk je dat het stoer is? Wil je de baas spelen? Verveel je je? Ben je eigenlijk bang voor de andere kinderen? ∙ Ga leuke dingen doen, sporten of een club, maak echt plezier! ∙ Lees eens een boek over pesten. Dan schrik je misschien als je leest wat je anderen aandoet. 3.3. Tips voor kinderen die wat tegen pesten willen doen ∙ Als je zelf niks tegen pesten kunt doen: haal de juf of meester erbij. Bedenk: Praten over pesten is geen klikken! ∙ Praat er thuis over en vraag hulp van je ouders. ∙ Doe nooit mee! ∙ Wees een echte vriend(in) voor degene die gepest wordt. ∙ Durf te roepen: hou er mee op!!! 4 Dit doet de school tegen pesten. Pesten gebeurt, helaas, ook op onze school. Pesten is niet iets van de laatste tijd, het is geen modegril, helaas niet. Gelukkig is het wèl iets van de laatste tijd dat er over gesproken mag worden. Dat deden we dan ook.. Maar we willen het niet alleen bij woorden laten, we willen er ook iets aan doen. Daar hebben wij u en hebt u ons bij nodig. Sinds ruim een jaar werken we met Leefstijl. Dit programma voor de ontwikkeling van sociaal – emotionele vaardigheden helpt ons kinderen te leren omgaan met conflicten, ruzies uit te praten , gevoelens onder woorden brengen, het geeft de kinderen meer zelfvertrouwen en we hopen dat de onderlinge relaties in de groepen verstrekt worden door Leefstijl. Tot nu toe werken we met de kinderen met veel plezier aan Leefstijl en zijn we overtuigd van de zin van het programma.
Pestprotocol cbs de Vore
Op de Vore willen we de kinderen graag vrijheid en ruimte bieden door leefregels. In de groepen worden de leefregels besproken. In de onderbouw wordt een leefregel een week lang centraal gesteld. Zo willen we de kinderen leren om op een goede manier met elkaar om te gaan. Leefregels van de Vore : ∙ Ik accepteer de ander en discrimineer niet ∙ Ik scheld niet en doe niet mee aan uitlachen en roddelen ∙ Ik blijf van een ander en van de spullen van een ander af ∙ Bij onenigheid geef ik niet altijd mijn vrienden gelijk ∙ Als iemand mij hindert, vraag ik hem/haar daarmee te stoppen ∙ Als dat niet helpt, vraag ik een meester of juf om hulp ∙ Als er ruzie is, speel ik niet voor eigen rechter ∙ Ik gebruik binnen en buiten de school geen geweld ∙ Ik help anderen om zich ook aan deze afspraken te houden Wanneer er in een van de groepen wordt gemerkt dat een of meer kinderen gepest worden, gaan wij als volgt te werk: ∙ een beeld van de situatie krijgen via een gesprek met het slachtoffer en eventuele getuigen. ∙ het beeld helder krijgen door een gesprek met de “pestkop”. ∙ in een gesprek waarbij beide partijen aanwezig zijn, de gevoelens van alle betrokkenen laten verwoorden. ∙ de leefregels van onze school in dit gesprek betrekken. afspraken maken om de situatie te verbeteren ∙ de betrokken ouders van de situatie op de hoogte stellen en houden. ∙ alle betrokkenen via observatie en dagelijkse of wekelijkse evaluatie voortdurend herinneren aan de afspraken. Op een observatie kan een schriftelijk verslag in de vorm van bijvoorbeeld een logboek volgen. ∙ sancties stellen / straffen wanneer de pester zijn gang blijft gaan. Straffen kan door bijvoorbeeld het pleinspelen te verbieden wanneer er in deze periode steeds weer gepest wordt. 5. Boeken over pesten (prenten)boeken voor jongere kinderen: Klein maar sterk M.Bloem Zwijsen, 1988 Ik neem het niet meer S.Cramer Zwijssen, 1986 Kol, het eendje dat niets durfde L. Depondt Bakermat, 1989
Ik hou niet van poezen Laurenz Infodok, 1990 Elmer D. McKee Van Holkema, 1989 Ik wou dat ik kon vliegen R. Moris Lemniscaat, 1986 Een olifant met roze oren B. Resch Zwijsen, 1989 Dappere Billy B. Stenberg en M.Lepp Clavis vanaf 7 jaar: Een klap voor de grap Erik van Os en Elle van Lieshout; Zwijsen, Tilburg, l992 vanaf 8 jaar: Poppe en Beer Jos Lammers; Ploegsma. Amsterdam, l993 Hup Karel, hup! Een tien voor Karolien Babette Cole; Infodok, Amsterdam, 1989 Ik roep m’n grote broer K.M. Peyton; Jenny de jonge, Amsterdam Straf en andere verhalen Wim Hofman; Van Holkema en Warendorf l985 Vechten met Veronica Marilyn Sachs; De weglopers Ruth Thomas; Sjaloom, Amsterdam, l989 De gemaskerde wreker Klaas van Assen; Querido, Amsterdam, l992 Internet:; www.pesten.pagina.nl www.pesten.net
Pestprotocol cbs de Vore
Pestprotocol cbs de Vore
