Persdossier. Aan Tafel! Van de akker tot het bord

Persdossier Aan Tafel! Van de akker tot het bord

Een tentoonstellingsproductie van de landbouw- en bosbeurs van Libramont en de vzw Demeter. Een realisatie van Tempora n.v.

Inhoud Sprekers op de persconferentie De tentoonstelling in het kort Wist u dat? Dit vertellen ze in de tentoonstelling Het parcours De kunstenaars en hun kunstwerken De peters van de tentoonstelling Het wetenschappelijk comité Onze partners Praktische informatie

Perscontact : Emilie Derom : +32 (0)2/549.60.57 +32 (0)472/35.12.20 [email protected]

Sprekers op de persconferentie -

Introductie door Benoît Remiche, Gedelegeerd bestuurder van Tempora

-

Voorstelling van de tentoonstelling door Henri Dupuis bijgestaan door Isabelle Van den Broeke, Tempora

-

Bijdrage van de Beurs van Libramont door Natacha Perat, Manager van de Landbouwbeurs van Libramont

-

Tussenkomst van de sterrenchefs

Wat gebeurt er op ons bord ? Hongersnood aan de ene kant, obesitas en slechte voedingsgewoonten aan de andere kant, prijsstijgingen en hongerrellen ; tegelijkertijd is koken een heel aantrekkelijk onderwerp op alle televisiezenders. Eten is geen banale handeling. Het legt verbanden bloot in onze samenleving, verraadt onze culturele achtergrond en vertelt onze geschiedenis. En hoe zal het zijn in 2050

morgen

wanneer we met 9 miljard op Aarde zijn ?

De tentoonstelling in het kort 2.000 m² tentoonstelling Meer dan 30 films (animaties en getuigenissen) speciaal gerealiseerd voor deze tentoonstelling Een twaalftal verrassende interactieven Honderden weetjes en feiten Een spectaculaire scenografie Recepten van sterrenkoks Een « cooking theatre» met 130 zitplaatsen voor kookdemonstraties (enkel op aanvraag)

Wist u dat? Gedurende een leven van 75 jaar, consumeren we gemiddeld 246 kg zout. Oorspronkelijk was sushi een Chinese techniek om vis te bewaren. De tomaat is afkomstig uit Zuid-Amerika. In de wereld moet 1 miljard van de boeren het stellen met enkel hun eigen spierkracht om aan landbouw te doen. Volgens het WHO (World Health Organization) telt de wereld 500 miljoen obese mensen. De wereldwijde consumptie van vlees bedraagt ongeveer 9 ton per

seconde !

In Brussel wordt er jaarlijks 15.000 ton niet bedorven voedsel weggegooid, of 15 kg per persoon .daarmee voeden 30.000 mensen zich driemaal per dag. Ook de bodem zelf is kostbaar : er is 500 jaar nodig om een extra laag van 5 cm aarde te vormen. 20% van de landbouwgronden worden geïrrigeerd, maar deze 20% volstaan om 40% van de landbouwproducten te produceren in de wereld. In 1960, had elke mens ongeveer 4.500 m² ter beschikking om zich te voeden. Vandaag is dat nog 2.300 m². In 2050, zullen we nog slechts recht hebben op 1.500 m² per persoon. Tussen 2000 en 2010 is de prijs van graan verdrievoudigd en is de prijs van maïs 2,5 keer verhoogd. In België vormen de uitgaven voor voeding slechts 15% van het huishoudbudget. In China is dat nog 35% en in de armste landen kan dit oplopen tot 80%. Op 44.000 gezondsheidsschriften op de verpakking van voeding, geleverd door Europese landen aan het Europese Agentschap voor de voedselveiligheid, zijn er slechts 510 wetenschappelijk goedgekeurd. De superettes (minder dan 40 m²) en de traditionele winkels vertegenwoordigen meer dan 70% van de verkoopspunten in België maar ze leveren slechts 7 % van de voedingsproducten. De lamsbout (1 kilo) geïmporteerd uit Nieuw-Zeeland per vliegtuig, stoot in feite 15 kg C02 uit in de atmosfeer. We gooien elk 70 kg voedingsverpakking weg per jaar!

Als het gebruik van de lepel wijd verspreid is, dan is dat voor de vork niet het geval en nog minder voor het mes. Ze worden enkel in Europa en Amerika gebruikt aangezien ze in andere beschavingen de connotatie van wapen meedragen. Elk jaar is er een stroom als de Rijn nodig om te kunnen voldoen aan de waterbehoeften in de landbouw.

Dit vertellen ze in de tentoonstelling Wijn is goed voor de gezondheid. Daar ben ik zeker van. Het is vooral goed voor de mentaliteit. Wie wijn drinkt, durft te leven.. Eric Boschman, sommelier. Hoe het begonnen is? Dat weet ik niet. Gewoon, ineens, op een dag wilde ik niets meer eten. Ik probeerde eerst een dag lang zo weinig mogelijk te eten. Dat was mijn doel als ik opstond. Als ik iets at, dan had ik daar meteen spijt van. Het was iets dat ik niet mocht doen. Het was verboden. Julie, voormalig anorexia patiënte. 30% van de volledige wereldwijde productie gaat verloren, in het zuiden door een gebrekkig transport en stockage, in het westen de sortering die de supermarkten eisen. In het westen wordt 10% van alle voedsel weggegooid. Het probleem is dus niet de hoeveelheid voedselproductie maar wel de organisatie ervan en het naleven van de principes die zorgen dat iedereen zijn nodige deel krijgt. Mamadou Cissokho, ere-voorzitter van het ROPPA (Réseau des organisations paysannes et de producteurs de l Afrique de l Ouest). Als consument kiezen wij drie maal per dag voor een voedselsysteem dat heel anders zou kunnen zijn. Consumenten die zouden kiezen voor producten die geproduceerd worden, in omstandigheden die beter zijn voor het milieu, die lokaal geproduceerd worden, kunnen ongetwijfeld invloed uitoefenen op de manier waarop de voedselketen inspeelt op de behoeften van de markt. Olivier De Schutter, speciale rapporteur van de Verenigde Naties voor het Recht op Voeding. De afgelopen decennia hebben we de voedselketen veel langer zien worden. Tegelijk met die ontwikkeling is de producent een groot deel van zijn macht verloren. Hij heeft een veel zwakkere onderhandelingspositie. Yves Somville, Adjunct Secretaris-generaal van de Fédération wallonne de l'Agriculture. Geweldloosheid is een basisprincipe van de Jaïn. We eten gewoon voedsel, maar proberen zo weinig mogelijk te doden. We eten bijvoorbeeld geen wortelgewassen als aardappels, uien of look, omdat we de volledige plant doden wanneer we de aardappelen zouden oogsten. Sona Shah, jaïn kok. Kweekvlees is een eetbaar product gemaakt van dierlijke cellen die we van een dier genomen hebben of van stamcellen die we uit een embryo geïsoleerd hebben. Dat kweken we dan in een kweekbakje verder tot een echt stukje vlees. Het zal de smaak en alle nodige nutriënten van vlees hebben. Alleen er hoeft geen dier voor gedood te worden. Bernard Roelen, Universiteit van Utrecht.

Naast duurzame landbouw moeten we ook duurzaam consumeren. Dat betekent dat wij op een bewustere manier moeten omgaan met voedsel, dat wij voor het juiste voedsel de juiste prijs moeten

betalen. Voedsel heeft een prijs. Als je kwaliteit, smaak en veiligheid wilt, dan heeft dat zijn prijs. Piet Vanthemsche, Voorzitter van de Boerenbond. Voor mij is koken echt een aaneenschakeling van ontmoetingen. Het gaat om emotie. Het is een stuk van jezelf dat je aan de mensen wilt tonen. Het gaat dus veel verder dan de eenvoudige handeling van eten. Het is een boodschap, een filosofie, een manier van zijn. Voilà, dat is alles... Sang-Hoon Degeimbre, sterrenchef van l'Air du Temps.

Het parcours Proloog De bezoeker komt de tentoonstelling binnen via een donkere gang die smaller wordt en zo een perspectiefindruk opwekt; hij komt uit op een zeer lichtgevende, brede ruimte. In het centrum staat een gedekte tafel met plaats voor veel genodigden maar ze lijkt in de grond te zinken. Boven hangt er een aardbol die geschild is als een stuk fruit. Op de tafel ligt er een teller met cijfergegevens: de bevolkingsgroei die elke dag met ongeveer 220.000 personen toeneemt. Vanuit deze centrale plek heeft de bezoeker de keuze tussen vier ruimtes. Elke ruimte wordt aangeduid aan de hand van een titel en een grote afbeelding van handen die een activiteit uitvoeren overeenstemmend met de ruimte: telen, eten, transformeren en dromen. De bezoeker kan zich naar eender welke ruimte begeven, er is geen opgelegd parcours. Deze ruimtes worden gescheiden door drie gangen. Ze zijn gewijd aan eten, gastronomie en gulzigheid. In de eerste ziet men schilderijen over het thema, in de tweede vindt men uitreksels van cinematografische werken en in de derde menu s die opmerkelijk zijn omwille van hun vormgeving, geschiedenis of inhoud. Telen Deze ruimte toont hoe voedsel geproduceerd wordt door de natuur en de mens en wat de gevolgen zijn van deze productie. De bezoeker wordt eerst geconfronteerd met een kunstwerk van Bertrand Gadenne: stromend water in een zandloper. Hij komt daarna terecht in een open ruimte met in het midden vitrines. De vitrines bevatten stalen met aarde die afkomstig zijn uit verschillende regio s in België. Via kleine filmpjes kan de bezoeker de getuigenis van landbouwers van bij ons of uit een zuiders land ontdekken. Een interactieve module moet de bezoekers laten nadenken over hun landbouwkennis: tot welke akker behoort welk zaad? De speler moet telkens de juiste keten (veld, zaad, bloem, eindproduct) reconstrueren. Andere vitrines tonen luchtfoto s van plattelandslandschappen over de hele wereld. De laatste vitrines bevatten stalen van verschillende soorten zaden. Rond de vitrines ontdekt de bezoeker grote grafische panelen waarop hij de volgende informatie terug vindt: -

kaart en uitleg over de domesticatie van planten en de vooruitgang van het telen ;

-

groot paneel dat 30.000 eetbare soorten illustreert maar waarvan slechts 9 soorten voor 75% van onze voeding zorgen. ;

-

grafische uitleg over de vier productiemodellen (bv. 1 miljard boeren kan slechts rekenen op hun spierkracht voor de productie).

Rond deze vitrines zijn er installaties of audiovisuele elementen te vinden die aan de bezoeker het belang uitleggen van de bodem, het water en de fotosynthese maar ook van het feit dat de landbouw niet alleen maar voeding produceert. De bezoeker begeeft zich vervolgens naar drie grote schermen, zoals in een controlezaal; de controle van grote landbouwproducties (en veeteelt) wereldwijd. Op deze schermen zal de bezoeker volgende elementen ontdekken: -

kaarten van de teelten en de hoeveelheid aan graan, vlees en melk, vis, groenten;

-

grafiek die het verschil aankaart in productiviteit per landbouwer en het gebruik van meststoffen en pesticiden;

-

gegevens over de aangekochte landbouwgronden door staten buiten hun grenzen;

-

verandering van het landschap bij ons;

-

misbruik van bepaalde veeteelten;

-

een kaart met verschillende vervuilingstypes en hun evolutie (bodem en water).

-

een grafiek met evolutie van het aantal landbouwers, exploitaties en evoluties;

-

zelfvoorziening wat betreft voedsel in Europa, vermindering van de hongersnood in de wereld.

Tenslotte zal de bezoeker de mening van 7 getuigen kunnen beluisteren die aanwezig zijn in de verschillende ruimtes van de tentoonstelling. Ze vormen een virtueel dialoog op een groot scherm dat de complexiteit van het thema weergeeft. Deze 7 getuigen zijn: Mamadou Cissokho, Erevoorzitter van de ROPPA (Netwerk van landbouw- en productie organisaties van West-Afrika) Olivier De Schutter, Speciale rapporteur van de Verenigde Naties voor het Recht op voedsel Frank Fol, Chef-kok Bernard Haspeslagh, Chief Operating Director van Ardo N.V. Natacha Perat, Directrice van de Beurs van Libramont Yves Somville, Secretaris-generaal van de Waalse Landbouwfederatie Piet Vanthemsche, Voorzitter van de Boerenbond

Bij het buitengaan, herinnert het werk van Pascal Bernier, Farm-Set, de productiecondities van bepaalde voedingsmiddelen. Transformeren Deze ruimte toont aan de bezoeker de verschillende stappen die zijn voedsel ondergaat van de akker tot het bord. De « Wereldkeukens » van Mike Meiré verwelkomen de bezoekers aan de ingang van deze ruimte. Vervolgens zijn er drie grote grafische fresco s die de volgende thema s inleiden: -

kaart die de hongersnood weergeeft en die getoond wordt naast een kaart met de dictaturen en oorlogen;

-

de evolutie van het agro-voedingssysteem ;

-

de rol van enkele multinationals in de productielijn van koffie.

In het midden van de tentoonstellingszone staat er een grote maquette. De bezoeker ontdekt er het aspect van de « machine die continu draait » dat de voedingsmiddelenindustrie vandaag geworden is. Verschillende installaties, die de maquette omringen, zullen elk aspect van de transformatie van onze voedingsmiddelen detailleren. Een eerste interventiegroep vertelt over de verwerkende industrie. Na een animatiefilm over de sector en zijn economisch belang, zal de bezoeker via een interactieve module de bewaringstechnieken van voedingsmiddelen moeten testen. Maar achter het eindproduct dat uit deze fabrieken komt, schuilen vaak vele andere zaken: wat is de exacte samenstelling ervan, vanwaar komen de elementen die het product samenstellen? De bezoeker zal antwoorden vinden op deze vragen wanneer hij een chocoladekoek ziet. Bij deze chocoladekoek legt men de aard uit van zijn bestanddelen. Wat ze zijn en waarvoor ze dienen en wat er zou gebeuren als ze niet zouden tussenkomen in de samenstelling van het product. De geschiedenis van een pot yoghurt zal uitgelegd worden aan de hand van de verschillende bestanddelen ervan met hun origine als invalshoek : van de aardbeien en van melk natuurlijk maar ook van de pot en het deksel . tot de inkt die gediend heeft om de tekst en het beeld te drukken! De bezoeker kan ook de toxicologische analyse van een maaltijd ontdekken. Het gaat erom te tonen hoe een maaltijd chemisch in elkaar zit, elementen die niet perse allemaal gevaarlijk zijn en die niet allemaal van de productie van het voedsel afkomstig zijn maar ook van de verpakkingen, reinigingsvloeistoffen, luchtvervuiling, enz. We eten iets anders dan het voedsel stricto sensu. De maaltijd (facsimile) wordt voorgesteld op een schotel. Daarrond liggen een reeks borden die de naam van de stof draagt en informatie erover geeft.

Transitie tussen transformatie en distributie: publiciteit. De bezoeker, die zal plaastnemen in een winkelkar, ontdekt een montage van audiovisuele reclame en stelt zich vragen rond verschillende registers waarop de adverteerders een beroep doen: gezondheid, nostalgie, Wat het aspect distributie betreft, benadert de bezoeker eerst een plan van het voedingsgedeelte in een supermarkt met een indicatie over het aantal artikels in de rekken volgens type (beenhouwerij, diepgevroren producten, verse groenten, blik, ). Op het plan staan ook indicaties over de marketinggerichte opstelling van de producten. Rond het plan staat er een vitrine met boodschappenlijsten die door klanten achtergelaten werden. De bezoeker bladert in een boek en vindt de volgende informatie: -

een grafiek die de evolutie toont van de marktaandelen van de grote distributie en van de locale handel voor de voeding in België;

-

een grafiek over de biohandel in België;

-

een grafiek met de evolutie van de fair trade handel in België en een vergelijking in de prijsopbouw.

In deze zone kan de bezoeker zich vragen stellen over zijn gewoontes als consument. Dat doet hij aan de hand van een interactief scherm, dat geplaatst is op de kassa van een supermarkt, waarop hij de keuze heeft tussen verschillende producten. Op het einde zal hij te weten komen waardoor hij het meest aangetrokken wordt. Hij zal tevens ingrediënten mogen kiezen om zich een lekkere maaltijd samen te stellen. De scan van producten zal niet de prijs aangeven maar wel de CO2 uitstoot (door transport): bonen uit Kenya of uit de tuin? Volgende stap: het economische aspect, voedsel als economisch product. De bezoeker bevindt zich tegenover een soort van « tijdslijn » die hier een « prijslijn » is. Het gaat om de prijs van bepaalde producten die hij moet trachten samen te stellen. De bezoeker moet het gedeelte van elke fase (productie, transport, distributie, enz. ) schatten in de eindprijs van het voedingsmiddel. Boven zijn er twee schermen waarop men beelden van de voedingsrellen van 2008 kan zien en de prijsevolutie van bepaalde voedingsmiddelen. Op het paneel ziet men een kaart waarop de voedingsrellen staan aangeduid met uitleg over de rol van de markt en de traders. Op dezelfde wand, toont een grafiek de evolutie van de werkelijke kost van voedingsmiddelen in België. Laatste stap: een hoop van 70 kg voedingsverpakkingen (jaarlijks cijfer voor een Brusselaar), of een stapel van blauwe zakken. Vlakbij is er een scherm met beelden van het oprapen van brood met een vrachtwagen. Onderaan, een gemakkelijke zin: 15.000 ton voedsel dat jaarlijks door Brusselaars wordt weggesmeten, waarmee men 30.000 mensen kan voeden! . De getuigen in deze ruimte zijn bijvoorbeeld een landbouwer die zijn producten zelf transformeert en verdeelt om aan het klassieke circuit te ontsnappen, een handelaar, een koper van de grote distributie, een industrieel op het gebied van grootkeuken. De bezoeker kan naar het advies van 7 experten luisteren, die hij in de hele tentoonstelling vindt.

Eten Deze ruimte toont de bezoeker hoe voeding in energie wordt getransformeerd. Energie is nodig om te leven. Maar voedsel wordt op verschillende manieren geconsumeerd in de tijd en over de hele wereld. Het zegt iets over onze geschiedenis, religie en cultuur. Bij het betreden van de ruimte wordt de bezoeker verwelkomd door het werk Holy Spirit van Fred Eerdekens. De bezoeker ontdekt eerst het culturele aspect van eten. Hij wandelt langs een reeks archeologische vitrines. Objecten illustreren de twee grote sprongen in onze geschiedenis; de twee momenten waarbij onze relatie met voeding veranderde : wanneer we alleseters zijn geworden en wanneer we ons zijn gaan vestigen: het startsein voor telen en kweken. Daarna kan de bezoeker de mondialisering, die steeds aan de gang is, op een geanimeerde kaart bekijken: hij drukt op een voedingsmiddel (tomaat, aardappel, maïs, sushi, ) en op de kaart kan hij de evolutie van deze voedingsmiddelen volgen en de grote data van deze vooruitgang bekijken. Twee open koelkasten tonen de evolutie van onze eetgewoontes van 1950 tot vandaag: minder aardappelen, meer vlees, veel meer frisdrank en suikers. Onze levensstijl is gewijzigd en dus ook onze manier van eten. Om de culturele aspecten van eten te begrijpen, ziet de bezoeker 4 diorama s. De grafische opstelling toont eetplaatsen in volgende regio s: Europa, Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Azië. De bezoeker hoort een getuigenis van personen uit deze vier hoeken van de wereld die hun maaltijd uit de doeken doen. Aan de overkant groepeert een grafische en interactieve fresco, met behulp van kaarten en foto s, de sociale, religieuze en geografische codes van de voeding. Op een scherm kan de bezoeker kennis maken met een jaïn chef kok. Ze legt uit wat haar godsdienst haar toelaat om te koken. Uiteindelijk kan de bezoeker dankzij een interactief proberen om gasten van verschillende godsdiensten uit te nodigen. Niet vanzelfsprekend als je rekening moet houden met de verboden voedingsmiddelen! In drie zintuigcellen wordt de bezoeker gesensibiliseerd door hem te laten eten met andere zintuigen dan met de smaak. Hij ontdekt er geuren, beelden en geluiden die steeds betrekking hebben tot een ander voedingselement, bijvoorbeeld een appel, chocolade, geroosterd vlees en brood. Vòòr deze cellen staan er drie schermen waarop films in een loop draaien. Een voorbeeld is de film van kinderen die naar een marshmallow kijken maar er niet mogen aan komen. Of de getuigenis van iemand die anorexia gehad heeft. Deze elementen vormen een overgang naar de ruimte die gewijd is aan de voedingswaarde van het eten want we eten in de eerste plaats om te bestaan, om te overleven. Vervolgens betreedt de bezoeker een zone over voeding die gesymboliseerd is door de voedingspyramide (staat in het midden). Aan elke kant van de pyramide kan hij de uitleg lezen op de vier bakstenen die voor hem noodzakelijk zijn: vetten, koolhydraten, proteïnen, voedingsstoffen.

Waar vinden we ze terug? Waarvoor dienen ze? Dit alles wordt vertaald in een film over de werking van het spijsverteringsstelsel. Deze geeft het traject weer dat het voedingsmiddel aflegt van de mond tot

. . Vervolgens gaat de bezoeker naar

een interactief dat hem zal helpen ontdekken wat hij zal slikken doorheen zijn leven: het aantal maaltijden, voedselhoeveelheid uitgedrukt in gewicht en in energie, de hoeveelheid van verschillende bestanddelen: glucose, lipiden, ijzer, enz. Waar komt dit pluche konijn vandaan? We leggen uit dat eten ook een kwestie van representatie is en dus dat we talrijke eetbare voedingsmiddelen niet eten omdat het verteringsstelsel bij onze hersenen start. Het konijn wordt als voorbeeld gebruikt want hij wordt steeds meer beschouwd als huisdier, dus eten we er steeds minder van. We verdragen het ook steeds minder om het hele dier dood te zien: onze gerechten lijken steeds minder op de werkelijkheid van het dier (tot aan de karikatuur: de fish stick!) Vervolgens ziet de bezoeker grote grafische interventies die de ruimte afbakenen: -een kaart over zwaarlijvigheid en ondervoeding; -evolutie van de vleesconsumptie in bepaalde landen; -publiciteit voor voeding. Uiteindelijk zal de bezoeker doorheen de hele tentoonstelling naar de raad van 7 specialisten luisteren. Dromen Deze ruimte wil mogelijke oplossingen aanreiken om in 2050, 9 miljard mensen te kunnen voeden. De bezoeker wordt eerst geconfronteerd met drie grote grafieken die de ruimte afbakenen en de inhoud inleiden: -een grafiek toont de evolutie van de bewoonbare oppervlakte per inwoner in het begin van de 20ste eeuw, vandaag en in 2050. -een andere toont dat er 350 miljoen ton meer graan geproduceerd moet worden per miljard inwoners. -de laatste geeft de groei van een stad doorheen de eeuwen weer (bv. Parijs) en wil aantonen wat de urbanisatie ons doet verliezen. De ruimte is als een labyrint opgesteld met kubussen waarin de interventies plaatsvinden - een labyrint omdat niemand vandaag op de hoogte is van de mogelijke oplossingen voor morgen. In het midden is er een interactief dat het probleem in vraag stelt: in 2050 zijn we met 9 miljard. Wat betekent dit concreet op het vlak van voeding? Het is aan elke bezoeker om te antwoorden voor zichzelf en geconfronteerd te worden met de antwoorden van anderen. Overal zijn er tellers die ons dichter lijken te brengen bij het jaar 2050.

Het labyrint is verdeeld in vijf zones. Beheer van de middelen In dit deel ontdekt de bezoeker: -een grafiek die de akkerbouwgronden van vandaag en morgen weergeeft. -irrigatiefoto s, ontziltingsinstallatie, een kaart met de beschikbaarheid van zoet stromend water maar ook van fossiel grondwater gedoemd om te verdwijnen; -hoe men minder kan verspillen aan de hand van een interactief. Bijvoorbeeld : reclame « drie kopen, twee betalen », wortels voor het gebruik van het groene gedeelte, yoghurt voor de vervaldatum en een systeem voor het detecteren van bacteriën; containers (freeganisme), pizza voor de verspilling in restaurants en kantines, een toilet: herbruiken van de menselijke uitwerpsels. -hoe productieverlies te verminderen: ratten voor de strijd tegen het productieverlies (vooral in zuiderse landen). Nieuwe manieren om te produceren A. landbouw in de stad en verticale landbouw, indoor farming : de productie dichter bij de gebruiker brengen -windowsfarm, scherm met een film gedraaid in New York, de Philips Farm, Interview Despommier. B. nano revolutie -in vitro vlees (Utrecht) Nieuwe manieren om zich te voeden -een facsimile van een biefstuk van 1 kg en 150 kg aardappelen; -borden (met gedroogd zeewier, gedroogde insecten en met de voeding van vandaag (bv: 8g Kombu zeewier = calcium in een glas melk). Een film over het eten van insecten en een film die het plezier van Afrikaanse kinderen toont bij het eten van krekels. De GGO s -een mechanisch dambord, witte en zwarte velden, die de pro s en contra s vertegenwoordigen. De bezoeker kan de pro s en contra s lezen op de verschillende zijden die hij omdraait. Een duurzame landbouw -kaart met de belangrijkste zones van biologische landbouw; een grafiek die de evolutie van deze culturen weergeeft; -grafische evolutie van de eerlijke handel (vandaar de problematiek van een eerlijke prijs die aan de boeren wordt gegeven, wat hongersnoden zou kunnen vermijden); -de dubbele groene revolutie. Op het einde van de ruimte toont een grafische fresco een zicht op een futuristische stad (met stedelijke landbouw), een ontdekking van wat de toekomst kan zijn.

Uiteraard, zoals in de andere ruimtes, kan de bezoeker luisteren naar de mening van de 7 experten die hem doorheen de tentoonstelling gevolgd hebben. Einde De bezoeker verlaat de tentoonstelling via het cooking theater en de ruimte gewijd aan de gastronomie. Het cooking theater is een amfitheater waar chefs (maar ook sprekers) voor een zittend publiek uitleg of demo s kunnen geven. Een groot scherm zal de mogelijkheid bieden voor heruitzendingen van evenementen die reeds hebben plaatsgevonden in dit theater. In het tweede deel van de ruimte zal de bezoeker onthaald worden door gigantische foto s van een dertigtal Belgische chefs. In de centrale ruimte zullen er drie van hen een recept uitleggen dat speciaal voor de tentoonstelling uitgekozen werd. Deze recepten zullen de bezoekers uiteraard mogen meenemen. De bezoekers zullen ook het boek De chefs van België , uitgegeven door Lannoo, kunnen raadplegen.

De kunstenaars en hun kunstwerken die te zien zijn doorheen het parcours Mike Meiré Mike Meiré (geboren in 1964) werkt sinds 1983 in Keulen, als designer en artistiek directeur. Sinds 1996 is hij commissaris van "Dornbracht Culture Projects". Dornbracht is een Duitse fabrikant van hoogwaardige accessoires voor badkamer en keuken, die artistieke en culturele interdisciplinaire projecten steunt. Global Street Food, 2009 "Global Street Food ", een cultureel project van Dornbracht, is gewijd aan de fascinatie voor de geïmproviseerde keuken in de openbare ruimte. Mike Meiré toont verschillende straatvoorwerpen en straatkeukens uit verschillende streken in de wereld, en bouwt zo een tentoonstelling op die de sculpturale kwaliteit van authentieke voorwerpen en hun culturele identiteit weergeeft. Door de stedelijke fastfoodverkooppunten zo uit hun context te halen, kan hij onder meer observeren welke materialen worden gebruikt voor deze keukens waar sociale dynamiek en transformatie plaatsvinden. Kunstwerken te zien in de tentoonstelling: Floating Market, Vietnam Fruitsalad Stand, Argentinië Grill Kampala, Oeganda Hot Dog Stand, Verenigde Staten Bertrand Gadenne Bertrand Gadenne begon zijn artistieke loopbaan aan het eind van de jaren 70 met Super 8filminstallaties. Vandaag werkt hij met geprojecteerde dia's en video. Hij nodigt de kijker uit om óf in de tentoonstellingsruimte óf op de hoek van een straat een lang vergeten verwondering terug te vinden: die van de concretisering van een beeld in de ruimte. Door vreemde en verlichte voorzieningen te concipiëren, specifiek voor elk van de natuurlijke voorwerpen of levende wezens die hij zo te voorschijn roept, creëert Bertrand Gadenne situaties die doordrenkt zijn van een enigszins magisch karakter en zich daardoor lenen tot meditatie. "Water" - 2001, 2001 Door zijn afsnijding, conform het beeld dat het weergeeft, schenkt het scherm dit beeld de consistentie van een zandloper waarin de turbulentie van fonkelend water het meer lineaire wegstromen van zandkorrels vervangt. De visuele fictie die deze transpositie teweegbrengt, komt uiterst subtiel over. Terwijl een zandloper het verstrijken van de tijd meet, tot de laatste zandkorrel op het hoopje is gevallen, maakt de continu herhaalde projectie van deze waterkolk het verstrijken van

de tijd tijdloos. Als water onuitputtelijk was

zoals dit kunstwerk suggereert

dan zou het heikele probleem om 9

miljard menselijke wezens te voeden, ongetwijfeld al grotendeels opgelost zijn! Fred Eerdekens Fred Eerdekens is afkomstig uit Hasselt. Hij sluit aan bij de lange traditie van de verkenning, via de kunst, van de relatie tussen woorden en beelden, met een poëtisch spel van schaduwen en licht. "Door de projectie van licht krijgen de contouren een vloeiend, etherisch voorkomen. Ik heb begrepen dat het licht de oorsprong is van de schaduwen: dat het de echte essentie van het reële beeld doet verschijnen. Die ontdekking was de diepste beweegreden voor mijn experimentele benadering." Holy Spirit Come Home, 1997 De kunstenaar doet met een subtiel spel van licht en schaduwen op de tafel twee woordgroepen "Holy Spirit Come Home" (vrij: 'Heilige Geest komt thuis') verschijnen. Dit spel van licht en schaduwen wordt gerealiseerd dankzij een geraffineerde assemblage van voedingsproducten die wij elke dag eten. De auteur wil hiermee duidelijk maken dat de Heilige Geest in ons dagelijkse leven aanwezig is. Dat dagelijkse leven omvat onder meer ook het vele afval dat de voedingsindustrie produceert. Pascal Bernier Pascal Bernier werd in 1960 geboren in Brussel, waar hij nu woont en werkt. Hij werkte mee aan vele collectieve en individuele tentoonstellingen in Brussel, Parijs, Lausanne en Londen. De kunstenaar gebruikt en vervormt de codes om dieren af te beelden en komt zo tot een humoristische en afstandelijke kijk op sociaal gedrag. In zijn werk ontdekken we de struggle for life van de soort: zowel reproductie en natuurlijke selectie als samenleven met de mens. De dominantierelaties dieren onderling of tussen mens en dier

tussen

zijn overal aanwezig.

Farm Set, (Pigs), 1998 De installatie met spiegels vermenigvuldigt het varken tot in het oneindige. Dit werk van Pascal Bernier hekelt hiermee de industrialisering van de teelt waarin het dier geen enkele individualiteit of persoonlijkheid meer heeft. Het is slechts een product dat tot in het oneindige reproduceerbaar is, naarmate het de industriëlen van de voeding uitkomt.

De peters van de tentoonstelling Sang-Hoon Degeimbre Ooit was Sang-Hoon Degeimbre een sommelier zonder enige kookervaring. Nu is hij één van de meest vooruitstrevende chefs van het land. Hij gebruikt wetenschappelijke technieken om gerechten te creëren met onverwachte smaken en texturen. Daarmee zet hij een heel persoonlijke stijl neer. Frank Fol Frank Fol alias De Groentekok ijvert als geen andere chef in ons land om groenten een meer prominente plaats op de menukaart en in de huis- en restaurantkeukens te geven. Een plaats die overeenkomt met hun status. België is voor hem een groenteland bij uitstek. Alleen beseften we dat te weinig... totdat De Groentekok ten tonele verscheen. Pierre Wynants Pierre Wynants draagt vele titels, maar de belangrijkste is wel die van ambassadeur van de Belgische keuken. Met de Comme chez Soi zette hij België op de culinaire wereldkaart. Als vurige verdediger van de Belgische streekproducten zorgde hij voor de overlevering van ons gastronomische erfgoed. Zijn pleidooi houdt hij nog steeds. Fragment uit « De chefs van België », met teksten van Willem Asaert en Marc Declercq, foto s van Kris Vlegels en Andrew Verschetze verschenen bij Lannoo in het kader van het Jaar van de Gastronomie.

Het Wetenschappelijk Comité* Eric Haubruge, Vice-Rector van de Université de Liège, verantwoordelijke van de pijler Gembloux Agro-Bio Tech, professor in entomologie Yves Beckers, Zootechniek, Gembloux Agro-Bio Tech/Université de Liège Bernard Bodson, Phytotechniek van regio s met gematigd klimaat, Gembloux Agro-Bio Tech/Université de Liège Philippe Burny, Landbouwkundige economie en ontwikkeling, Gembloux Agro-Bio Tech/Université de Liège Vinciane Despret Departement Filosofie, Université de Liège Patrick du Jardin, Vegetale biologie, Gembloux Agro-Bio Tech/Université de Liège Olivier Gosselain, Centrum voor culturele antropologie, Université Libre de Bruxelles Marianne Sindic, Laboratorium voor de kwaliteit en de veiligheid van agro-voedingsproducten. Gembloux Agro-Bio Tech/Université de Liège

* Zonder hen was het maken van deze tentoonstelling niet mogelijk geweest. Maar zij zijn niet verantwoordelijk voor eventuele inhoudelijke onjuistheden die in de tentoonstelling zouden kunnen voorkomen.

Onze partners

De Beurs van Libramont smeedt een band tussen landbouw en maatschappij De Beurs van Libramont heeft onder meer als opdracht informatie te verschaffen over de uitdagingen in verband met de landbouw. In 1926 spraken de oprichters van vulgarisatie! Vandaag gaat het over communicatie. De woorden zijn veranderd, maar de geest is dezelfde gebleven! De Beurs van Libramont is een commercieel gebeuren van Europese allure, waar debatten worden gehouden, ontmoetingen plaatsvinden en iedereen vrij zijn mening kan uiten. Ideeën die intussen gemeengoed zijn, zagen het licht in Libramont. Op het terrein van de Beurs zijn de eerste contacten gelegd tussen de landbouwwereld en de grootdistributie, hebben streekproducten de waardering afgedwongen die ze verdienen, en hebben woningen met een houten geraamte de interesse losgeweekt van het grote publiek. Elk jaar worden op de Beurs actuele thema's van de land- of bosbouw aangesneden. Die krijgen concreet gestalte in een tentoonstelling van 4000 m², waar de institutionele en private spelers die met deze problematiek te maken krijgen, samenkomen. Het grote publiek vindt er uitgebreide, volledige en gevarieerde informatie, zowel op de stands als in de interactieve ruimte waar het zelf het thema kan 'bespelen'. Tijdens de vele debatten, ontmoetingen en informatiezittingen kan er dan van gedachten worden gewisseld. Een greep uit de thema's die het voorbije decennium aan bod kwamen: « kwaliteit, een woord » ; « het Europa van de landbouw », « landbouw en nieuwe technologie », De pers reageert enthousiast en verspreidt de boodschappen. Bijna 200 journalisten vragen tijdens de Beurs hun accreditatie; de Beurs haalt de nieuwsuitzendingen op televisie, de geschreven pers en de berichtgeving op de radio; jaarlijks worden meer dan 800 artikels, reportages en uitzendingen gewijd aan de Beurs van Libramont. De Beurs van Libramont is al meermaals naar buiten getreden om met de burgers te praten over de thema's van de landbouw. Zo was ze verschillende jaren present op de opendeurdagen van de Europese Commissie in het Berlaymontgebouw in Brussel. Met de uitbouw van « Libramont exhibition & congress » krijgt de Beurs van Libramont vandaag een nieuwe dimensie en geeft ze een nieuwe impuls aan haar opdracht tot het verstrekken van informatie over de landelijke wereld. Dat verklaart meteen haar rol in de tentoonstelling « Aan Tafel! . Eten was altijd een hoofdbekommernis van de mens. De opdracht van de boeren bestaat erin de natie te voeden. In de ontwikkelde landen is er, zo laten de beelden althans uitschijnen, voedsel in overvloed. Daar gaat het voornamelijk over voeding. Voedsel lijkt een verworvenheid. Nochtans is dat niet echt het geval. De voorraden zijn beperkt. Beslissingen betreffende de « mondialisering » kunnen onze voedselonafhankelijkheid in gevaar brengen. Tegelijk sterven er dagelijks mensen door ongezonde voeding of ondervoeding. Voedsel is een strategische pijler van de ontwikkeling van de mensheid.

Voor deze tentoonstelling is samengewerkt met Tempora, dat zijn knowhow aanreikt op het vlak van creatie en ontwerp. Door de inbreng van een wetenschappelijk adviseur kan het thema in al zijn facetten worden benaderd: politiek, economisch, sociologisch, ... De tentoonstelling « Aan Tafel! » komt in juli van volgend jaar naar Libramont en kan eerst worden bezocht op het terrein van Tour et Taxis. Bedoeling is om de Belgische, Europese en wereldwijde uitdagingen onder de aandacht te brengen van de centra van de macht. Het is een nieuwe manier om het debat open te trekken naar zowel de landelijke als de politieke hoofdstad... en daaraan een groter publiek te laten deelnemen.

Praktische informatie Van 11.11.11 tot en met 03.06.12 Site van Tour & Taxis, Havenlaan 86C -1000 Brussel Openingsuren Maandag tot vrijdag: 9u00 tot 17u00 (woensdag: mogelijkheid tot verlenging tot 21 u, enkel op aanvraag) Weekend, feestdagen en schoolvakanties: 10u00 tot 19u00 Bezoektijd: 1u30-2u00 Shop Tarieven Vol tarief : 12 Familie package: 2 volwassenen + 2 kinderen: 32 (+ 6 voor extra kinderen) Verminderd tarief : groepen (vanaf 20 pers.), senioren, werkzoekenden, personen met een handicap: 9 Kinderen (6 en 18 jaar) en studenten: 8 Leerkrachten op vertoon van lerarenkaart: 6 Schoolgroepen: 6 Jongerengroepen tussen 6 en 18 jaar (vanaf 20 pers.): 6 Kinderen jonger dan 6 jaar: gratis Artikel 27 aanvaard B-Dagtrips Reservatie voor scholen en groepen is verplicht (vrije en geleide groepen) Van maandag tot vrijdag van 9u30 tot 12u30 en van 13u30 tot 17u00 per telefoon op +32 2 549 60 49 of per e-mail op [email protected]

Gids 65 /gids voor 1u30 bezoek (max. 20 pers./gids) : reservatie verplicht Talen Nederlands, Frans, Engels Bereikbaarheid Toegangsplan op www.tourtaxis.be Van het station Brussel-Noord : 15 min. te voet of bus lijn 14 of 15 (halte Tour & Taxis) Metro IJzer (15 min. te voet) of Ribaucourt (10 min. te voet) Parking voor auto s en autocars Algemene informatie + 32 2 549 60 49 www.expo-aan-tafel.be [email protected]